Функционалдық диагностика негіздері

«Функционалдық диагностика негіздері» пәнінің мақсаты:

Дені сау адам организмнің әртүрлі жүйелер қызметтерінің негізгі заңдылықтарын, олардың қызметтік бұзылуларды анықтау үшін қолданылатын диагностикалық тәсілдер туралы және компенсациясын маңызды принциптерінің түсіну үшін студенттерде білімдер қалыптасу.

«Функционалдық диагностика негіздері» пәнді оқытудың нәтижесі :

студент білуге тиісті:
жастық және жыныстық ерекшелігіне байланысты дені сау адам организмнің негізгі физиологиялық сипаттамасын;
жеке физиология жағынан қаралатын дені сау адам организмнің қызметтер заңдылықтарын және физиологиялық үрдістердің реттелу механизмдерін;
медициналық практикасында әртүрлі ағзалар мен жүйелер қызметтерін бағалау үшін қолданылатын зерттеу әдістерінің маңыздылығын;
клиникалық-диагностикалық аспаптармен жұмыс істеу принциптерін және
дағдыларымен меңгеру.


Функционалдық диагностика – зерттеу әдістер жиынтығын қолдаумен организмдегі ағзалар мен жүйелерінің қызметтік жағдайларын бағалауға, әртүрлі аурулар кезіндегі зақымданған ағзалар мен жүйелерінің қызметтер бұзылуларды анықтауға және ауруының дұрыс диагнозды белгілеуге мүмкіндік беретін клиникалық медицинаның құрамдас бөлігі.
Функционалдық диагностиканы меңгеру «Жалпы медицина» мамандығындағы оқитын студенттерге дені сау организмнің жалпы өмір сүру заңдылықтарын мен клиника алды және клиникалық пәндердің дағдыларына ие болу үшін өте маңызды, әртүрлі ағзалар мен жүйелер қызметтерін негізгі зерттеу әдістерін тереңінен меңгереуге мүмкіндік береді.
Функционалдық диагностика негіздерін оқыту келешек дәрігерлерге организмнің әртүрлі жағдайларға бейімделуін және денсаулық деңгейін
бағалауға және олардың физиологиялық функцияларының ауытқу деңгейлері бойынша бағалауға мүмкіндік береді.

Функционалдық диагностикада қолданылатын әдістерді 2 негізгі топқа бөлуге болады :
1. инструменттік (құралдық);
2. лабораторлық

Инструменттік әдістер организмнің ағзалар мен жүйелерінің құрылымдық ерекшеліктерін анықтауға және олардың қызметтер көрсеткіштерін өлшеуге мумкіндік береді (аудиометрия, спирометрия, электрокардиография, электроэнцефалография, реография, т.б.).
Лабораторлық әдістер әртүрлі ішкі ағзаларда және ұлпаларда түзілетін биологиялық белсенді заттардың (гормондар, медиаторлар, ферменттер, метаболиттер) мөлшерін анықтау үшін қолданылады (радиоиммундық анализ, иммуноферменттік анализ, сцинтилляциялық, спектрофотометрлік, т.б.).

Электрофизиологиялық әдістерінің негізінде тірі ұлпаларда пайда болатын биологиялық потенциалдарды, немесе жануарлық электрлік токтарды тіркеу арқылы жазып алу жатады. Биоэлектрлік потенциалдар адам және жануарлар организмдегі қозу мен тежелу құбылыстарымен байланысқан, олардың амплитудалары мен бағыты ағзаларының қалыпты қызметтер кезінде немесе дисфункциялар дамығанда әртүрлі болады.
Соңғы кезде медициналық техниканың дамуына байланысты көптеген жаңа және бұрыннан белгілі физиологиялық деректер мен құбылыстардың негізгі заңдылықтар ашылды, бірқатар биотоктар механизмдері қайтадан қорытылып, анықталды. Медициналық электроника, анықтау, емдеу, үздіксіз бақылау (мониторинг) құралдары ауруханаларда, лабораториялық істерде және зерттеу жұмыстарында жиі қолданылады.
Қазіргі кезде ауруханаларда науқастардың жағдайын бақылайтын техникалық құралдар жете зерттеліп дайындалған. Сөйтіп медицинаның көптеген саласында автоматты анықталым (диагностика) және бақылау әдістері кеңінен енгізілді.
Соңғы жылдары емдеу-анықтау істерінде кванттық физика және биофизика жетістіктеріне негізделген биорезонанс тәсілдері кеңінен таралып отыр. Мұнда төменқуатты электромагнит сәулеленісімен (квант) тірі организмнің ақпараттық-қуаттық құрылымдарының өзара әрекеттесуін, гомеостазды қалыптастыру үшін жиі қолданылады. Өйткені тірі организмнен сейілетін сәулеленіс (толқындар) кванттық немесе электромагниттік өрістен құралады. Басқа толқындар іспетті, оларда да организмнің физиологиялық күйін көрсететін қуат және белгілі ақпарат болады. Оның компьютерлік анықтау әдістері (Фоль, Накатана, Акабане т.б.) адамның қалыпты күйінің өзгерістерін, аурудың симптомдары білінбей тұрғанда, ертерек тіркей алады.
Тіршілік кибернетика дәрігерлердің еңбегін өте женілдетеді. Есептегіш құралдарды, алгоритмдерді, әртүрлі бағдарламаларда емдеу және анықтау аппараттарын кеңінен пайдаланып, ақпараттың орасан зор көлемін тез өңдеуге және талдауға мүмкіндік туды. Осыған байланысты иедициналық анықталым орталықтарын ұйымдастыру мәселесінің болашағы зор.
Мұндай диагностикалық жүйелерді қолдану арқылы жаппай халықты профилактикалық тексеруден өткізуге болады.

Лабораторлық әдістер организм ішкі ортасының негізгі суйықтарда (қан, лимфа, несеп, т.б.) биологиялық белсенді заттар концентрациясын анықтау