Дактилоскопия

1 Дактилоскопия
2 Дактилоскопиялық есепке алу

Адам қолының тері қабатын криминалистік зергтеуге трасологиянын, «дактилоскопия» деген тарауы арналған. Алайда оқиға болған жерде табылған алақан іздері де дактилоскопиялық зерттеуде қолданылуы мүмкін. Адам өкшесінің ішкі бетінің тері суреті білектін терісінің ішкі бетінің тері суретімен бірдей екені белгілі. Сонымен бірге папиллярлы өрнектері жок тері учаскелерінің де адамды сәйкестендіруге мүмкіндік беретін белгілері бар.
Соған карамастан, қылмыстық істе дәлелдеу процесі барысында теріні зерттеу мәселелерінің барлығын белгіліп «дактилоскопия» термині қолданылды.
Криминалистік дактилоскопияның қарапайым ғылыми негізінле келесі ережелер жатады.
Адам терісі екі негізгі қабаттан тұрады: үстіңгі — эпидермис, және дермалар - терінін өзі.
Дерманын екі қабаты бар: бұрмалы бұдырлы, торлы бұдырлы.
Жоғарғы бұдырлы қабатта пирамидалы екі кұрылым орналасқан. Папиллярлы сызықтар белгілі бір тәртіппен орналасқан. Папиллярлы үш ағымнын. жақындасуы үш бұрышты кұрайды, ол дельта деп аталады.
Әр өрнекті бөлшектік құрыдымы болады, оған сызықтың басы мен аяғы, олардын қосылуы мен тарамдануы жатады, сонымен бірге көпірше. көзшік, папиллярлы сызықтардың үзілуі және т.б. кіреді.
Тері бездері өзінін тесіктері арқылы тері бетіне тер бөліп шығады. Терінін құрамынла хлорлы натрий, мочевина, сірке және пропион қышқылдары холестирин және суда еріген басқа да заттар болады. Алам қолын майлы сүйықпен жабылған бетіне, мойнына, шашына тигізеді. Бұл май қол білегінің алақандық бетіне жұғады. және термен араласып тер-май затына айналады.
Терлі-майлы зат құрамына өлген терінін күстері кіреді.
Төменде көрсетілген папиллярлы өрнектердің де криминалистік мәні бар.
Қол саусақтары мен аяқ башпайының, саусақ сүйектерінің жастықшаларындағы терінін папиллярлы әрнектері, сондай-ақ алақан мен табан бетіндегі өрнектер жеке дара болады, яғни қайталанбайды. Бұл келесі кешенді топтын болуымен анықталады: папиллярлы сызықтар ағымы, өрнек дельтасы, папиллярлы өрнекті күрылымдык бөлшегі.
Аталған белгілер тобынын әрқайсысы сәйкес белгілердің санымен, формасымен. өзара орналасуымен ерекшеленеді. Аталған белгілер тобы барлық өрнектерде болады, сонымен бірге идентификациялық күнды болып табылатын төртінші белгі өрнек кемшіліктері де болуы мүмкін. Бұл негізінен, түрлі жарақаттар ізі, сүйел. папяллярлы өрнегі жоғалған учаскелер -әрине олардын мөлшері. формасы т.б. ескеріледі.

1 «Криминалистикалық техника тарауы бойынша қысқаша дәрістер жинағы»
Б. Салаев, Ш. Әмитов, М. Сатбалдинов, Ә - С. Айдарқұлов. Алматы «жеті жарғы» 2005ж.

Пән: Құқық, Криминалистика
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 8 бет
Таңдаулыға:

