Музыкалық сабақтарды құруда дидактикалық және спецификалық принциптер

Жоспары:
1. Дидактикалық материалдарды қолдану тәртібі
2. Сабақтарда көрнекіліктердің орындары

Тәуелсіз еліміздің дамуы үшін мәдени-рухани мұраның жетістіктерін келешек ұрпаққа қалдырудың үлесі зор. Халықтың даналық мұрасын сақтаудың негізі тәрбиеде. Күнделікті өмір мен табиғаттағы әдемілікті түсіну, бақылау, пайдалану үшін жастардың сезім-түйсігі ұшқыр, ақыл-ойы алғыр, терең білімді азамат болуы керек. Осындай ұрпақтың өмірге деген эстетикалық көзқарасы оның қызметінің барлық саласында көрініп тұрады. Эстетикалық тәрбие беру тек қана жекеленген нысандарды елестете ұғыну ғана емес, ол мәдениетті сезіну мен түсінудің негізі. Бұл өмірге деген эстетикалық қатынасқа тоғысатын барлық үйреншікті заттарға, дағдалы әлемге жаңа қатынас орнатады. Әрбір адамның әсемдікті сезіне білу тек рухани қатынас үшін ғана емес, жемісті еңбек ету үшін де қажет. Адам қалай салада жұмыс істесе де, ол- физик, математик, жағрафияшы немесе химик болсын әсемділік пен сұлулықты көре білу керек.Суретшінің қиыстыруындағы (композициясындағы ) сәтті табылған тұтастай түстік үйлесім сияқты, математике де сәтті шығарылған математикалық шешімнің өзіндік сұлулығы эстетикалық қанағаттану сезімі мен ләззаттануды туғызады. Сонымен жаппай музыкалық педаголикалық практиканы тамдау сынып оқушыларының интонациялық қабылдау, гармония, эстетикалық қабылдау, эстетикалық тамғыш сияқты манызды категорияларды тәрбиелеуге жетелейді. Музыка өнерінің мақсаты-жастарды өнер құндылықтарын жасауға қатыстыру, олардын бойында белгілі бір адамгершілік – эстетикалық мәдениетті, көркемдік шығармашылық әдетті тәрбиелеу. Осы мағанада алғанда музыкамен қалыптасқан эстетикалық категория ретіндегі үлесімділік ұғымына енген мазмұнға жақын келеді. Музыкалық тәрбиенің негізгі мәні, мақсаты сапалық жағынан жеке рухани байлығын дамыту болып табылады. Музыкалық тәрбие беруде мұғалімнің алдына негізгі үш міндет қойылады.

Пайдаланылған әдебиеттер:

1. «Бастауыш мектеп» журналы № 6. 2005.
2. «Бастауыш мектеп» журналы № 2. 2004.
3. «Бастауыш мектеп» журналы № 9. 2005.
4. «Бастауыш мектеп» журналы № 5. 2005.
5. Қазақ совет энциклопедиясы . 8 том Алматы. 1974.
6. Музыка. 6 кл. Алматы. Атамұра, 2002-2007.

Пән: Өнер, музыка
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 10 бет
Таңдаулыға:

Музыкалық сабақтарды құруда дидактикалық және спецификалық принциптер.

Жоспары:
1. Дидактикалық материалдарды қолдану тәртібі
2. Сабақтарда көрнекіліктердің орындары

