Эндокринді жүйе

1. Эндокринді жүйенің жалпы сипаттамасы
2.Эндокринді бездердің жіктелуі
3.Гипоталамус
4.Гипофиздің қызметі мен құрылысы
5.Эпифиз

Жүйке жүйесімен біріге отырып ішкі секреция жүйесі (организмнің) ағзаның жұмысын реттеп отырады. Әрбір жасушада оның зат алмасуының нәтижесінде көптеген метаболизм өнімдері түзіледі де, олар ұлпалық сұйықтыққа немесе қан мен лимфаға құйылады. Бұл өнімдердің кейбіреулері физиологиялық белсенділігі бар заттарға жатады, яғни олар ағзадағы процестерді тежеп не еселеп өзгертуге, кейбір мүшелердің қызметіне, өсуіне өзгерістер енгізуге қабілетті болып келеді. Бұндай биоактивті заттарды бөлетін мүшелерді эндокриндік (ішкі секреция) бездерге жатқызып, олардың бөлетін өнімдерін гормон (инкрет) деп атайды. Ішкі секреция жүйесінің құрамына маманданған бездер және жеке жатқан эндокринді жасушалар жатады. Эндокриндік бездердің шығару өзектері болмағандықтан, олардың өнімдері тікелей қанға түседі. Сондықтан бұл бездерде қан тамырлары өте жақсы дамып жетілген.

Жалпы құрылымдық принциптері:

1. Өнімдерін тікелей қанға бөледі, сондықтан шығару өзектері жоқ.

2. Осыған байланысты қанмен жақсы қамтылған.

3. Капиллярлардың фенестрленген және синусоидты түрлері болады.

4. Паренхиматозды мүшелер болып табылады, көбінесе эпителиальды тіннен құралады. Кейде басқа тіндер де басты орындарға шыға алады. Мысалы гипоталамус пен эпифизде бұл қызмет жүйке тінімен, жүректе бұлшық ет тіні, ал бүйректе ДТ атқарылады

5. Паренхима жақсы дамыған, строма аз жетілген.

6. Гормондар өндіреді, ықпалын жүзеге асыру үшін гормонның аз ғана мөлшері қажет.

Әдебиеттер

1. Кузнецов С.Л., Мушкамбаров Н.Н. Гистология, цитология и эмбриология: Учеб. для мед. вузов / М.: Медицинское информационное агентство, 2007. – 600 с.

2. Улумбеков Э.Г., Челышев Ю.А. Гистология, эмбриология, цитология: Учебник / М.: ГЭОТАР-Медиа, 2009. - 408 с.

3. Абильдинов Р.Б., Аяпова Ж.О., Юй Р.И. Атлас по гистологии, цитологии и эмбриологии /. – Алматы: Эффект, 2006. - 416 с.

4. Кузнецов С.Л., Мушкамбаров Н.Н., Горячкина. В.Л. Атлас по гистологии, цитологии и эмбриологии: Учеб. пос. для медвузов. / Астана: Астана-Bilding, 2005. - 400 с.

5. Юй Р.И., Абильдинов Р.Б. Атлас микрофотографий по гистологии, цитологии и эмбриологии для практических занятий.-Алматы,- 2010.-232 с.

6. Гарстукова Л.Г., Кузнецов С.Л., Деревянко В.Г. Наглядная гистология (общая и частная): Учеб. пос. для студентов мед. вузов / М. : Мед. информ. агентство, 2008. - 200 с.

7. Бойчук Н.В. и др. Гистология: Атлас для практических занятий / - М.: ГЭОТАР-Медиа, 2008. - 160 с. 50

8. Данилов Р.К. Гистология. Эмбриология. Цитология: Учебник для студентов мед. вузов / М. : Мед. информ. агентство, 2006. - 456 с.

9. Пуликов А.С. Возрастная гистология: Учеб. пособие / Ростов н/Д, Красноярск: Феникс, Издат. проекты, 2006. - 173 с

10. Рыбалкина Д.Х. Гистология регулирующих систем организма (развитие, особенности у детей). – Учебно-методическое пособие. – Караганда. – 2012. 103 с.

