«Қан жүйесі туралы түсінік. Қанның негізгі қызметтері және физиологиялық қасиеттері. Қанның формалық элементтері»

Пән: Медицина
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 20 бет
Таңдаулыға:

Ф КГМА 4/3-04/02

ИП №6 УМС при КазГМА

от 14 июня 2007 г.

ҚАРАҒАНДЫ МЕМЛЕКЕТТІК МЕДИЦИНА АКАДЕМИЯСЫ Физиология кафедрасы

Д Ә Р І С

Тақырыбы: « Қан жүйесі туралы түсінік. Қанның негізгі қызметтері және физиологиялық қасиеттері. Қанның формалық элементтері »

Мамандық: 051301 «Жалпы медицина»

Пән: «Физиология-2»

3 курс

Уақыты (ұзақтығы) 1 сағат

Қарағанды 2009 ж.

Кафедра мәжілісінде талқыланып және бекітілген

№ 12 хаттама 23. 04. 2009 ж.

Кафедра меңгерушісі,

профессор Ф. А. Миндубаева

Дәрістің тақырыбы:Қан жүйесі туралы түсінік. Қанның негізгі қызметтері және физиологиялық қасиеттері. Қанның формалық элементтері.
Дәрістің мақсаты:Ағзаның ішкі ортасы туралы түсінік беру, қан жүйесі, қанның қызметтері, қанның қасиеттерімен танысу; қанның гемолизі туралы түсінік беру.
Дәрістің жоспары:

Ағзаның ішкі ортасы. Гомеостаз туралы түсінік.
Қан жүйесі туралы түсінік.
Қанның қызметтері.
Айналымдағы қанның көлемі. Метаболизм үшін қан салмағының оптимальды көлемін қамтамыз ететін қызметтік жүйе.
Қанның құрамы.
Қанның физикалық-химиялық қасиеттері.
Қанның реакциясы (рН), буферлік жүйе туралы түсінік.
Қанның гемолизі. Гемолиз түрлері.

Қан жүйесі

Қан, лимфа және клеткааралық (интерстициялық) сұйықтық организмнің ішкі ортасын құрайды . . . Клетка тіршілігі үшін осы ішкі ортаның оның ішінде қан құрамының физикалық, химиялық, биологиялық қасиеттері түрақты болуы шарт, тек осы тұрақты-лықтың арқасында организм сырттағы құбылмалы' да күрделі өзгерістерге төтеп бере алады. Адамның солтүстік полюс суырын-да да, оңтүстіктің шыжыға-н ыстығъщда да өмір сүре беретіні осы тұрақтылыққа байланысты. Ішкі түрактылықтың өмір үшін аса қажет шарт екеніне тұңғыш көңіл бөлген француз физиологі Клод Бернар еді. Организмнін, ішкі сұйықтық ортасының салыс-тырмалы тұрақтылығы тіршілікті сақтауда өте кажет, деп мәлім-деді ол 1878 жылы. 1929 ж. америка физиологі В. Кэннон ішкі ортаның, организмнің басты-басты биологиялық көрсеткіштерінің (константалардың) тұрақтылық дәрежесін белгілеу үшін гоме-остаз деген жаңа термин үсынды. Гомеостаз деп қан көлемі мен кұрамының және физикалық, химиялық, биологиялық қаси-еттерінің түрақтылыры, ЯРНИ барлық биологиялық константалар-лы (артериялык қан қысымы, дене температурасы т. т. ) айтады.

Клеткалардың тіршілігіне байланысты және олардың айна-ладағы табири қүбылыстарымен ойдағыдай қарым-катынас жа-гауы әрдайым гомеостаздын сақталуына қауіп төндіретін жағдай •болып саналады. Бірақ бүйрек, тер бездері, өкпе сияқты көптеген . ағзалардын кызметі арқасында, сондай-ақ денедегі арнайы ме. ха-низмдердіц катысуымен гомеостаз әдетте бұзылмайды. Осыған орай ішкі орта үшін абсолюттік түрақтылықтан гөрі салыстыр-малы және динамикалық гомеостаз тән.

