Бірінші дүниежүзілік соғыс қорытындысын шығару

Пән: Жалпы тарих
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 118 бет
Таңдаулыға:

Бірінші дүниежүзілік соғыс қорытындысын шығару. Париж конферециясы

Жоспары:

Еуропа елдерінің бірінші дүниежүзілік соғыстан кейінгі саяси дамуының негізгі бағыттары
Еуропа елдерінің бірінші дүниежүзілік соғыстан кейінгі экономикалық дамуының жалпы сипаты

Лекция мақсаты: Бұл тақырыпта жалпы Еуропа елдерінің ХХ ғасырдың басындағы дамуының негізгі бағыттары мен әлеуметтік-экономикалық жағдайы қарастырылады. Жалпы пән бойынша қарастырылатын хронологиялық шектері мен Еуропа елдерінің Бірінші дүниежүзілік соғыстан кейінгі жағдайы мен әлемнің жаңа басқару жүйесіне көшу қамтылады.

Лекцияның мазмұны. Европа елдерінің саяси-экономикалық тарихы дүниежүзiлiк тарихтың құрамдас бөлiгi болып саналады. Бұл пән бойынша Европа елдерінің саяси-экономикалық тарихының ХХ ғасырдың басынан бастап бүгінгі күнге дейінгі кезең қамтылады. Бұл кезең екі саты негізінде қарастырылады. Біріншісі-Европа елдерінің ХХ ғасырдың басынан бастап, Екінші дүниежүзілік соғысқа дейінгі кезең, екіншісі-Екінші дүниежүзілік соғыстан кейін Европа елдерінің әсіресе экономикалық дамуына басты назар аударылады. Сонымен қатар қазіргі уақытта Европа елдерінің саяси мәселелерді шешудегі орны мен қызметіне көңіл аударылады. Себебі ХХ ғасырдың басында Европа континентінде екі дүниежүзілік соғыстар болып өтті. Бұл соғыстар миллиондаған адамдардың өмірін алып кетті. Алайда осыған қарамастан соғыстардың алдын да, соғыстардан кейін де Европа елдері саяси-экономикалық өмірде реформаларды жасауды тоқтатпай, әрдайым жылжу барысында еді. Ал екінші дүниежүзілік соғыс қорытындысы бойынша, әсіресе Германияның талқандалуына қарамастан қазіргі таңда алдынғы 8 мемлекеттердің қатарына жатады. Сондықтан Европа елдерінің саяси-экономикалық тарихын зерттей отырып, олардан тәжирібе алмасып, егеменді еліміздің гүлденуне атсалысумыз қажет.

ХХ ғасырдағы әлем тарихы, оның iшiнде Европа елдерiнiң тарихы ауқымды өзгерiстерге ұшырағанын білеміз. Әлемдiк тарихта бұл өзгерiстер өз көлемi мен салдары жағынан ерекшелендi. ХХ ғасырдың нәтижелерiн айтқанда әлем әдiлдiк пен демократияға бет бұрды дей аламыз. Бiрақ оның даму жолы қиындықтар мен қайшылықтарға, күрделiлiктерге толы. Алайда осыған қарамастан адамдардың өмiр сұру дәрежесi мен өмiр жасы өстi. Адамдар өздерiн еркiн сезiне бастады. Саяси қоғамдық құрылыстар да, саясат та өзгердi. Дүниежүзiнiң көптеген мемлекеттерi республикаға айналды. Ал монархияларда монархтар патшалық құрғанына қарамастан оны басқаралмай келеді.

КСРО құрылғаннан кейiн қоғамның даму тарихы объективтi даму тұрғысынан тұсiндiрiлiп, бұл кезең дүниежүзiлiк тарихи дамудың үлкен бiр белесi ретiнде айқындалды. ХХ ғасырдағы түбегейлi өзгерiстер тарихын бiлмей тарихшы болу мұмкiн емес. Сондықтан да бұл пәннiң алар орны пәннiң мазмұнымен анықталады.

