Кәсіпкерлік қызметті дамытуда маркетингтің ролі туралы

Пән: Маркетинг
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 46 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ

ӘЛ-ФАРАБИ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ

Экономика және бизнес факультеті

Маркетинг және коммерция кафедрасы

Диплом (Бітіру жұмысы)

Кәсіпкерлік қызметті дамытуда маркетингтің ролі

Орындаған 4 курс студенті

Ғылыми жетекші

Норма бақылаушы

Кафедра меңгерушісінің

рұқсатымен қорғауға жіберілді

Алматы 2010 ж.

МАЗМҰНЫ

Кіріспе

1. Кәсіпорындардың маркетингтік іс-әрекетінің теориялық негіздері

1. 1. Маркетинг ұғымы, мазмұны, пайда болуы

1. 2. Кәсіпкерлік қызметінде маркетингті қолдану

2. ҚР кәсіпкерлік қызметте маркетингті қолданудың қазіргі жағдайы

2. 1. ҚР кәсіпкерліктің дамуы

2. 2. ҚР кәсіпорындарының іс-әрекетіндегі маркетингті қолдануының қазіргі жағдайы (ЖК «Жексембинов» мысалында)

3. ҚР кәсіпкерлікті дамытудағы маркетингтік қызметтің болашағы және оны жетілдіру

3. 1. ҚР кәсіпкерлікті дамытудағы маркетингтік қызметтің алатын орны

3. 2. Кәсіпорындардың маркетингтік іс-әрекетінің тиімділігін жоғарылату жолдары

Қорытынды

Қолданылған әдебиеттер тізімі

Қосымшалар

Кіріспе

Бүгінгі күн біздің маркетингті жан-жақты білуімізді, оның қыр-сырын ашып, сонымен бірге өмірде оны дұрыс қолдануымызды талап етеді. Бізге рыноктың не екенін, онда кім әрекет ететіндігін және рынок құрылымын білу керек. Маркетинг бағалық емес ережелер негізінде қайтіп бәсекелестікке түсу керектігіне жауап береді. Артық өндірудің салдарынан қазір маркетингтің маңыздылығы өте жоғары. Маркетинг пәні іскерлік ортамен де, қоғаммен де дұрыс түсіндірілмей келеді. Компаниялар маркетингті өндірісті шығарылған өнімнен босату үшін керек деп санайды. Компания әрқашан өз шығынын азайта алады. Бірақ компанияның табыстылығы мен өсуі оның маркетингтік идеялары мен ұсыныстарына байланысты болады.

Қазіргі кезде компанияларда, нақты бір кәсіпорында маркетингтік қызмет және оның жағдайы өзекті болып табылады, өйткені маркетингтік қызмет процесінің өзі әр түрлі шаралардың жүйесі ретінде көрсетіледі. Маркетинг - бұл рыноктың ұсыныс нәтижелерінің мониторингі. Маркетингті қолдана отырып кәсіпорын немесе ұйым өзінің алдына қойған мақсатына жетеді, жоспардан тыс шығындардан қаша отырып, пайдалылықты арттырады және әрекеттерді батыл жүзеге асырады. Компанияның бәсекелестікке қабілеттілігі және өміршеңдігі маркетингті дұрыс қолдана білуіне байланысты.

Дипломдық жұмыстың мақсаты Қазақстан Республикасындағы кәсіпорындардың маркетингті қай дәрежеде қолданатындығын анықтау, маркетингтің мемлекеттегі қазіргі жағдайын білу.

Алға қойылған мақсат арқылы басты мәселелерді анықтап алуға болады:

Кәсіпорынның маркетингтік қызметіндегі теоретикалық негіздерін ашып алу
Кәсіпорынның маркетингтік ортасын зерттеу
Маркетингтік қызметтің жағдайын зерттеу
Кәсіпорын қызметі аясында маркетингті жетілдіру шараларын жасау

Осы мәселелерге байланысты дипломдық жұмыстың тақырыбы

«Кәсіпкерлік қызметті дамытуда макркетингтің ролі» деп таңдалды.