Қан - жан-жануарлардың тіршілік етуіне аса қажет сүйық-тық. Жарақаттану салдарынан қанның 2о-30% сыртқа ағьш кетсе, тіршілікке кауіп төнеді, ал 50% ағып кетсе өледі. Қан та-мырда жылжымай тоқтап қалса не қан ағысы тым баяуласа адам өлуі мүмкін. Мысалы, денедегі кейбір клеткалар, әсіресе ми кыртысының нейрондары уақытында келетін кан мөлшері азайса, 5-6 минуттан кейін бұзыла бастайды. ^Қанның негізгі функциялары:

1) Тіршілікке қажет заттарды клеткаларға, тканьдерге жет-кізеді, ал зат алмасу өнімдерін сыртқа уақытында шыгарып оты-рады (тасымалдау қызметі) .

2) Оттегін өкпеден тканьдерге, клеткалардағы көмір қышқыл газды өкпеге жеткізеді (тыныс алу қызметі) .

3) Ішек-қарыннан қоректік заттарды, витаминдерді, су мен тұздарды (минералдарды) тканьдерге жеткізеді (трофикалыщ яғни қоректендіру қызметі) .

4) Зат алмасу барысында пайда болған өнімдерді, мәселен, адам денесіндегі уытты заттар, азот қалдықтарын тканьдсрден бүйрекке, өкпеге, тер бездеріне, ішекке апарады. Сөйтіп оларды шығарып тастайды (экскреторлық қызмет) .

5) Қан клеткалары (лейкоциттер), плазмадары антиденелер денеге енген микробтарды, вирустарды, табираты жат, улы' зат-тарды бейтараптап, зиянсыздайды (қорғаныс қызметі) .

6) Адам денесіндегі көптеген функцияларды, процестерді рет-теуге қатысады (гуморальдық реттеу) . Қандары биологиялык, әсері күшті заттар - гормондар, медиаторлар, метаболиттер арзалар мен клеткаларға өтіп тікелей немесе қан тамырларынын. ішкі бетінде орналасқан хеморецепторларды тітіркендіру арқы-лы әсер етеді (рефлекстік реттеу) .

7) Қан клеткалары (формалы элементтер) ткань клеткалары-мен креаторлық байланыста болады. Креаторлық байланыс жа-ңарған клеткалардыц және тканьдердің табиғи құрылысы мен кейпінің сақталуын қамтамасыз етеді. Жаңа клеткалар құрылы-сы жарынан ескі клеткаларға ұксас болу үшін клеткааралық ин-формациялардың маңызы өте зор. Қлеткаларға кажет мағлұмат-тарды макромолекулалар тасиды. Мағлұматтар бір клеткадап екінші клеткара клеткааралық каналдар аркылы және пиноци-тоз жолымен жеткізіледі. Мұндай макромолекулаларды басқа клеткаларга қан клеткалары да жеткізіп отырады.

8) Қан бүкіл денеге тән гомеостазды сақтай отырып клетка-лар мен тканьаралық сүйықтықтың коллоидтық, осмалық түрақ-тылығыц сақтайды. Осмалық тұрақтылық бұзылса клеткалар ісіп не бүрісіп калады. РН тұрақтылығын сақтауда буферлік роль атқарады.

9) Қан көп энергия Іпығарып кызып кеткен ағзаларды суыта-ды7~ал суыран агзаларды жылытады. Сөйтіп, дсне қызуьін бірка-лыпта сақтауға катысады.