Европа елдерінің саяси-экономикалық тарихы пәнiнiң мiндетi бүгiнгi күн талабы тұрғысынан студенттерге империализм тұсындағы капитализмнiң жетекшi елдерiнiң нарықтық экономикалық даму жолымен дами отырып, өркениеттi едерге айналу процесiнiң экономикалық саяси даму, әлеуметтiк саладағы қиыншылықтар мен кемшiлiктерiн, жетiстiктерiн жан-жақты тұсiндiру болып табылады.

Бiрiншi дүниежүзлiк соғыстың аяқталуы соғыс қорытындысын шығарғаннан кейiнгi кезеңдегi империалистiк дүниенiң даму барысы, ол елдердегi экономикалық тұрақтану мен дағдарыстар, Екiншi дүниежүзiлiк соғыс қарсаңындағы олардың сыртқы дипломатиясы мен дүниежүзiлiк соғысқа қатысуы, Европа елдерiнің Екiншi дүниежүзiлiк соғыстан кейiнгi әлеуметтiк экономикалық, сыртқы саясатын және де, 1991 жылы КСРО жеңiлгеннен кейiнгi кезеңде тәуелсiздiк алған елдердiң қатынасының бағытын, ХХ ғасыр соңғы он жылдығындағы халықаралық қатынастарды студенттерге талдап, ұғындыру пән мақсаты.

Студенттер ХХ ғасыр тарихын бүгiнгi күн талабынан ұғыну қажет. 1990 жылдардан басталған бұрынғы “социалистiк” деп аталатын елдерде болып жатқан түбегейлi өзгерiстердi және дүниежүзiлiк әлемде болып жатқан оқиғаларды күнделiктi мерзiмдiк басылымдар беттерiнде жариялап жатқан материалдар мен теледидардан берiлетiн ғылыми-таным хабарлар арқылы, соңғы кезде шыққан монографиялар зерттеулердi мұқият қадағалап оқу, ой қорытуға тиiс.

Бiрiншi дүниежүзiлiк соғыс аяқталғаннан соң соғысушы елдердiң бiр жағының жеңiлуiне байланысты ғана емес, Орталық Европа мемлекеттерiнiң кейбiреулерiнiң Қазан революциясы тәжiрибесiмен соғыстан революция жолымен шығу қаупi төнгендiктен бейбiтшiлiк проблемасы ең негiзгi мәселеге айналды. БүкiлРесейлық Кеңестердiң II съезiнде қабылданған “Бiтiм туралы декрет” кейбiр елдерде революцияға шақыру үндеуi ретiнде қабылданды. Революция қаупiнен сескенген соғысушы елдердiң империалистiк тобы бiтiм жасауға асықты.

Алайда Антанта елдерi Бiтiм туралы декреттi, сондай-ақ Кеңестiк Ресейдiң соғыс қимылдарын тоқтатуды сұрап, қайта-қайта жасаған ұсынысын елемедi. Осындай жағдайда Кеңес үкiметi Германия және оның одақтастарымен сепаратистік келiссөз жүргiзуге мәжбұр болды.

Ресейде Кеңес үкiметiнiң “күйреуiн” бiрнеше апта күткен Антантаның империалистiк тобы Кеңес өкiметiн iшкi контрреволюция күштерiмен құлатуға дайындалды. Олар iшкi контрреволюцияға көмектестi, Кеңестiк Ресейдiң Германиямен бейбiт келiссөзiне барынша кедергi жасады.

Дүниежүзiлiк лидерлiкке ұмтылған АҚШ-тың сыртқы саясатындағы мүддесiн көздеген соғыстан кейiнгi дүниежүзiнiң құрылым принциптерi жөнiнде 8 қаңтар 1918 жылы президент Вудро Вильсонның “14 пункттен” тұратын мәлiмдемесi жарияланды.

Вильсон, Томас Вудро /1856-1924/. АҚШ-тың саяси және мемлекеттiк қайраткерi. Демократиялық партия өкiлi. 1913-1924 жылдары АҚШ президентi. 1902-1909 жылдары Принстон университетiнiң ректоры. 1910 жылы Нью-Джерси штатының губернаторы. Президент болып сайланғаннан кейiн әлеуметтiк, экономикалық реформаларды жүзеге асырды. Бiрiншi дүниежүзiлiк соғыс басталған соң АҚШ-тың бейтараптығын жариялады, сонымен бiрге Антанта блогымен тығыз байланыс орнатты. 1917 жылдың сәуiрiнде АҚШ-тың Германияға қарсы соғысқа кiретiндiгiн жариялады. “14 пункттiң” авторы.