Тәуелсіз еліміздің дамуы үшін мәдени-рухани мұраның жетістіктерін келешек ұрпаққа қалдырудың үлесі зор. Халықтың даналық мұрасын сақтаудың негізі тәрбиеде. Күнделікті өмір мен табиғаттағы әдемілікті түсіну, бақылау, пайдалану үшін жастардың сезім-түйсігі ұшқыр, ақыл-ойы алғыр, терең білімді азамат болуы керек. Осындай ұрпақтың өмірге деген эстетикалық көзқарасы оның қызметінің барлық саласында көрініп тұрады. Эстетикалық тәрбие беру тек қана жекеленген нысандарды елестете ұғыну ғана емес, ол мәдениетті сезіну мен түсінудің негізі. Бұл өмірге деген эстетикалық қатынасқа тоғысатын барлық үйреншікті заттарға, дағдалы әлемге жаңа қатынас орнатады. Әрбір адамның әсемдікті сезіне білу тек рухани қатынас үшін ғана емес, жемісті еңбек ету үшін де қажет. Адам қалай салада жұмыс істесе де, ол- физик, математик, жағрафияшы немесе химик болсын әсемділік пен сұлулықты көре білу керек.Суретшінің қиыстыруындағы (композициясындағы ) сәтті табылған тұтастай түстік үйлесім сияқты, математике де сәтті шығарылған математикалық шешімнің өзіндік сұлулығы эстетикалық қанағаттану сезімі мен ләззаттануды туғызады. Сонымен жаппай музыкалық педаголикалық практиканы тамдау сынып оқушыларының интонациялық қабылдау, гармония, эстетикалық қабылдау, эстетикалық тамғыш сияқты манызды категорияларды тәрбиелеуге жетелейді. Музыка өнерінің мақсаты-жастарды өнер құндылықтарын жасауға қатыстыру, олардын бойында белгілі бір адамгершілік - эстетикалық мәдениетті, көркемдік шығармашылық әдетті тәрбиелеу. Осы мағанада алғанда музыкамен қалыптасқан эстетикалық категория ретіндегі үлесімділік ұғымына енген мазмұнға жақын келеді. Музыкалық тәрбиенің негізгі мәні, мақсаты сапалық жағынан жеке рухани байлығын дамыту болып табылады. Музыкалық тәрбие беруде мұғалімнің алдына негізгі үш міндет қойылады.
Бірінші міндет: Музыкалық әртүрлі іс-әрекеттр арқылы оқушының сезімін ояту.
Екінші міндет: музыканы сезім арқылы түсінуге болады.
Үшінші міндет: музыкалық шығарманы өз шамасына қарай орындау білуге үйретуде орындаушылық дағдыны менгерту. Ендеше қазіргі міндет музыкалық тәрбие жүйесін жаңадан жасау қажеттілігін мемлекеттік денгейде мойындау және соған қажетті саяси эканомикалық және әлеуметтік жасауды қолға алуда.
Қорыта келгенде-этникалық тәрбие беру қазіргі заманғы мектептердің мақсаттары мен міндеттерінің құрамдас бір бөлігі.Эстетикалық тәрбие туралы ғылымның салалары педагогика мен эстетиканы ұштастырған, сондай-ақ мәдениеттану, өнертану және әдебиеттанудың негіздеріне сүйенген ғылыми зертеушілердің шектескен жері ретінде қаралады. Эстетикалық тәрбие музыка өнеріне музыкалық дыбыспен, сазбен, әуен мен жасалған көркем бейне арқылы жүзеге асады. Музыка сабағында бірінші мектепөмузыкалық ісөәрекет арқылы оқушының сезімін ояту. Сезімді ояту үшін қабылдауды активтендіру мақсатында музыка тыңдау, оны кең көлемде талдау, музыканы дидактикалық ойындар, нота сауаты хормен ән айту дағдалары, бел қимылдары, суырыпсалма, аспапта ойнау, тындаған музыкалық шығармадан алға әсерін суреттеп, бейнелеу сияқты жұмыстар жүргізеді. Бұл оқушының біртіндеп тәжірибе жинақтап, тиісті дағдылар алуына көмектеседі. Музыка - эстетикалық тәрбие беру құралдарының бірі. Өнердің басқа түрлері сияқты ол да өмірджегі әсемділікті, табиғат сұлулығын бағалауға және адамдар арасындағы қарым-қатынастарды түсініп, білуге үйретеді. Ол адамның өзін-өзі тануына көмектесетін, юір мақсатқа бағыттай алатын, олардың эмоциялық сезіміне ерекше әсер ететін құдіретті күш. Баланы жастайынан өнерге бауылып, музыка әлемімен таныстыру, оны сезіндіріп ән айтқызып, күй тарттқызудың мақсаты - осы күні етек жая бастаған халқымыздың асыл қазынасын, дәстүрлі ән-күйлерін бойларына сіңіре білу, олардың эстетикалық талғамын жан-жақты байытып, дамыту - бүгінгі таңда өте маңызды мәселеге айналып отыр. Музыкалық тәрбие беруде мұғалімнің алдында негізгі үш міндет қойылады:
Бірінші міндет: Музыкалық дәстүрлі іс-әреткеттер арқылы оқушының сезімін ояту.
Екінші міндет: Музыканы сезім арқылы саналы түсінуге баулу.
Үшінші міндет: Музыкалық шығарманы өз шамасына қарай орындай білуге үйректуде орындаушылық дағдыны меңгерту.
Сабақта өтілген материалдардың есте ұзақ сақталуы үшін әннің тақырыбы мен тыңдалатын музыканы "Кім тапқыр?" ойыны арқылы меңгертуге болады. Мысалы: "Отан" (И. Нүсіпбаев) әнін үйрететін болсақ, осы сөзді жасырып тақырыпты әріп бойынша табамыз.
Т
О
Н
А

