Кәсіпорынды басқарудағы жоспарлаудың орны
Мазмұны
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .3
1.Жоспарлау және жоспарлау кезеңдері туралы түсінік ... ... ... ... ... ... ..4
2.Басқару әдістері.Басқару әдістерінің түрлерi ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 6
3.Кәсіпкер мен инвестор пирамидасының мақсаты, жүйелері және қарым . қатынастарын құқықтық реттеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 11
Қортынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...22
Пайдаланылған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..23
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .3
1.Жоспарлау және жоспарлау кезеңдері туралы түсінік ... ... ... ... ... ... ..4
2.Басқару әдістері.Басқару әдістерінің түрлерi ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 6
3.Кәсіпкер мен инвестор пирамидасының мақсаты, жүйелері және қарым . қатынастарын құқықтық реттеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 11
Қортынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...22
Пайдаланылған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..23
Кіріспе
Мен курстық жұмысымды ұлы ғұлама Эмерсонның: уақыт, есепті үнемді пайдалануды қажет етеді. Ол өткенге оралып, болашаққа жетелейді деп айтқан сөзін негізге ала отырып. Болашақты жоспарлай білу бұл біздің міндетіміз. Ең алдымен Жоспарлау дегеніміз не? Жоспарлау бұл болашақты жүзеге асырылуы және орындалуы тиіс әрекеттерді анықтау, сонымен қатар шешім қабылдау процесінің ерекше бір функциясы.
Кәсіпорын басшылығы болашаққа қам жасауы керек, өйткені кәсіпорын негізгі өнім түрі, айталық, он жылдық ішінде жеткілікті дәрежеде пайда әкеледі деп кесіп айту қиын.
Сонымен жоспарлаудың басты мақсаты – бұл жұмыстардың тиімділігі мен өнімділігін арттырудан тұрады. Ал олар өз кезегінде мыналар арқылы жүзеге асырылады:
1. Кәсіпорын барлық оқиғаларды үйлестіру және мақсатты бағдарлау.
2. Тәуелділікті анықтау және олардың деңгейін төмендету.
3. Бөлшектеу демек соынң арқасына процестерді оңайлату.
4. Өзгеріске бейімдеу икемділігін арттыру.
Мен курстық жұмысымды ұлы ғұлама Эмерсонның: уақыт, есепті үнемді пайдалануды қажет етеді. Ол өткенге оралып, болашаққа жетелейді деп айтқан сөзін негізге ала отырып. Болашақты жоспарлай білу бұл біздің міндетіміз. Ең алдымен Жоспарлау дегеніміз не? Жоспарлау бұл болашақты жүзеге асырылуы және орындалуы тиіс әрекеттерді анықтау, сонымен қатар шешім қабылдау процесінің ерекше бір функциясы.
Кәсіпорын басшылығы болашаққа қам жасауы керек, өйткені кәсіпорын негізгі өнім түрі, айталық, он жылдық ішінде жеткілікті дәрежеде пайда әкеледі деп кесіп айту қиын.
Сонымен жоспарлаудың басты мақсаты – бұл жұмыстардың тиімділігі мен өнімділігін арттырудан тұрады. Ал олар өз кезегінде мыналар арқылы жүзеге асырылады:
1. Кәсіпорын барлық оқиғаларды үйлестіру және мақсатты бағдарлау.
2. Тәуелділікті анықтау және олардың деңгейін төмендету.
3. Бөлшектеу демек соынң арқасына процестерді оңайлату.
4. Өзгеріске бейімдеу икемділігін арттыру.
Кәсіпорынды басқарудағы жоспарлаудың орны.
Мазмұны
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ...3
1.Жоспарлау және жоспарлау кезеңдері туралы түсінік ... ... ... ... ... ... ..4
2.Басқару әдістері.Басқару әдістерінің
түрлерi ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 6
3.Кәсіпкер мен инвестор пирамидасының мақсаты, жүйелері және қарым –
қатынастарын құқықтық
реттеу ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 11
Қортынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 22
Пайдаланылған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..2 3
Кіріспе
Мен курстық жұмысымды ұлы ғұлама Эмерсонның: уақыт, есепті үнемді
пайдалануды қажет етеді. Ол өткенге оралып, болашаққа жетелейді деп айтқан
сөзін негізге ала отырып. Болашақты жоспарлай білу бұл біздің міндетіміз.