Қанның физикалық және химиялық қасиеттері

Сұйық зат ретінде қагіка физнкалық және химиялық қасиет-•тер тән. Қан қызыл түсті, оның кұрамы өте күрделі. Қанның түсі, рекі эритроцит ішіндегі гемоглобиннін, әртүрлі газдармен, баска да химиялык _даттармен оеакшіяра түсіп, тиісті қосындылар құ-руына байланысты. Мәселен, артерия қанынын. ашық қызыл түсі канда оксигемоглобиннің (гемоглобинмен оттегі қосындысы ННвСҺ), всна қанының күңгірт түсі карбогемоглобиннің (гемо-глобин мен көмір қышқылды газдың косындысы - ННвССЬ) кө-бірек болуына байланысты. Адамға иіс тигенде гемоглобин иісті газбен қосылып карбоксигемоглобин (ННвСО) түзіледі де, қан-ныц түсі кызыл күрең (танкурай түсті) тартады. Күкіртсутек (На8) әсерінен сульфгемоглобин түзілсе қан қарайып кетеді. Ге-:моглобиннің оттегі мен түрақты қосындысы метгемоглобин қо-сыпдысынан қан қоңыр түске боялады. Қанның иісі оның құра-мындары тез буланатын май қышқылдарына байланысты, дәмі тұзды, м. с. 1, 050-1, 060, плазманьщ м. с. -нан (1. 025-1. 035) жо-ғары, бірақ эритроциттікінен (1. 090) төмен.

Есейген балаларра қарағанда жаңй туған нәресте қанының м. с. едәуір басым (1. 060-1. 080) . М. с. негізінен қанда эрнтро-щиттердің аз-көптігіне байланысты. Ол тұрақты көрсеткіштер-дің бірі, бірақ кейбір физиологиялық және патологиялық жағ-дайларға байланысты өзгеруі мүмкін. Мәселен, адам бірнеше апта тауда болса, қанында эритроциттер саны көбейіп м. с. ар-тады. Жаздың өте ыстық күндерінде адам қатты терлейді де, оның қаны қойылып салмағы артады. Қара жүмыс істеп, қатты терлесе ^; (әсіресе ыстық цехта) қанының м. с. 1, 070-1. 077-ге жетуі мүмкін. Қанның қойылуы көбінесе ішек індеттері кезінде байқалады. Нау-қас адам жиі-жиі кұсса не оның іші өтсе қаңда су мөлшері азая-ды. Адам қансыраса, оның қан тамьгрлары тканьаралық сүйық-тыққа толып кетеді де қан сұйылады, яғни оның м. с. азаяды.

Қанныц келесі физикалық қасиеті оның тутқырлығы. Ол қан түйіршіктері мен плазмадары, әсіресе ірі молекулалы заттардың деңгейіне байланысты. Қан түтқырлыры қанның койылуына не сұйылуына карай әрдайым өзгеріп отырады. Демек, қанның бұл қасиеті кан түйііршіктерінің, плазма белоктарының әсіресе гло-булиндердін мөлшеріне байлапысты. Қанның тұтқырлығы әдетте судың түтқырлырынан 4-5 ссе артық. Плазманың түтқырлыры 1, 7-2, 2.

Жаңа туран нәресте денесінен су көп мөлшерде сыртқа ІІІыга-ды, осыран орай оныц каны қойылып, эритроциттер саны көбей-еді де, кан тұтқырлыры 10, 0-14, 8-ге жетеді, бірақ 5-6 күннен кейіи 8, 6-8, 8-ге лейін төмендеп, бір ай өткен соң есейген балані-кімен теңеледі (4, 6-5) .