Вильсонның “14 пунктi” Кеңестiк Ресей жариялаған бейбiтшiлiк бағдарламасына жауап едi. Американ президентi Кеңес үкiметiнен бейбiтшiлiк инициативасын өз қолына алып, АҚШ-ты дүниежүзi қоғамы алдында әдiлеттiлiк үшiн күресушi ретiнде көрсетуге тырысты. Америка президентi В. Вильсон АҚШ-тың сыртқы саясаттағы ролi халықаралық қатынаста жаңа принциптердiң туындауына мұмкiндiк бередi деп есептедi. Оның “14 пунктiнде” сыртқы саясатта мынандай талаптар қояды:

ашық бейбiт келiссөздер жүргiзу;
Антанта елдерiнiң қатысуынсыз жасалған барлық құпия келiссөздер мен келiсiмдердi танымау;
“теңiз еркiндiгi” және “сауда еркiндiгi”;
ұлттық қарулануды қысқарту;
отарлаушылық мәселелерді “реттеуге еркiндiк”;
отарлар мен тәуелдi елдерде АҚШ-тың ұстанымын нығайту, /Ресейдiң кейбiр аудандарында уақытша үкiмет құру, оны қолдау, Сiбiрде дербес үкiмет құру, Орта Азияны басқаруға мүдделi державаларға мандат беру/;
Германияның жаулап алған Франция, Бельгия, Люксембург территорияларын өздерiне қайтаруы;
Австрия-Венгрия, Тұркия, Румыния Рейннiң сол жағалауынан әскерiн әкетуi;
Рейннiң оң жағалауында бейтараптық зона құру;
соғыс тұтқындарын қайтару;
жеңгендерге әскери мүлiктiң бiраз бөлiгiн беру;
Тұркия құрамына енген халықтарға автономия беру және Қаратеңiз бұғаздарын ашу;
тәуелсiз Польша мемлекетiн құру;
Ұлттар Лигасын құру:

Бұл бағдарламаның түпкi мақсаты Ресейдi бөлшектеу, антисоветтiк күштердi қолдау болатын. Осыдан кейiн 1918 жылдың басында бiтiм жасау келiссөздерiнен бас тартып, Антанта державалары Ресейдiң әр жерiнде жанданып жатқан антисоветтiк күштерге көмек көрсеттi. Антанта да, Герман блогы да Кеңес өкiметiне бiтiспес жау ретiнде қарады. Бiрақта осыған қарамастан Германия Брест-Литовскiде Кеңестiк Ресеймен бейбiт келiссөздер жүргiзуге келiстi. 3 наурыз 1918 жылы Брест-Литовскiде бiтiм-шартына Г. В. Чичерин бастаған Кеңес делегациясы қол қойды. Бұл келiсiм-шарт небәрi 8 ай ғана өмiр сұрiп, Германияның iшкi және сыртқы жағдайына байланысты, 13 қараша 1918 жылы ВЦИК-тiң шешiмiмен күшi жойылды.

Герман әскерiнiң Батыс Майдандағы жағдайды өз мүддесiне сай өзгертуге жасаған әрекеттерiнен ешқандай нәтиже шықпады. 1918 жылы шiлдеде басталған одақтастардың қарсы шабуылы жалпы шабуылға ұласып, Бельгия мен Францияның бiраз территориясы немiс әскерлерiнен азат етiлдi. Германияның iшкi жағдайы да күрделендi. Халық соғысты тоқтатуды талап еттi. Макс Баденский бастаған жаңа үкiмет 5-шi қазан 1918 жылы АҚШ президентiне “14 пункт” негiзiнде соғысушы елдер арасында келiссөздердi жүргiзу жөнiнде ұсыныс жасады. Алайда АҚШ Германияның толық тiзе бүгу, соғыс кезiнде басып алған жерлердi тазарту, елдi басқарудан соғыс кiнәлiлерiн аластату шартын қойды. 11 қараша 1918 жылы “14 пункттiң” жалпы талаптары негiзiнде Компьен орманында /Франция/ француз маршалы Фош одақтастар атынан жеңiлген Германиямен бiрiншi дүниежүзiлiк соғыстың тоқтағаны жөнiнде келiсiмге қол қойды. Бiрiншi дүниежүзiлiк соғыс аяқталды.