Ең алдымен Жоспарлау дегеніміз не? Жоспарлау бұл болашақты жүзеге асырылуы
және орындалуы тиіс әрекеттерді анықтау, сонымен қатар шешім қабылдау
процесінің ерекше бір функциясы.
Кәсіпорын басшылығы болашаққа қам жасауы керек, өйткені кәсіпорын
негізгі өнім түрі, айталық, он жылдық ішінде жеткілікті дәрежеде пайда
әкеледі деп кесіп айту қиын.
Сонымен жоспарлаудың басты мақсаты – бұл жұмыстардың тиімділігі мен
өнімділігін арттырудан тұрады. Ал олар өз кезегінде мыналар арқылы жүзеге
асырылады:
1. Кәсіпорын барлық оқиғаларды үйлестіру және мақсатты бағдарлау.
2. Тәуелділікті анықтау және олардың деңгейін төмендету.
3. Бөлшектеу демек соынң арқасына процестерді оңайлату.
4. Өзгеріске бейімдеу икемділігін арттыру.
1Жоспарлау және жоспарлау кезеңдері туралы түсінік.
Жоспарлау кәсіпорынға белгілі бір кезеңде қол жеткізуге міндетті
немесе мүдделі сандық және сапалы көрсеткіштер түріндегі қызметтің алдына
мақсат қойып ұйғарады.
Жоспарлау кезеңі – жоспар жасалатын және оның жүзеге асырылатын уақыт
аралығына қарай ерекшеленуі.
• Оперативті (ағымдағы) жоспарлау – бір жылға дейінгі кезеңге
жасалады.
• Тактикалық (орта мерзімді) жоспарлау – бір жылдан үш жылға
дейінгі кезеңді қамтиды.
• Стратегиялық (ұзақ мерзімді) жоспарлау – үш жылдан аса көп
кезеңге арналған.
Оперативті жоспар – күнтізбе жоспары кәсіпорын мен оның құрылымдық
бөлімшелерінің күнделікті жоспарға сай, ырғақты жұмысын ұйымдастыру мақсаты
мен тактикалық жоспардың көрсеткіштерін нақтылай түседі.
Ол өндірістің техникалық әзірлігін, материалдық – техникалық
қамтамасыз етілуін, өнім өткізуді және өндіріс организміндегі ұйымның
барлық элементтерін бір – біріне байланыстырады.
Тактикалық (әкімшілік) жоспардың мақсаты – ұйымдық құрылымды дамыту
және орындаудың қалаулы деңгейіне жететін ұйым құру. Стратегиялық жоспарлау
бизнес саласындағы қызметті қалай кеңейту туралы шешім қабылданады,
бизнестің жаңа саласын қалыптастырады, тұтынушылардың қажеттіліктерін
қанағаттандыру процесін ынталандырады, нарықтық сұранысты қанағаттандыру
үшін кәсіпорын қандай шарттарды орындау керек, қандай нарықта әрекет етуді,
бизнесті қандай серіктестікпен жүргізуді анықтайды.
Жоспарлау – ресурстарды пайдалану және табыс табу үшін болашақта
орындалу қажет әрекеттерді анықтау процесін білдіретін басқарудың аса
маңызды бір функциясы. Бүгінгі таңда кәсіпорын қызметін жоспарлау мыналарға
байланысты күрделі мәселе күйінде қалып отыр.
