Мемлекеттік Авто Инспекциясының жұмысын автоматтандыру
Мазмұны
Есептің қойылымы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .3
I Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 5 1.1Мәліметтер базасы дегеніміз не?
II Негізгі бөлім ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...4.27
2.1 Мәліметтер базасын ұйымдастыру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .4
2.2 Мәліметтер базасының басқару жүйесі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..5.6
2.3 Мәліметтер базасын құру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .6.8
2.4 Database Desktop ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .9.20
2.5 BD Administrator ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 20.26
2.6 Delphi ортасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 26. 33
III Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .34
3.1 Программа листингісі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 35.36
3.2 Пайдаланған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...37
Есептің қойылымы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .3
I Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 5 1.1Мәліметтер базасы дегеніміз не?
II Негізгі бөлім ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...4.27
2.1 Мәліметтер базасын ұйымдастыру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .4
2.2 Мәліметтер базасының басқару жүйесі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..5.6
2.3 Мәліметтер базасын құру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .6.8
2.4 Database Desktop ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .9.20
2.5 BD Administrator ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 20.26
2.6 Delphi ортасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 26. 33
III Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .34
3.1 Программа листингісі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 35.36
3.2 Пайдаланған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...37
КІРІСПЕ
ЭЕМ (электронды есептеуіш машиналардың) маңызды ерекшеліктерінің
бірі- ақпараттың мол көлемін сақтау және өңдеу,сонымен бірге мәтіндік
және графикалық құжаттар (суреттер,сызулар,фотосуреттер,географиялық карталар) ғана емес,жаһандық жүйе,дыбыстық және бейнефайлдардың беттері де жинақталады.Бұл мүмкіндіктер мәліметтер базасының көмегімен іске асады.
1.1Мәліметтер базасы(МБ)-белгілі бір арқауы ауқымға қатысты мәліметтерді баяндау,сақтау менамал-тәсілдермен ұқсата білудің жалпы принциптерін қарастыратын белгілі бір ережелер бойынша ұйымдастырылған мәліметтердің жиынтығы.Адамның қатысуы ықтимал,автоматтық құралдармен өңдеуге жарамды түрде ұсынылған ақпарат мәліметтер ретінде түсініледі.
Арқаулы ауқым ретінде нақты зерттеуші үшін қызықты нақты әлемнің бөлігі түсініледі.
Қарапайым МБ мысалы ретінде телефон анықтамалығын,поездар қозғалысы кестесін,кәсіпорын қызметкерлері туралы мәліметтерді,студенттердің сессия тапсыру қорытындылары және т.б. атуға болады.
Электронды мәліметтер базасының басты қасиеті-ақпараттықтез іздестіру мен сұрыптау,сондай-ақ берілген форма бойынша есепті қарапайым түрлендіру мүмкіндігі.Мысалы,сынақ кітапшаларының нөмерлері бойынша студенттердің аты-жөндерін оңай айыруға болады немесе жазушының аты-жөні бойынша шығармаларының тізімін жасауға болады.
Мәліметтер базасын басқару теориясы дербес пән ретінде шемемен алғанда ХХ ғасырдың 50-жылдарының басынан бері дами бастады.Осы уақыт ішінде белгілі бір іргелі ұғымдар жүйесі қалыптасты.Олардың бірқатарын келтірейік.
2.1 Мәліметтер базасы- деп деректердің электрондық сақтаушысын айтады. Оларға қатынас бір немесе бірнеше компьютерлер көмегімен іске асады. Мәліметтер қорын басқару жүйесі деректер базасын құруға, толтыруға, жаңартқанға, жоюға арналған программалық жабдық болып табылады.
Объект деп мағлұматтары мәліметтер базасында сақталатын ақпараттық жүйесінің элементтері аталады.
Атрибут-объектінің қасиеттерін ақпараттық бейнелеу.Әрбір объект атрибуттардың кейбір жиынтығымен сипатталады.
Мәліметтердің басты элементі деп мәліметтердің басқа элементтері-нің мәндерін анықтауға мүмкіндік беретін осындай атрибут аталады.