Бақылау сұрақтары:

Европа елдерінің саяси-экономикалық тарихының маңыздылығы мен қарастырылатын хронологиялық шеңбері.
Германияның ХХ ғасырдың басында экономикалық дамуы.
Бірінші дүниежүзілік соғыстың себептері мен алғышарттары.
Соғыс қарсаңында жаңа блоктардың пайда болу себептері.
Вильсонның «14 пунктінің» Европа елдеріне әсері.

Лекция тақырыбына сәйкес СӨЖ тапсырмалары.

1. Германияның отаршылдық саясаты.

Ұлыбританияның әлемдегі ұстемдікке ұмтылу тарихы мен отаршылдық бағыттары
Испанияның ХХ ғасырдың басындағы экономикасы мен Бірінші дүниежүзілік соғыс қарсаңындағы ұстанымы.

Қолданылған әдебиеттер тізімі:

1. Родригес А. М., Пономарева М. В. Новейшая история стран Европы и Америки. ХХ век. Часть 1, 1900-1945. М., 2001, 38-127 беттер.

Экономическая история зарубежных стран/ под ред. В. И. Голубовиче. - М., 1996.
Федотова В. Г. Модернизация другой Европы. - М., 1997.

Тақырып 2: Еуропа елдері екі дүниежүзілік соғыстар аралығында

Жоспары:

Еуропа елдері үшін бірінші дүниежүзілік соғыс қорытындысы. Париж бейбіт конференциясындағы ұлы державалардың ұстанған бағыты.
¦лттар лигасының құрылуы. Вашингтон конференциясы
Дауэс жоспарының Еуропа елдеріне әсері.
Версаль-Вашингтон жүйесінің күйреуі

Лекция мақсаты: Бірінші дүниежүзілік соғыстан кейін Антанта блогы өз үлесін алуға асығысты. Осыған байланысты 1918-1919 жылдар аралығында бірнеше келісімдерге қол жеткізіліп, жаңа жүйе қалыптасты. Осы жүйенің қалыптасуы мен соғыстан кейін пайда болған жаңа мемлекеттердің тарихына тоқтау, оған талдау жасау.

Лекцияның мазмұны: Париж конференциясы. Бiрiншi дүниежүзiлiк соғыстың қорытындысын жеңiлген елдермен бейбiт келiсiмдермен бекiту және соғыстан кейiнгi дүниежүзiнiң құрылым мәселесiн шешу үшiн жеңген - державалар конференция шақырды. Бейбiт конференция Парижде 18 қаңтар 1919 жылы - дәл сол 1871 жылы Германия империясының құрылғаны жарияланған күнi өз жұмысын бастады. Конференцияны ашқан француз президентi Пуанкаре салтанатты тұрде Германия жөнiнде былай дедi: “Рожденная в несправедливости, она закончила свое существование в бесчестии”.

Конференцияға 27 елдiң өкiлдерi қатысты. Оның жұмысы “ашық дипломатия” үлгiсi ретiнде кең тұрде хабарланды. Француз астанасына мыңдаған делегаттар келдi. Алайда оның iшiнде тағдыры шешiлетiн Германия өкiлдерi болған жоқ. Кеңестiк Ресей де шақырылмады. Конференция антикеңестік соғыс интервенциясын дайындау жағдайында өттi. Конференция ашылған күнi одақтастар “Ресейге одақтастардың интервенциясының қажеттiлiгi жөнiнде” құжат қабылдады. Конференцияда “Орыс мәселесi” негiзгi мәселенiң бiрiне айналды. Конференцияға 27 мемлекеттiң өкiлдерi қатысқанымен барлық мәселенi шешуде жетекшi рольдi АҚШ президентi Вудро Вильсон, Англия премьер-министрi Гарольд Ллойд Джордж, Франция премьер-министрi Жорж Клемансо атқарды.

