Ежелгі Русь мәдениеті

Жоспар
Кіріспе

1. Киевтік Русь. «Ежелгі Русь мәдениеті»
2. ХІІІ ғасырдың ортасы . XV ғасыр аралығындағы орыс жерлері мәдениеті.
3. XVІ ғ Ресей. Орыс мәдениеті.
4. Жаңа заман қайнар көзі (XVІІ ғ). Жаңа заман қарсаңындағы Ресейлік ой және мәдениет.
5. Ресейді модернизациялаудың алғашқы
әрекеті және оның салдары (XVІІІ ғ).
6. Ұлы Реформалар кезеңі (Бремя Великих реформ).
7. Реформа мен революция арасында (1894.1917 ж.ж)
8. ЖЭС кезіндегі Ресей.

Едәуір өзгешеліктерімен ерекшеленетін ежелгі орыс рухани мәдениеті қалыптасты. Ол христиандықтың қабылдануымеен Руське енуге жол ашқан мәдениеттің славяндық пұтқа табынушылық мәдениетпен синтезделуі нәтижесінде пайда болды. Және де бұл мәдениеттің қабылдануы, халыққа түсінікті славян тіліндегі жазулар арқылы іске асты. ІХ ғ. ІІ-жартысында византиялық монарх-миссионерлер Кирилл мен Мефодий жасаған славяндық жазулар христиандықтың шығыс нұсқасы бойынша тәубе етіп құлшылық ететін славяндық мемлекеттерде: Русьте, Болгария және Сербияда дамыды. Батыстық, христиандықтың католиктік нұсқасы және Құдайға құлшылық ету тілі нығая түскен. Батыс Европа елдері және славяндық мемлекеттер Польша мен Чехияда ерте ортағасырлық әдебиеттер латын тілінде жазылды, проваславмелік славяндық мемлекеттерде шіркеулік қызмет славян тілінде болды. Осының арқасында Рус ьте христиан діні қабылданғаннан кейін (ІХ ғ ІІ жартысының өзінде христиандық елге айналған Болгариядан) мол көлемді славян тілді, ең бастысы шіркеулік еңбектер келіп түсті. Ол арқылы, бір жағынан Руське аударылған грек кітаптары негізінде ел әр түрлі мәдениетке: антикалық, таяу шығыстық, ежелгі христиандық, византиялық, славяндық христиандық араласты.
Халық арасында сауаттылық кең етек алды. Бұған берест (қайынның сыртқы қабығы) жазулары-бересттегі грамоталар сияқты көптеген табылған олжалар дәлел бола алады. Қазіргі таңда олар тоғыз қаладан табылып отыр. Олар : Новгород, Старый Русь, Смоленск, Псков, Тверь, Звенигород, Пашицк, Витебск, Мстистав және Мәскеу. Берестік грамоталардың көпшілігі Новгородта табылды.
ХІ ғасырда-ақ өзіндік орыс әдебиеті қалыптасты. Ол нақты өзінің жетістігі бойынша ежелгі орыс мәдениетінің саласы (бұтағы) болды. Оның көптеген тарихи мұралары еуропалық ортағасырдағы ең үздік әдеби шығармалар қатарынан көрінді. Бізге дейін жеткен Ежелгі Русытің өзіндік әдеби шығармаларының ең көнесі- митрополит Илорионның (ХІ ғ.ортасы) «Заң және береке туралы жыр» («Слово озаконе и блогодати») еңбегі болып табылады. ХІ ғ. Жылнамалар жанры туындады. Ежелгі орыс жылнамасының ең атақты тарихи нұсқасы «уақытша жылдар повесті» (повест времменных лет) (ХІІ ғ.басы). Бұл шығармады Русь жерінің тарихы жалпы славяндық тарихтың контекстік берілген, өз кезегінде әлемдік тарихқа жазылды ( сол кездегі түсінік бойынша, библиялық және грек-римдік тарих саналды). Кейінгі жүзжылдықта «уақытша жылдар повесі» көптеген жылнамалар жинағына бастапқы бөлім ретінде еңгізілді. ХІІ-ХІІІ ғ. Басында дербес княздік жерлердің пайда болуымен, оның ішінде басым бөлігі (Киев, Новгород, Черниговск, Переяславск, Владимир-Суздаль, Галицк-Волынск сияқты Смоленск, Полоцк) өзінің жеке шежіресін жүргізе бастады.

Пән: Жалпы тарих
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 26 бет
Таңдаулыға:

Киевтік Русь
Ежелгі Русь мәдениеті

Едәуір өзгешеліктерімен ерекшеленетін ежелгі орыс рухани мәдениеті
қалыптасты. Ол христиандықтың қабылдануымеен Руське енуге жол ашқан
мәдениеттің славяндық пұтқа табынушылық мәдениетпен синтезделуі нәтижесінде
пайда болды. Және де бұл мәдениеттің қабылдануы, халыққа түсінікті славян
тіліндегі жазулар арқылы іске асты. ІХ ғ. ІІ-жартысында византиялық монарх-
миссионерлер Кирилл мен Мефодий жасаған славяндық жазулар христиандықтың
шығыс нұсқасы бойынша тәубе етіп құлшылық ететін славяндық мемлекеттерде:
Русьте, Болгария және Сербияда дамыды. Батыстық, христиандықтың католиктік
нұсқасы және Құдайға құлшылық ету тілі нығая түскен. Батыс Европа елдері
және славяндық мемлекеттер Польша мен Чехияда ерте ортағасырлық әдебиеттер
латын тілінде жазылды, проваславмелік славяндық мемлекеттерде шіркеулік
қызмет славян тілінде болды. Осының арқасында Рус ьте христиан діні
қабылданғаннан кейін (ІХ ғ ІІ жартысының өзінде христиандық елге айналған
Болгариядан) мол көлемді славян тілді, ең бастысы шіркеулік еңбектер келіп
түсті. Ол арқылы, бір жағынан Руське аударылған грек кітаптары негізінде
ел әр түрлі мәдениетке: антикалық, таяу шығыстық, ежелгі христиандық,
византиялық, славяндық христиандық араласты.
Халық арасында сауаттылық кең етек алды. Бұған берест (қайынның сыртқы
қабығы) жазулары-бересттегі грамоталар сияқты көптеген табылған олжалар
дәлел бола алады. Қазіргі таңда олар тоғыз қаладан табылып отыр. Олар :
Новгород, Старый Русь, Смоленск, Псков, Тверь, Звенигород, Пашицк, Витебск,
Мстистав және Мәскеу. Берестік грамоталардың көпшілігі Новгородта табылды.
ХІ ғасырда-ақ өзіндік орыс әдебиеті қалыптасты. Ол нақты өзінің
жетістігі бойынша ежелгі орыс мәдениетінің саласы (бұтағы) болды. Оның
көптеген тарихи мұралары еуропалық ортағасырдағы ең үздік әдеби
шығармалар қатарынан көрінді. Бізге дейін жеткен Ежелгі Русытің өзіндік
әдеби шығармаларының ең көнесі- митрополит Илорионның (ХІ ғ.ортасы) Заң
және береке туралы жыр (Слово озаконе и блогодати) еңбегі болып
табылады. ХІ ғ. Жылнамалар жанры туындады. Ежелгі орыс жылнамасының ең
атақты тарихи нұсқасы уақытша жылдар повесті (повест времменных лет) (ХІІ
ғ.басы). Бұл шығармады Русь жерінің тарихы жалпы славяндық тарихтың
контекстік берілген, өз кезегінде әлемдік тарихқа жазылды ( сол кездегі
түсінік бойынша, библиялық және грек-римдік тарих саналды). Кейінгі
жүзжылдықта уақытша жылдар повесі көптеген жылнамалар жинағына бастапқы
бөлім ретінде еңгізілді. ХІІ-ХІІІ ғ. Басында дербес княздік жерлердің
пайда болуымен, оның ішінде басым бөлігі (Киев, Новгород, Черниговск,
Переяславск, Владимир-Суздаль, Галицк-Волынск сияқты Смоленск, Полоцк)
өзінің жеке шежіресін жүргізе бастады.
Русьте алғашқы орыс әулиелеріне арналған өзіндік әулиелер өмірі
жанырындағы шығармалар ХІ ғ жатады. ХІ ғ ІІжарт-ХІІ ғ басында пайда
болған князь Борис монастырының (1074ж) Феодосийдің өмірі белгілі болды.
Торы Киев-печерлік монах Нестар болып саналады, зерттеушілердің көпшілігі,
оның есімін Уқытша жылдар повестімен байланыстырды.
Өзінің коркем құндылығы бойынша, монғолдық уқытқа дейінгі Русь
әдебиетінің ең керемет тарихи мұрасы – Игорь полкі туралы жыр (ХІІ ғ
соңы) поэтикалық шығармасы болып табылады. Бұл щығарма солтүстік- Новгород
князі Игорь Святославичтің (Черниговтың князьдар Ольговичтер тармағынан)
1185 жылғы половецтерге қарсы сәтсіз жорықтарына арналған. Игорь полкі
туралы жырдың авторы (есімі әлі күнге дейін белгісіз, осы мәселе бойынша
айтылған көптеген гипотез және болжамдарға қарамастан) бұл оқиғадан
алшақтап орыс жерінен өткен және қазіргісін ойлай отырып, орыс князьдарын
бірігіп, сыртқы қауіптілікке бетпе – бет шығуға үндейтін поэма жасады.
ХІІ ғ соңында келесі тамаша шығарма – Данил Заточник жыры пайда
болды. Ол томенгі топтың қуғынға ұшыраған өкілінің ақсүйек князьға үндеуі
формасында жазылған, Данил Заточник жырының ерекше белгісі афористік
формуладағы толықтығы ьолып табылады.
Монғол кезеңіне дейінгі Русь әдебиетінің өзгеше эпилогы Орыс жерінің
опат болуы туралы жыр болып есептеледі. Шамасы 1238 жылы, Батыйдың
солтүстік – шығыс Руське шапқыншылығы кезінде жазылған. Бұл шығармада
(аяқталмаған күйде қалып қойған) орыс жерінің сұлулығы суреттеліп, бұрынғы
князьдар тұсындағы (Владимир Монамах, Юрий Долгорукий, Всеволод Большое
гнездо) оның күш-қуаттылығы мадақталды, кейінгі мүшкіл халіне қарама –
қарсы айтылады.
Халықтық ауызекі шығармашылығы өзінің айрықша көрінісі орыс
батарларының ерлігі туралы сөз қозғайтын эпикалық өлеңдер батырлар жырында
да кездеседі. Батырлар жыры бұкіл ортағасыр дәуірінде жарыққы шығып