Алғашқы кілт- объектінің(жазбаның) әрбір данасын бірегей түрде ұқсастарын атрибут(немесеатрибуттар тобы).
Екінші ретті кілт-бірнеше жазбалар үшін мәні қайталанатын атрибут
(немесе атрибуттар тобы).Ең алдымен,екінші реттегі кілттер жазбаларды іздестіру операцияларында қолданылады.
2.2 Мәліметтер базасы ұғымымен мәліметтер базасын басқару жүйесінің ұғымы тығыз (МББЖ) байланысты.
МББЖ-жаңа құрылымын құруға арналған программалық құралдар кешені,оны құрамын толықтыру,құрамында барды редакциялау және ақпаратпен көрсетушілік.
База ақпаратын көрсетушілік ретінде берілген критерийге сәйкес бейнелейтін мәліметтерді іріктеу,оларды реттеу,сосын шығаратын құрылғыға беру немесе байланыс арналары бойынша беру.
Кез келген МББЖ мәліметтермен төрт қарапайым операкция орындауға мүмкіндік береді:
1.Кестеге бір немесе бірнеше жазбаны қосу;
2.Кестеден бір немесе бірнеще жазбаны жою;
3.Кейбір өрістердің бір немесе бірнеше жазбаларындағы мәндерді жаңарту;
4.Берілген шартты қанағаттандыратын бір неме,се бірнеше жазбаларды табу.
МББЖ-ның тағы бір функциясы-мәліметтерді басқару.Мәліметтердібасқару ретінде,әдетте,мәліметтерді рұқсат етілмей қол жетуден қорғау,мәліметтермен жұмыс режимін көп мәрте пайдалануды қолдау және мәліметтердің тұтастығы мен үйлесімділігін қамтамасыз ету түсініледі.
2.3 Мәліметтер базасын құру.Мәліметтер арсындағы байланыстарды орнату әдістері бойынша ажыратылады:Реляциялық,ирархиялық және желелік МБ.
Реляциялық МБ кесте түрінде мәліметтерді ұсынудың қарапайым және әдеттегі формасы болып саналады.Көптеген теориялар ішінде кестеге қатыныс(relation) термині сәйкес келеді және ол МБ-ға осы атты берген.Ол үшін дамыған математикалық операциялар айқындалатын реляциялық есептеу мен реляциялық алгебра.
Осы типтегі МБ жасауға амкрикандық ғалым Е.Кодд елеулі үлес қосты.
Реляциялық МБ-ның жақсы қасиеті-оны қолданудың аспаптық құралдарының салыстырмалы қарапайымдылығы,кемшілігі-мәліметтер құрылымының қатаңдығы(ерікті ұзындық кестенің жолдарын берудің мүмкін еместігі) және оның жұмысы жылдамдығының мәліметтер базасы мөлшеріне тәуелділігі.Мұндай МБ-ға белгіленген көптеген операциялар үшін барлық МБ қарау қажетті болуы мүмкін.
Ирархиялық және желілік МБ қайсыбір ортақ белгісі бар мәліметтер арасындағы байланыстардың бар болуын көздейді.Ирархиялық МБ-да мұндай байланыстар ағаш-сызық жол түінде бейнеленуі мүмкін ,мұнда биік шар бастан төменгі кішілеріне қарай біржақты байланыстар ғана болуы ықтимал.Егер бпрлық ықтимал сұрақтар ағаш құрылымында бейнеленсе ғана,бұл қажетті ақпаратқа жетуді тездетеді.Ақпарат алудың ешқандай басқа сұрау салулары қанағаттандырмайды.
Аты айтылған кемшілік желілік МБ-дан алып тасталды,онды(тым болмағанда,теориялық жағынан) «бәрімен барлық жағынан» байланыс болуы ықтимал еді.Іс-тәжірибе жүзінде мұны іске асыру мүмкін болмағандықтан,кейбір шектеулерге жүгінуге тура келеді.
