1995-2000 ж.ж. мәдениет, ғылым білім және денсаулық

Пән: Халықаралық қатынастар
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 5 бет
Таңдаулыға:

1995-2000 ж. ж. мәдениет, ғылым білім және денсаулық. Халықтардың қарым-қатынасындағы басты да мәнді қырлардың бірі-гуманитарлық, соның ішінде мәдени ықпалдастық. Көптеген парасат иесі ғалымдардың

эконномикалық проблемалар қанша күрделі, қаншама білгір болса да, мәдениет мәселелері, рухани игілік жайлары басым тұрады дейтін санаспасқа болмайды: шынында да, адамдардың санасы мен имандылығындағы ақау-нағыз қасірет.

Ықылым заманнан-ақ мәдени ынтымақтастық, рухани астасу тарихының қандай таркезеңдерінде болсын халықтарды тұтастырып, ел мен елді табыстыратын берік дәнекер болған.

Құрлық бойымен дүние жүзіндегі ең ұзақ ортақ шекаралардың бірі және іргелес жатқан ұлан-ғайыр территория өткен уақыт ішінде біздін халықтарымызға тату көршіліктің мейлінше молтәжірбиесін тауып, жинақтауына мүмкіндік берді. Кемеңгер ақын әрі ойшыл Абай қалдырғанрухани мұраның ғасырлар бойғы берік-байланысты одан әрі дамытуға тигізетін ықпалына баға жетпейді.

Туғанына 160 жыл толуы 1995 жылы атап өтілген қазақтың тамаша ғалымы ШоқанУалиханов: «Біз орыстармен тарихи, тіпті қандас туыстықпен байланысқанбыз- деп жазды. Ресейлік және европалық талғам биігінде тамаша білім алған Шоқан өз халқының арман-мүддесін қалдықысыз білетін. Қазақ халқының болашағы туралы ой толғай келіп ол: «Халықтың қалыпты өсуі мен дамуы» үшін ең әуелі бостандық пен білім керек, -деді.

1994 жылы бүкіл шығармашылық өмірі қазақ халқының музыка әениетімен тығыз байланысты болған белгілі музыкантэтнограф. Қазақстанның халық артисі АлександрЗатаевичтің туғанына 125 жыл толуы кеңінен аталып өтті. 20-ші жылдары Орынборда тұрған көзінде А. Затаевич қазақ музыка мәдениетінің байлығымен ерекшелігін барынша сөзінді. Ол ұлттық музыканның фольклордың шығармаларын тұңғыш жинап, бастырып шығарды, 2300-ден аса халық әндері мен күйлері жазып алды.

Қазақстан Республикасы Президенті Н. Ә. Назарбаевтың Ресей Федерациясының кезекті сапарының барысында мәдениет, ғылым мен білім беру саласындағы ынтымақтастық туралы сондай-ақ біліктілігі жоғары ғылыми және ғылыми-педагогикалық кадрлар даярлау саласындағы ынтымақтастық туралы, сондай-ақ біліктілігі жоғары ғылыми және ғылыми-педагогикалықкадрлар даярлау саласындағы ынтымақтастық туралы келісімдерге қол қойылды, бұлар осысалалардағы қарым-қатынасты дамытуға жаңаша серпін берді. Мұның мазмұны айрықша:Қазақстан халқының үштен біріндейі-орыстар, сондай-ақ миллионная аса қазақтар ресейлік. Сондықтан екі жақты мәдени және біліми талаптарды қанағаттандыру қажеттігі айдан ашық .

Қазақстан мен ресей халыктарының мәдениет, ғылым және білім беру саласындағы достық байланыстар мен ынтымақтастықты одан әрі дамытуға және нығайтуға деген ынта-ықыласын білдіре отырып, екі мемлекет халықтарының мәдени араласы мен достық қарым қатынас дәстүрлерін ескере келіп, екі ел үкіметтері олардың арасында мәдениет, ғылым, білім беру, спорт саласындағы, сондай-ақ жастар одақтары мен шығармашылық одақтарын, ассоциялар мен қорларды қоса алғанда қоғамдық ұйымдар арнасы арқылы жүретін ынтымақтастықты алдағы уақытта да дамытуға ықпал етіп отыруға міндеттенді.