отырды, алайда батырлық жырдағы сюжеттің едәуір бөлігі (соның ішінде
И.Муровец, Д.Никитич, А.Попович, Вольг, Волх Всеславич, Садька туралы
батырлар жырының кезеңдері) орыс тарихының моңғолдарға дейінгі оқиғалармен
байланысты. Осы сюжеттердің басым бөлігі көрсетілген орыс батырлар жырының
эпикалық уақыты Киевтік Русьтің негізі қаланып аяқталған кезеңі, Владимир
Святославич заманы болып табылады.
Русьте тас сәулетшілігі мен шірекулік кескіндеме жоғарғы деңгейге
жетті. Біздің заманымызға дейін сақталып келген архитектуралық ескерткіштің
ең көнесі – Киев және Новгородтағы Әулие София соборы, Черниговтағы
Спасский соборы (ХІ ғ. 30-40 ж.ж салынған) болып табылады. ХІІ ғ. ІІ
жартысы –ХІІІ ғ. Басында тас сәулетшілігі Владимир-Суздаль княздігінде
гүлдене түсті. Мұндағы ең танымал ескерткіштер Владимирдегі Успенский және
Дмитриевкий соборы, Юрыв-Полскідегі Георгиевский соборы және Нерлидегі
Покров шірекуі. ХІІ ғ. Новгород архитектуралық ескерткіштерінің ішінде Юрыв
монастырының Георгиевский соборы және Нередицадағы Спасск шірекуі ерекше
атап айтуға болады.
ХІІІ ғасырдың ортасы – XV ғасыр аралығындағы орыс жерлері
Мәдениеті.
ХІІІ ғ. ІІ жартысы– XV ғ. Русьтің көптеген аймақтарында жергілікті
шежіренің (жылнама) дамуы жалғасты. Солтүстік-шығыс Русьте Ростов, Тверь,
Новгород секілді жаңа шежірелік орталықтар пайда болды. Оңтүстік-батыс
Русьтегі шежіренің үздік ескерткіші ХІІІ ғ. ІІ жартысы жастатын Галицк-
Волын деп аталатын шежіре саналады. Моңғол-татар шапқыншылығынан кейінгі
алғашқы жылдары шежірелердің ой-өрісі тарылғандығы байқалады: олардың
басым бөлігі басқа княздіктерде болып жатқан оқиғаларға қызығушылықты
тоқтатты.XIV ғ.соңынан-XVғ. Басына дейінгі Ұлы Мәскеу княздігіне бірігу
процестердің басталуымен жалпы орыстық сипаттағы шежірелік еңбектер пайда
бола бастады, ежелгі заманнан бастап бүкіл Русь тарихын қамту міндеті енген
жылнамалар заңы сипаттады.
ХІІІ ғ. ІІ жартысы – XV ғ. өмір жанрындағы шығармалардың ең көрнектісі
– Ордадағы князь Михаил Тверскийдің өлімі туралы повесті (1319-1320ж.ж),
Александр Невский өмірі (ХІІІ ғ.60 ж.ортасы), оған қоса, XIVғ.соңы – XVғ.
Басы талантты жазушы Епифания Премудрый жазған сергей Радоженский (Троц-
Сергеев монастрының негізін қалаушы) және Стефан пермскийдің өмірбаяндары
(қиыр солтүстік-шығыс Еуропа халқының арасында христиандықты уағыздаушы),
кейін XV ғ. Ортасында Пахомий Серб қайта өңдеп жазды.
1380 жылғы Куликовап шайқасы әдебиетте ерекше бейнеленді. Кейін осы
оқиғадан соң, орыс әскерінің Мамайды жеңген жеңісі жайлы мажақтаған
Задонщина поэтикалық шығарма жарық көрді. Задонщина авторы Игорь полкі
туралы жырдың мәтінін шығармашылық жағынан қайта өңдей отырып, пайдаланды.
200 жыл өткен соң, Жырда жауға қарсы шақырған секілді. Кейінірек,
(XVғ.соңы) Куликовадағы жеңіс туралы айрықша көпшілікке әйгілі Мамай
қырғыны туралы аңыз жарық көрді.
XIV-XV ғ.ғ. сапар-шегу- саяхатты сипаттау жанры кең етек алды.
Мұндай шығармаларға тверь көпесі Афанасий Никитиннің Үндістан өмірі мен
тұрмыс-тіршілігін сипаттаған Үш теңіздің ар жағына сапар еңбегі жатады.
Көптеген көрнекті ескерткіштер кескіндеме және архитектура саласында
жасалынды. XIV-XV ғ.ғ. орыс суретшілерінің ішінде айрықша даңққа ие болған
Феофан грек (XIVғ. ІІ жарт). Ұлы Новгород, Мәскеу және төменгі Новгород
храмдарын көрнекті суретімен: Андрей Рублев (1360-1430ж.ж) атақта Троицк
иконының авторы және Владимирдегі Успенск соборын көрнекті суретімен,
бірқатар Мәсекудегі шірекулер мен Троицк-Сергеев монастрын көрекм
суретімен, Диониский (XIVғ.соңы-XVғ. басы) Мәскеудегі бірқатар соборларды
және Солтүстік-шығыс Русьтегі монастырларды әшекейлеп безендірді.Жаңа
Ресейлік Мемлекеттің құрылуының өзіндік символы XIVғ. соңы-XV ғ.басында
салынған Мәскеулік Кремль архитектураның ерекше белгісі болды. Ол
итальяндық шеберлердің басшылығымен, соның ішінде Дмитрий Донскойдың ақтас
Кремлінің орнына шебердер ішінде Аристотель Фиоравантидің жетекшілігімен
салынды. Үйлесімділік тапқан өзіне жаңа қуатты қабырғаларды (орыс
митрополитінің кафедралы храмы саналды), Граовитті қырлы зал (салтанатты
жиындар үшін), оған қоса Архангельск, Благовещенск соборы енді.
Осылайша, ХVІ ғ. дейінгі Русьтегі дамуы екі үлкен кезеңнен тұрады.
Бірінші кезеңде, ХІІІ ғ. ортасына дейін, ел негізінен феодалдық қоғамның
жалпы еуропалық даму жолы бойынша жүрді: мемлекеттік-феодалдық формадан
сеньориалдыққа, біріккен мемлекетпен саяси бытыраңқылыққа ХІІІ ғ. ортасынан
ең басты сыртқы факторлар әсерімен әлеуметтік өзгеріс (алға басу) басталды.
Ол феодализмнің мүлде басқа айрықша түрінің орнауына әкелді.Оның маңызды
белгілері нақты XVІ ғ. қалыптасып бітті, олар туралы кейініректе айтылады.

