Әлеуметтік топтар туралы түсінік

Жоспар
Кіріспе

1 Әлеуметтік қауымдастық
2 Әлеуметтік топ
3 Бейресми тобы
4 Нормалар мен құндылықтар жүйесі

Әлеуметтік топтар мен әлеуметтік қауымдастықтар қоғамның әлеуметтік құрылымының маңызды элементтері болып табылады.
Әлеуметтік қауымдастық - салыстырмалы тұтастығымен ерек-шеленетін және әлеуметтік іс-әрекеттің дербес субъектісі болып табылатын өмірде бар, эмпирикалық белгіленетін жеке адамдардың жиынтығы. Әлеуметтік қауымдастықтарды зерделегенде бірқатар сәттерді ескерген жөн [37]:
Біріншіден, әлеуметтік қауымдастықтар ғалымдар жіктеп бөлетін ойша құрылған абстракциялар емес. Олардың өмір сүруін эмпири-калық тіркеуге және тексеруге болады.
Екіншіден, әлеуметтік қауымдастықтар - жеке адамдардың, әлеуметтік топтардың немесе өзге де әлеуметтік құралымдардың жиыны емес, тұтас жүйелік сипаттамалары бар тұтастық.
Үшіншіден, әлеуметтік қауымдастықтар әлеуметтік қарым-қатынастар объектілері болып табылады. Бұл олардың өз дамуының және өзін-өзі ұсынуының көзі болып табылатынын білдіреді. Әлеуметтік қауымдастықтың қалыптасуы және қызмет атқаруы әлеуметтік байланыстар, әлеуметтік іс-әрекеттер мен қатынастар негізінде жүреді.
Белгілерінің күрделі жиынтығы барлық қауымдастықтарды неғұрлым кең ауқымды екі ішкі тапқа, бұқаралық және топтық қауымдастықтарға бөлуге мүмкіндік береді.

Пән: Социология, Демография
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 7 бет
Таңдаулыға:

Әлеуметтік топтар

Әлеуметтік топтар мен әлеуметтік қауымдастықтар қоғамның әлеуметтік
құрылымының маңызды элементтері болып табылады.
Әлеуметтік қауымдастық - салыстырмалы тұтастығымен ерек-шеленетін және
әлеуметтік іс-әрекеттің дербес субъектісі болып табылатын өмірде бар,
эмпирикалық белгіленетін жеке адамдардың жиынтығы. Әлеуметтік
қауымдастықтарды зерделегенде бірқатар сәттерді ескерген жөн [37]:
Біріншіден, әлеуметтік қауымдастықтар ғалымдар жіктеп бөлетін ойша
құрылған абстракциялар емес. Олардың өмір сүруін эмпири-калық тіркеуге және
тексеруге болады.
Екіншіден, әлеуметтік қауымдастықтар - жеке адамдардың, әлеуметтік
топтардың немесе өзге де әлеуметтік құралымдардың жиыны емес, тұтас жүйелік
сипаттамалары бар тұтастық.
Үшіншіден, әлеуметтік қауымдастықтар әлеуметтік қарым-қатынастар
объектілері болып табылады. Бұл олардың өз дамуының және өзін-өзі ұсынуының
көзі болып табылатынын білдіреді. Әлеуметтік қауымдастықтың қалыптасуы және
қызмет атқаруы әлеуметтік байланыстар, әлеуметтік іс-әрекеттер мен
қатынастар негізінде жүреді.
Белгілерінің күрделі жиынтығы барлық қауымдастықтарды неғұрлым кең
ауқымды екі ішкі тапқа, бұқаралық және топтық қауымдастықтарға бөлуге
мүмкіндік береді.
Бұқаралық қауымдастықтар мынадай белгілерімен сипатталады:
белгіленбеген сапалық және сандық құрамы бар неғұрлым кеңейтілген шекаралы
құрылымдық бөлшектелмеген солқылдақ құралым болып табылады;
оларға жағдайға қарай өмір сүру тән, яғни олар қандай да бір қызметтің
негізінде және шекарасында құрылып, қызмет атқарады, олардан тыс болуы
мүмкін емес, сондықтан да тұрақсыз, бір жағдайдан екінші жағдайға дейін
өзгеріп отыратын құралым болып шығады;
оларға құрамының әртектілігі, топаралық табиғат тән, яғни бұл
қауымдастықтар таптық, топтық, этникалық және өзге де шекара-ларды бұзады;
өзінің аморфтық құралуы салдарынан олар неғұрлым қалың қауымдастықтар
құрамында болуға, олардың құрылымдық бірлігі болуға қабілетсіз. Бұқаралық
қауымдастықтардың типтік үлгісі қалың саяси немесе экологиялық қозғалысқа
қатысушылар, эстрада жұлдыздарына бас июшілер, спорт командаларының
жанкүйерлері және т.с.с.
Әлеуметтік қауымдастықтардың басқа бір маңызды түрі әлеуметтік топтар
болып табылады. Әлеуметтік топ ұғымының әлеуметтануда бірнеше мәні бар.
Барынша кең мағынасында ол тұтас қоғамды, тіпті барлық адамзатты қамтиды.
Неғұрлым тар мағынасында бұл ұғым қоғамның ішінде белгілі бір жеке бастық,
ұжымдық және қоғамдық мүдделер мен мақсаттарды жүзеге асыру үшін бірлесіп
қызмет атқаратын адамдардың азды-көпті жиынтығы болып табылатын ішкі жүйені
бөлу қажет болған кезде пайдаланылады. Бұл орайда “әлеуметтік топ” ұғымына
адамдардың аса көп санды бірлестігі ретіндегі әлеуметтік қауымдастық және
адамдардың сан жағынан салыстырғанда шағын жиынтығы ретіндегі әлеуметтік
топтың өзі де кіреді (ал әлеуметтік топтардың өздері де үлкен және кіші
болуы мүмкін). Бұдан әлеуметтік топты үшінші, бұдан да тар мағынасында
түсіну қажеттілігі келіп шығады, ол көбінесе солай болады да.
Бұл ретте ойда болар маңызды нәрсе, әлеуметтанушылардың бір бөлігі
“әлеуметтік топ” пен “әлеуметтік қауымдастық” ұғымдарының арақатынасын
анықтаған кезде біріншісін негізге алып, әлеуметтік қауымдастықты үлкен,
бұқаралық әлеуметтік топ ретінде қарастырады; ал басқалары - екіншісін
негізге алып, әлеуметтік топты шағын әлеуметтік қауымдастық деп есептейді.
Сондықтан аталмыш ұғымдарды бөлу неғұрлым шартты түрде алынады, өйткені бұл
орайда тапты да, ұлтты да, отбасын да әлеуметтік қауымдастық ретінде де,
әлеуметтік топ ретінде де қарастыруға болады.
Әлеуметтік топтар бұқаралық әлеуметтік қауымдастықтардан өзгеше:
1) олардың кеңістікте және уақытта өмір сүруінің беріктігі мен
тұрақтылығына жағдай туғызатын орнықты өзара іс-әрекетімен; 2) салыстырмалы
түрде алғанда жоғары топтасу дәрежесімен; 3) құрамының айқын
көрініп тұрған біртектілігімен, яғни топқа кіретін барлық жеке адамдарға
тән белгілердің болуымен; 4) құрылымдық құралым
ретінде неғұрлым қалың қауымдастықтарға кіруімен сипатталады.
Бұдан шығатын қорытынды - адамдардың топқа бірігуінің кез келгені
әлеуметтік топты құрай бермейді. Күнделікті өмірде біз адамдардың
субъектілер арасындағы өзара байланыстар мен өзара іс-әрекеттердің
тұрақсыздығы, қысқа мерзімділігі, тарлығы тән (тобыр, тыңдармандар
аудиториясы, әлеуметтік топтар және т.б.) бірлестік-терімен жиі ұшырасамыз.
Олар шынтуайтына келгенде әлеуметтік топтар болып санала алмайды, сондықтан
да көбіне квазитоптар деп аталады.
Әлеуметтанушылар “әлеуметтік топ” ұғымын әр қалай анықтайды.
Р.Мертон әлеуметтік топты белгілі бір жолмен бір-бірімен қарым-қатынаста
болатын, өзінің сол топқа жататынын ұғынатын және басқа адамдардың
көзқарасы бойынша оның мүшесі болып саналатын адамдардың жиынтығы ретінде
анықтай отырып, оның үш айырмашылық белгісін бөліп көрсетеді - өзара іс-
әрекет, мүшелік және сәйкестілік. Ұқсас анықтама бере отырып, Н.Смелзер
адамның мінезін көбіне оның қандай да бір топтың адамы екендігімен
түсіндіретінімізді айтады. С.С. Фролов әлеуметтік топты оның әрбір
мүшесінің басқаларға қатысты белгілі бір жолмен қарым-қатынаста болатын
жеке адамдардың жиынтығы деп түсінеді. Бұл анықтамада жиынтықты топ деп
санау үшін қажетті екі маңызды шартты көруге болады: 1) оның мүшелері
арасындағы өзара іс-әрекеттің болуы; 2) топтың әрбір мүшесінің
басқа мүшелерге қатысты әрекетерінің болуы.
Әлеуметтік топтар өзінің шамасы, саны бойынша шағын (екіден он бес
адамға дейін) және үлкен болып бөлінеді. Шағын әлеуметтік топты ажырату
белгілері: 1) құрам санының аздығы; 2) мүшелерінің кеңістіктегі жақындығы;
3) өмір сүру ұзақтығы; 4) топтық құндылықтардың, нормалардың және мінез-
құлық үлгілерінің ортақтығы; 5) топқа кірудің еріктілігі; 6) адамның мінез-
құлқын бақылаудың бейресмилігі болып табылады.
Шағын топтарды қандай түрлерге және типтерге бөлуге болады? Зерттеу
мақсаттарына қарай бір емес, бірнеше тұрпаттама болуы мүмкін. Егер де бізді
топ мүшелерінің тұлғааралық қарым-қатынастарының тереңдік дәрежесі
қызықтыратын болса, онда топтарды ресми және бейресми топтарға бөлеміз.
Олардың алғашқысы - мынадай негізгі ерекшеліктері болатын ресми ұйым-дардың
түрлері:
- ол ұтымды, яғни оның негізінде орынды, белгілі мақсатқа қарай саналы
түрде қозғалу принциптері жатыр;
- ол принципті түрде тұлғасыз, яғни жасалған бағдарлама бойынша
араларында жетілген қарым-қатынастар орнайтын абстрак-тілі жеке адамдарға
арналып есептелген. Мұндай топты, әдетте, неғұрлым жоғары деңгейдегі
әлеуметтік ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.