Ауаны ластаушы көздер

Жоспар
Кіріспе

1 Ауаны ластаушы көздер
2 Жер атмосферасына шығарылатын техногенді табиғаты бар қалдықтардың әлемдік мөлшері
3 Ластанған ауаның зиянды әсері
4 Экология туралы не білеміз?

Ластанған ауа адамдардың ішкі мүшелеріне өтіп денсаулыққа зиянын тигізеді,ал уытты заттар денені улайды.
Ауа жаратылыс (табиғи) жолдармен және адамдардың әс-әрекетінен ластанады.
Табиғи жолмен ластану жанар таулардың атқылауынан, теңіз суы буға айналуынан, тау ұнтағы мен топырақты жел мен дауыл ұшырғанда, орман мен далада өрт болғанда шаң-тозаң, күл т.б. аспанға көтеріліп ауамен араласу арқылы болады.
Желтоқсаннан ақпан айына дейін соғатын тропиктік белдеулер желі (пасаттар) Сахараның 60 тан 200 миллион тоннаға дейін шаң көтеріліп мыңдаған километр жерге апарады.
1883 жылы Крактау жанар тауы атқылағанда аспанға көтерілген күл мен тозаң бірнеше жыл бойы ауада болып, Ұлы Британия жағалауына дейін жеткен.
1985 жылы желтоқсан айының 19-ында күндізгі сағат 10 да Ашгабад қаласын қараңғылық басып, аспан қызғылт сары түске түсті, жарты сағаттан кейін қараңғы болып пәтерлерде шам жағуға тура келді. Сағат 13-те аспан ашылып жарық болса, екі сағаттан кейін қайтадан қараңғы түсті. Сол күні қала үстінен 170 мың тонна шаң өтті.
Теңіз сулары буланғанда ауаға тұз қалдықтары, өрттен кейін күл мен шаң қосылады.
Ауада органикалық қалдықтардың да шаң-тозаңы болады.Оларға бактрия,ұсақ саңырауқұлақ т.б. өсімдік және жануарлар қалдықтарының шірінділері жатады.
Адамдардың іс-әрекетінен болатын ластануға өнеркәсіп, көлік, ауыл шаруашылық, құрылыс кәсіпорындарының, коммуналды- тұрмыстық мекемелердің шаң-тозаңы мен қалдықтары жатады.

Пән: Экология, Қоршаған ортаны қорғау
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 9 бет
Таңдаулыға:

Ауаны ластаушы көздер.

Ластанған ауа адамдардың ішкі мүшелеріне өтіп денсаулыққа зиянын
тигізеді,ал уытты заттар денені улайды.
Ауа жаратылыс (табиғи) жолдармен және адамдардың әс-әрекетінен
ластанады.
Табиғи жолмен ластану жанар таулардың атқылауынан, теңіз суы буға
айналуынан, тау ұнтағы мен топырақты жел мен дауыл ұшырғанда, орман мен
далада өрт болғанда шаң-тозаң, күл т.б. аспанға көтеріліп ауамен араласу
арқылы болады.
Желтоқсаннан ақпан айына дейін соғатын тропиктік белдеулер желі
(пасаттар) Сахараның 60 тан 200 миллион тоннаға дейін шаң көтеріліп
мыңдаған километр жерге апарады.
1883 жылы Крактау жанар тауы атқылағанда аспанға көтерілген күл мен
тозаң бірнеше жыл бойы ауада болып, Ұлы Британия жағалауына дейін жеткен.
1985 жылы желтоқсан айының 19-ында күндізгі сағат 10 да Ашгабад
қаласын қараңғылық басып, аспан қызғылт сары түске түсті, жарты сағаттан
кейін қараңғы болып пәтерлерде шам жағуға тура келді. Сағат 13-те аспан
ашылып жарық болса, екі сағаттан кейін қайтадан қараңғы түсті. Сол күні
қала үстінен 170 мың тонна шаң өтті.
Теңіз сулары буланғанда ауаға тұз қалдықтары, өрттен кейін күл мен
шаң қосылады.
Ауада органикалық қалдықтардың да шаң-тозаңы болады.Оларға
бактрия,ұсақ саңырауқұлақ т.б. өсімдік және жануарлар қалдықтарының
шірінділері жатады.
Адамдардың іс-әрекетінен болатын ластануға өнеркәсіп, көлік, ауыл
шаруашылық, құрылыс кәсіпорындарының, коммуналды- тұрмыстық мекемелердің
шаң-тозаңы мен қалдықтары жатады.
Жыл сайын атмосфералық ауаға шамамен алғанда мына мөлшерде ластаушы
қалдықтар қосылады:

Млн.тонна есебімен
Теңіз сулары тұздары 550
Топырақ беті шаңы 250
Жанартау атқындары 80
Өрт күлі мен түтіні, шаңы 70
Жаққан отын күл-түтіні, шаңы 30
Өнеркәсіп қалдықтары, түтіні, шаңы 15
Ауылшаруашылық шаңы мен түтіні 5

Бұл мәліметтерден адамдардын іс-әрекетінен болатын ластану мөлшері
тым аз барлық ластаушы заттардың 5 процентінен аспайтынын көрүге болады.
Бірақ бұл ешкімдіде қуантпайды. Себебі адамдардың іс-әрекетінен

пайда болған шаң-тозаң, түтін, басқа қалдықтардың химиялық құрамы өте
күрделі, адамдар мен табиғат үшін аса қауіпті.
Өнеркәсіп пен көлік мекемелерінің ауаға шығаратын ластаушы
заттарының 31,9 % иісті газ, 27 % күкіртті газ, 1,1% азот тотығы, 28,3 %
қалқып жүретін қатты түйіршіктер.