Зерттеу объектісі болып тұшпара цехы «Жексембинов М. Н» жеке кәсіпорны таңдалынып алынды.

Қазіргі таңда өндірістің бұл саласы өнім өндірудегі технологиялық процесстердің , жаңа технологияны енгізу мен өнім түрлерінің үнемі кеңеюімен көрсетіледі. Сонымен қатар тамақ өндірісінде бұл сала жоғары сұранысқа ие және маңыздылығы ерекше.

Дипломдық жұмысты жазу барысында оның теориялық және методологиялық негіздеріне маркетингке және маркетингтік қызметті басқаруға қатысты қазақстандық, ресейлік және шетелдік шығарылым көздері қолданылды. Жұмыстың практикалық бөлімі рыноктың мамандары мен клиенттеріне, қызметкерлерге қойылған сұраулар арқылы және маркетингтік зерттеулерге негізделеді.

Бітіру дайындық жұмысы кіріспеден, үш бөлім және қорытындыдан тұрады. Бірінші бөлімде маркетинг қызметінің теориялық негіздері, кәсіпкерліктің түсінігі, маркетинг бағыттары және ерекшеліктері қарастырылады. Екінші бөлімде қазақстандық кәспорындардағы маркетинг қызметі, оның қазіргі жағдайы зерттелінеді. Және «Жексембинов М. Н» жеке кәсіпорнының маркетингтік қызметінің тиімділігі анықталады. Үшінші бөлімде Қазақстан Республикасында кәсіпкерлікті дамыту жайлы, кәсіпорында маркетинг қызметінің тиімділігін арттыру жолдары қарастырылады.

1. Кәсіпорындардың маркетингтік іс-әрекетінің негіздері.

1. 1. Маркетинг мәні, мазмұны, пайда болуы.

«Маркетинг» сөзі ағылшынша «market», яғни нарық деген сөзден шыққан. Маркетинг ірі ауқымды өндірістің қалыптасуы және бәсекелестіктің шиеленіскен жағдайында өнімді өндіру мен өткізуді басқарудың әдісі ретінде бөлініп шықты. Маркетинг концепциясы тұтынушылардың қажеттіліктерін қанағаттандыруға негізделеді. Бұл концепцияның пайда болуы өткізу қызметіндегі қиыншылықтармен байланыстырылады. Өйткені тауардың артық болуы, сол рынокты зерттеуді талап етті. Маркетинг - бұл рынокқа жан-жақты қатысты адамдар қызметі. Маркетинг теориясы экономикалық ғылым жүйесінің қалыптасуымен тығыз байланысты. Маркетингті зерттей келе нарыққа тірелеміз. «Нарық» түсінігі экономикалық категориялардың кең тараған түрінің бірі екеніне қарамастан, оның бірыңғай түсініктемесі жоқ. Көп жағдайда нарықты «базар», сату орны ретінде қарастырады. Қоғамдық еңбек бөлінісінің тереңдеу шамасына қарай, маркетинг түсінігінің мәні дамып, неғұрлым күрделі мағынаға ие болды. Осыған орай, «нарық» түсінігін екі топқа бөліп қарастыруға болады. Біріншісі, нарықтың саяси-экономикалық мазмұнына қатысты, нарықты еркін кәсіпкерлікке және мемлекеттің ролін шектеуге негізделген қоғамдық өндірісті ұйымдастырудың әдісі ретінде қарастырамыз. Екіншісі, нарықтың нақты экономикалық мазмұнына сүйеніп, оны тұтынушылар мен жабдықтаушыларды айырбас мақсатында жақындататын механизм ретінде сипаттайды. Мұнда нарық тауарлар мен қызметтерге сұраныс пен ұсыныстың арақатынасын анықтауға мүмкіндік беретін механизм ретінде түсіндіріледі. Нарықты құраушы ретінде өз қажеттіліктеріне байланысты тауарды сатып алу мүмкіндігі бар тұтынушылар көрінеді. Осыған байланысты маркетингтің басты міндеті тұтынушылардың қажеттіліктері мен мұқтаждықтарын анықтау және оларды қанағаттандыру болып табылады. Маркетинг жүйесінде сұранысты зерттеу - нарықты кешенді зерттеудің басты кезеңі, ол нарықтың жалпылама сипаттамаларын анықтауға мүмкіндік береді. Фирманың нарықтағы табысты жұмысы тауарға сұраныстың сипатын және күйін мұқият анықтаумен және оның өзгеру тенденцияларын білумен тығыз байланысты. Негізінен маркетинг адамның жаратылысына тән табиғи қажеттіліктеріне емес, оның мәдени және әлеуметтік деңгейіне байланысты пайда болған қажеттіліктеріне әсер етеді. Өзінің эволюциясы кезінде маркетинг көптеген өзгерістерге ұшырады, соған сәйкес маркетинг мәніне деген көзқарастар өзгерді, оның көптеген анықтамалары пайда болды. Маркетинг теориясында анықтамалардың екі тобын бөліп көрсетеміз, ол заманауи және классикалық. Классикалық түсініктемеде тауарлар мен қызметтерді жылжыту процесіне баса назар аударылады. Маркетингтің дамуына орай, оған деген көзқарастар да өзгеріп отырады. Ғылыми әдебиеттегі маркетинг тұжырымдамаларының көптігі, оның маңызын жояды. Маркетинг анықтамасын кей авторлар келесідей бөліп қарастырады:

кең мағынада маркетинг - бұл рынокқа қатысы бар адамдар қызметі;
ал бір жақты мағынада - бұл басқару қызметінің жетекші бағыты, оның ішінде зерттеу, талдау, жоспарлау, жүзеге асыруды және тұтынушылар сұранысын бақылау мен тұтынушылардың да, өндірушілердің де талаптарын максималды түрде қанағаттандыратын, өнімдер мен бағалар үшін өндірісті оперативті түрде басқаруды жасау бағдарламасын жассауды бақылау;
маркетинг анықтамаларының басқа да ғылыми пәндерге бағыттылығының өзгешелігіне байланысты - бұл анықтама экономикалық ауытқушылықты білдіреді; мысалы, Американдық маркетинг ассоциациясымен ресми түрде келесі анықтама қабылданды: маркетинг -бұл жоспарлау процесі және ойдағыны іске асыру, бағаның құрылуы, жеке тұлғалардың және ұйымдардың мақсаттарын қанағаттандыратын идеяларды, тауарларды және қызметтерді айырбас арқылы жылжыту және жүзеге асыру;
әлеуметтік аспекті бойынша маркетинг анықтамасы - бұл әлеуметтік процесс, тауарлар мен қызметтерді өндіру, жылжыту және жүзеге асыру жолымен жорамалданады, кеңейеді және қанағаттандырылады;

Британдық маркетинг және басқару институтының анықтауы бойынша маркетинг - «бұл шығармашылық басқару қызметінің бір түрі, ол тұтынушылар мен зерттеу ұйымдарының сұраныстарын табу жолымен өндіріс пен сауданың кеңеюіне, жұмысбастылықтың өсуіне көмектеседі; маркетинг өндіріс мүмкіншіліктерін тауарларды және қызметтерді жүзеге асыру мүмкіншіліктерімен ұштастырады, көп мөлшердегі өнімді соңғы тұтынушыға сату нәтижесінде пайда алу үшін керекті барлық жұмыстың бағыттарын, масштабын дәлелдейді». Бұл анықтама маркетинг мәнін басқарушылық қызмет ретінде көрсетеді.

Дж. Х. Бак «Юнилевер» фирмасында қабылданған маркетингтің келесі анықтамасын келтіреді: маркетинг - бұл өнімге қатысты, қолайлы бағада максималды тұтынуды қамтамасыз ету үшін тұтыушыға жақсы әсер қалдыру мақсатымен жан-жақты қызметті жоспарлау және жүзеге асыру және бұның нәтижесінде максималды ұзақ мерзімді пайда алу.