Қаннын. өте маңызды қасиеттерінің бірі - осмостык, қысымы. Қою және сұйық ерітіндіні катар қойып, олардың арасына мем-брана салса, еріткіш (су) сұйық ерітіндіден қою ерітіндіге өте бастайды. Жартылай өткізгіш мембрана арқылы ерітіндіні өткізесы мен осмостық шектердіц химиялық ты, еріген заттардың

тін күш осмостық қысым деп аталады. Ол жаргақтың скі жагын- ДЗРЫ (бетіндегі) ерітінділерде еріген электролиттер мен молекулалар санына, олардың арасындары айырмашы-лыкқа байланысты. Ерітіндінің осмостық концентрация-

қысымының аз-көптігі еріген бөл-тегіне емес, жалпы санына байланыс-иондар саны неғүрлым көп болса, оның осмостық қысымы сорұрлым жоғары болады. Қанның ос-мостық қысымының 60%-і ас тұзы (МаСІ) иондарына байланыс-ты. Плазма құрамында белок көп (7, 2-8, 5%) . Бірақ оның моле-кулалары ірі болатындықтан саны бейорганикалық зат ионда-рының санынан аз, сондықтан қанның жалпы осмостық қысымы-нын. 1/200 бөлігі гана белок қысымына байланысты. Қанның ос-мостық қысымы оцың қату температурасы арқылы анықталады. Әдетте канның қату температурасы А (депрессия көрсеткіпі) 0. 56°-0, 58°С. Бұл шамада қанның осмостық қысымы 7, 5-7, 6 атмосферара тең, ал СИ жүйесі бойынша 302-310 м. осм/л. Қан клеткалары мен плазманың осмостық кысымдары бірдей (тең) . Қанның белок молекулалары тудыратын осмостық қысымы кол-лоидтық-осмостық қысым деп аталадьі. Ол 0, 02-0, 03 атмосфера-ға не сынап бағанасы бойынша 25-30 мм-гс тең. СИ жүйесі бойынша 2, 0-2, 1 м. осм/л. Онкотикалық қысым аз, бірақ оның қан-ткань арасындары су алмасу щроцестерін реттеуде зор мәиі бар. Белоктардың гидрофилдік (су ұстап тұру) қасиеті өте жоғары. Бұл қысым белгілі бір децгейге жетісімен плазма сүй- ЫҚТЫРЫНЫЦ сыртқа шығуы тоқтайды да тканьдегі судың қан та-мырына өтуі үдейді, сондықтаң тамырдары қанның көлемі плаз-малық белок мөлшеріне байланысты. Сумен бірге ондағы еріген заттар мембраналар арқылы қанра, лимфара немссе кері қарай тканьге өтеді, яғни тіршілікке өте қажет сіңіру, сыртқа шырару процестері қандары белок деңгейіне де байлапысты.

'Осмостық қысымы қанның осмос қысымына тең тұз ерітіндісі изотониялык, ерітінді деп аталады/ Мысалы жылы қандылар үшін 0, 85-0, 9% N^€1 ерітіндісі, салқын қандылар үшін 0, 65%. Бұл срітінділер физиологиялық ерітінді деп аталады/Қанра қа-раранда тұзы аз болса - гипотониялық ерітінді дейді. Мүндай ерітіндіде су клеткаларга қарай өтетін болғандыктан олар ісіп кетеді. П"ұз мөлшері қандағы түз мөлшерінен жорары болса ги-пертониялық ерітінді дейді^ Мұндай ерітіндіде клетка күрамын-дары су сыртқа шырады да клетка бүрісіп қалады. Сонымен ос-мостық, онкотикалық кысымдар, тіршілік процестердін. барысы-на тікелей әсер етеді. Клеткалар өлмей қалыпты қызмет атқару үшін осмостық қысым тұрақты болуға тиіс.

Адам (мал, жануар) канының осмостық қысымы - бірден-бір тұрақты көрсеткіш. Оньщ түрақтылығын күрделі механизмдер қамтамасыз етеді. Солардың бірі қан және ткань иондарымен судың ара-қатынасы. Суды сіңіріп немесе қанга өткізуде эритро-циттер маңызы өте зор. Эритроциттер микроосмометр ролін ат-қарады. Олар судың артығын өзіне сіңіріп бүйрек, тер бездері, өкпе сияқты ағзаларға жеткізеді, яғни эритроциттерді контсйііер және тасымалдаушы ретінде тануға болады.