Мәліметтердің әрбір элементі құрамында кейбір басқа элементтердің сілтемесі болуы тиіс.Сол себептен ЭЕМ оперативті және дискілік жадындағы едәуір ресурстар талап етеді.
Әр түрлі ұйымдардың табысты жұмыс жасауы үшін ақпаратты жүйені дамығанн талап етеді. Сонда сол деректермен автоматтандырылған жинауды, өңдеуді және монипуляциялауды іске асырады.
Мәліметтер қоры - ақпаратты сақтауды және де мәліметтерге
ыңғайлы,тез кіруді қамтамасыз етеді. Мәліметтер қоры өзінен белгілі бір ережелерге сай құралған деректер жиынтығын құрайды.
Мәліметтер қоры деп деректердің электрондық сақтаушысын айтады. Оларға қатынас бір немесе бірнеше компьютерлер көмегімен іске асады. Мәліметтер қорын басқару жүйесі деректер базасын құруға, толтыруға, жаңартқанға, жоюға арналған программалық жабдық болып табылады.
Delphi жүйесі деректер базасын басқару жүйесі болып табылмайды, бірақ толық МББЖ ( мәліметтер басқару жүйесі ) мүмкіндіктеріне ие. Ұсынылып отырған Delphi құралы локальдік және тораптық деректер базасын құрып және оның ішінде жұмыс істеуге және кез келген деректер базасымен жұмыс істей алатын қолданба құруға мүмкіндік бер
ЭЕМ (электронды есептеуіш машиналардың) маңызды ерекшеліктерінің
бірі- ақпараттың мол көлемін сақтау және өңдеу,сонымен бірге мәтіндік
және графикалық құжаттар (суреттер,сызулар,фотосуреттер,географиялық карталар) ғана емес,жаһандық жүйе,дыбыстық және бейнефайлдардың беттері де жинақталады.Бұл мүмкіндіктер мәліметтер базасының көмегімен іске асады.
1.1Мәліметтер базасы(МБ)-белгілі бір арқауы ауқымға қатысты мәліметтерді баяндау,сақтау менамал-тәсілдермен ұқсата білудің жалпы принциптерін қарастыратын белгілі бір ережелер бойынша ұйымдастырылған мәліметтердің жиынтығы.Адамның қатысуы ықтимал,автоматтық құралдармен өңдеуге жарамды түрде ұсынылған ақпарат мәліметтер ретінде түсініледі.
Арқаулы ауқым ретінде нақты зерттеуші үшін қызықты нақты әлемнің бөлігі түсініледі.
Қарапайым МБ мысалы ретінде телефон анықтамалығын,поездар қозғалысы кестесін,кәсіпорын қызметкерлері туралы мәліметтерді,студенттердің сессия тапсыру қорытындылары және т.б. атуға болады.
Электронды мәліметтер базасының басты қасиеті-ақпараттықтез іздестіру мен сұрыптау,сондай-ақ берілген форма бойынша есепті қарапайым түрлендіру мүмкіндігі.Мысалы,сынақ кітапшаларының нөмерлері бойынша студенттердің аты-жөндерін оңай айыруға болады немесе жазушының аты-жөні бойынша шығармаларының тізімін жасауға болады.
Мәліметтер базасын басқару теориясы дербес пән ретінде шемемен алғанда ХХ ғасырдың 50-жылдарының басынан бері дами бастады.Осы уақыт ішінде белгілі бір іргелі ұғымдар жүйесі қалыптасты.Олардың бірқатарын келтірейік.
2.1 Мәліметтер базасы- деп деректердің электрондық сақтаушысын айтады. Оларға қатынас бір немесе бірнеше компьютерлер көмегімен іске асады. Мәліметтер қорын басқару жүйесі деректер базасын құруға, толтыруға, жаңартқанға, жоюға арналған программалық жабдық болып табылады.
Объект деп мағлұматтары мәліметтер базасында сақталатын ақпараттық жүйесінің элементтері аталады.
Атрибут-объектінің қасиеттерін ақпараттық бейнелеу.Әрбір объект атрибуттардың кейбір жиынтығымен сипатталады.
