Түзулердің параллельдік белгісінің дәлелдемесі туралы

1 Түзулердің параллельдік белгісінің дәлелдемесі
2. 7 сынып материалдарын жобалау реттері

Бізге таныс оқулықтар мен оқу құралдарында түзулердің параллельдігі туралы теорема үшбұрыштар теңдігінің белгілерін (Погорелов А.В.; Атанасян Л.С., т.б.; Александров А.Д., т.б.) пайдаланып немесе ауыстырулард, оның ішінде симметрияны (Колмогоров А.Н., Болтянский В.Г., т.б.) пайдаланып жеңіл дәлелденген.
Республикалық мемлекеттік стандарттың бағдарламасында 1 материалдың жобалануы өзгеше, аталған тақырып алғашқы блокқа енгізілгендіктен, жоғарыдағы әдістерді пайдалану мүмкіндігі жоқ. Бұдан түзулердің параллельдік белгілерін дәлелдеуге біраз қиындықтар туындайтынын көреміз.
7 сынып материалдарын жобалау реттері бойынша 1 бағдарлама мен 2 оқулық арасында сәйкестік бар. Оқулықта, 6-шы пункте айтылған фигураларды беттестіру түсінігін тиімді пайдалану қарастырылмағандықтан, курс басында кездесетін теоремалардың дәлелдемелері қиындап кеткен.
Ол теоремалар:
1) Екі түзу үшінші түзуге перпендикуляр болса, онда олар өзара қиылыспайды (2-теорема);
2) берілген түуде жатпайтын нүктеден берілген түзуге жалғыз ғана перпендикуляр жүргізуге болады (3-ші теорема);
3) Егер екі түзуді қиюшымен қиғанда пайда болатын айқыш бұрыштар тең болса, онда бұл түзулер параллель болады (5-ші теорема);
Алайда, теоремалардың дәлелдемелерін қалай болғанда да беттестіру тәсілін пайдалану жолымен шешілуге тиіс екенін көрсетеді. Сондықтан да теоремалардың дәлелдеу жолдарын түсінікті ету тұрғысын көздейтін қосымша шараларды қарастыру қажеттігі туындайды:
1) беттестіру ұғымын геометрияның негізгі ұғымына жатқызу;
2) беттестіруді көрнекті түрде пайдаланып, алғашқы теоремалардың дәлелдемелерін жеңілдету.

1. Программы. Математика (5-11 классы) Министерство Образование и науки Республики Казахстан. Казахская Академия образование им. И.Алтынсарина.-Алматы 2000.-42 стр.
2. Геометрия: Орта мектептің 7 класына арналған оқулық / Юсупов Ж., Чакликова С.Е. Қалдыбаева Ғ.Ш., Нұрпейсов Ж.М.: редакциясын басқарған Юсупов Ж.- Алматы: Рауан, 1993-80 б.