Әннің тақырыбын тауып "Отан" сөзінің әріптерін ауыстыру нәтижесінде бернеше сөз құрастыруға болады.
Отан - От - Ант - Ат - он - Нота - Тон
Осы сөздерден "Нота, тон" деген музыкалық терминдерге тоқталуға болады. Әннің мәтінінің мазмұны оның нотасына, яғни гармониясына, ладқа, екпінге және ырғағына сай келуі туралы түсінік беріледі. Сабақты қазақ тілі пәнімен байланыстыра отырып, ойын ойнату барысында оқушының музыкаға деген қызығушылығын арттыруға мүмкіндік туады. Нотаның ұзақтығын түсіндірген бейнелеу пәнімен байланыстырып көрнекілік қолдану негізінде, материалды қызықты, әрі өте түсінікті қарапайым түрде игеруге әбден болады. Нотаның ұзақтығын мысалмен, яғни алма арқылы түсіндіреміз. Алманың суретінде нотаның ұзақтығына сай бөлікке бөлінген көрнекіліктер пайдаланамыз.
Нотаның ұзақтығын толық меңгерген соң есеп шығарту арқылы меңгерген білімдерін бекітуге жағдай жасалады.

0 - d = ? d + d = ? ♪ + ♪ = ? d + d = ?
♫ + d = ? d + d = ? d - d = ? d - ♫ = ?