• Жоспар және қаражат бұрынғыдай жоғарыдан түспейді, кәсіпорын
нарық жағдайына өздігінен бағдарлануы керек;
• Жоспарлау процесі уақытты созатындықтан ол оперативті
басқарушылық шешім қабылдауға жарамсыз болады;
• Көптеген кәсіпорындарда нарық коньюктурасы туралы, ағымдағы
ресурстарға қажеттілікпен оны қаржыландыратын көздер туралы
шындыққа жанасымды және уақтылы ақпараттар жоқ;
• Жоспарлау барысында баға белгілеудің шығын механизміне тән;
бағалар нарықтық жағдайларды ескермей, толық өзіндік құндар
мен пайдалылық нормативімен қалыптасады;
• Экономикалық жоспарлау жоспарлы құжаттарды дәстүрлі жолмен
әзірлейтіндіктен олардың көбісі кәсіпорынның қаржы
тұрақтылығын талдауда жарамсыз.
Жоспарлау дегеніміздің өзі – кәсіпорынның проблемаларын алдын ала
болжай отырып, асығыстық шешімге жол бермеу. Жоспарлаудың негізгі мақсаты –
кәсіпорынның өндірістік – қаржының операцияларындағы қызметін анықтау,
уақыт бойынша және кәсіпорынның бөлімшелері бойынша оны нақтылау, алдына
қойған мақсаттарды жүзеге асыруды қамтамасыз ететін қаржы көздерін және
ресурстардың қажетті мөлшерін анықтау.
2.Басқару әдістері және оның түрлерi
Басқару әдістері дегеніміз бұл басқарудың мақсатқа жетудегі іс-
әрекеттік жолдары. Басқару субъектісінің басқару объектісіне ықпал жасау
әдістері басқару әдістері деп түсіндіріледі. Басқару әдістері ұжымдар
қызметінің жоғары тиімділігін, олардың ынтымақты жұмысын қамтамасыз етуге
тиіс. Мұның өзі басқару әдістерін өндірістік-шаруашылық міндеттерді шешу
процесінде қолданылатын басқа да техникалық және технологиялық
әдістерден ерекшеленеді. Басқару әдістері басқару процесін мүлтіксіз
ұйымдастыру, осы замаңғы техниканы пайдалану, еңбек пен өндірісті прогресті
жолмен ұйымдастыру үшін жағдайлар жасайды, олардың барынша тиімді болуын
қамтамасыз етеді. Сонымен, әдістер-басқару қызметінің мәні және негізгі
мазмұны болып табылады, өйткені басқару міндеттері солар арқылы іске
асырылады.
Басқару ілімінде бірнеше әдістер бар:
1.Әкімшілік әдістері
2.Экономикалық
3.Әлеуметтік-психологиялық
Басқарудың шеберлігі осы әдістерді толық, пайдаланып, алға қойған
мақсатқа байланысты олардың ара-салмағын дұрыс ұстауда.
Ең негізгі әдіске - әкімшілік әдіс жатады.
2.Әкімшілік әдістерінің негізі — жекеменшік кәсіпорынның мақсатқа
жетудегі ұйымдастырудың (әрекеттері) ықпалы, әсері. Әрқашанда басқару
аппаратындағы жұмыстарды бөлуді қажет етеді. Бұл өндіріс органдарының
басқару құрамын жасаудан басталады қанша бөлім қажет, олар бір-бірімен
қандай қатынастарда болуы керек.
Басқару аппаратында: 1. Линиялық алдынғы саптағы басшыларға:
а)Жалпы басшылық ететін басшылар — директор — ол жоғарғы саптағы
басшы.
б)Цех бастығы — орта деңгейдегі басшы.
в)Мастер, бригадир - төменгі деңгейдегі басшылар.
2.Басқарудың ұйымдық-әкімшілік әдістері ұжымдарға және солар арқылы
өндіріс процестері мен кәсіпорынның шаруашылық қызметіне ықпал еуге үлкен
роль атқарады. Басқарудың ұйымдық-әкімшілік әдістері дегеніміз өндіріс
процесінде қызметкерлер арасында қалыптасатын ұйымдық қатынастарға тікелей
басқарушылық ықпал жасау тәсілдері мен жолдары құралдарының жиынтығы болып
табылады. Бұл ықпал жасау әдістері жұмыстағы айқындық пен ынтымақтастықты,
тәртіптілікті, жүйе жұмысының орамдылығы мен тиімділігін қамтамасыз етуге,
жұмыста қажетті реттілікті сақтауға, басшы органдармен адамдардың барлық
шешімін іске қосуға, кадрлар мен жұмысты іске асыруға тиіс.