Ескерте кетейік: тараптар бір-бірінің аумағында тұратын өз халықтарының ұлттық ерекшелігін, тілін сақтау мен дамытуға, рухани және діни қажеттерін жүзеге асыруға қолайлы жағдай туғызу, ана тілінде білім алуына мүмкіндік жасау арқылы олардың мәдениетінің еркін және тең дамуына кепілдік берді.

Бұрын берілген құжаттардың, біліктілік аттестаттары мендипломдарының баламалалығынын мойындау туралы уағдаластыққа қол жетті және білім беру саласындажүзеге асырылып жаткан реформаларды ескере отырып, жаңа құжаттарды өзара мойындаужөнінде әзірлеу көздеді.

Біліктілігі жоғары ғылыми және ғылыми-педагогикалық кадрлар даярлау мен аттестациялау саласындағы ынтымақтастық туралы келісімде біліктілігі жоғары ғылыми және ғылыми-педагогикалық кадрларды өзара мақсаткерлікпен даярлау және сынаудан өткізуді ұйымдастыру, ғылыми қызметкерлер мамандықтарының ұлттық тізбесін (номенклатураның) әзірлегенде және өз мемлекеттері аумағында ғылыми дәреже беру жөніндегі кеңестер ұйымдастырғанда консультациялар өткізу, біліктілігі жоғары ғылыми және ғылыми-педагогикалық кадрларды аттестациялаудың ұлттық мемлекеттік жүйелерінде ғылыми дәрежелер мен ғылыми атақтар алуға көздеушілерге қойылатын негізгі талаптардың салыстырмалылығын қамтамасыз ету, ғылыми ұйымдар мен жоғарғы оку орындарының аспирантурасына және докторантурасына екінші жақтың азаматтарының құқығы шектелмей түсуіне жағдай-жасау, ғылыми дәрежелер мен ғылыми атақтар туралы тиісті ұлттық орган берген мемлекеттік үлгідегі біліктілік құжаттарын бір-бірінің аумағында мойындау көзделген.

Қазақстан мен Ресей тәуелсіздік алғаннан кейін де мәдениет саласында пәрменді ынтымақтастық жасап, кең ауқымды байланыстарын

дамытумен келеді. Ресей мәдениет қайраткерлерінің 1993 жылғы қыркүйек-қазан айларында Қазақстанда өткен гастрольдерінің, көрмелерінен, концерттерінен соң келесі жылдың сәуірінде Ресейде Қазақстанның Мәдениет күндері дүркіреп өтті. Оның ресми ашылуы «Россия, мемлекеттік Орталық концерт залында болды. Қазақстан өнер шеберлерінің консерваторияның үлкен залында, П. И. Чайковский атындағы концерт залында өткен концерттеріне жетекші солистер мен шығармашылық ұжымдар қатысты. Алуан қырлы әрі ауқымды бағдарламаға Ресей мемлекеттік Үлкен театрының спектакльдерінен А. Адамның «Жизель», Қазақстанның жетекші солистері Г. Түктібаевтың, Б. Смағұловтың, Н. Үсенбаеваның және Ғ. Есімовтың, дирижерБ. Жалтибаевтың қатысуымен Дж. Вердидің «Травиатасың кірді.

1994 жылы ұлттық киноматографиялар мен «Мир» мемлекетаралық телекомпаниясының бірлескен шаралары шеңберінде ТМД мемлекеттері киноматогрофтар одақтарының конфедерациясы Мәскеуде «Московский» фестивалін өткізді де, оның біркүні Қазақстанның әртүрлі халықаралық кинофорумдарда көзге түскен жас киноматогрофтарға арналды.

«Достардың музыка фестивалі көзінде композиторлар үйінде орындалған шығармалары елеулі ынта туғызды.

Белгілі қазақ жазушысы Ә. Нұрпейсовтың басқаруымен Қазақстан мен Ресейдің менорталықтары Қостанайда тұңғыш екі жақты кездесу ұйымдастырып, оның барысында жазушылар біздің халықтарымыздың рухани бірлігін, мәдени байланыстарды кеңейте түсу қажеттігі, шығармашылык проблемалары жайында сұхбат құрып, ой өрбітті.

Адамдардың әсіресе мәдениет пен рухани байланыс саласында ізгі де дәстүрлі тығыз ынтымақтастықты сақтауға деген құлшынысын ескере отырып, біздің елдеріміздің мәдениеті министрліктері, баска да ведомстволары мен шығармашылық одақтары бұдан гөрі пәрменді әрі байыпты ынтымақ орнатып, пайда болған проблемаларды бірлесе шешіп, рухани ортақ өрісімізді одан әрі кеңейте беру үшін күш-жігерді топтастыра алған болар еді.