11. Есимова. Р.Ж. Ішкі секреция бездерінің гистологиясы. Оқу құралы.- қарағанды, -2011.-52 бет.

12. Аяпова Ж.О. Гистология оқу құралы төрт бөлімді/ Алматы, Кітап баспасы. -2007. 285 б.

13. Есимова. Р.Ж. Жүйке жүйесінің гистологиясы: оқу құралы/КГМУ.–Қарағанды, 2009. - 73 б.

Пән: Медицина
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 8 бет
Таңдаулыға:

Дәрістің жоспары:

1.
Эндокринді жүйенің жалпы сипаттамасы
2.
Эндокринді бездердің жіктелуі
3.
Гипоталамус
4.
Гипофиздің қызметі мен құрылысы
1.
Аденогипофиз
2.
Нейрогипофиз
5.
Эпифиз

Эндокринді жүйенің жалпы сипаттамасы

Жүйке жүйесімен біріге отырып ішкі секреция жүйесі (организмнің) ағзаның жұмысын реттеп отырады. Әрбір жасушада оның зат алмасуының нәтижесінде көптеген метаболизм өнімдері түзіледі де, олар ұлпалық сұйықтыққа немесе қан мен лимфаға құйылады. Бұл өнімдердің кейбіреулері физиологиялық белсенділігі бар заттарға жатады, яғни олар ағзадағы процестерді тежеп не еселеп өзгертуге, кейбір мүшелердің қызметіне, өсуіне өзгерістер енгізуге қабілетті болып келеді. Бұндай биоактивті заттарды бөлетін мүшелерді эндокриндік (ішкі секреция) бездерге жатқызып, олардың бөлетін өнімдерін гормон (инкрет) деп атайды. Ішкі секреция жүйесінің құрамына маманданған бездер және жеке жатқан эндокринді жасушалар жатады. Эндокриндік бездердің шығару өзектері болмағандықтан, олардың өнімдері тікелей қанға түседі. Сондықтан бұл бездерде қан тамырлары өте жақсы дамып жетілген.

Жалпы құрылымдық принциптері:

1. Өнімдерін тікелей қанға бөледі, сондықтан шығару өзектері жоқ.

2. Осыған байланысты қанмен жақсы қамтылған.

3. Капиллярлардың фенестрленген және синусоидты түрлері болады.

4. Паренхиматозды мүшелер болып табылады, көбінесе эпителиальды тіннен құралады. Кейде басқа тіндер де басты орындарға шыға алады. Мысалы гипоталамус пен эпифизде бұл қызмет жүйке тінімен, жүректе бұлшық ет тіні, ал бүйректе ДТ атқарылады

5. Паренхима жақсы дамыған, строма аз жетілген.

6. Гормондар өндіреді, ықпалын жүзеге асыру үшін гормонның аз ғана мөлшері қажет.

Эндокринді бездердің жіктелуі

Ішкі секреция жүйесін келесі топтарға жіктеп бөлуге болады:

1.
Орталық эндокриндік мүшелер а) гипоталамус, б) гипофиз, в) эпифиз
2.
Шеткері эндокриндік мүшелер а) қалқанша безі, б) қалқанша маңы безі, в) бүйрек үсті безі
3.
Эндокриндік және эндокриндік емес қызметтерді бірге атқаратын мүшелер

а) жыныс бездері (аталық және аналық бездер), б) плацента (баланың орны, жолдасы), в) ұйқы безі

4.
Жеке жатқан гормон бөлуші жасушалар а) нейроэндокриндік жүйкелік жасушалар (APUD-жүйесі), б) жекелеген жүйкелік емес жасушалар

Иерархиялық принцип бойынша.

1. Орталық: гипоталамус, эпифиз и гипофиз

2. Шеткері: қалқанша, қалқанша маңы, бүйрек үсті.

Гипофизге бағынуына байланысты 2 топқа бөлінеді:

1)аденогипофизге тәуелді емес -- қалқанша безінің кальцитониноциттері, қалқанша маңы безі, бүйрек үсті безінің милық заты, ұйқы безінің аралшығы, тимус, ДЭЖ эндокриноциттері. 2) аденогипофизге тәуелді -- қалқанша безі, бүйрек үсті безінің қабықтық заты, гонадалар.