Мекеменің функцияналдық бөлімдері мен бюро басшылары функцияналдық
басшылар құрамына жатады. Бұлай бөлінудің себебі, бұйрықтарды тек қана
линиялық басшылар бере алады. Қалғандары ауызша немесе жазбаша нұсқаулар
беруге құқы бар.
Ұйымдастырушылық ықпалдарына: әр бөлімнің іс-әрекеттері жөніндегі
ережелері, әр маманның, қызметкерлердің міндеттерін анықтайтын
инструкцияларды істеу жатады. Бұл құжаттар болмаса бөлімдердің іс-
әрекеттердің жөні болмай, басқару қиындап кетеді.
Әкімшілік әдісіне күнделікті жұмыстарды ұйымдастырып, басқарып отыру
әрекеттері жатады. Бұлар бұйрық, нұсқаулар арқылы іске асырылады. Кадрларды
іріктеу, жұмысқа алу, босату, жазалау—бәрі де әкімшілік әдістеріне сай
келеді.
3.Халық шаруашылығы дамуының қазіргі кезеңінде басқарудың экономикалық
әдістері зор маңыз алып отыр. Басқарудың экономикалық әдістерінің мазмұны
еңбек және материал шығындарын мейлінше аз жұмсай отырып, мейлінше жақсы
өндірістік нәтижелерге жету мақсатында қызметкерлердің экономикалық
мүдделеріне нысаналы ықпал етуде болып табылады. Өндірістік ұжымдар мен
жекелеген қызметкерлерге белгілі бір экономикалық тұтқаларды (өзіндік құн,
пайда, баға, жалақы, материалдық көтермелеу қорлары) пайдалану жолымен
ықпал ету экономикалық әдістер деп түсініледі.
Экономикалық әдістер орындаушыларға олардың экономикалық мүдделері
арқылы жанама ықпал етудің пайдаланылуын көздейді.
Басқарудың экономикалық әдістерінің негізгі мақсаты-кәсіпорынның
коллективті, жекелеген қызметкерлерді барынша белсенділік көрсетуге
ұмтылатындай экономикалық жағдайларды қамтамасыз ету. Бұның негізінде
материалдық қызықтыру мен ынталандыру, ақшамен мадақтау және жазалау жатыр.
Бұған қандай әдістер, тәсілдер жатады?
Мемелкеттік мекемелерде өндірісті қаржыландыру саясаты, тиімді,
келешегі зор, сұранысы көп заттарды шығаруға, жаңа техника мен озат
технологияны енгізуге, жоғары сапалы заттар шығаруға бағытталғаны дұрыс.
Ынталандыру жүйесін кеңінен жұмыскерлер, цех және ұжымдар да қолдануы
керек. Ынталандыру жүйесі еңбек өнімділігін өсіруге, зат сапасын көтеруге,
үнемділік тәсілдерін игеруге бағытталуы тиіс.
Несиені тиімді пайдалану арқылы жаңа техника, технология, жаңа өндіріс
бағдарламаларын өркендетуге мүмкіндік береді.
Салық жүйесін де тиімді пайдалану арқылы еңбек өнімділігін арттыруға
болады. Сонымен қатар баға саясатын да пайдалану керек.
4.Әлеуметтік-экономикалық жүйеде басқарудың әлеуметтік-психологиялық
әдістерінің атқаратын роліне баға жеткісіз. Бұл жүйелерде негізгі элемент-
адам. Еңбек ұжымын басқаруда басшының жақсы маман екендігі әлеуметтік-
психологиялық факторларды пайдалана білуімен анықталады. Еңбек
коллективінде әлеуметтік-психологиялық процестер мен құрылымдардың жүйесі
қалыптасады, олар еңбек өнімділігін арттырудың, шаруашылық есеп
принциптерін нығайтудың, ұжымның қоғамдық өмірін демократиялаудың орасан
резерві бар.