Осмос гомеостазын камтамасыз ететін арнайы әрекеттік жүйе бар, оның бөлімдері осмостық қысымныц өзгеруіне өте сезімтал келеді. Осмостық қысымды қан мен лимфа тамырларының және орталық жүйке жүйесі - гипоталамус рецепторлары қабылдай-ды да рефлексті түрде иондардың артығы көбінесе бүйрек арқы-лы сыртқа шығарылады, ал иондар қанда аз болса, олардың бүй-ректе қайта сіңуі күшейеді.

19 ғасьіірдың аяғында Гамбургер канның осмостық тұрақты-лыгын сақтауда, зат алмасуы барысында түзілген өнімдер мен суды, артық тұздарды уақытында сыртқа шығарып отыруда бүй-рек т. б. ағзалардың айрықша мәні бар екенін дәлелдеді. Ол жылқының венасына 7 л күкірт қышқылды натрийдің 5%-тік ерітіндісіп құйып тәжірибе жасады. Мұның нәтижесінде осмос қысымы көтерілмейтінін, тіпті өзгерместен бұрынғы қалпында қалатынын, бірақ ерітінді құйған соң 8-10 минут өтісімен атал-ған тұз срітіндісі бүйрек арқылы яғни несеппен бірге сыртқа шығатынын байқады.

' Қанның реакциясы. Қан реакциясы сутегі (Н+) мен гид-роксил (ОН ) иондарының ара қатынасына байланысты. Реак-я көрсеткіші (рН) өте тұрақты гомеостаз көрсеткіштерінің бірі. Мұның үлкен мәні бар: реакция көрсеткіші тұрақты болса ғапа зат алмасу меп негізгі тіршілік процестер дұрыс бағытта өтеді. /Қанның реакциясы - сәл сілтілі, вена мен артерия қа-нында бірдей емес. Вена қанында көмір қышқылы көбірек, сон-дықтан оның реакциясы (рН) 7, 35-7, 36; артерия қанында 7, 4-7, 42 яғни сілтілеу келеді. Клетка ішінде зат алмасу өнімде-рінің көбеюіне байланысты рН төменірек (7, 0-7, 2), кыш-қылдыц рН мөлшері әдетте 7, 0-7, 8 аралығында, бұдан әрі өзгер-се, ол тіршілік үшін өте қауіпті (қолайсыз процестер туып, адам өліп кетуі мүмкін) . РН ұзақ уақыт 0, 1-0, 2 мөлшере өзгерсе де адам өледі. Тіршілік процестері барысында сутегі концентрация-сы көбейіп кетеді, әсіресе ауыр жұмыс істеген кезде көмір қыш-қыл газы, сүт қышқылы т. б. көптеген зат алмасу өнімдері үздік-сіз қанга өтеді де сутегі концентрациясын өзгертеді. Бірақ адам мен жануар денесінде сілті-қышқыл тепе-тендігін камтамасыз ететін, рН мөлшерін бірқалыпты сақтайтын арнайы және күрделі әрекеттік жүйе бар. Мұның қызметі осмостың қысым тұрақтылыгын сақтайтын әрекеттік жүйе тәрізді, қандагы артық кышқыл не сілтілі заттар рефлексті түрде сыртқа шығарылады.

Қан реакциясып өзгертпей бірқалыпты сақтауда эритроцит-тер мен плазманын, үлкеи мәні бар/Қан плазмасында карбонат, фосфат және белок, ал эритроциттерде гемоглобин буферлік қыз-метті орындайдыс Гемоглобин ен, күшті буферлік жүйе ретінде үздіксіз жұмыс істейді, қанның барлық буферлік қызметінің 75%-ін сол атқарады. Бұл буферлік жүйе гемоглобин мен калий тұзынан тұрады: ННв. КНв / ННвОа КНвО.