Бұл түсініктерде қайшылық жоқ, қорыту мен нақтылаудың түрлі деңгейлерін есепке ала отырып анықтамалардың көпшілігі жалпы бір-бірімен үйлеседі. Авторлардың әрқайсысы өз көзқарасы бойынша маркетинггің үзінділерін атап өткен.

Маркетинг тарих тұрғысынан рыноктың тауарлармен толып кетуі кезеңінде қалыптасты және әлемдік менеджменттің кезеңдік дамуының қоғам дамуының жоғарғы деңгейлігін білдіреді - бұл кәсіпорын және фирманың көптеген персоналдарының қозғалысты зерттеу-талдау процедуралары мен инновациондық белсенділікке негізделген технологиялары бар тұтас жүйе. Және маркетинг қағидаларының жүзеге асырылуы үшін, мұнымен тек бірнеше адамнан тұратын маркетинг бөлімі ғана емес, барлық персонал айналысуы керек және кәсіпорынның бүкіл қызметі осыған бағытталуы тиіс. Егер басшылықтың әр әрекеті маркетинг философиясына бағынса, егер кәсіпорын немесе ұйым дамудың негізгі жолы ретінде маркетингтік бағдарды таңдаса, мұндай қызмет нақты осы уақытқа ғана емес, болашаққа бағытталуы тиіс. Барлық келтірілген анықтамаларды келесідей етіп біріктіруге болады: маркетинг - бұл кәсіпорынның философиясы және стратегиясы, дәл осы уақытқа және болашаққа алдын-ала анықталып қойылған мақсатқа жету үшін оның шаруашылық қызметінің басқару саласын жүргізу.

Маркетинг - бұл сапалы жоғары дәреже, бұл менеджменттің жоғары сапалы деңгейі. Маркетингті басқарудың жаңа концепциясы ретінде қарау, ол тарихи тұрғыдан өндіруші рыногында менеджментті ауыстырды және тұтынушы рыногында жалғыз альтернатива болды, бұл түсінік біздің шаруашылықтың теориясына және практикасына кіруі керек. Ал менеджментке келетін болсақ, қазіргі уақытта маркетинг және менеджмент, қызметтің альтернативті түрлері сияқты, бір-бірінен бөлек дамуға тиіс емес. Бірінші кезекте ұқыпты маркетингтік қызмет керек, оның ішінде маркетингтік зерттеулер, содан кейін барып маркетинг талаптарына сай кәсіпорынның басқару қызметі жасалу керек. Фирманың өміршеңдігі, оның басқару қызметінің маркетинг принциптеріне бағынуын талап етеді. Бұл екі ғылымның біріккен одағы, және ол маркетинг-менеджмент деп аталады. Маркетингте маңызды орын алатын тауар, мәміле, айырбас, сұраныс, қажеттілік және мұқтаждық сияқты ұғымдарға тоқталып кеткен жөн.

Тауар - бұл адамдардың нақты қажеттіліктерін қанағаттандыратын және айырбасқа түсетін өнім. Тауарлар материалды, яғни шикізат, құрал-жабдықтар, азық-түлік және материалды емес - қызметтер, идеялар болып бөлінеді. Тауар төңірегінде маркетингтің саясаты мен стратегиясы жасалынады, ол маркетингтік іс-әрекеттің қозғаушы күші. Тауар - адамның мұқтаждықтарын, қажеттіліктерін және сұраныстарын қанағаттандыру құралы. Тауардың тұтынушы қалауына сай болуы, өндірушінің табысқа жетуіне кепіл болады. Сондықтан, өндірушілер алдымен тұтынушыларды тауып, олардың қажеттіліктерін анықтап алуы керек, содан кейін ғана сол қажеттіліктерді неғұрлым жоғары дәрежеде қанағаттандыратындай етіп тауар шығарулары қажет.

