Топографиялық карталардың жол-жол сызығы және номенклатурасы

Пән: Геология, Геофизика, Геодезия
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 4 бет
Таңдаулыға:

ТОПОГРАФИЯЛЫҚ КАРТАЛАРДЫҢ ЖОЛ-ЖОЛ СЫЗЫҒЫ ЖӘНЕ НОМЕНКЛАТУРАСЫ

Топографиялық карталар үлкен территорияларға жасалады, олар көптеген беттен тұрады. Картаның бетке бөлінуін жол-жол сызық, ал беттің белгісін картаның номенклатурасы деп атайды. Топографиялық, картаның әрбір беті трапеция болып саналады, оған номенклатура беріледі. Карта бетінің номенклатурасы рамканың солтүстік қабырғасының үстінде орналасқан. Номенклатураның жанында, одан басқа осы жерде, ең ірі болып саналатын елді мекеннің аты жазылады. Әрбір бетте тағы да қатар жатқан беттердің номенклатурасы көрсетіледі, мұның өзі карталарды жалғастырып жапсырған кезде оларды іріктеуді жеңілдетеді. Осы жазулар беттің рамкасының сыртындағы қабырғасының ортасында орналасады.

Карталардың номенклатурасы негізін 1 : 1 масштабтағы карта құрады, оның рамкасының өлшемі бойлықта 6°, ал ендікте 4°. Осы масштаб бетінің номенклатурасы белдеуді білдіретін латын алфавитінің бас әрпінен және реттік нөмірін көрсететін цифрлардан тұрады.

Мысал ретінде М-41-60-БТ карта бетінің номенклатурасының 1:1 масштабтан бастап рет-ретімен құрастыруды қарастырамыз.

М-41 бет 1 : 1 масштабтағы 144 бетке бөлінеді, олар 1, 2, 3, . . . , 144 цифрларымен белгіленеді. Осы масштабтың 60-нөмірлі бетінің номенклатурасы М-41-60 болады.

1 : 1 масштабтағы М-41-60 картасының бір беті 1 : 5 масштабтағы картаның 4 бетіне сәйкес келеді: олар А, Б, В және Г әріптерімен белгіленеді. Осы масштабтың екінші бетінің номенклатурасы М-41-60-Б болады.

Осы бетті 4-ке бөлуден 1 : 25000 масштабтағы картаның 4 бетін алады; бұл беттер а, б, в, г әріптерімен белгіленеді. Осы масштабтағы картаның ең соңғы бетінің номенклатурасы М-41--60-Б-г-4 болады.

1 : 5000 масштабтағы картаның номенклатурасының негізі болып 1 : 1 масштабтағы картаның беті саналады, ал ол болса 1 : 5000 масштабтағы картаның 256 бетіне бөлінеді. 1 : 5000 масштабтағы картаның ең соңғы бетінің номенклатурасы М-41-60 (256) болады.

1 : 2000 масштабтағы картаның номенклатурасын алу үшін 1 : 5000 масштабтағы картаның беті 9 бөлікке бөлінеді; оларды орыс алфавитінің кіші әріптерімен белгілейді. Сонымен 1 : : 2000 масштабтағы картаның ақырғы бетінің номенклатурасы М-41-60 (256-и) болады.

1 : 5000

1 : 5000, 1 : 2000, 1 : 1000 және 1 : 500 масштабтағы топографиялық пландарды жасаудың негізгі ережелеріне сәйкес ауданы 20 км2-тан аз учаскелердің планын жасау үшін тікбұрышты жол-жол сызық қолданылады. Оның рамқасының өлшемі 1 : : 5000 масштаб үшін 40Х Х40 см, ал 1 : 2000, 1 : 1000 және 1 :500 масштабтар үшін 50x50 см болады. Бұл жағдайда жол-жол сызықтың негізі ретінде. 1 : 5000 масштабтағы картаның беті қабылданып, олар араб цифрымен белгіленеді. Оған 1 : 2000 маоштабтағы картаның 4 беті сәйкес болады. Олардың әрқайсысы 1 : 5000 масштабтағы беттің нөміріне орыс алфавитінің бас әріптерінің (А, Б, В, Г) бірін қосып жазу арқылы белгіленеді. Мысалы: 14-Б.

1 : 2000 маештабты картаның бетіне рим цифрларымен (І, ІІ, ІІІ, ІV) белгіленген 1 : 1000 масштабтағы төрт бет және араб цифрымен (1, 2, 3, . . . , 16) белгіленген 1 : 500 масштабтағы 16 бет сәйкес келеді.

Осыларға сәйкес, 1 : 1000 масштабтағы карта бетінің номенклатурасы 14 - Б - ІV (17-сурет), ал масштабы 1 : 5000 үшін 14-Б 16 болады.

Геологиялық барлау жұмыстарын келешекте жүргізілетін ауданның керекті карта беттерін табуға және олардың номенклатурасын тез анықтауға арналған карталардың құрама кестелері атты жинақтар бар. Олар меридиандар мен параллельдер арқылы осы масштабтағы карта бетіне сәйкес келетіп торларға бөлінген ұсақ масштабты схемалық карталар болып табылады.

Қолданылған әдебиеттер