Тақырыбы; XVІ ғ Ресей
Орыс мәдениеті.

XVІ ғ Орыс мәдениеті, дегенмен Батыс және Шығыстың жат шетінен алып
пайдаланбай, негізінен өткен кезеңдегі салт-дәстүрін дамытты. Кеңестік
тарихнама Еуропа тарихындағы Қайта өрлеу және Реформация сияқты аса күрделі
құбылыстаржан орыстардың үйлестілігін (ұқсастық) іздеп, біраз іс атқарды.
Алайда, мұндай ізденістің алғышарттарының астарында тұрған, мәдени артта
қалушылық белгісі ретінде аталған феномендердің жоқтығын ерікті не еріксіз
түрде дәлелдеп түсіндіру-күмәнді. Орыстың ортағасырлық мәдениеті өзінің
қалыптасу ерекшелік күшімен еуропалық мәдениеттің жай ғана қарапайым
аймақтық нұсқасы болған жоқ. Бұл православмелікке негізделген басқа
мәдениет болды. Иә, Ресейде Қайта өрлеу де, Реформацияда болған жоқ, тек
олардың жеке элементтері ғана орыс мәдениетіне енді. Алайда, Реформацчя
тіпті христиандықты жоққа шығаруға емес, тек оның католиктік нұсқасын жоққа
шығаруға бағытталды. Соның ішінде тіпті Қайта өрлеуде дәл католизмнің
қағида-ережелерінен алшақ мәдениетпен байланысты болды.
XVІ ғ орыс мәдениеті көбінесе дәстүрлер жанрлар шеңберінде дамыды.
XVІ ғ Іжарт.ортасында, орыс тарихын ежелгі кезеңдерден баяндайтын біршама
ірі жылнамалық жинақтар жарық көрді – Никоновский және Воскресенский
жылнамалары, Беттік жинақтар, Степендік кітап. XVІ ғ басында орыс
Хронографы пайда болды. Онда орыс тарихы жөнінде мәліметтер еңгізілген
әлемдік тарих жинағы болды. XVІ ғ ортасында митрополит Макарий ортасымен
кітаптардың әр түрлі жанрындағы Ұлы Четьи-Миней жинағын жарыққа шығарды.
Бұл жинақ белгілі айларда, әулиелерді еске алу күндері оқу үшін арналды.
Осы кезде Сильвестрдің қатысуымен Домострой атты үйді басқару және үй
шаруашылығы жөніндегі кеңестер мен тұрмыстық ережелер жинағы дайындалды.
XVІ ғ ресейлік публицистика туында, Мәселен, Федор Карпов және Иван
Пересветов сияқты ойшылдардың еңбектерінде , діни көзқарастың қатаң қағида-
ережелерінен босатылған, рационализмнің алғашқы жасқаншақ белгілері
байқалады, Көрнекті публицистер Максим Грек, Ермолай Еразм, сонымен қатар
1564 ж.өзінің Литваға қашуынан кейін, ІV Иванмен қақпайлы хат алмасқан
князь Андрей Курбский де енді. Патша өз дәуіріндегі ең ерекше шүбәсіз,
дарынды жазушылардың бірі болды. Ол Курбскийге өзінің жазбаша хатында
патшаның қол астындағы барлығы дерлік іс жүзінде оның басыбайлы құлдары
рөлінде болатын деспоттық монария қажеттілігін дәлелдейді. Курбский патша
қол астындағылардың құқығымен санасу қажет деп санап, раданың таңдалған
рухани ерекшелігімен мемлекетті орталықтандыруды жақтады. (Шынында
Курбский өз тәжірибесінде өзінің қол астындағы қатаңдық танытты. Осы
әрекетімен кейін Речь Поспалита одан қарсы қылмыстық іс қозғады).
XVІ ғ. орыс жерлерінде кітап басып шығару басталды. Алғашқы орыс
кітабы 1517 ж. Прагада туып өскен Полоцк Франциск Скоринмен басып
шығарылды. Ресейде кітаптың басылуы XVІ ғ ортасына жатады. 1564 хатшы Иван
Федоров Петр Мстиславецпен бірге Апостол атты алғашқы басылған кітабын
жариялады. Бірақ, көп кешікпей, олар діннен азғырды, күпір деген айып
тағылған соң, Литваға қашуға мәжбүр болды. 1574 ж. Львовте Федоров алғашқы
орыс әліппесін жарыққа шығарды. Дегенмен, XVІІІ ғ шейін Ресейде қолжазба
кітаптар басымдау болды.
Архитектурада ұлттық мотивтер айқын байқалды. Олар ағаштан жасалған
архитектурадан тас құрылысына көшкен XVІ ғ таралған шатыр тәрізді
стильмен байланысты. Сәулет өнерінің үздік туындылары Каломенский
селосындағы (1532ж) Вознесения шіркеуі және Рвадағы Покорва храмы (Василий
Блаженный соборы) болды, бұлар Мәскеудегі Қызыл алаңда архитекторлар
Бармо, Постникпен Қазанның алынуы құрметіне (1561ж) салынды.
XVІ ғ қарқынды түрде әскери бекіністер тұрғызылды. Мәскеулік Кремльге
Қытай қаласының қабырғалары жалғаса салынды және Төменгі Новгородта,
Тулада, Калоленада, Зарайскі және басқа қалаларда кремльдер салынды.
Көрнекті сәулетші Федор Конь Смоленскіде мықты кремль салды, Мәкеуде Ақ
қала бекінісін тұрғызды. 90 жылдары Мәскеуде мәселен, Содовый будақ
(дөңгелек) бойынша сәйкес келетін, жер (топырақ) дуалындағы ағаш
қабырғалардан құралған соңғы бекіністің төтінші бойы салынды. Оңтүстік
шекараларды Қырым шапқыншылығынан қорғау ұшін, XVІ ғ ортасында Тула және
Рязань арқылы өтетін Засечная бекінісі тұрғызылды.
Ортағасырлық орыс қоғамының эволюциясына қысқаша қорытынды жасайық.
Ерте ортағасырда, Шығыс славяндарда мемлекеттік феодалдық формадан
сеньориалдыққа, біріккен мемлекеттің саяси бытыраңқылыққа көшуге, пұтқа
табынушылықтан христиандықты қабылдауға өтудің, жалпы дамудың еуропалық
типіндегі сиптаы байқалды. Русьтің аймақтық ерекшелігі – сеньориалдық
(вотчиналық) меншіктің біршама дамуы бәсеңсіді және мемлекеттік дін ретінде
христиандықтың шығыстық (византиялық) нұсқасы бекітілді. ХІІ ғ. басқа
еуропалық елдермен бірге Русь саяси бытыраңқылық дәуіріне өтті.
ХІІ ғ. ортасы - XVІ ғ бастапқыда айрықша дамуы және Руське моңғол-
татар езгісінің күшті әсерінен, классикалық батысеуропалыққа қарағанда,
қоғамдық дамуға азырақ мүмкіндік туғызатын феодализмнің басқа түріне өтті.
Ресейдегі феодализм түрінің ерекше белгілері самодержавие, басыбайлы құқық
және қоғамдық қатынастағы мемлекет рөлі шамадан тыс ұлғайды. Ресейлік
феодализмді шартты түрде аеуропалық және шығыстығ арасындағы аралық ретінде
атауға болады.(егер, әрине, феодализм термині шығыс қоғамында іске
асырылса).

Жаңа заман қайнар көзі (XVІІ ғ).

Жаңа заман қарсаңындағы Ресейлік ой және мәдениет.