Мәліметтердің басты элементі деп мәліметтердің басқа элементтері-нің мәндерін анықтауға мүмкіндік беретін осындай атрибут аталады.
Алғашқы кілт- объектінің(жазбаның) әрбір данасын бірегей түрде ұқсастарын атрибут(немесеатрибуттар тобы).
Екінші ретті кілт-бірнеше жазбалар үшін мәні қайталанатын атрибут
(немесе атрибуттар тобы).Ең алдымен,екінші реттегі кілттер жазбаларды іздестіру операцияларында қолданылады.
2.2 Мәліметтер базасы ұғымымен мәліметтер базасын басқару жүйесінің ұғымы тығыз (МББЖ) байланысты.
МББЖ-жаңа құрылымын құруға арналған программалық құралдар кешені,оны құрамын толықтыру,құрамында барды редакциялау және ақпаратпен көрсетушілік.
База ақпаратын көрсетушілік ретінде берілген критерийге сәйкес бейнелейтін мәліметтерді іріктеу,оларды реттеу,сосын шығаратын құрылғыға беру немесе байланыс арналары бойынша беру.
Кез келген МББЖ мәліметтермен төрт қарапайым операкция орындауға мүмкіндік береді:
1.Кестеге бір немесе бірнеше жазбаны қосу;
2.Кестеден бір немесе бірнеще жазбаны жою;
3.Кейбір өрістердің бір немесе бірнеше жазбаларындағы мәндерді жаңарту;
4.Берілген шартты қанағаттандыратын бір неме,се бірнеше жазбаларды табу.
МББЖ-ның тағы бір функциясы-мәліметтерді басқару.Мәліметтердібасқару ретінде,әдетте,мәліметтерді рұқсат етілмей қол жетуден қорғау,мәліметтермен жұмыс режимін көп мәрте пайдалануды қолдау және мәліметтердің тұтастығы мен үйлесімділігін қамтамасыз ету түсініледі.
2.3 Мәліметтер базасын құру.Мәліметтер арсындағы байланыстарды орнату әдістері бойынша ажыратылады:Реляциялық,ирархиялық және желелік МБ.
Реляциялық МБ кесте түрінде мәліметтерді ұсынудың қарапайым және әдеттегі формасы болып саналады.Көптеген теориялар ішінде кестеге қатыныс(relation) термині сәйкес келеді және ол МБ-ға осы атты берген.Ол үшін дамыған математикалық операциялар айқындалатын реляциялық есептеу мен реляциялық алгебра.
Осы типтегі МБ жасауға амкрикандық ғалым Е.Кодд елеулі үлес қосты.
Реляциялық МБ-ның жақсы қасиеті-оны қолданудың аспаптық құралдарының салыстырмалы қарапайымдылығы,кемшілігі-мәліметтер құрылымының қатаңдығы(ерікті ұзындық кестенің жолдарын берудің мүмкін еместігі) және оның жұмысы жылдамдығының мәліметтер базасы мөлшеріне тәуелділігі.Мұндай МБ-ға белгіленген көптеген операциялар үшін барлық МБ қарау қажетті болуы мүмкін.
Ирархиялық және желілік МБ қайсыбір ортақ белгісі бар мәліметтер арасындағы байланыстардың бар болуын көздейді.Ирархиялық МБ-да мұндай байланыстар ағаш-сызық жол түінде бейнеленуі мүмкін ,мұнда биік шар бастан төменгі кішілеріне қарай біржақты байланыстар ғана болуы ықтимал.Егер бпрлық ықтимал сұрақтар ағаш құрылымында бейнеленсе ғана,бұл қажетті ақпаратқа жетуді тездетеді.Ақпарат алудың ешқандай басқа сұрау салулары қанағаттандырмайды.
Аты айтылған кемшілік желілік МБ-дан алып тасталды,онды(тым болмағанда,теориялық жағынан) «бәрімен барлық жағынан» байланыс болуы ықтимал еді.Іс-тәжірибе жүзінде мұны іске асыру мүмкін болмағандықтан,кейбір шектеулерге жүгінуге тура келеді.