Жеңген елдер арасындағы қайшылық . Бейбiт келiсiмдердi дайындау президент В. Вильсонның “14 пунктi” негiзiнде жүргiзiлдi де, яғни құпия келiсiмдер назарға алынбады. Алайда оның шарттары келiссөздерге қатысушыларға өз ықпалын тигiзбей қоймады. Оңтұстiк Тироль, Адриатиканың бүкiл шығыс жағалауын және Кiшi Азияның бiр бөлiгiн беремiз деген уәдемен Антанта жағында бiрiншi дүниежүзiлiк соғысқа кiрген Италия өз үлесiнiң берiлуiн, ал Румыния Трансильвания, Буковина және Австрия-Венгрия мұрасынан Банатты берудi 1916 жылы берiлген уәденiң орындалуын талап еттi. Румыния 1918 жылдың өзiнде Бессарабияны басып алды. Осындай себептерден Париж бiтiм конференциясында қызу күрес тумауы мұмкiн емес едi. Соғыстың жалғасы бiтiм деп есептеген Клемансо, өзiн келiспеушiлiктiң батпағына малтыққан Европаны құтқарушы деп сезiнген Вильсон, екеуi арасында ымыраластырушы ролiн атқаруға мәжбұр болған Ллойд Джордж - бұл үлкен үштiк бiтiспес айтыста бiрте-бiрте соғыстан кейiнгi дүниенiң бейнесiн қалыптастырды.

Конференция барысында Вильсон Ұлттар Лигасының уставын жасау мен талқылауды кезек күттiрмейтiн мәселе болуға тиiс деп есептедi. АҚШ жаңа ұйымда “бейбiтшiлiктi сақтауда” шешушi роль атқаруға жанталасты. АҚШ-тың ұстемдігіне Ұлыбритания, Франция, Жапония барынша қарсы шықты. Олар Ұлттар Лигасының уставы қабылданған жағдайда территориялық және финанстық проблемаларды талқылау қиындайды деп қауiптендi. Мәселе В. Вильсон төрағалығымен Ұлттар Лигасы бойынша арнайы комиссия құрумен шешiлдi. Сондай-ақ одақтастар герман отарларының тағдырын және “шығыс мәселесiн” талқылады. Ллойд Джордж Франция, Италия, Жапония және басқа мемлекеттер өкiлдерiнiң қолдауымен бұл жерлердi жеңгендердiң арасында бөлудi ұсынды. Алайда В. Вильсон отарларды тез арада бөлуге қарсы шықты. Вильсонмен Л. Джордж да, Клемансо да келiспедi. Конференция тұйыққа тiрелдi. 14 ақпан 1919 жылы Вильсон конференция делегаттарын Ұлттар Лигасының уставымен таныстырды.

“Теңiз еркiндiгi” мәселесi қызу талас тудырды. Тек 1919 жылдың сәуiрiнде келiсушiлiкке қол жеткiзiлдi. Осыған сәйкес АҚШ өзiнiң әскери-теңiз бағдарламасын толық жүзеге асырудан бас тартты, бұл мәселе бойынша бiр-бiрiмен хабарласып отыратын болды. Олар Ұлыбританияның теңiз державасы ретiнде “ерекше жағдайын” мойындады. Ұлыбритания өз тарапынан бейбiт келiсiмдердiң бiр бөлiмi ретiнде Ұлттар Лигасын таныды. Кейiнiрек Ұлттар Лигасына Монро доктринасын енгiзу жөнiнде шешiм қабылданды. Франция мұны АҚШ Саар және Рейн обылыстарына француздық мүдденi мойындаған соң қолдады. Осылайша АҚШ Ұлыбританиядан “теңiз еркiндiгi” ұстанымын, екi держава флоттарының теңдiгiн тануына қол жеткiзе алмады. Бұл АҚШ-тың Париж бейбiт конференциясындағы iрi жеңiлiсi едi. Лидерлiк Лигада және басқа мәселелерді шешуде Ұлыбритания мен Франция қолына көштi. Ағылшын-американ қатынасы осы негiзде күрт шиеленiстi.