Сондықтан осы шартты іске асыру үшін басшы:
-өндіріс пен еңбекті ұйымдастыру шарттары;
-материалдық және моральдық ынталандыру жүйесін;
-идеялық тәрбие жұмысын жолға қоюды;
-өндірісте демократиялық негіздрдің дамытылуын;
-өзінің қызметтік және қоғамдық функцияларын орындау жөнінде жеке үлгі
көрсетуді біліп, пайдалану қажет.
Бұл әдістің негізі — адамдардың мұқтаждығын, қажеттілігін ескере
отырып, басшылардың өздерінің қол астындағы қызметкерлеріне әртүрлі
(әлеуметтік-психологиялық) ықпал жасауында.
Адамдардың мінез-құлқын, жан дүниесін, зерттеп келіп, олардың рухани
көз-қарасын бақылап, ұжым жайлы ортасын жасап, тәртіпті нығайтып,
қызметкерлердің жұмысқа деген шығармашылық ынтасын көтеретін шаралар жасау
жолдары.
Мұндай жағдайларды жасау үшін мекемеде ғылыми негізде әр түрлі
зерттеулер жүргізу керек. Олар анкета тарату, тест тәсілі арқылы, сұрақ-
жауап ұйымдастыру секілді жолдары бар.
үнемі тиімді басқарушы бола алмайды. Лидердің тиімділігі олардың
басқаларға ықпал, әсер ету деңгейімен өлшенеді. Кейде шешім лидерлік
басқаруға кедергі болуы мүмкін. Мысалы, бір ресми ықпалды лидер ұжымның
нашар жұмыс істеуіне және арасындағы айырмашылықты көрсетеді:
Басқару—бағыныштыларды өздеріне арналған тапсырмалар мен міндеттерді
орындауға мәжбүр ететін ой және дене процесі, ал, лидерлік болса, керісінше
бір адамның басқаларға ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Мазмұны
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ...3
1.Жоспарлау және жоспарлау кезеңдері туралы түсінік ... ... ... ... ... ... ..4
2.Басқару әдістері.Басқару әдістерінің
түрлерi ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 6
3.Кәсіпкер мен инвестор пирамидасының мақсаты, жүйелері және қарым –
қатынастарын құқықтық
реттеу ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 11
Қортынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 22
Пайдаланылған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..2 3
Кіріспе
Мен курстық жұмысымды ұлы ғұлама Эмерсонның: уақыт, есепті үнемді
пайдалануды қажет етеді. Ол өткенге оралып, болашаққа жетелейді деп айтқан
сөзін негізге ала отырып. Болашақты жоспарлай білу бұл біздің міндетіміз.
Ең алдымен Жоспарлау дегеніміз не? Жоспарлау бұл болашақты жүзеге асырылуы
және орындалуы тиіс әрекеттерді анықтау, сонымен қатар шешім қабылдау
процесінің ерекше бір функциясы.
Кәсіпорын басшылығы болашаққа қам жасауы керек, өйткені кәсіпорын
негізгі өнім түрі, айталық, он жылдық ішінде жеткілікті дәрежеде пайда
әкеледі деп кесіп айту қиын.
Сонымен жоспарлаудың басты мақсаты – бұл жұмыстардың тиімділігі мен
өнімділігін арттырудан тұрады. Ал олар өз кезегінде мыналар арқылы жүзеге
асырылады:
1. Кәсіпорын барлық оқиғаларды үйлестіру және мақсатты бағдарлау.
2. Тәуелділікті анықтау және олардың деңгейін төмендету.
3. Бөлшектеу демек соынң арқасына процестерді оңайлату.
4. Өзгеріске бейімдеу икемділігін арттыру.
1Жоспарлау және жоспарлау кезеңдері туралы түсінік.
Жоспарлау кәсіпорынға белгілі бір кезеңде қол жеткізуге міндетті
немесе мүдделі сандық және сапалы көрсеткіштер түріндегі қызметтің алдына
мақсат қойып ұйғарады.
Жоспарлау кезеңі – жоспар жасалатын және оның жүзеге асырылатын уақыт
аралығына қарай ерекшеленуі.