Дағдылы байланыстардың үзілуі қазақстандық студенттерді, ғылыми және ғылыми-педагогикалық кадрларды оқыту мен даярлау аясында елеулі алаңдаушылык туғызып отыр. Бұрынғы жылдары тек ресейлік жоғарғы оку орындарында ғана орталықтандырылған түрде барлық мамандықтар бойынша 1, 5-2 мың кадр даярланатын. Ресей жоғары оқу орындары Қазақстан үшін өресі биік мамандар даярлаудың тірек базасы болып келгені және солай болып та отырғаи жасырын емес.

Қазақстан жағының көзқарасы алдағы кезде де Ресей жоғары мектебінің артықшылығын сақтаудың маңыздылығынан туады. Өзінің Ресей Федерациясына ресми сапары көзінде (1999жылы) Президент Н. Ә. Назарбаевтың М. В. Ломаносов атындағы ММУ-ге барып, Ресейдің бас оқу ордасындағы оқытушы-профессорлар құрамымен және студенттерімен кездесуі тегін емес болатын ^.

Көп жылдар қалыптасқан достық қатынастарды ескере келгенде ММУ-мен Қазақстанның тиісті орындары арасында Қазақстандық студенттерді осы университет қабырғасында жеңілдік шарттармен даярлауды одан әрі жалғастыра түсуге және Қазақстанның бірсыпыра оқу-ғылыми базасын ММу-дың пайдалануына беруге келісім жасалды.

1995 жыл Қазақстан мен Ресейдің мәдени қарым-қатынасындағы ерекше жыл болды. Осы жылы қазақтың ақыны және ойшылы Абайдың туғанына 150-жыл толып, ол ЮНЕСКО-ның қамқорлығымен көптеген елдерде аталып өтті. Сәуір айында М. Рудомино атындағы шетел әдебиетінің бүкіл ресейлік мемлекеттік кітапханасында «Абай және әлемдік мәдениетң дейтін тақырыппен әдеби көрме ұйымдастырылып, оған дүние жүзінің 22 тілінде шыққан 200-ге жуыкаса сирек әрі бірегесі басылымдар қойылды. Әлемдегә ең ірі кітапханалардың біреуінің шаңырағы астында Абай туралы жүрек жарды сөздер айтылып, оның өлеңдері оқылды, әндері шырқалды.

1995 жылы 13-сәуірде Одақтар үйінің Бағаналы залында салтанатты кеш өтіп, Қазақстан өнер шеберлерінің үлкен концерті болды. Жазушылар-КСРО мемлекеттік сыйлығының лауреатыӘ. К. Нұрпейсов, әлемдік әдебиет институтының директоры Ф. Ф. Кузнцов және басқалар Абай туралы тебірене сөз сөйледі. Санкт-Петербургте, Орынбор, Қорған, Астрахан облыстарында және Ресейдің Қазақстанмен іргелес басқа да облыстарында Қазақстаннан келген меймандардың қатысуымен мерекелік концерттер, конференциялар, кездесулер өткізіліп, солардың бәрінде Абай мұрасы тағы-тағы ой таразысына салынды.

Ұлы Абайдың атына лайықты кең құлашты мерекелік шаралар Алматыда және ақынның туған өлкесі-Семей облысында болып өтті. Салтанатты мәжілісте баяндама жасаған Президент Н. Ә. Назарбаев былай деді: «Абайдың әуелден-ақ әкеннің баласы болмай, адамның баласы болуды армандағаны белгілі. Бұл жолғы тойдың төріне сол көксеген мұратына жетіп, барша әлемге аты қадірлі сөзі өтімді, пікірі қымбат адамзат ардағы, адамзат ақыны, адамзат ақылшаны болып көтеріліп отыр. Ақ пейіліміз бен адал шешіміміздің асыл көрінісіндей Абайымыздың әлемдік татулық пен ынтымаққа өз үлесін қосатын рухани мәмлегерлілігіне кіріскеніне ерекше тәнті болып отырғанымызды да жасыра алмаймыз . . . Абай жылын өткізген жақсы. Абай жырын жаттаған дұрыс. Ал оның терең ойы мен өжет пікірі тек айта жүрер әңгімеболмай, күнбе-күнгі тірлігімізге бір кірпіш боп қаланып жатқан нақты іске айналса, тіптея құба