Тауар түсінігі тек затты ғана білдірмейді. Қызмет көрсету, яғни мұқтаждықты қанағаттандыра алатынның барлығын тауар деп айтуға болады. Өнімдер мен қызметтерден басқа тауар ретінде орындар, ұйымдар, қызмет түрлері мен идеялар да саналады. Тұтынушы теледидардан қандай бағдарлама көретінін, демалысқа қайда баратынын, қандай ұйымдарға көмек көрсететінін және қандай идеяны қолдайтынын өзі шешеді. Тауарды «қажеттілікті қанағаттандырушы», «төлеу құралы» немесе «ұсыныс» деп те айтуға болады.

Айырбас - бір затты беріп, орнына басқа бір затты алу әрекеті. Айырбас - керекті затты біреуден ұсыныс немесе орнына зат беру арқылы алу, жекелеген адамдардың қалауындағы затты алудың төрт әдісінің бірі. Мысалы, ашыққан адам тамақты келесі әдістер арқылы ала алады: аңға шығу арқылы өзін тамақтандыру, балық аулау және жеміс жинау арқылы (өз-өзін қамтамасыз ету), біреуден тамақты ұрлап алу (тартып алу), сұрап алу (тіленушілік), және соңғысы оған тамақ бергені үшін төлеу құралын ұсыну, ақша, басқа тауар немесе бір қызмет түрін көрсету (айырбас) .

Мұқтаждықты қанағаттандырудың осы төрт әдісінің ішінде айырбас тиімді болып табылады. Ол арқылы адам біреудің құқығына қол сұқпайды, біреудің қайырымдылығына тәуелді болмайды. Өзінің қолынан келмейтін бірінші қажеттілікті затты да өндіру керектігі болмайды. Өзінің бар күшін өзі өндіре алатын заттарға сала алады, сосын оларды өзіне керекті басқалар шығарған өнімдерге айырбастай алады. Нәтижесінде қоғамда тауар өндірісі артады.

Айырбас - ғылымдық пән ретіндегі маркетингтің негізгі түсінігі болып келеді. Айырбас жасау үшін алдымен бес шартты ескеру керек:

Айырбас жасаушылар кем дегенде екеу болуы керек.
Әр жақтың екінші жаққа ұсынатын құндылығы болуы керек.
Әр жақтың өз тауарын коммуникация және жеткізіп беретін мүмкіндігі болуы тиіс.
Әр жақ екінші жақтың ұсынысын қабылдау немесе қабылдамау еркіндігіне ие болуы қажет.
Әр жақ екінші жақпен байланысқанда мақсатқа лайықтылығы мен қалаулығына сенімді болуы керек.

Осы 5 шарт айырбастың тек әлеуетті мүмкіндігін құрады. Ал оның жүзеге асуы екі жақтың осы шарт жайлы келісулеріне байланысты. Егер келісім іске асса, онда айырбас нәтижесінде барлық қатысушылар пайда көрді немесе тіпті болмаса зиян шеккен жоқ деп айтуға болады, өйткені олардың әрқайсысы ұсынысты қабылдауына немесе қабылдамауына ерікті еді.

Мәміле - бұл заңды немесе жеке тұлғалардың сатып алу-сату, сыйлық, сенімхат, өсиет қатынастарындағы әрекеттері. Мәмілені іске асырғанда екі немесе одан да көп адам қатысады және олар белгіленген шартқа байланысты тауар мен қызметті іске асыру үшін келіседі. Мәміленің екі түрі болады: ақшалай және бартерлік. Ақшалай мәміледе тауарлар ақшаға айырбасталады. Тұтынушы сатушыға тиісті ақша көлемін беріп орнына оған лайықты өнім алады. Ал бартерлік мәміледе ақша қаражаттары қолданылмайды, тек тікелей тауар айырбасы негізінде жүзеге асырылады. Әр жақ өздеріне қажетті заттарды өзінде бар затқа айырбастайды. Бартерлік мәміле барысында айырбас құралы ретінде қызметтерді қолдануға болады. Мұндай жағдайда бір жақ екінші жаққа қызмет көрсету арқылы оның қызметін өз мақсатына жұмсайды. Жалпы қызмет көрсету арқылы бартерлік мәмілені іске асырғанда қызмет түрлерін ескеру керек және екі жақтың қызмет көрсету сапасы есепке алынуы тиіс.