• Оперативті (ағымдағы) жоспарлау – бір жылға дейінгі кезеңге
жасалады.
• Тактикалық (орта мерзімді) жоспарлау – бір жылдан үш жылға
дейінгі кезеңді қамтиды.
• Стратегиялық (ұзақ мерзімді) жоспарлау – үш жылдан аса көп
кезеңге арналған.
Оперативті жоспар – күнтізбе жоспары кәсіпорын мен оның құрылымдық
бөлімшелерінің күнделікті жоспарға сай, ырғақты жұмысын ұйымдастыру мақсаты
мен тактикалық жоспардың көрсеткіштерін нақтылай түседі.
Ол өндірістің техникалық әзірлігін, материалдық – техникалық
қамтамасыз етілуін, өнім өткізуді және өндіріс организміндегі ұйымның
барлық элементтерін бір – біріне байланыстырады.
Тактикалық (әкімшілік) жоспардың мақсаты – ұйымдық құрылымды дамыту
және орындаудың қалаулы деңгейіне жететін ұйым құру. Стратегиялық жоспарлау
бизнес саласындағы қызметті қалай кеңейту туралы шешім қабылданады,
бизнестің жаңа саласын қалыптастырады, тұтынушылардың қажеттіліктерін
қанағаттандыру процесін ынталандырады, нарықтық сұранысты қанағаттандыру
үшін кәсіпорын қандай шарттарды орындау керек, қандай нарықта әрекет етуді,
бизнесті қандай серіктестікпен жүргізуді анықтайды.
Жоспарлау – ресурстарды пайдалану және табыс табу үшін болашақта
орындалу қажет әрекеттерді анықтау процесін білдіретін басқарудың аса
маңызды бір функциясы. Бүгінгі таңда кәсіпорын қызметін жоспарлау мыналарға
байланысты күрделі мәселе күйінде қалып отыр.
• Жоспар және қаражат бұрынғыдай жоғарыдан түспейді, кәсіпорын
нарық жағдайына өздігінен бағдарлануы керек;
• Жоспарлау процесі уақытты созатындықтан ол оперативті
басқарушылық шешім қабылдауға жарамсыз болады;
• Көптеген кәсіпорындарда нарық коньюктурасы туралы, ағымдағы
ресурстарға қажеттілікпен оны қаржыландыратын көздер туралы
шындыққа жанасымды және уақтылы ақпараттар жоқ;
• Жоспарлау барысында баға белгілеудің шығын механизміне тән;
бағалар нарықтық жағдайларды ескермей, толық өзіндік құндар
мен пайдалылық нормативімен қалыптасады;
• Экономикалық жоспарлау жоспарлы құжаттарды дәстүрлі жолмен
әзірлейтіндіктен олардың көбісі кәсіпорынның қаржы
тұрақтылығын талдауда жарамсыз.
Жоспарлау дегеніміздің өзі – кәсіпорынның проблемаларын алдын ала
болжай отырып, асығыстық шешімге жол бермеу. Жоспарлаудың негізгі мақсаты –
кәсіпорынның өндірістік – қаржының операцияларындағы қызметін анықтау,
уақыт бойынша және кәсіпорынның бөлімшелері бойынша оны нақтылау, алдына
қойған мақсаттарды жүзеге асыруды қамтамасыз ететін қаржы көздерін және
ресурстардың қажетті мөлшерін анықтау.
2.Басқару әдістері және оның түрлерi
Басқару әдістері дегеніміз бұл басқарудың мақсатқа жетудегі іс-
әрекеттік жолдары. Басқару субъектісінің басқару объектісіне ықпал жасау
әдістері басқару әдістері деп түсіндіріледі. Басқару әдістері ұжымдар
қызметінің жоғары тиімділігін, олардың ынтымақты жұмысын қамтамасыз етуге
тиіс. Мұның өзі басқару әдістерін өндірістік-шаруашылық міндеттерді шешу
процесінде қолданылатын басқа да техникалық және технологиялық
әдістерден ерекшеленеді. Басқару әдістері басқару процесін мүлтіксіз
ұйымдастыру, осы замаңғы техниканы пайдалану, еңбек пен өндірісті прогресті
жолмен ұйымдастыру үшін жағдайлар жасайды, олардың барынша тиімді болуын
қамтамасыз етеді. Сонымен, әдістер-басқару қызметінің мәні және негізгі
мазмұны болып табылады, өйткені басқару міндеттері солар арқылы іске
асырылады.