Өнеркәсіптің негізгі салаларының ауаға шығаратын ластаушы
затардағы үлес салмағы мынадай. (процент есебімен)

Негізгі өндіріс Шаң-тозКүкірттіКөміртек Азот Көмір Жалпы
салалары аң газ тотығы тотығы сутек үлес
салмағы
Жылу электр 39 38 - - - 29,0
станциясы
Құрылыс 25 - - - - 8,1
материялдарын
өндіру
Қара металлургия 20 16 43 23 3 24,0
Түсті металлургия16 22 - - - 10,5
Мұнай өңдеу, - 3 13 - 82 15,5
мұнай-химия
өндірісі
Химия өнеркәсібі - - - 12 - 1,3

Өнеркәсіп салалары ішінен ауаны ластаушылар қатарына жылу
электрстанциялары, қара және түсті металлургия, мұнай өңдеу мен мұнай-химия
өнеркәсібі мен құрылыс материялдар өндіру кәсіпорындары жатады.
Жылу электрстанцияларының қалдықтары жағатын отынға, оның
химиялық құрамына және жағу әдістеріне байланысты болады.
Көмір жаққанда ауаға күл, күйе, шаң-тозаң қосылады. Мысалы,
Қарағанды көтірімен салыстырғанда Екібастұз көмірінің күлі көп. Қуаты
орташа жылуэлектр станциялары ауаға сағат сайын 5 тонна күкіртті түтін мен
16-17 тонна күл қосады. Сұйық отын жаққанда күл аз болады да, күкіртпен
көміртек қалдықтары көп қосылады.
Газ жаққанда ауаға тек азот тотығы қосылады.
Шым тезекті, ағашты, қамысты отын реінде пайдаланғанда ауаға күл,
күйе, шайыр, күкірт, көміртек тотығы, шаң-тозаң қосылады.
Отынның барлық түрінің химиялық құрамында көміртек, сутек, күкірт,
азот және оттек болады. Олардан бөлінген газдар адамдар мен қоршаған ортаға
зиянды.
Отынды жағу әдісі де ауаның ластануына да әсерін тигізеді. Шаң-тозаң,
газ қалдықтарын ұстайтын қондрғылары бар кәсіпорындарың атмосфераға зияны
аз, ал ондай қондырғылары жоқтардың келтіретін зияны көп болады. Өйткені
қондырқылардың көмегімен қалдықтардың 90-95 процентін ауаға жібермей, ұстап
қалуға болады.
Әр саладағы кәсіпорындардың ауаға тигізетін зияны әр түрлі.
Металлургия кәсіпорындары ауаны металдың қалдықтары және қосындыларымен
ластайды, олардың ішінде темір, қорғасын, мыс, мырыш, қалайы, никель,
көмір, күкіртті түтін, т.б. қалдықтары бар.
Мұнай өңдейтін және жасанды жібек шығаратын кәсіпорындар күкіртті
сутек қалдықтарын ауаға шығарады; химия кәсіпорындары азот тотығын бөледі;
құрылыс материялдарын шығаратын кәсіпорындардың шаңы мен тозаңында,
газдардың кальций тотығы, топырақтағы алюминий тотығы, магний, темір,
көмір, гипс, әк, т.б. заттардың қалдықтары бар. Құрылыс материялдарын
шығару технологиясына шикі затты қазу, тасу, ұнтақтау, елеу, араластыру,
нығыздау, кептіру, күйдіру сияқты жұмыстар кіреді. Осы жұмыстарды
жүргізгенде сол маңайға шаң-тозаң, күл, бу, түтін т.б. ластаушы заттар
бөлінетіні белгілі. Сусымалы және ұнтақталған заттармен жұмыс әстегенде шаң-
тозаңды басу өте қиынға түседі. Мысалы, цемент шығаратын зауыттар, әсіресе
күйдіру және ұнтақтау цехтары, әк пен цемент тозаңын көп шығаратын, сол
маңайдағы өсімдіктерді күйдіріп жібереді. Зауыттан 2 км. қашықтықта 1
метр куб ауада 20 мг. тозаң болады, ал санитарлық норма бойынша ол 0,15 мг.
аспауы керек. Асфальтшығаратын зауыттардың шаң мен түтіні көп болғандықтан
оларды қаладан тыс жерлерге салу көзделген.
Ауаны ластаушылардың ішінде автомашиналардың орны ерекше. Жыл сайын
олар 280 млн. тонна шамасында көміртек тотығын, ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.