Мәміле келесі шарттар болғанда жүзеге асады:

Кем дегенде екі маңыздылығы құнды бар зат болуы керек.
Оны жүзеге асырудағы келісімді шарттар.
Іске асырудағы уақыт келісімділігі.
Орындау орнының келісімділігі.

Әдеттегідей, мәміле шарттары заңмен қолданады және қорғалады. Мәмілені жай беруден ажырата білу керек. Жай беру кезінде бір жақ екінші жаққа бір заттың орнына ештеңе алмай-ақ береді. Бұған сыйлықтарды, жәрдем ақша, қайырымдылық ақшалары жатады. Ал мәміле - бұл қайтарымы бар шарт. Екі жақ келісе отырып, өз еріктерімен мәміленің жүзеге асуын қолдайды.

Сұраныс. Сұраныс - бұл сатып алу қабілеттілігіне жүгінген қажеттілік. Нақты бір қоғамның дәл осы уақыттағы сұранысын есептеу қиын емес. Осыған орай өндірушілер қоғамның өткен жылғы сұранысын талдай келе, осы жылғы өнім көлемін дұрыс жоспарлай алады. Адамдар әрқашан тек бір затты қаламайды. Олардың сұраныстарына байланысты тауардың пішінін өзгертіп, ыңғайлылығын арттырып отыруға тура келеді. Адамдардың жастарына байланысты сұраныстары да әр түрлі болады. Жастар тауардың әдемілігі мен ерекшелігіне қызықса, өз кезегінде үлкен жастағы адамдар ол тауардың сапалылығына көңіл бөледі. Адамның сұранысы оның өзіндік ерекшелігіне де байланысты болады. Адам тауардың әлдеқандай өзгешелігін көрсе, оны сатып алуға тырысады. Орталықтанған жоспарлы экономикалы елдер осындай сұраныстарға сүйенеді. Бірақ, сұраныс - бұл толық шешімді нәтиже емес. Халықты күнделікті қолданыстағы заттар жалықтырып жібереді, олар әр түрлілікті іздей бастайды. Таңдаудың өзгеруі баға мен кіріс мөлшерінің өзгеруін туғызуы мүмкін. Адам тауарды таңдағанда өзіндік қажеттіліктерін ескере отырып, тауар бағасын алға қояды және өзінің қанағаттануын қадағалайды. Сұраныстың екі деңгейі бар: жалпы нарықтағы (ғаламды) сұраныс және фирма өніміне сұраныс. Нарықтағы сұраныс - бұл фирма және тауар маркаларының жиынтығына арналған нақты кезең мен нақты мекендегі тауар нарығында қолданылатын жалпы сату көлемі. Өнімге сұраныс - фирманың нарықтағы үлесіне сәйкес келетін, тауар нарығындағы сұраныс бөлігі.

Қажеттілік - адамның мәдени деңгейі мен даралығына сәйкестелген мұқтаждықтың өзгеше түрі. Мысалы, қарт адамның біреумен әңгімелесу қажеттілігін теледидар қанағаттандырса, жастарды - дискоклуб қанағаттандырады. Қажеттілік нақты бір қоғамның немесе әлеуметтік топтың мәдени ғұрыптарын қанағаттандыра алатын заттарда көрініс табады. Қоғам дамуының үдерісіне байланысты оның мүшелерінің қажеттіліктері де өседі. Адамдар олардың қызығушылығын, құлшыныстарын және ықыласын оятатын үлкен мөлшердегі заттармен ұшырасуда. Өндірушілердің өздері өнімге ие болу ықыласын ынталандыру үшін мақсатты әрекеттерге барады. Олар өздері шығарған өнім мен адамдардың мұқтаждықтары арасында байланыс жасайды. Өнімді бір немесе бірқатар өзгеше мұқтаждықтардың орнын толтырушы ретінде насихаттайды.