Басқару ілімінде бірнеше әдістер бар:
1.Әкімшілік әдістері
2.Экономикалық
3.Әлеуметтік-психологиялық
Басқарудың шеберлігі осы әдістерді толық, пайдаланып, алға қойған
мақсатқа байланысты олардың ара-салмағын дұрыс ұстауда.
Ең негізгі әдіске - әкімшілік әдіс жатады.
2.Әкімшілік әдістерінің негізі — жекеменшік кәсіпорынның мақсатқа
жетудегі ұйымдастырудың (әрекеттері) ықпалы, әсері. Әрқашанда басқару
аппаратындағы жұмыстарды бөлуді қажет етеді. Бұл өндіріс органдарының
басқару құрамын жасаудан басталады қанша бөлім қажет, олар бір-бірімен
қандай қатынастарда болуы керек.
Басқару аппаратында: 1. Линиялық алдынғы саптағы басшыларға:
а)Жалпы басшылық ететін басшылар — директор — ол жоғарғы саптағы
басшы.
б)Цех бастығы — орта деңгейдегі басшы.
в)Мастер, бригадир - төменгі деңгейдегі басшылар.
2.Басқарудың ұйымдық-әкімшілік әдістері ұжымдарға және солар арқылы
өндіріс процестері мен кәсіпорынның шаруашылық қызметіне ықпал еуге үлкен
роль атқарады. Басқарудың ұйымдық-әкімшілік әдістері дегеніміз өндіріс
процесінде қызметкерлер арасында қалыптасатын ұйымдық қатынастарға тікелей
басқарушылық ықпал жасау тәсілдері мен жолдары құралдарының жиынтығы болып
табылады. Бұл ықпал жасау әдістері жұмыстағы айқындық пен ынтымақтастықты,
тәртіптілікті, жүйе жұмысының орамдылығы мен тиімділігін қамтамасыз етуге,
жұмыста қажетті реттілікті сақтауға, басшы органдармен адамдардың барлық
шешімін іске қосуға, кадрлар мен жұмысты іске асыруға тиіс.
Мекеменің функцияналдық бөлімдері мен бюро басшылары функцияналдық
басшылар құрамына жатады. Бұлай бөлінудің себебі, бұйрықтарды тек қана
линиялық басшылар бере алады. Қалғандары ауызша немесе жазбаша нұсқаулар
беруге құқы бар.
Ұйымдастырушылық ықпалдарына: әр бөлімнің іс-әрекеттері жөніндегі
ережелері, әр маманның, қызметкерлердің міндеттерін анықтайтын
инструкцияларды істеу жатады. Бұл құжаттар болмаса бөлімдердің іс-
әрекеттердің жөні болмай, басқару қиындап кетеді.
Әкімшілік әдісіне күнделікті жұмыстарды ұйымдастырып, басқарып отыру
әрекеттері жатады. Бұлар бұйрық, нұсқаулар арқылы іске асырылады. Кадрларды
іріктеу, жұмысқа алу, босату, жазалау—бәрі де әкімшілік әдістеріне сай
келеді.
3.Халық шаруашылығы дамуының қазіргі кезеңінде басқарудың экономикалық
әдістері зор маңыз алып отыр. Басқарудың экономикалық әдістерінің мазмұны
еңбек және материал шығындарын мейлінше аз жұмсай отырып, мейлінше жақсы
өндірістік нәтижелерге жету мақсатында қызметкерлердің экономикалық
мүдделеріне нысаналы ықпал етуде болып табылады. Өндірістік ұжымдар мен
жекелеген қызметкерлерге белгілі бір экономикалық тұтқаларды (өзіндік құн,
пайда, баға, жалақы, материалдық көтермелеу қорлары) пайдалану жолымен
ықпал ету экономикалық әдістер деп түсініледі.