Кез келген музыкалық шығармаларды орындамас бұрын, оны алдымен тындатып алған дұрыс:
oo алдымен шығарманың өз күйінде, толығымен орындап немесе үнтаспадан тындатып, оған қысқаша сипаттама береді;
oo шығарманың бөліктерін даралай түсіндіреді, оның жеке эпизодтарына тоқталып, ажырата талдайды;
oo оның адам жанының ішкі сезіміне тигізетін әсері қарастырылады;
oo шығармада орындалатын музыкалық аспаптарға, олардың құрылысына, шығу тарихына қысқаша түсінік беріледі;
oo шығарма тындалып болысымен мұғалім балаларды ойлануға, тұжырым жасауға, өз ойларын ортаға салуға ерік береді;
oo тұжырымнан кейін балалардың естерінде сақталып қалуы үшін шығарманы тағы бір рет тыңдатады. Тыңдатылған музыкалық шығармаларды, әндерді орындау. Мұндағы басты мәселе:
oo ән айту алдында түрлі және жеңіл жаттығулар жасалынады (распевка);
oo баланың отырысана, тұрысына, тыныс алуына басты назар аударылады;
oo орындалатын әндер жиынын, балардың дауыстарына ыңғайлы және баланың есіне тез сақталып қалатындай болуы қадағаланады;
oo халық әндеріне сүйіспеншілігін арттыру мақсатын балалар репертуарына дәстүрлік шығармаларды (терме, жырау, аңыздар, халық әндер т.б.) көбірек еңгізу көзделеді; Келесі әдіс-тәсілдердің бірі - тыңдатылған орындалынған музыкалық шығармаларға ырғақтық қимыл-қозғалыстар жасау болып табылады.
oo әсіресе дәстүрлік күйшілеріміздің (Құрамнағзы, Дәулеткерей, Дина, т.б.) әншілеріміздің (Біржан сал, Ақан сері, Кенен, Майра, Нартай т.б.) туындыларын көбірек тындатып оларға қимыл-қозғалыстар жасай білу;
oo ырғақтық қимыл-қозғалыстар жаасай отырып, әнді де орындай білуге дағдыландыру. Музыка сабағындағы эстетикалық тірбие тағы бір басты элементтердің бірі: Музыкалық аспаптарда ойнау болып табылады:
oo музыкалық аспаптарды әуенсіз, әуенді түрлерінен ажырата білуі;
oo ең қарпайым музыкалық аспаптарды (ағаш-қасықтар, бубен, сылдырмақ т.б.) қолдана білу;
oo аталған музыкалық аспаптардың құрылыстарымен танысып және олардың дауыстарын ажырата білу қажет.
oo аспапты игерумен қатар ән айта білуді ұштастыру;
oo шағын балалар оркестірін ұйымдастыру.
Оқушылар І сыныптың ІҮ тоқсанында бірнеше музыкалық аспаптармен танысады. Мысалы: "Жетіген" аспабымен таныстырғанда, осы аспаптың шығу тарихы жөнінде аңыз айтып, әңгімелей әдісі бойынша түсіндіріп, "Жетіген" аспабы туралы нақты мәлімет беру өз нәтижесін береді. Осы аспаптың суретін көрсетіп, дыбысталуын үнтаспадан тыңдатып болған соң, жетіген аспабының суретін үйден салып келуге тапсырма беруге болады.
Осы сабақта "Ойлан тап!" ойынын ойнату оқушылардың дүұние танымын кеңейтіп, ойлау қабілетінің артуына, яғни өзіндік жеке жұмыс жасауына жағдай туады. Мысалы: жеті санына ассоциация құруға болады.
Нота
Жеті
Керемет Күн

Қат аспан

Су Ген
Күлше
Музыка тілі - басқа өнер саласымен салыстырғанда күрделі тіл екендігі белгілі. Себебі: музыкалық шығармадағы мәнерлеу құралдарын көзбен көру мүмкін емес. Музыкалық шығармадағы барлық оқиға жемісі дыбыс үнінің құдыретті тілі бойынша беріледі. Музыка өнерін ерекшеліктерінің бірі - тілмен жеткізе алмайтын, адамның жан-дүниесіндегі құбылыстарды дыбыс арқылы өрнектеу. Музыка сезімге әсер етіп, адамның қиялы мен көңіл күйіне байланысты қабылданады.
Әсем ән мен тәтті күйден, өнер атаудан ләззат алып, адамгершілік биік мұраттарға ұмтылады. Оқушылардың музыканы қабылдауы негізінен мектептегі музыка сабағында қалыптасады. Мектептегі музыка сабағының мақсаты рухани дүниесі жан-жақты дамыған, салауатты өмір салтын берік ұстаған өз халқының өнеріне, оның ішінде дәстүрлі музыкалық өнеріне (жыр, терме, толғау, дастан, ән, т.б.) дұрыс көзқараспен қарайтын жеке адам тәрбиелеу болып табылады.
Музыка - эстетикалық тәрбиенің маңызды бір бөлігі бола отырып, жеке тұлғаның ақыл-ойы мен дене бітімін жетілдіріп, жан-жақты өмір тәжірибесін кеңейтуге, қызығушылық, біліктілігін және ойлауқабілетін дамытуға, шығармашылық іскерлікке тәрбиелеуге мүмкіндік туғызады, оқушыларды халықтық музыкаға баулиды. Эстетикалық тәрбиелеу көркемдік әсер етуге тірелмейді, оның құралдары алуан түрлі. Ол өнер, оның ішінде музыка сол құралдардың бірі ғана. Бірақ мұнда өнерді, оның ішінде музыканың атқарар ролі ерекше. Тек өнер ғана адамның шындыққа тарихи қалыптасқан эстетикалық тәрбие берудің ерекше әсерлі және ешнәрсемен алмастыруға ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.