Бөлшектенгенге дейін мемлекет, 1453 ж. Константинопольдің құлауынан
кейін, оған жүктелген православиелік діншілдік нанымды таза түрде сақтаудың
қасиетті міндетті ісі туралы оймен өмір сүрді. Қасиетті Русь, Мәскеу –
үшінші Рим- бұл көпірмелі (демагогикалық) ұран емес, өткен жүхжылдықта
жұртшылықпен негізі қаланған самодержавиелік үкіметтер және Русьтік
православиелік шірекудің шынайы дүниені танып білу жөніндегі түсінік.
Рухани және ақсүйек билігінің ағылып келіп қосылуындағы негізгі сенім,
жерде Жаратушының патшалығы құрылуы, қалған бүкіл әлемге ақиқат жарығын
жеткізетін Ресей туралы ой- мұның барлығы жалпы халық және бүтін елдің
еншісіне тиген қиыншылық пен ауыртпалықты көз алдына келтірген көптеген
ойшылдарды рухтандырды. Шірекудің бөлшектнеуі және оның самодержавие
билігіне бағына бастауы бұл жалған қиялдың қирауына әкелді. Идеологиялық
дағдарыстан шығуды іздеу үш бағыт бойынша жүргізілді.
Ескі дәстүрлік жерде Жаратушының Патшалығын іздеу жолындағы бұрынғы
дәстүрін жалғастырды, іріткі салушылардың пікірінше, олар қауіп төнген
жағдайдан жасырынды деп санайды. Басқаша айтқанда, ескі дәстүрлер
күнделікті өмір және Ресейге қарсы естен танарлық идеяларға қарсы күресті.
Олардың қалаған мұраты жарқын әлемдік дін тәртібінің күшін құру болды. Бұл
идеологиялық тұйыққа сыртқы дүние ықпалынан қоршалған халықтың біршама
шағын бөлігі ұмтылды.
Канондық (қағида) православиелік дін ілімі, Қасиетті Русь туралы
арманды, мұрат ретінде сақтай отырып, мемлекеттік өмірдің құлдырауын өлім
қауіп-қатері деп санамады. Ол ақсүйек билігімен тартыста шіркеудің
жеңілгендігін мойындады. Дін ілімі өзіне жақынырақсюжетті өңдеумен
айналысты, соның ішінде күшпен мойындата отырып, индивидуализмді жеңіп
және собордың туын көтерген әулие әкейлердің және т.б адамдардың ойын
дәлелдеу ұшін мүмкін ізденістермен айналысты.Бұл жолдың теориялық және
проктикалық қиындықтарынан бұл жолмен тек азғана кейбірулер ілесті.
Екішіден, ең белсенді идеялық тасқын секуляризациялық ой болды.
Кейінірек, XVІІІ ғ, ол, өз кезегінде, бірнеше бағыттарға бөлінді, бірақ,
XVІІ ғ ол тек алғашқы жасқаншақтық қадамын бастайды. Қасиетті Русь туралы
арманның орнына бірте-бірте Ұлы Ресей идеясы пісіп жетілді, ал
әдебиеттерде және кескіндемелерде жекелік бастамалар пайда болды.
Суретшілер (әйтседе, әр кезеңде сәтті емес), канон көзінен зытылып шығып,
нақты адамдардың тағдыры жайлы сыр ашуға ұмтылады.
Симсон Полоцкий (әлемге Самуил Еельянович Петровский-Ситнианович)
бірінші болып орыс әдебиетіне поэзия және драмматургия жанрын еігізді.
Алайда, тұрмыстық әңгімелер, әшкерелеуші және сатиралық (сықақ) шығармалар
әдуір дами түсті. Соның ішінде өткір ой-пікірталасын тудыратын Жития
протоп Аввакума, им самим написанное, Повесть о Ериме Ершовиче, Повесть
о Горе-Злосчастим, Повесть о Шилиякином суде, Каллезиянская челобитная
және т.б баса айтуға болады. Қиял кейіпкерлердің жанды сөйлеуі бұл
шығармаларды өткен замандағы әдебиеттерден ерекшелендіре түсті. Алайда,
ондағы жаңа формада патриархалдық мазмұн байқалды.
Орыс философы В.В. Зеньковский айтқандай ресейлік ой-пікір барлық үш
бағыты өзінің бастапқы ерекшелігн сақтады: адамға, оның тағдырына,
әлеуметтік проблематикасына және әсіресе тарихи философияға, өнегелі
бастама, рухани мақсаттың басым болуына жоғары назар аударды.
Белгілі өзгерістер сәулетшілікте орын алды. Мұнда обмирщинияға
тенденция белгілі болды. Ғибадат құрылыстарында әр түрлі әшекейлер кеңінен
қолданылып, олар азаматтылыққа жақындай түсті. Жаңа материалдар (изрзецтер
және фигуралы кірпіштер) жаңа стильдердің пайда болуына мүмкіндік берді.
Шатырлы храмдар ең ұнамды формалардың бірі ретінде қалды, алайда көп
кешікпей, қиратылған канон секілді тыйым салынды. Ғасыр соңында сәнді және
пропорционалды жасауды тудырған мәскеулік және нарышкиндік барокко пайда
болды. Бұл стильдің айрықша жарқын үлгісі Филядағы Покрова шіркеуі. Ағаш
сәулет өнерінің жоғарғы сатысы Коломенск патша сарайының жарасымдылығы
болып табылады. Оған қоса Бұрынға дәстүрдің мұрасы адамзаттың жоғарғы
шіркеулік және монастырлық сәулетшілікте басым болды.
Шіркеудің бөлшектенуі икон жазудың дамуына әсер етті. Жаңа ғаым
басында осы кезеңнің үздік суретшісі Симон Ушаков тұрды. Ол дәстүрлі икон
жазуға, ең алдымен оның көркемдік, эстетикалық жағын ашып көрсетіп,
икондарды белгілеп, өзінің көзқарасын еңгізді. Оның ең танымал икондары
Спас Нерукотворный және Насажления древо государство российского.
Оларда Христостың бейнесін адам- айналу жолы, тарихи материалдың қоса
еңгізудің өзіндік тенденцичсы байқалды. Мұндай тенденцияның дамуы –
ақсүйек кескіндемесінің пайда болуына әкеледі, ең бастысы икон жазудағы
ерекше көркемділікті толықтыратын парсун-суреттердің пайда болуына
мүмкіндік туғызды.
XVІІІ ғ. пайда болған жаңа өркендер өмірге баяу, қиындық және үлкен
шығындармен өтіп шықты. Бұл ғасыр Ресей тарихының жаңа кезеңі болған жоқ,
әйтседе, болуы мүмкін еді. Сословиелік өкілдік органның өркендеуі,
Земстволық соборда патшаның сайлануы, келіссөз негізінде патша билігінің
қол астындағыларға шектеулілігі, мануфактуралардың пайда болуы, Батыспен
байланыстың кеңеюі, Ресейдің техникалық-экономикалық және мәдени артта
қалушылығын жою ниеті, нақтырақ айтқанда, әрекеттері мұның барлығы не текке
кетті, не дәл сол кұйінде солғын өскін (өркен) сияқты қалды. Елде белсенді
түрде крепостнойлық, самодержавие, мемлекеттің шамадан тыс ұлғайған рөлі
секілді осындай атрибуттарымен ресейлік феодализм дамыды.
Мәдениет те, тұрмыста, бүкіл өмірлік тәртіп, жалпы дәстүрлі
патриархалды күйде қалды, дін бұрынғысынша ақыл-ойды биледі.Батыс Еуропамен
қарама-қайшылық ұлғайды.
Әйтседе, жаңа заманда бірте-бірте өз жолын салып өтті. Бунташный
(бүлікшіл) атанған патша Алексей Михайлович бейнесі, Пишайший (тыныштық)
ғасыры бұл пародоксалді әдеттен тыс, қосарланған уақыт ретінде дараланды.
Бұл кең пейілді жан, білімді, әдеби қабілетке ие және жаңалықтан жат емес,
оған қоса 5 сағат қатарынан шіркеуде тұрған адам, Иван Грозный билігіндегі
саяси мұратқа ие болды, халық алдында бетінен ұрып, ақсақал-боярлардың
сақалдарынан тартты, бірақ кейін бұл әрекеті үшін ұялды, іс-жүзінде Земство
соборын жоққа шығарды. В.О.Ключевский патшаны сипаттай келе, оның заманының
ерекше айқын көрінісін береді:.. ол бір аяғымен жақын туыс православиелік
ескілікке мықтап тірелді,ал басқа аяғымен оның белгілерін алып кетті,
осылайша, жасқаншақ өтпелі жағдайда қалды.
XVІІ ғ қойған сұрақтарына, XVІІІ ғ жауап беруге тура келеді.