Экономикалық әдістер орындаушыларға олардың экономикалық мүдделері
арқылы жанама ықпал етудің пайдаланылуын көздейді.
Басқарудың экономикалық әдістерінің негізгі мақсаты-кәсіпорынның
коллективті, жекелеген қызметкерлерді барынша белсенділік көрсетуге
ұмтылатындай экономикалық жағдайларды қамтамасыз ету. Бұның негізінде
материалдық қызықтыру мен ынталандыру, ақшамен мадақтау және жазалау жатыр.
Бұған қандай әдістер, тәсілдер жатады?
Мемелкеттік мекемелерде өндірісті қаржыландыру саясаты, тиімді,
келешегі зор, сұранысы көп заттарды шығаруға, жаңа техника мен озат
технологияны енгізуге, жоғары сапалы заттар шығаруға бағытталғаны дұрыс.
Ынталандыру жүйесін кеңінен жұмыскерлер, цех және ұжымдар да қолдануы
керек. Ынталандыру жүйесі еңбек өнімділігін өсіруге, зат сапасын көтеруге,
үнемділік тәсілдерін игеруге бағытталуы тиіс.
Несиені тиімді пайдалану арқылы жаңа техника, технология, жаңа өндіріс
бағдарламаларын өркендетуге мүмкіндік береді.
Салық жүйесін де тиімді пайдалану арқылы еңбек өнімділігін арттыруға
болады. Сонымен қатар баға саясатын да пайдалану керек.
4.Әлеуметтік-экономикалық жүйеде басқарудың әлеуметтік-психологиялық
әдістерінің атқаратын роліне баға жеткісіз. Бұл жүйелерде негізгі элемент-
адам. Еңбек ұжымын басқаруда басшының жақсы маман екендігі әлеуметтік-
психологиялық факторларды пайдалана білуімен анықталады. Еңбек
коллективінде әлеуметтік-психологиялық процестер мен құрылымдардың жүйесі
қалыптасады, олар еңбек өнімділігін арттырудың, шаруашылық есеп
принциптерін нығайтудың, ұжымның қоғамдық өмірін демократиялаудың орасан
резерві бар.
Сондықтан осы шартты іске асыру үшін басшы:
-өндіріс пен еңбекті ұйымдастыру шарттары;
-материалдық және моральдық ынталандыру жүйесін;
-идеялық тәрбие жұмысын жолға қоюды;
-өндірісте демократиялық негіздрдің дамытылуын;
-өзінің қызметтік және қоғамдық функцияларын орындау жөнінде жеке үлгі
көрсетуді біліп, пайдалану қажет.
Бұл әдістің негізі — адамдардың мұқтаждығын, қажеттілігін ескере
отырып, басшылардың өздерінің қол астындағы қызметкерлеріне әртүрлі
(әлеуметтік-психологиялық) ықпал жасауында.
Адамдардың мінез-құлқын, жан дүниесін, зерттеп келіп, олардың рухани
көз-қарасын бақылап, ұжым жайлы ортасын жасап, тәртіпті нығайтып,
қызметкерлердің жұмысқа деген шығармашылық ынтасын көтеретін шаралар жасау
жолдары.
Мұндай жағдайларды жасау үшін мекемеде ғылыми негізде әр түрлі
зерттеулер жүргізу керек. Олар анкета тарату, тест тәсілі арқылы, сұрақ-
жауап ұйымдастыру секілді жолдары бар.
үнемі тиімді басқарушы бола алмайды. Лидердің тиімділігі олардың
басқаларға ықпал, әсер ету деңгейімен өлшенеді. Кейде шешім лидерлік
басқаруға кедергі болуы мүмкін. Мысалы, бір ресми ықпалды лидер ұжымның
нашар жұмыс істеуіне және арасындағы айырмашылықты көрсетеді:
Басқару—бағыныштыларды өздеріне арналған тапсырмалар мен міндеттерді
орындауға мәжбүр ететін ой және дене процесі, ал, лидерлік болса, керісінше
бір адамның басқаларға ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz