Найзағайдан зардап шеккен адамға көрсетілетін алғашқы көмек



Жоспар:
1. Найзағай
2. Қаупі
3. Найзағайдың соғуы,
4. Найзағайға қалай дайындалу керек
5. Зардап шеккен адамға көрсетілетін алғашқы көмек келесі жолмен жүзеге асады:
Пайдаланылған әдебиеттер
Найзағай
Найзағай — бұлттар не бұлт пен жер арасында болатын ұзындығы бірнеше км, диаметрі ондаған см және ұзақтығы секундтың ондаған үлесіндей болатын алып электрлік ұшқынды разряд. Найзағай - кешенді атмосфералық құбылыс. Бұл құбылыс кезінде қалың будақ-жаңбырлы бұлттарда және бұлттар мен жер арасында көп еселі электр разрядтары пайда болады, күн күркірейді. Ұйтқыма жел, дауыл соғып, кейде бұршақ аралас нөсер жаңбыр жауады. Найзағайды шептік және масса ішіндегі деп ажыратады. Шептік найзағай атмосфера шебінде, ал масса ішіндегі найзағай ауаның жер бетінде жылынуынан пайда болады.
Табиғатта найзағайдың сызықтық түрі жиі кездеседі. Найзағай пайда болу үшін бұлттың шағын көлемінде ұшқындық разрядтың басталуына жеткілікті электр заряды түзіліп, ал оның қалған едәуір бөлігінде басталған разрядты әрі қарай демейтіндей, орташа кернеулігі 0,1 – 0,2 Мв/м электр өрісі болуы керек.
Қаупі
Найзағай жарқылы үлкен разрядты тоқпен тең, ал оның температурасы 300000 градусқа дейін жетеді (бұл күн аймағындағы температурадан 6 есе жоғары). Найзағайдың орын ауыстыру жылдамдығы секундына 100 мың километр. Найзағай түскенде талдың жанып кетуі де мүмкін. Найзағайдың адамға түсуі, өлімге дейін алып келеді. Жыл сайын әлемді найзағайдан 3000 адам қайтыс болады. Найзағай бірінші биік затқа (талға т.б.) түседі.
Найзағайдың соғуы,
Тұрмыстық электр приборларын олақ пайдалану немесе аңдаусыз ұстағанда адам тоқ зақымдауы мүмкін. Электр тогының соғуынан алған зақымдану жеңіл болған жағдайда сым тиген жер қызарыс ауырады (күйелі), зақымданған адамның өңі қуарып, бойын үрей билейді. Ауыр зақымданған жағдайда күйік ұлғайып, тоқ ұрған жердегі дененің ткані қарайғаны байқалады,адам талықсып, сіңірі тартылады, тыныс алуы мен жүрек соғуы тоқтал қалуы мүмкін. Зақымданудың ауырлығы, негізінен, токтың күшіне және оның ұру ұзақтығына байланысты. Токтың кедергісі тез етуі (бұған себеп: қолдың су болуы, аяқ киімнің дымқыл, жердің сыз болуы) электр тогы зақымын күшейте түседі, мұндай жағдайда тіпті кернеуі 36 В «қауіпсіз» ауыспалы токтың соғуынан-ақ өліп кетуге болады.
Алғашқы көмек көрееткенде ең алдымен электр тогының әсерін тоқтагу керек. Бүл қажет, өйткені электр сымы тартқанда зақымдалушы адамның көбінесе босанып шығуға дәрмені жетпейді . Көмек көрсетуші адам өз басының қауіпсіз болу ережесін де сақтауы керек. Ток келіп тұрған көзді тоқгату үшін ажыратқыш-қосқыш тетікті , тығындарды, рубильникті ажыратыл, көмек көрсетуші адам қолын (резина қолғап киіп немесе құрғақ жүн матамен ұстайды) және аяғын (резина етік киеді) ток ұрмайтындай еткеинен кейін ғана зақымданушы адамды токтан тартып ажыратуы не болмаса зақымданушы адамды басқа да тәсілдермен ток көзінен ажыратуы керек (мысалы, кез келген құрғақ ағаш затпен ток сымын басқа бір жаққа бұру) . Жүрегі тоқтал, тынысы бітіп кетпеген болса, оған толық тыныштық керек (денені сұлатып жатқызады) , жылы сусын ішкізіп, мүсәтір спиртін иіскетеді ; терісі күйгенде — борлы вазелин жағыл немесе сутегінің асқын тотығымен сүртіп, стерильді бинтпен таңыл тас- тайды. Егер тынысы тоқтал, жүрегі соқпай қалған жағдайда (клиникалық өлім) көрсетілетін алғашқы көмек — дәрігер келгенге дейін реанимация шараларын жасау (жүрекке массаж жасау, «ауызбен ауызға дем үрлеу» арқылы қолдан тыныс алдыру; Алғашқы көмек деген мақаланы қараңьіз). Сонымен бірге шұғыл дәрігерлік көмек көрсету және ауруханаға жеткізу үшін жедел жәрдем дәрігерін шақыру қажет. Егер электр тогынан зақым алғаннан кейін 30—40 минут өткен соң да ұйқы басып, басы айнала берсе, жүрегі қағып, тер басса, тынысты тарылып, денесі тітіркенсе, онда алған зақымы жеңіл сияқты болып көрінгеніне қарамастан, дәрігерлік бақылауға алып, көмек көрсету міндет. Электр тогынан зақымданудың бір түрі жай отынан — күн күркіреген кездегі атмосфералық электр разрядынан зақымдану болып табылады. топы ұрған) адамды тоқ «шықсын» деп жерге кему керек деген ел арасындағы соқыр сенім — зиянды адасушылық, өйткені жерге көмілген организм тез салқындайды, кеудеге салмақ түсіп сығылады, тынысы тарылады, жүрегі қысылады, пайдалы алғашқы көмек көрсетілуге тиісті уақыт өтіп кетеді. Жай оты түскен (немесе электр тоғы ұрған) адамды ток «шықсын» деп жерге кему керек деген ел арасындағы соқыр сенім — зиянды адасушылық, өйткені жерге көмілген организм тез салқындайды, кеудеге салмақ түсіп сығылады, тынысы тарылады, жүрегі қысылады, пайдалы алғашқы көмек көрсетілуге тиісті уақыт өтіп кетеді.
Пайдаланылған әдебиеттер
1. Қазақ тілі терминдерінің салалық ғылыми түсіндірме сөздігі. Су шарушылығы. – Алматы, Мектеп, 2002.
2. Қазақ тілі термиңдерінің салалық ғылыми түсіндірме сөздігі: География және геодезия. — Алматы: "Мектеп" баспасы, 2007. — 264 бет. ISBN 9965-36-367-6
3. Қазақ Энциклопедиясы", 6 том

Жоспар:
1. Найзағай
2. Қаупі
3. Найзағайдың соғуы,
4. Найзағайға қалай дайындалу керек
5. Зардап шеккен адамға көрсетілетін алғашқы көмек келесі жолмен
жүзеге асады:
Пайдаланылған әдебиеттер

Найзағай
Найзағай — бұлттар не бұлт пен жер арасында болатын ұзындығы бірнеше
км, диаметрі ондаған см және ұзақтығы секундтың ондаған үлесіндей болатын
алып электрлік ұшқынды разряд. Найзағай - кешенді атмосфералық құбылыс. Бұл
құбылыс кезінде қалың будақ-жаңбырлы бұлттарда және бұлттар мен жер
арасында көп еселі электр разрядтары пайда болады, күн күркірейді. Ұйтқыма
жел, дауыл соғып, кейде бұршақ аралас нөсер жаңбыр жауады. Найзағайды
шептік және масса ішіндегі деп ажыратады. Шептік найзағай атмосфера
шебінде, ал масса ішіндегі найзағай ауаның жер бетінде жылынуынан пайда
болады.
Табиғатта найзағайдың сызықтық түрі жиі кездеседі. Найзағай пайда болу
үшін бұлттың шағын көлемінде ұшқындық разрядтың басталуына жеткілікті
электр заряды түзіліп, ал оның қалған едәуір бөлігінде басталған разрядты
әрі қарай демейтіндей, орташа кернеулігі 0,1 – 0,2 Мвм электр өрісі болуы
керек.
Қаупі
Найзағай жарқылы үлкен разрядты тоқпен тең, ал оның температурасы
300000 градусқа дейін жетеді (бұл күн аймағындағы температурадан 6 есе
жоғары). Найзағайдың орын ауыстыру жылдамдығы секундына 100 мың километр.
Найзағай түскенде талдың жанып кетуі де мүмкін. Найзағайдың адамға түсуі,
өлімге дейін алып келеді. Жыл сайын әлемді найзағайдан 3000 адам қайтыс
болады. Найзағай бірінші биік затқа (талға т.б.) түседі.
Найзағайдың соғуы,
Тұрмыстық электр приборларын олақ пайдалану немесе аңдаусыз ұстағанда
адам тоқ зақымдауы мүмкін. Электр тогының соғуынан алған зақымдану жеңіл
болған жағдайда сым тиген жер қызарыс ауырады (күйелі), зақымданған адамның
өңі қуарып, бойын үрей билейді. Ауыр зақымданған жағдайда күйік ұлғайып,
тоқ ұрған жердегі дененің ткані қарайғаны байқалады,адам талықсып, сіңірі
тартылады, тыныс алуы мен жүрек соғуы тоқтал қалуы мүмкін. Зақымданудың
ауырлығы, негізінен, токтың күшіне және оның ұру ұзақтығына байланысты.
Токтың кедергісі тез етуі (бұған себеп: қолдың су болуы, аяқ киімнің
дымқыл, жердің сыз болуы) электр тогы зақымын күшейте түседі, мұндай
жағдайда тіпті кернеуі 36 В қауіпсіз ауыспалы токтың соғуынан-ақ өліп
кетуге болады.
Алғашқы көмек көрееткенде ең алдымен электр тогының әсерін тоқтагу
керек. Бүл қажет, өйткені электр сымы тартқанда зақымдалушы адамның
көбінесе босанып шығуға дәрмені жетпейді . Көмек көрсетуші адам өз басының
қауіпсіз болу ережесін де сақтауы керек. Ток келіп тұрған көзді тоқгату
үшін ажыратқыш-қосқыш тетікті , тығындарды, рубильникті ажыратыл, көмек
көрсетуші адам қолын (резина қолғап киіп немесе құрғақ жүн матамен ұстайды)
және аяғын (резина етік киеді) ток ұрмайтындай еткеинен кейін ғана
зақымданушы адамды токтан тартып ажыратуы не болмаса зақымданушы адамды
басқа да тәсілдермен ток көзінен ажыратуы керек (мысалы, кез келген құрғақ
ағаш затпен ток сымын басқа бір жаққа бұру) . Жүрегі тоқтал, тынысы бітіп
кетпеген болса, оған толық тыныштық керек (денені сұлатып жатқызады) , жылы
сусын ішкізіп, мүсәтір спиртін иіскетеді ; терісі күйгенде — борлы вазелин
жағыл немесе сутегінің асқын тотығымен сүртіп, стерильді бинтпен таңыл тас-
тайды. Егер тынысы тоқтал, жүрегі соқпай қалған жағдайда (клиникалық өлім)
көрсетілетін алғашқы көмек — дәрігер келгенге дейін реанимация шараларын
жасау (жүрекке массаж жасау, ауызбен ауызға дем үрлеу арқылы қолдан тыныс
алдыру; Алғашқы көмек деген мақаланы қараңьіз). Сонымен бірге шұғыл
дәрігерлік көмек көрсету және ауруханаға жеткізу үшін жедел жәрдем
дәрігерін шақыру қажет. Егер электр тогынан зақым алғаннан кейін 30—40
минут өткен соң да ұйқы басып, басы айнала берсе, жүрегі қағып, тер басса,
тынысты тарылып, денесі тітіркенсе, онда алған зақымы жеңіл сияқты болып
көрінгеніне қарамастан, дәрігерлік бақылауға алып, көмек көрсету міндет.
Электр тогынан зақымданудың бір түрі жай отынан — күн күркіреген кездегі
атмосфералық электр разрядынан зақымдану ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
«Құрылыс нысанындарындағы өрт қауіпсіздігі»
Бейбіт және соғыс уақытындағы төтенше жағдайлар
Өлімге әкелетін жазатайым оқиғалар
Сыртқы штангелі тереңділік сорғыларының контроллері
Төтенше жағдайдың алдын алу
Тіршілік әрекетінің қауіпсіздігіне кіріспе. Тіршілік әрекетінің қауіпсіздігі саласындағы заңды және құқықтық актілер
Игданит аммиак селитрасы мен дизель отынынан дайындалатын қарапайым жарылғыш зат
Алғашқы медициналық көмек беру
Суға кеткен кезде көрсетілетін көмек
ЖАНБАС СҮЙЕК СЫНҒАН КЕЗДЕГІ ДӘРІГЕРГЕ ДЕЙІНГІ АЛҒАШҚЫ КӨМЕК
Пәндер