«ЛЕОНТЬЕВ ПАРАДОКСЫ» ТЕОРИЯСЫ

1 Экономикалық өсім
2 Леонтьевтің болжамы

Экономикалық өсім өндірісте пайдаланылатын факторлар санына ғана емес, сонымен қатар, олардың сапасына, үйлесу тиімділігіне, техникалық прогреске, сұранысқа, нарықтың сипаттамасына және ел мен конъюнктураға қарай өзгеретін басқа да көптеген элементтерге байланысты болады.
Оның халықаралық айырбасқа да қатысы бар. НОЗ тео-ремасының кемшіліктері жаңа классикалық бағыттағы эко-номистерге өндіріс факторларының сапасы мен ұлттық на-рықтардың сипаттамасын және тауарлардың ұлттық әр түрлі сұраныс ерекшеліктеріне біртіндеп бейімделуін ескере оты-рып, салыстырмалы басымдықтар теориясын жетілдіру қажеттігі жөнінде ой салды.
Хекшер-Олиннің ережелері мен қорытындыларын прак-тикалық тұрғыдан тексеруге арналған көптеген зерттеулердің ішіндегі ең негізгісі - американ экономисі, 20-жылдардағы Жоспарлау комитетінің қызметкері, Нобель сыйлығының лауреаты Василий Леонтьевтің жұмысы болып табылады. 1954 жылы оның сол кездегі капитал молшылығымен ерек-шеленетін ел АҚШ-тың экспорты мен импортындағы еңбек пен капиталдың толық жұмсалуын негізге ала отырып, Хек-шер-Олин теориясын тексеруге қадам жасаған мақаласы жа-рық көрді. Басқа ірі елдер ішінен бұл елге екінші дүниежүзілік соғыстың орасан зардабынан жеткілікті капи-талмен шығудың сәті түсті. Бұл кезде Еуропада капитал же-тіспеушілігі мен жұмыс күшінің салыстырмалы ар-тықшылығы байқалды. Сондықтан АҚШ капитал сыйымды-лығы бар тауарларды сыртқа шығарып, еңбек шығыны көп тауарларды шет елден әкеледі деп күтілген еді. Бірақ нәтиже керісінше немесе бұған қарама-қайшы болды да, теория «Леонтьев парадоксы» деп аталды. Елдегі капиталдың салы-стырмалы молшылығы (артықшылығы) Американың сыртқы саудасына әсер етпейтіні белгілі болды. АҚШ шет елден әкелгенге қарағанда, еңбек сыйымдылығы молырақ және ка-питал сыйымдылығы азырақ өнімдерді шет жаққа шығара бастады.
Леонтьев өз есептеулерін жүргізу үшін американ эконо-микасының 1947 жылғы «шығындар шығарылымы» салаара-лық балансын пайдаланды. Сол арқылы өнеркәсіп 50 сек-торға бөлініп, оның 37-і өз тауарларымен сыртқы нарыққа шықты. Өндірістің еңбек пен капитал сияқты екі факторы есепке алынды. Бұдан әрі қарай жалпы құны 1 миллион доллар болатын тауарлар қоржыны бөлініп көрсетілді. Олар-дың әрқайсысында импорттық және экспорттық тауарлардың типтік жиынтығы сақталынды. Мәселен, егер тамақ өнеркәсібі экспорттың жалпы сомасының 10%-ін құраса, он-да бұл құны 1 миллион долларға тең болатын қоржында тамақ өнеркәсібіндегі құны 1 миллион сомаңың 10%>-і, яғни 100 мың доллар бар екендігін білдіреді.
Шет елден әкелінетін құны 1 миллион доллар тұратын тауарды өндіруге қажет болатын еңбек пен капитал шыгынының сомасы да осыған ұқсас үлгімен есептелінді.
Зерттеу нәтежесі шет елге шығарылатын құны 1 милли-он доллар және шет елден әкелінетін құны 1 миллион дол-лар тұратын тауарларды өндіруге қажетті капитал мен еңбек сомаларын өзара салыстыру арқылы алынды (2-кесте).