Ресейді модернизациялаудың алғашқы
әрекеті және оның салдары (XVІІІ ғ).

XVІІІ ғ Рухани төңкеріс.
XVІІІ ғ Ресей мәдениеті ең бастысы петрлық қайта құрудың қуатты
күшінің әсерімен дамыды. Мәдениеттегі жаңа ағымдардың кейбір қайнар көздері
XVІІ ғ негізделді, алайда Ұлы Петр бұл әлсіз тенденцияларға шұғыл
шапшаңдылық және сапалы кесімділікеңгізді, ғасырлар арасындағы шегінді
тіпті байқамады. Адамзат санасында Петр қайта құру дәуірі Ресей
тарихындағы жаңа эраның саналу нұктесі ретінде қарастырылды. XVІІІ ғ ел
рухани төңкерісті бастан кешірді. Оныі мәні – мәдениеттен айрықша дәстүрлі,
шіркеулік, яғни барынша жеке адамдардың бөлініп шығуының бастамасы ретінде
біршама тұйық оқшауланған ақсүйек және еуропалық мәдениетке өтуі болды.
Белгілі дәстүрлі негіз шартымен, мұны ортағасырлық мәдениетпен жаңа заман
мәдениетіне өту деп айтуға болады. Батыс Еуропаға қарағанда бұл өткелден
өту кезең бойынша біраз кейінірек және біраз қысқа болды және Ағарту
дәуірімен сәйкес келді.
Сапалы секірісті білім беру іске асырды. Елде түрлі мектептер жүйесі,
әскери және азаматтық арнайы оқу орындары құрылды. (новогациялық,
Артиллериялық, Инженерлік мектептер, Медициналық училише бастамасы негіз
болды), жоғары білім беру жүйесі қалыптасты: Мәскеу университеті (1755ж),
Петербург тау-кен училищесі (1773ж) және т.б.Алғаш рет кең қарқынды түрде
шетелде оқу тәжірибесі іске асты (тек І Петр тұсында мыңнан астам адам
барды). Нәтижесінде, Ресейде тек алдыңғы қатарлы білім таралып қана қоймай,
XVІІІ ғ ІІ жартысында алғашқы білімді ақсүйектер сословиесі-дворяндық
пайда болды. Бұл нәтиже әсіресе 1714 ж. І Петр білімі жоқ жас дворяндарға
үйленуге тыйым салған жарлық жариялауға мәжбұр болғандығы таң қалдырды.
XVІІІ ғ Ресейдің ірі жетістігі – Отандық ғылымның құрылуы болып
табылады. Оның орталығы Ғылым Академиясы (1725ж), кейін оған Мәскеу
университеті, Петербургтегі тау-кен училищесі, Ресей Академиясы (1783ж)
енді. Мұнда орыс тілі және грамматикалық зерттеп-оқумен айналысты. Ресей
Ғылым Академиясы Батыс Академияларына қарағанда толығымен мемлекеттік
қаржымен қамтамасыз етілді. Бұл шетелдік оқымыстыларды елге кең түрде
жұмылдыру үшін қолайлы жағжай жасады. Олардың арасында Л.Эйлер және
Д.Бернулли сияқты дүниежүзілік ғылым қайраткерлері болды. Ғасырдың
ортасында алғашқы орыс оқымыстылары пайда болды. Солардың ішінде ең ірісі
және жан-жақты, өз жа.ынан орыс Леонардо да Винчи атанған М.В. Ломоносов
(1711-1765ж.ж) болды. Оның қызығушылық шеңбері химия, физика, математика,
геология, география, металлургия, әдеби шығарма, тіл білімі, тарихты және
т.б қамтыды. Ол алғаш рет өзіндік талдаумен материяның сақталу заңын
қисынға келтірді, жылу молекулярлық қозғалыс болып табылады деп қортынды
жасай отырып, жылулық теориясының үстемділігін әшкерелерді. Оның Ресей
грамматикасы қазіргі орыс тілінің негізін салды. Басқа да отандық
оқымыстылар арасында С.К.Котельников (механик және физик), С.Я.Румовский
(отандық астрономияның негізін салушы), Д.С. Самойловичті (дәрігер, обаны
зерттеуші) атап айтуға болады. XVІІІ ғ жүйелі экспедициялар көмегімен алғаш
рет елдің географиясы, этнографиясы, тарихы және табиғи ресурстары кешенді
түрде зерттеле басталды. Отандық техникалық ой да өзі туралы мәлімдеді.
Ломоносов өздігінен жазатын метеорологиялық аспаптар, перископ ойлап
тапты, ал 1764-1765 ж.ж И.И. Ползунов Дж. Уаттан 2 ғасыр бұрын алғашқы бу
машинасын ойлап шығарды.
XVIII орыс мәдениеті, әдебиеті және архитектурасының гүлденуіне
бастама жасады.Отандық әдеби шығармалар тез пайда болды, алғашқы кәсіби
әдебиетшілер қалыптаса бастады, Ведомости (1702ж.) газетінің Ресейде
жарыққа шығуынан бастап, мерзімді баспасөз және журналистика саласы пайда
болды. Поэзия бұл кезеңде В.К.Тредиаковский (алғашқы кәсіби әдебиетші),
А.Д.Кантемир (алғашқы ақсүйек поэт В.Г.Белинскийдің айтуынша), М.В.
Ломоносов және XVIII ғ.ірі орыс ақыны Г.Р.Державин сынды есімдермен
белгілі. Орыс театрының репертуарын қалаған ақын драмматург А.П.Сумароков