Гемоглобин оттегі мен көмір қышқылды газды тасымалдап қан реакциясын (рН) реттеуге қатысады/ Қалыпты гемоглобин мен оксигемоглобиннің (ННвСҺ) реакциясы - қышқыл. Қалыпты ге-моглобиннің ҚЫШҚЫЛДЫРЫ оксигемоглобин қышқылдырынан 80 есе төмен. Қышқылдар тобының гемоглобиннен бөлініп шыруы (диссоциация) оның. оттегіне қаныруына байланысты.

Гемоглобинніқ буферлік қасиеті мынада: гемоглобин қышқыл зат, бірақ көмір қышқылына караранда ол әлсіз, сондықтан ол көмір кышқылына Қ ⁺ иоиын беріп, өзі Н ⁺ ионын қосып алады да, әлсіз диссоциацияланатын қышқылға айналады: КНв + Н^СОз^-ННв + КНСОз. Сөйтіп, тканьде гемоглобин буфері сілтілік қызметін атқарады, көмір қышқыл газ бен сутегін өзіне қосып алады да кышқыл заттардын, қанда жиналуыиа кедергі жасайды, қанды қьшіқылданудан сақтайды. Өкпедегі көмір қышқыл газ сыртқа шыққан соң қанның сілтілігі артуы мүмкін, мұндай жардайда гемоглобин қышқыл ретінде қаннық сілтіленуі-не кедергі жасайды.

Қанныц карбонаттык, буфер жүйесі гемоглобиннін, буферлік жүйесінен кейін екінші орында. Ол барлық буферлік қызметтің 10% -ін атқарады. Карбонат жүйесі көмір қышқылынан, натрий және калий бикарбонаттарынан тұрады. Натрий бикарбонаты көбінесе плазмада, ал калий бикарбонаты эритроциттерде бола-ды. Бұл жүйенің буферлік мәні, мынада: қанда қышқыл өнімдер-дің көбеюіне байланысты сутегі иондары бикарбонаттын, анионы-мен қосылып сәл диссоциацияланатын көмір қышқылына айна-лады да қанды қышқылданудан сақтайды:

ЫаНСОз + НС1->І-ЬСОз + ЫаС1. Мұнымен қатар артық көмір қышқылы ыдырап, су мен көмір қышқыл газра айналады да, өкпе катты желдснген кезде (гиііервентиляция) сыртқа шырарылады. Қанда сілтілік иондар (ОН~) көбейсе, олар көмір кышқылымен әрекеттеседі де натрий бикарбонаты (ЫаНСОз) мен су пайда болады:

Пайда болган артық өнімдер несеппен бірге сыртқа шырарыла _;

'Фосфаттық буфер жүйесі фосфор қышқылының бір негіздік ЫаН ₂ РО ₄ және екі негіздік (Ма ₂ НРО ₄ ) түздарынан тұрады/ Олардың буфсрлік қызметі қаннын, жалпы буферлік қызметінің 1%-ін рана алады. Қанра күшті қышқыл құйылса онымен негізді фосфат (Ыа2НРО ₄ ) әрекеттеседі де бейтарап тұз бен бір негізді фосфатқа айналады:

Қанға күшті сілті құйылса, керісінше, ол фосфор қышқылының бір негізді тұзымен әрекеттесіп, фосфор қышқылының екі негізді тұзы мен сура анналады:

Жңналған фосфаттар бүйрек арқылы сыртқа шыгарылады.

'Белоктық буфер жүйесі - плазмадағы күшті буферлік жүй-лердіқ бірі. Белоктың буферлік қасиеті оныд молекуласындағы қышқыл мен сілті топтарына яғни амфотерлік реакция беретіні-не байланысты, Белок қышқыл жерде сілті ретінде қышқыл зат-пен, сілтілі жерде қышқыл ретінде сілтілі затпеи әрекеттеседі.

Жоғарыда аталған буферлік жүйелердің қызметі қанның бу-ферлік мүмкіншілігінің өте жоғары екенін көрсетеді. Жай срітін-ділермен салыстырғанда өте күшті қышқылдар мен сілтілер қан-пың белсенді реакциясын өзгерте алмайды. Мәселен, плазманың рН-ін сілтілік жагына қарай ығыстыру үшін қанға қосылатын натрий сілтісін (ЫаОН) судан 40 - 70 есе артық қосу керек. Ал кан реакциясын қышқыл ету үшін плазмаға құятын тұз қышқы-лының (НСІ) мөлшері суға қосылатын мөлшерінен 300 - 350 есе жогары болу керек.

Қанның буферлік касиеті ондағы әлсіз қышқъіл, сілтілі тұз-дарының мөлшеріне де байланысты. Олардың мөлшері қанның сілтілік қоры (резерві) деп аталады. Қанның сілтілік қоры, көмір қышқыл газдың қысымы с. б. 40 мм-ге тең (альвеолалық қу-ыстағы қысымдай) болса, 100 мл қандағы тұздармен байланыс-кан көмір қышқылының мөлшерімен (мл) өлшенеді. Адам қаны-пың сілтілік қоры әдетте ССҺ өлшемімен 50 - 65%-кс тең. Қанда-гы буферлік жүйелер әлсіз болса, зат алмасуы барысында түзіл-геп қышқыл-сілті өнімдеріц сыртқа шығарып отыратын әрекеттік жуйснің қызметіне қарамастан қаннын. белсенді реакциясы аздап ыгысуы мүмкін/Қанның белсенді реакциясының қыіпқыл жаққа карай ауысуы ацидоз, ал сілтіге қарай ауысуы алкалоз деп ата-лады. /

Қан айналысының үлкен және кіші шеңберлер капилляфла-рында қанның сілтілі қоры мең рН-і әрқашан аздап ығысуы мүм-кін. Басқаша айтқанда қан айналысының үлкен шекбер капил-лярына тканьдерден көмір қышқыл газы келеді, осыған байла-ІІысты вена қаны артерия қанына қарағанда 0, 01 - 0, 05 мөлше-рінде қышқылданады, сондай-ақ өкпе капиллярларынан көмір кыпікыл газдыц альвеолалық ауаға шығуына байланысты рН, керісінше қарсы жаққа ығысады.

Қанның құрамы

Қан сарғылттау келген сұйық зат - плазмадан жәнс онық ішіиде жүзіп жүргсн қан клеткаларынан, яғни формалы элемент-терден тұрады. Қан клеткалары қызыл түтршіктер (эритроцит-тср) мсн ақ түйіршіктер (лейкоциттер), қан пластинкалары

тромбоциттер. Плазма қац құрамының 52-58%-іне, қан клетка-лары-42-48%-не тең

Қан клеткаларынық жалпы гематокриттік көрсеткіші 42-48%, ал қанның әр литрінде 0, 42-0, 48 литр. Соқғысы гематокриттік көрсеткіш деп аталады.

Плазманың құрамы . Оның 90-92%-і судан, қалганы (8-10%) құрғақ заттардан тұрады, » Соңғыларының 8-9%-і органикалық заттар, оның ішінде белок 6-8%; 0, 9% - 1% бей-органикалық (минерал) заттар. Бұлардық көбі ас тұзы (90%) . Органикалық заттардың көбі белоктар: альбумин, глобулин (а, р, ү) фибриноген. Альбуминдер мен фибриноген бауырда, глобу-линдер бауырда және сүйек кемігінде, көкбауырда, лимфалық түйіндерде түзіледі. Бұлармен қатар плазмада глюкоза, липид-тер, сүт қышқылы, пировиноград қышқылы және молекуласында азоты бар заттар (амин қышқылдары, мочевина, зәр қьшщылы, креатин, креатинин) түрлі ферменттер, гормондар, витамипдер, пигменттер, еріген күйінде оттегі, көмір қышқылды газ, азот бо-лады.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.