Құрылдымдық құралу деңгейіне байланысты:

1. Эндокринді мүшелер (қалқанша, қалқанша маңы, бүйрек үсті бездері, гипоталамус, эпифиз, гипофиз).

2. Эндокриндік және эндокриндік емес қызметтерді бірге атқаратын мүшелер

а) жыныс бездері (аталық және аналық бездер), б) плацента (баланың орны, жолдасы), в) ұйқы безі

3. ДЭЖ жасушалары.

Гипоталамус.

Орталық ішкі секреция жүйесінің құрамына кіретін гипоталамус аралық мидың есебіне кіріп, таламустың астына қарай орналасқан нейросекреторлық және өткізгіш жүйкелік жасушалардан түзелген мүше. Ол ағзаның вегетативті қызметтерінің жоғарғы реттеу орталығы және жүйкелік, эндокриндік жүйелердің өзара байланысатын жері болып табылады. Гипоталамуста жүйкелік және эндокриндік қызмет біріктірілген.

Гипофиз эмбриогенездің 4-5 аптасында дами бастайды. Ұрықтың ауыз шұңқырының эктодермальдық эпителийінен гипофизарлық қалта оқшауланады да, дамып келе жатқан миға қарай орын ауыстырады. Бұл қалта аденогипофиздің бастамасы. Оның дифференцировкасы бас миының бастамасының аралшығына түйіскенде ғана басталады. Эпителиальдық гипофизарлық қалтаның өсуімен оның дифференцировкасы басталады. Алдыңғы қабырғасынан аденогипофиз дамиды. Артқы қабырғасынан аралық бөлігі пайда болады. Артқы гипофиз нейроглиядан түзіледі. Гипоталамус: алдыңғы, ортаңғы және артқы бөлімдерін ажыратады.

Алдыңғы бөлігінде - супраоптикалық және паравентрикулярлық ядролар орналасады. Супраоптикалық ядро ірі пептидохолинергиялық нейросекреторлық жасушалардан тұрады. Олар АДГ немесе вазопрессин гормонын бөледі. Нейросекреторлық жасушалардың аксоны гипофизарлық аяқшалар арқылы нейрогипофизге өтеді де капиллярлардың қабырғасында аксовазалды синапстарды құрайды (Херринг жинақтаушы денешіктері). Паравентрикулярлық ядроның ортаңғы бөлігінде ірі пептидохолинергиялық нейросекреторлық жасушалар, ал шетіне қарай ұсақ адренергиялық нейросекреторлық жасушалар орналасады.

Паравентрикулярлық ядрода окситоцин гормоны түзіледі. Окситоцин қуықтың және жатырдың қабырғасындағы жазық бұлшық ет тінінің жиырылуын реттейді. АДГ зәр түзілу процессін реттейді.

Ортаңғы бөлігінде - аркуатты, вентромедиальды және дорсомедиальды ядролар орналасады (аденогипофизотропты гормондар): либериндер- аденогипофиздің гормон бөлуін ↑ және статиндер-оны тежейді. Гормондар медиальды эминенцияда орналасқан біріншілік капиллярлар торы арқылы аденогипофизге жетеді.

Гипофиздің қызметі мен құрылысы

1. аденогипофизге тәуелді эндокринді бездердің жұмысын реттеу.

2. гипоталамустың нейрогормондарын жинақтау.

3. пигменттік және майдың алмасуы.

4. организмнің өсуін қамтамасыз ететін гормонды өндіру.

5. нейропептидтерді (эндорфиндерді) өндіру.

Гипофиз - адено- және нейрогипофизден тұрады. Аденогипофиздің 3 бөлігін ажыратады: алдыңғы, аралық және туберальды.

Аденогипофиз- эктодермадан (Ратке қалташығының эпителийінен), нейрогипофиз - нейроглиядан дамиды.

Алдыңғы бөлігі эпителиальдық созындылардан тұрады, олардың араларында синусоидты гемокапиллярлар ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.