Жұмыр құрттар класы. Беогельминттер, практикалық маңызы

1 Жұмыр құрттар . биогельминттер
2 Трихинелла Trichinella spiralis
3 Трансмиссивті берілетін биогельминттер

Биогельминттердің экологиялық жіктелуі.Зақымдануы аралық иесінің ұлпасымен бірге личинкаларды жұтқанда болатын биогельминттер. Трансмисивті берілетін биогельминттер. Бұл топтың барлық нематодтары тірі туатындар және тіршілік циклінің көп бөлігінадамның ұлпасында өткізеді. Бұл гельминттер тудыратын ауру табиғи ошақты. Соңғы иелері жабайы және үй жануарлары. Аралық иелері: циклоптар, жәндіктер және адам. Тұрақты орналасу жеріне түсу үшін бұл гельминттер лимфа және қан тамырлармен миграциялайды (тасымалданады). Олар иесінің иммунды жүйесімен әсерлеседі, сондықтан клиникалық сүретінде басты белгілер токсико-аллергиялық реакциялар, сонымен қатар механикалық және жергілік токсикалық әсерлер болып табылады. Биопсия және иммунды реакциялар әдістері қолданылады. Алдын-алу зақымдану жолына байланысты. Зақымдануы аралық иесінің ұлпаларымен бірге дернәсілдерді жұтқанда болатын биогельминттер.Бұл гельминттер үшін біріншілік орналасуы адам ішегінде, болуы кейін қанға өтуі тән. Өкілдері: ришта, трихинелла.
Ришта - Dracunculus meinensis - дракунулез қоздырғышы. Аналығының ұзындығы 120 см, аталығынікі 2см. Ауру тропикалық және субтропикалық климатты аймақтарда таралған, ежелде Орталық Азияда кездескен. Риштаның тіршілік циклі сулы ортамен байланысты. Риштаның соуғы иесі – адам, маймыл, үй және жабайы сүтқоректілер, құрттар терініу астында орналасады. Адамда кобінде аяқ терінінің астында, буындарының аймағында кездеседі.Дракунулез өте ежелден Орталық Африка, Аравия,Индия және т.б мемлекеттерде белгілі болған. Қазіргі кезде дракунулез зақымдалуы бөлек ошақтарда 50-83% дейін жететін Африка континентінде таралған. Сонымен бірге Индия мен Афганистанда да кездеседі. Бірінші рет дракунулезді Орталық Азияға экспедиция құрып, бірнеше зерттеулер жүргізген 1869 ж. Федченко ашқан және мынандай үлгі ұсынған:1) дефинитивті иесі-адам; 2) аралық иесі-циклоп; 3) циклоптар науқастан суға түскен личинкалармен зақымдалады; 4) адам инвазирленген циклоптарды сумен жұтқанда зақымдалады. Федченканың бұл жұмыстарына назар аударылмады, тек 1923 ж. дракунулез ошақтары бар Бухарада кеңес паразитологы Исаев Л.М. жою жолдарын анықтау үшін дракунулезді зерттей бастады. Ол бухарада паразиттің биологиясын талдап қарау, тіршілік циклін зерттейтін тропикалық институт құрды. Ол дракунулезбен күрес үшін шаралар ұсынды. (сол кезде Бухарада зақымдалу 30% болды). Орналасуы - тері асты клечаткасы және дәнекер ұлпа. Жиі аяқтың буын аймақтарындағы терісі астында. Асқазанның серозды қабығының, ми қабықтарының астында, өңеш қабырғасында табылған жағдайлар болған. Тіршілік циклі - сулы ортамен байланысты. Соңғы иелері - адам, маймыл, сүтқоректілер.

Негізгі:
1. К. Дәуітбаева. Омыртқасыздар зоологиясы: Т. 1. Қазақстан Республикасының Білім және Ғылым министрлігі оқулық ретінде бекіткен. Алматы, 2005.- 373 б.
2. К.Дәуітбаева. Омыртқасыздар зоологиясы: Т. 1. Қазақстан Республикасының Білім және Ғылым министрлігі оқулық ретінде бекіткен. Алматы, 2005. – 379 б.
Қосымша:
1. С.Ә. Әміреев, А.Жаханов, Қ.Құдайбергенұлы. «Медициналық паразитология» С.Ж. Асфендияров атындағы қазақ ұлттық медицина университетінің 75 жылдығына арналған. Оқулық. Алматы: «Кітап» баспасы, 2005.
2. Қуандықов Е.Ө., Әбілаев С.А. Медициналық биология және генетика. Оқулық. – Алматы «НАS», 2006.
3. Рупперт, Э. Зоология беспозвоночных: Т. 2. Низшие целомические : пер. с англ. / Э. Рупперт, С. Фокс, Б. Барнс. – М.:Асаdemia, 2008. – 448 с.
4. Рупперт, Э. Зоология беспозвоночных: Т. 3. Членистоногие : пер. с англ. / Э. Рупперт, С. Фокс, Б. Барнс. – М. :Асаdemia, 2008. – 496 с.
5. Шарова, И. Х. Зоология беспозвоночных / И. Х. Шарова. – М. :Гуманит. изд. центр ВЛАДОС, 2004. – 592 с.