Дактилоскопия.
Адам қолының тері қабатын криминалистік зергтеуге трасологиянын,
дактилоскопия деген тарауы арналған. Алайда оқиға болған жерде табылған
алақан іздері де дактилоскопиялық зерттеуде қолданылуы мүмкін. Адам
өкшесінің ішкі бетінің тері суреті білектін терісінің ішкі бетінің тері
суретімен бірдей екені белгілі. Сонымен бірге папиллярлы өрнектері жок тері
учаскелерінің де адамды сәйкестендіруге мүмкіндік беретін белгілері бар.
Соған карамастан, қылмыстық істе дәлелдеу процесі барысында теріні
зерттеу мәселелерінің барлығын белгіліп дактилоскопия термині қолданылды.
Криминалистік дактилоскопияның қарапайым ғылыми негізінле келесі
ережелер жатады.
Адам терісі екі негізгі қабаттан тұрады: үстіңгі — эпидермис, және
дермалар - терінін өзі.
Дерманын екі қабаты бар: бұрмалы бұдырлы, торлы бұдырлы.
Жоғарғы бұдырлы қабатта пирамидалы екі кұрылым орналасқан. Папиллярлы
сызықтар белгілі бір тәртіппен орналасқан. Папиллярлы үш ағымнын.
жақындасуы үш бұрышты кұрайды, ол дельта деп аталады.
Әр өрнекті бөлшектік құрыдымы болады, оған сызықтың басы мен аяғы,
олардын қосылуы мен тарамдануы жатады, сонымен бірге көпірше. көзшік,
папиллярлы сызықтардың үзілуі және т.б. кіреді.
Тері бездері өзінін тесіктері арқылы тері бетіне тер бөліп шығады.
Терінін құрамынла хлорлы натрий, мочевина, сірке және пропион қышқылдары
холестирин және суда еріген басқа да заттар болады. Алам қолын майлы
сүйықпен жабылған бетіне, мойнына, шашына тигізеді. Бұл май қол білегінің
алақандық бетіне жұғады. және термен араласып тер-май затына айналады.
Терлі-майлы зат құрамына өлген терінін күстері кіреді.
Төменде көрсетілген папиллярлы өрнектердің де криминалистік мәні бар.
Қол саусақтары мен аяқ башпайының, саусақ сүйектерінің
жастықшаларындағы терінін папиллярлы әрнектері, сондай-ақ алақан мен табан
бетіндегі өрнектер жеке дара болады, яғни қайталанбайды. Бұл келесі кешенді
топтын болуымен анықталады: папиллярлы сызықтар ағымы, өрнек дельтасы,
папиллярлы өрнекті күрылымдык бөлшегі.
Аталған белгілер тобынын әрқайсысы сәйкес белгілердің санымен,
формасымен. өзара орналасуымен ерекшеленеді. Аталған белгілер тобы барлық
өрнектерде болады, сонымен бірге идентификациялық күнды болып табылатын
төртінші белгі өрнек кемшіліктері де болуы мүмкін. Бұл негізінен, түрлі
жарақаттар ізі, сүйел. папяллярлы өрнегі жоғалған учаскелер -әрине олардын
мөлшері. формасы т.б. ескеріледі.
Папиллярлы өрнектердін тағы бір қасиеті олардың елеулі тұрақтылығьі-
Тері рельеф. соның ішінде папиллярлық өрнектер ұрықтын құрсақтағы 3-4 айлық
даму кезінде пайда болып, өмір бойына сақталады. Жастық өзгерістер, терінін
әжімденуі папиллярлық өрнектерге және олардын бөлшектеріне әсер етпейді.
Адамның елімінен кейін де белгілі бір терінің шіріктік өзгерісіне
дейін папиллярлы өрнектер зерттеуге жарашы болады. Және адам қолын үнемі
майтер қабаты қаптап тұрады. Бұл қасиет құлақ, тіс және т.б. қарағанда
қолдың папиллярлы өрнегінде құнды.
Отандық криминалситикада өрнектерді үш типке бөлу қарастырылған (доға
тәрізді, түйін және орам тәрізді).
Әр типтегі өрнектер түрлерге бөлінеді:
Құрылысы бойынша ең қарапайым доға тәрізді өрнек, ол дельтасы жоқ екі
папиллярлы сызық ағымынан тұрады. Доғалық өрнек түрлеріне жай, пирамидалық,
анықталмаған орталықты. Жалған түйіндік және жалған-орамдық өрнек, оның кем
дегенде үш папиллярлы сызық ағымы және екі дельтасы болады. Онын түрлері:
жай, спираль тәрізді, орам -ұлу, түйін-спираль. түйін-орамдар.
Кейбір жағдайларда әдебиеттерде оқиға болған жерден сау-сақ ізі
алынды деп көрсетіледі. Бұл қателік, өйткені бұл термин папиллярлы өрнекті
алудың қатаң формасына жатады, сау-сақ белгілі бір бетке түрісіледі, ол бет
алдын ала типографиялық басумен болады, содан кейін оны дактокартаға
түсіреді. Сондықтан да бұл тұрғыда көлемді әрі кең термин — папиллярлы
өрнек ізі терминін қолданған жөн.
Папиллярлы өрнек іздері із-заттар да, із-қалдырушы іздер де болуы
мүмкін.