Адамдардың қажеттіліктері шексіз, бірақ адам тек арзан, уақытша ақпаратты шығындар арқылы өзінің көңілін табатын өнімдерді таңдайды. Адам өз қажеттілігін қанағаттандырған сайын оның басқа да қажеттіліктері арта түседі. Сондықтан ол қажеттілік тұрғысынан тұтынушы болып табылады. Қажеттіліктер әлеуметтік, мәдени және технологиялық ортаның даму деңгейіне және табиғатына байланысты абсолютті және салыстырмалы болуы мүмкін. Абсолютті қажеттіліктерге қарағанда, салыстырмалы қажеттілікті толық қанағаттандыру мүмкін емес, өйткені олардың деңгейі жоғарылаған сайын, қажеттілікті неғұрлым ұлғайтуға ұмтылыс пайда болады.

Мұқтаждық - бір нәрсенің жетіспейдіндігінің сезілуі. Адамдардың мұқтаждықтары әр түрлі және күрделі, бірақ қажеттіліктерге қарағанда, олардың жалпы мөлшері табиғи қалыпқа тән. Мұнда басты физиологиянық мұқтаждықтар болып тамақ, киім, жылылық және қауіпсіздік саналады; әлеуметтік мұқтаждықтарға рухани жақындық, әсерлену және құштарлық жатады; жеке мұқтаждықтарға білімге құштарлық пен өзін-өзі дәріптеу тән. Бұл мұқтаждықтардың көп бөлігі адам табиғатының бастапқы құраушы бөліктері болып табылады. Егер мұқтаждық қанағаттанбаса адам өзін жайсыз сезінеді және өз мұқтаждығын қанағаттандыратын зат іздей бастайды немесе жайсыздықты бәсеңдетуге тырысады. Мұқтаждығы қанағаттанған адамның көңілі толып, риза кейіпте болады. Адам өз мұқтаждығын қанағаттандыру үшін ақша қаражатын төлеуге немесе еңбектенуге дайын болады. Алдымен физиологиялық мұқтаждықтарды қанағаттандырғаннан кейін ғана адам басқа мұқтаждықтардың жетіспейтіндігін сезе алады. Мұқтаждық адам өміріндегі заңды құбылыс болып табылады және оларды әрқашан қанағаттандыру жөн болады. Маркетинг тұтынушының тілегі мен қажеттілігіне және сұраныстарына ықпал ете отырып, тауардың тартымды болуы мен әйгілі болуын қамтамасыз етеді.

Маркетингте негізгі тақырыптардың бірі болып рынок табылатындықтан, маркетинг жүйесіндегі іс-әрекеттердің жүзеге асуы рынокқа қатысты болады. Рынокта адамдар қызмет атқарады, айырбас жасасады, саудаларын жүргізеді, ақшалық қарым-қатынастарды орнатады. Адамдар қызмет көрсету арқылы өз еңбектерін өзге адамның еңбегіне немесе ақшалай қаражатына айырбастай алады. Немесе өзінің ақшалай қаражатын ұсына отырып басқаның еңбегін сатып ала алады. Осы сияқты басқа да іс-әрекеттер маркетинг арқылы жүзеге асырылып отырады. Өмірдің кез-келген көрінісінен маркетингтің белгілерін байқауға болады. Барлық зат, адамдардың киінуі, тамақтануы, көңіл көтеруі, демалысы, қызмет жасау және т. б. барлығынан маркетингті көруге болады. Маркетинг адам өмірінің ажырамас бөлігі, адамның жетілуі, рухани дамуы, мемлекет экономикасының жақсаруы, халықтың салауатты өмір сүруі маркетингке байланысты. Маркетингте маңызды орын алатын «маркетинг-микс» тұжырымдамасы бүгінгі күні кәсіпорындарда кең қолданылып отыр. «Маркетинг-микс» тұжырымдамасындағы «4P» моделі көптеген фирмаларда пайдаланылады. Бұл модельдің ықшамдылығы және сыйымдылығы, оны қабылдаудың қарапайымдылығы, құрылуының логикасы оны теорияда және практикада маркетингтік өзгермелілерді анықтаудың әйгілі түрі ретінде қолдануға мүмкіндік береді.

1 сурет. Маркетингтік 4 «P»

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.