Версаль бiтiм шарты. Бұл құжат тарихқа Версаль деген атпен ендi және соғыстан кейiнгi дүниенi реттеудiң басты құжаты болып табылады. Келiсiм шартына Вильсонның талабымен Ұлттар Лигасының Уставы қосылды.

Версаль бiтiм-шарты бойынша : Келiсiмге сәйкес Германия өз территориясының 1/8 және халқының 1/12 бөлiгiнен айрылды. Мұның өзi дүниежүзiлiк аренада өз орны бар алдыңғы қатарлы Германия мемлекетiнiң мүшкiл халге тұскенiн көрсетедi.

Францияға Эльзас-Лотарингия қайтарылды;
Эйпен, Мальмеди және Моренэ плебисциттен кейiн Бельгияға өттi;
Солтұстiк Шлезвиг бұл да плебисциттен кейiн Данияға берiлдi;
Германия Польша мен Чехословакияның тәуелсiздiгiн мойындады;
Польша Померания, Познаньның кейбiр аудандарын, Пруссияның Батыс, Шығысының, мұнан басқа Жоғарғы Силезияның бiраз бөлiгiн иемдендi;
Данциг /Гданьск/ қаласы өзiне жақын жатқан территориялармен бiрге Ұлттар Лигасына қарасты “ерiктi қалаға” айналды. Ол Польшаның кедендiк шекарасына қосылды; Данциг коридоры аталған территория Шығыс Пруссияны Германиядан бөлiп тұрды.
Германия Люксембургтың тәуелсiздiгiн таныды;
Австрияның тәуелсiздiгiн “барынша құрметтеуге” мiндеттендi;
Мемель /Клайпеда/ және оған жақын жатқан аудандар Ұлттар Лигасының бақылауына өттi /1923 жылдан Литва құрамына енген/;
Саар көмiр бассейнi Францияның меншiгiне толық өттi;
Саар облысының өзiн Ұлттар Лигасы 15 жыл басқаратын болды;

Германияда монополистiк капитал сақталғанмен, ол мемлекет ретiнде көптеген құқықтарынан айрылды Версаль шарты Германияны қарусыздандыруды көздедi:

Германия территориясындағы Рейн өзенiнiң сол жағалауы бойынша және оң жағалауы 50 шақырым iшке ендеп демилитаризацияланды;
Оның жалдамалы негiзде жарақтанған 100-мыңдық /4 мыңы офицер/ армия ұстауға ғана құқы болды;
Жалпыға бiрдей әскери мiндеттiлiкке тиым салынды;
Әскери және теңiз авиациясын, сүңгуiр кеме ұстауға құқы болмады;
Оны Рейн облысында әскери гарнизон орналастыру құқынан айырды;
Германия соғысты тұтандырудың айыптысы деп жарияланды;
Одақтастардың “барлық шығындарын” толықтыру үшiн Германия репарация төлейтiн болды;
Жеңген-елдердiң авиациясы Германия территориясында ұшу-қонуға толық бостандық алды;
Эльба, Одер, Неман және Дунай шетелдiк державаларға ашық деп жарияланды;
Жеңген-елдердiң Германияға товар әкелуiне кедергi келтiруге тиым салынды;

Версаль бiтiм-шарты Германияны барлық отарларынан, ықпал аймақтарынан, елiнен тыс жерлердегi жеңiлдiктерi мен меншiктерiнен айырды. Германия отарлары Франция, Жапония, Бельгия, Португалия, Ұлыбритания және оның доминиондары арасында мандаттық формада бөлiндi:

Того мен Камерунды Ұлыбритания мен Франция өзара бөлiстi;
Оңтұстiк-Африкан Одағына Африканың Оңтұстiк-Батысындағы герман отарлары қарады;
Австралия Жаңа Гвинеяның бiраз бөлiгiн алды;
Жаңа Зеландия Батыс Самоаның бiраз жерiн иемдендi;
Шығыс және Орталық Африкадағы Герман отарлары Ұлыбритания, Бельгия, Португалияға берiлдi;
Жапония Шандуньдағы герман концессиясына, сондай-ақ Тынық мұхиттағы экватордың сол жағына қарай жатқан герман отар аралдарына ие болды:

Версаль бiтiм-шартының /Германия одақтастарымен жасалған келiсiмдерде де/ арнайы “Еңбек” деп аталатын бөлiмiнде Ұлттар Лигасының жанынан Халықаралық еңбек бюросын құру жоспарланды. Бұл ұйым таптық принципке негiзделдi, Амстердамдағы реформистiк интернационалдық кәсiподақпен тығыз байланыс орнатты. Алайда Халықаралық еңбек бюросы ақпарат органы болды да, әлеуметтiк мәселелердi шешуде ешқандай нақты iс атқарған жоқ.

Версаль бiтiм-шарты соғыстан кейiнгi дүниежүзiлiк жүйені бейбiт реттеудiң негiзгi құжаты болып табылады. Ол дүниежүзiлiк проблемаларды шешуде күш арасалмағының өзгергендiгiн көрсеттi.

Германия одақтастарымен жасалған келiсiмдер. Бiрiншi дүниежүзiлiк соғыстың қорытындысы Германияның одақтастарына да жеңiл тиген жоқ. 10 қыркүйек 1919 жылы Сен-Жерменде Австриямен бейбiт келiсiмге қол қойылды. Онда Австрия-Венгрияның жойылуына байланысты жаңа мемлекеттердiң шекарасы анықталды.

Бұл келiсiм шарты бойынша: Австрия республикасы құрамына Жоғарғы және Төменгi Австрия, Зальцбург, Штирия мен Каринтияның бiраз жерлерi, Солтұстiк Тироль, венгерлiк Бургерланд кiрдi. Австрия 30-мыңдық әскер ұстауға ғана құқылы болды. Бұрынғы Австрия провинциялары Богемия, Моравия және Силезия Чехословакия құрамына кiрдi. Австрия-Венгрия құрамында болып келген оңтұстiк славян жерлерi Италия мен словен, хорват, серб Корольдiгiнiң арасында бөлiске тұстi. Италия Оңтұстiк Тироль, Юлия Краина, Фиум /Риек/ қаласынан басқа бүкiл Истрияға ие болды. Румынияға Буковина, Трансильвания және Банаттың бiраз бөлiгi берiлдi.

Шекараны анықтау барысында ұлттардың мүддесi ескерiлмедi, бұл жаңа құрылған мемлекеттер арасында алғашқы кезден-ақ ұлтараздықтың орын алуына әкеп соқты. Сонымен қатар бiтiмнiң “Ерекше декларация” бабы Австрияның Венгриямен қандай бiр болмасын саяси және экономикалық қатынас жасауына тиым салды. Осылайша Австрия мен Венгрия тарихи қалыптасқан саяси-экономикалық байланыстарынан айрылды.

27 қараша 1919 жылы Париждiң жанындағы Нейи-сюр-Сенде Болгариямен бейбiт келiсiмге қол қойылды. Ол келiсiм шарты бойынша Батыс Фракия Грецияға берiлдi. Оңтұстiк Добруджа Румыния құрамында қалды. Болгар территориясының бiраз жерi серб, хорват, словен Корольдiгiне қарады. Болгария 20 мыңнан астам әскер ұстауға тиым салынды. Болгария 37 жыл iшiнде 2, 25 млрд. алтын франк көлемiнде репарация төлейтiн болды. Нейи келiсiмiнiң 48 бабына сәйкес Болгарияға Эгей теңiзiне “еркiн шығуға” кепiлдiк берiлсе де, Батыс Фракияның Грецияға қарауы оны бұл мұмкiндiгiнен айырды. Осындай шартпен жеңген мемлекеттер бiрiншi дүниежүзiлiк соғыс кезiнде Германия одақтасы болған Болгарияны соғыс тұтандырушының бiрi ретiнде көп территориясынан айырды

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.