Көрінетін іздерге екі топ жатады: деформацияның көлемді іздері:
қанмен. мөрмен т.б. болған саусақтан қалған қабаттану іздері.
Нашар көрінетін топқа тегіс жылтыр беттегі май-тер зат құратын
қабаттану-іздері құрайды. Тағы бір тобын түскен папиллярлық іздін шаң басуы
болып табылады.
Көрінбейтін іздер - бұл тегіс жазықта қалатын май-тер зат-тағы
қабаттану іздері (қағазда, картонда, матада),
Папиллярлы өрнекі іздерін бекіту және табу үшін физикалық және
химиялық болып бөлінетін әдістәсілдер қолданылады.
Физикалық әдістерге жататындар:
- бұл учаскеде көрінетін майтер затынын қабатымен онын түспеген
бөлігіне жарықты сындыру арқылы қолдану;
- із тасушы затты түрлі түсті ұнтақпен тозандау.
Мұндай ұнтаққа жез тотығы, қалайы тотығы, цинк тотығы,
Көмірқышқыл қорғасын, аргенторат, бор талық, гипс, графит, күл жатады.
Тәжірибеде ұнтақтын жабыспағын, үлес салмағын, болуын күшейту үшін түрлі
ұнтақ қосындылары қолданылады.
Ұнтақтар із тасушы затқа жағылып. тиіс қылқалам арқылы немесе арнайы
тозандатқышпен алынады. Сонғы кезде үлкен горизонталь жазықтықтағь: іздерді
алуға аэрозоль қаптағы ұнтақтар — дактозольдар қолданылады.
Із-тасушы затты сутегімен қалпына келтірілген темір ұнтақтарымен
тозандау магнитті қылқаламмен жүзеге асырылады. Кейде аталған объектілерді
йод буымен бекітеді.
Аралас физикалық әдістер қатарына жататындар:
— іздерді люменесценцня қаранғылығында ұнтақ-люминофорлармен
тозандап, фотоға түсіру болып табылады.
— Іздерді ауыр металдардын түздарымен тозандап, оларды жеңіл
рентген сәулесенін көмегімен фотоға түсіру.
Жалпы аралас тәсіллердегі қазіргі жетістіктері: авторадиография,
лазерлық флюорография, техникалық вакуумдық тозандау жатады.
Нашар көрінетін және көрінбейтін іздерді табудың химиялық әдістері
түрлі реактквтерің әсерінен заттық өз түсін өзгерту қабілетіне байланысты.
Мысалы, май-тер заттық нингидрин ерітіндісімен реакииясында іс қызғылт-
күлгін түсті болады, ол аллоксан ерітіндісінде кызыл сары-қызыл түске ие
болады. Сонымен бірге, химиялық реактивтердін кейбіреуі із тасушы зат-тың
бетіне әсер ете отырып. рельефті жазықтықты немесе оның түсін өзгертіп,
ізді айқындайды.
Егер папеллярлы өрнек ізі транспортабельді жазықта табылса, бұл
объектідегі ізді тозандандырмай алу қажет. Бұл кезде қап капталған заттан
мөлшері бойынша үлкен болуы тиіс. Із тасушы зат қапта ізі бүлінбейтіндей
етіп бекітіледі.
Зертханалық жағдайда сарапшы криминалист тергеушінің қаулысы бойынша
папиллярлы іздерді алып, бекітуі тиіс.
Тергеуші (сарапшы-криминалистін көмегімен) папиллярлы өрнек іздерін
табылған жерде алдын ала зерттеуі тиіс. Бұл: іздін қай қолмен, қай
саусақпен қалдырылғаны. өрнек түрі мен типін, жеке белгілерді анықтауға
көмектеседі.
Күдіктілерді анықтағанға дейін дактилоскопиялық днагно-стикалық
сараптама тағайындалу мүмкін; сонымен бірге сарап-таманын алдында іздерді
әйел немесе еркектін қалдыруы, оның ескіруі туралы сұрақтар қоюға болады.
Күдіктілерді табу оларды дактилоскопиялап, берілген тұлға нақты ізді
қалдырғаны туралы дактилоскопиялық идентификациялық сараптама тағайындауға
болады.
Оқиға болған жерде капиллярлық өрнектердің іздері және дактило
қартадағы папиллярлы өрнектердің бейнеленуі қылмыс керлерді криминалистік
есепке қою құралы болып табылады.
Сонымен бірге, дактилоскопияда бекітілген өрнек іздері ізтүссіз
жоғалған адамның түрған жері бойынша папиллярлы өрнектерді салыстырғанда
мәйіттің тұлғасы анықтауы мүмкін.
Тіс іздерін трасологиялық зерттеу жеткілікті кең тараған.
Тіс аппаратын сипаттайтын жеке белгілер кешені бірнеше деңгейден
тұрады.
Жалпы белгілер тіс қатарының анатомиялық белгілерінен, жақтарының
функционалды кызметімен кейбір тістердің жеке белгілерінен тұрады.
Тіс қатарының анатомиялық белгілері - тіс қатарының жалпы формасы мен
тіс мөлшері, ассиметрияның болуы, тіс қатарынын көлленендігі, тістердің
жалпы саны, протездің болуы.
Жақтардың функционалды ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.