болды. Д.И. Фонвизиннің Недоросль және Бригадир комедиялары әлі күнге
дейін орыс әдебиетінің асыл қазынасы күйінде қалды.Классицизм – басым
әдебиет стилі болды, алайда ғасыр соңында Н.М.Карамзиннің Бедная Лиза
повесінен кейін, оны сентиментализм алмастырды.
1702 ж. Мәскеуде алғаш көпшілік театр ашылды. Шындығында, пьессалардың
импорттық мазмұнымен ол үлкен көпшілікке белгілі бола алмады.
Ф.Г.Волковтың ықпалымен Ярославльде, кейін Петербургте трагедия және
комедия қойылдымдары үшін орыс театры 1756ж құрылды, ондағы қойылымдар
жоғары көркемдік деңгейімен ерекшеленді.
XVIII ғ. отандық тарихнама жандана түсті. В.Н.Татищев алғашқы
жинақтап қорытылған Ресей тарихы атты 5 томдық еңбектің авторы саналды.
Оған қоса М.М. Щербатов, М.В.Ломоносов, И.Болтин, Г.Миллер, И.Байер және
т.б тарихи зерттеулермен айналысты.
Ресейде алғаш рет мүсін өнері (Ф.Щубин, М.Козловский) және құнды
кескіндеме пайда болды. Ұш ресейлік кескіндемеші – суретшілер
(В.Боровиковский, Д,\.Левицкий, Ф.Рокотов) еуропалық шеберлер деңгейінде
жұмыс істеді.Крепостнойлық суретші И.Аргунов ерекше жұмыстар жазды.
БЬұрын соңды болмаған гүлденуді азаматтық архитектура қол жеткізді.
Ғасырдың бірінші ширегінде онда барокко басым болды, ал екінші жартысында
классицизм үстем болды. Ірі архитекторлар Д.Труини (Петровалскиий соборы, І
Петрдің жаздық сарайы) , В.Растрелли (Смольный монастры, қысқы сарай),
В.Боженов (Мәскеудегі пашков үйі), М.Казалов (Кремльдегі Сенат, Голыцинский
аураханасы қазіргі бірінші қалалық, Игілікті жиналыс үшін колондық зал
қазіргі Одақ үйі), И.Старов (Таврический сарайы, Александр Невский
лаврындағы Торицкий соборы).
Шапшаң обмирщения және еуропаландыру мәдениеті процестері негізінен
дворяндық, қаладағы жоғарғы басшыларын қозғады, төменгі шаруалар
бұрынғысынша құндылық жүйесіиен дәстүрлі мәдениетті тізгіндеп ұстады.
Осылайша, Ресейдегі Петр реформаларынан бастап, қоғамның жоғарғы және
төменгі топтары арасында әлеметтік-мәдени жіктелу орын алды. Бұдан былай
оларды тек әлеуметтік қалқа ғана емес, оған қоса тұрмыс, киім, тұрғын үй,
тіпті тіл (әсіресе жоғарғы топтардың француз тіліне еліктеуінен бастап)
бойынша бөлінді, олар алдағы уақытта соншалықты санымен емес. Сапалы түрде
мәдениеттің 2 түрінің пайда болуымен ерекшеленді.
Осылайша, XVIII ғ. модернизация жолына түскен Ресей, көптеген істерді
жүзеге асырды. Ол ең дамыған мемлекеттерге дес бермейтін, экономикалық
және әскери потенциалы қуатты державаға айналды. Бұған дейін ешқашан Ресей
соншалықты көп жеңісті соғыстарды жүргізген жоқ, әлі бұған дейін орыс қару-
жарағының мәртебесі биік болмаған, Ресейдің халықаралық беделі жоғары
болмаған. Ешуақытта дәл осылай білім, ғылым, мәдениет қызу дамыған емес.
Бұл шынында тамаша ғасыр, орыс даңқының ғасыры болды.
Оған қоса ресей, өзінің негізінен феодалдық негізде құрылған
экономикасы мен мемлекеттілігімен күшті сілкінумен, ең дамыған елдерді
қуып жеткендей болғанымен, ХІХ ғ. басында қайта модернизациялау қажеттілігі
туындады. Самодержавиелік-крепостнойлық құрылыс ресурстары әлі де
таусылмады. Тіпті ХІХғ. ортасында крепостнойлық тек империяны дүр
сілкіндірген сырқы соққыға ұрынды. Алайда, Еуропаның капиталистік дамуға
өтуімен, соңғысы жылдамдылықты қайта іске асырып, бірден өзінің қарқының
өзгертті.Оларды қуып жетуге Ресей дәрменсіз болды.
ІІ Екатеринаның әлеуметтік-экономикалық, мүмкін, саяси қатынастарды
жаңартудағыұқыпты әрекеттері дворяндық ароасында, тіпті басқа сословие
арасында қолдау таппады. Бірақ, елдің әлеуметтік дамуында принципиалды,
әйтседе, айтарлықтай елеулі өзгерістер іске асты. Ресейде алдағы уақытта
крепостнойлықты нығайту және күшейтудің қатарында, XVIII ғ. бүтін сословие-
дворяндықты азат ету процесі жұзеге асады. Ол монарх пен мемлекетке
оншалықты тәуелді емес. Оның ортасында ғасыр бойы қадалған үрей-қорқыныш,
осы ғасырды ар-намыс байқала басталды. Дворяндықтың еркіндікке айналуы
басқа да сословияның еріктенуіне бастамшы болды.

Ұлы Реформалар кезеңі (Бремя Великих реформ).

ХІХғ. Ресей мәдениеті. Бұл кезең мәдениеттен бұрынғы жайтты айту
едәуір қиын, өйткені XVIII оның дәстүрлі арнасын едәуір өзгертті, ал батыс
еуропалық мәдениеттің дамуымен тікелей салыстырғанда дөрекі, жаңылыс болды.
Айталық, XVIғ. Италияда алғашқы опера пайда болды,Англияда трагедия.
XVIIIғ. Англия және Францияда алғашқы романдар пайда бола бастады. Ресейде
бұл барлық формалар тек ХІХ ғ. қалыптасты. Бірақ, бұл отандық мәдениеттің
артта қалғандығын білдірмейді, керісінше оның қарқынды дамығандығы
соншалық, ХІХ ғ. әлемдік деңгейге қол жеткізсе жеке бағыт бойынша басып
озды. Ресей XVIII ғ. қарағанда тек белсенді ғана емес, батыс тәжірибесін
пайдаланып қабылдады. Оған қоса алғаш рет өз тарихында шет елдердің
мәдениетіне ықпал ете бастады. Ең алдымен, Бұл осы ғасырдың бүкіл
жазушыларының арасында ерекшелене түскен Ф.Достоевский, Л.Толстой іске
асырған орыс әдебиетіне қатысты еді. Орыс композиторы П.Чайковский әлемдік
музыкалық мәдениеттің кемеңгер қайраткеріне айналды.
Ресейдегі ХІХ ғ бұл көркемдік ағым, стиль, құндылықтардың шапшаң
құбылып алмасу кезеңі болды. Онжылдықтар кезінде іске асыру ниетімен
ғасырдың идеяларымен сән-үлгілерін қуып, тез ароада стильдер мен
бағыттардың алмасуына әкеп соқты (бұлар үшін батыс халықтарының жүзжылы
кеткен болатын). Бұл суретшіге бөгео жасады, алайда алдына араласқан
стильдер мен жанрларды қолдану белгісіз көрмеген мүмкіндіктер ашты, осы
және басқада мәселелерді шешудегі жаңа нұсқаларға ой салды.
Классицизм әсіресе, ХІХғ. Іжарт. Ресей архитектурасына тән.
Архитектура едәуір жинақталып көрсетілген өнер ретінде, бәрінен бұрын
адамның отан алдындағы борыш-парызы, оның жетістіктері үшін мақтанышы,
мемлекеттік алғашқылығы және күш-қуат идеяларын білдірді. А.Вороихин,
А.Захаров, Т. Темон, О. Бова, Д.Жилярди, К.Росси, ОМонферрон есімдері және
олардың негізінен салынған Казаньдық собор,Адмиралтейство, Петербургтегі
Биржа ғимараты, Театр алаңы, мәскеудегі Триумфаль аркасы, қайта өңделген
Мәскеу университеті, Бас штаб және Сарай алаңындағы министрлікткер
ғимараты, Михайловский сарайы (Орыс мұражайы), Сенеат және синод ғимараты,
Петербургтегі Исааковский соборы –осы ойларды керемет дәлелдейді.
XVIII ғ. соңында класицизм сентиментализмді ығыстыра бастады, әсіресе
әдебиеттегі Н.Карамзин шығармашылығы үшін (Бедная Лиза) немесе
В.Тропинин, А.Венецианов кескіндемесіне тән сентиментализм тек жоғарғы
әсерлілікті ғана емес, жылаулықты білдірмеді. Ол жеке даралыққа, жеке
адамның өміріне деген қызығушылықты оятты, бірге қайғыруға шақырды.Сол
уақытта сентеминтализм жеткілікті түрде қатаң және жабық жүйе болды.
Сентименталдық шығарма кейіпкерін осы сөздің толық мағынасында тірі адам
деп айту қиын. Жүрек және ақыл-ой, сезім және ой-сананы жасанды түрде бөлу
бұған анық бөгет етеді.
Күнделікті өмір және ондағы қалыптасқан тәртіпке наразылық ойға түскен
адамды не осы шарттармен күресуге, не өзіне қайта жабылуға жеткізді. Ұқсас
күй романтизм ағымына, әсіресе Еуропада сәнді түрде байрон. Шелли, Шиллер
негізінде мүмкіндік туды.ХІХғ. 20ж. бұл ағым Ресейде кең тарап, кемі 30-
40ж.ж дейін үстемдіе етті (реализм пайда болғанға дейін). Романтизмге
ресейлік мәдениеттің көптеген қайраткерлері құрмет көрсетті. Олардың
арасында А.Пушкин, В.Жуковский, о.Кипренский, К.Брюллов, М.Лермонтов,
А.Бестужев-марлинский және т.б болды. Бір жағынан, романтизм жан дүниесінің
ашылуы, өзіндік сирек көрінісі, екінші жағынан ол кейіпкерлердің ерекше
белгілерін анықтайтын, тарихи және әлеуметтік шынайлықты жойыллуына
әкеледі.Арманшыл (романтик) идеалды, алайда шынайы адамды
жасалады.Ресейлік романтизм еуропалық романтизммен едәуір ерекшеленді.
Батыстық индивидуализм бізде халық игілігі, ел бақыты үшін өзім құрбан ету
идеясында жол беріп, көнбеді. Романтизм ғасыры біздің елдн жасанда түрде
тарихи жағдайлармен созылды.І Николайдың таққа отыруы және режимі, өзін
жаңа жағдайда таппаған, декабристер ортасының төңірегіндегі жұмыстан мүлдем
босаған қайраткерлер когортасындағы бірқатар артық адамдарды итеріп
шығарды. Пушкиннің досы, ақын және сыншы П.Взялелиский мұңдана былай деді:
Әлем басқа және адамдарда, біздің айналамызда басқалар, біздің өзіміз
қандайда химиялық айыруға төздік(1832ж)
Білімділер қоғамының І Александрға деген түңілуі және әсіресе
Николаевский режимінің шойындай ауырлығы, ел мәдениетінің мынадай ұранмен
дами бастауына әкеп соқты: Ол нағыз ақын және Ресейді сүйеді, алайда оның
есесіне оны толығымен мойындайды (Ф.Достоевский). Махаббатты мойындау
әдетте Ресейде реализмнің патшалық етуімен байланыстырды. Ол өмір алдында
өзіне ерекше жауапкершілікті алады, оның дуализмін ашуға міндеттеді.
Реалист үшін ең күрделісі, реализм көбінесе заттық не руханикалық ретінде
байқалады. Өзінің жан-жақты күшімен реализм, мұмкін, таусылмайды, алайда ол
кімде-кім мәдениетті жеке адамға, сословие, топқа қызмет етуге қоюға
ұмтылғандардан қатаң кектенеді.
Сүйікті Отанды мойындамау, дұрысында, оның тәртібін теріске шығару
А.Грибоедовтың Горе от ума шығармасымен басталып, Н.Гогольдің Ревизор
және Мертвые Души, М.Лермонтовтың өлеңдері және Герои нашего
времени,П.Федотов және В.Перовтыи суреттер көрінісімен жалғасты. Бұл
заңдарға, тіпті барлық ережелерге ерекшелік жасаған А.Пушкин болып
табылады, Жас кезінде ол патшамен дауласты, кемеліне жеткенде, молнархқа
тең ретінде қарады. Оның себебі, Ұлылық манше емес, жай ғана ақын және ел
бір бүтінге айналды. Дана П.Чаодаев бірінші болып мынаны байқады: Міне,
сіз ақыры, ұлттық ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.