Мәліметтердің әрбір элементі құрамында кейбір басқа элементтердің сілтемесі болуы тиіс.Сол себептен ЭЕМ оперативті және дискілік жадындағы едәуір ресурстар талап етеді.
Әр түрлі ұйымдардың табысты жұмыс жасауы үшін ақпаратты жүйені дамығанн талап етеді. Сонда сол деректермен автоматтандырылған жинауды, өңдеуді және монипуляциялауды іске асырады.
Мәліметтер қоры - ақпаратты сақтауды және де мәліметтерге
ыңғайлы,тез кіруді қамтамасыз етеді. Мәліметтер қоры өзінен белгілі бір ережелерге сай құралған деректер жиынтығын құрайды.
Мәліметтер қоры деп деректердің электрондық сақтаушысын айтады. Оларға қатынас бір немесе бірнеше компьютерлер көмегімен іске асады. Мәліметтер қорын басқару жүйесі деректер базасын құруға, толтыруға, жаңартқанға, жоюға арналған программалық жабдық болып табылады.
Delphi жүйесі деректер базасын басқару жүйесі болып табылмайды, бірақ толық МББЖ ( мәліметтер басқару жүйесі ) мүмкіндіктеріне ие. Ұсынылып отырған Delphi құралы локальдік және тораптық деректер базасын құрып және оның ішінде жұмыс істеуге және кез келген деректер базасымен жұмыс істей алатын қолданба құруға мүмкіндік бер
3.2 Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:
1. Под редакцией доктора технических наук А.Ф.Черняевского.
Автоматизированные обучающие системы на базе ЭВМ, Минск, Издательство БГУ им.В.И.Ленина, 1980 г.
2. Баронов В.В. и др. – М.: ИНФА – М, 2000. – 239 с. – (Серия “Секреты менеджмента”).
3. Драгныш Ю.Е., Учебное пособие, перевод с англ., Европейский гостиничный маркетинг, Финансы – Статистика, Москва,2004.
4. В.В.Фаронов DELPHI 5. Руководство программиста. Издательство “Нолидж”, Москва,2001.
5. В.Гофман, А.Хомоненко Работа с базами данных в DELPHI. Издательство “БХВ – Петербург”, Санкт - Петербург, 2000г.
6. А.М.Епанешников, В.А.Епанешников DELPHI база данных.
Издательство “ДИАЛОГ – МИФИ”, Москва, 2000г.
7. А.Я.Архангельский Прогамирование в DELPHI 7. Издательство “Бином”, Москва,2004г.
8. Электронный учебник по DELPHI 6.
9. “rambler.ru” және “google.ru” сайттары
1. Под редакцией доктора технических наук А.Ф.Черняевского.
Автоматизированные обучающие системы на базе ЭВМ, Минск, Издательство БГУ им.В.И.Ленина, 1980 г.
2. Баронов В.В. и др. – М.: ИНФА – М, 2000. – 239 с. – (Серия “Секреты менеджмента”).
3. Драгныш Ю.Е., Учебное пособие, перевод с англ., Европейский гостиничный маркетинг, Финансы – Статистика, Москва,2004.
4. В.В.Фаронов DELPHI 5. Руководство программиста. Издательство “Нолидж”, Москва,2001.
5. В.Гофман, А.Хомоненко Работа с базами данных в DELPHI. Издательство “БХВ – Петербург”, Санкт - Петербург, 2000г.
6. А.М.Епанешников, В.А.Епанешников DELPHI база данных.
Издательство “ДИАЛОГ – МИФИ”, Москва, 2000г.
7. А.Я.Архангельский Прогамирование в DELPHI 7. Издательство “Бином”, Москва,2004г.
8. Электронный учебник по DELPHI 6.
9. “rambler.ru” және “google.ru” сайттары
Пән: Информатика, Программалау, Мәліметтер қоры
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 33 бет
Таңдаулыға:
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 33 бет
Таңдаулыға:
Мемлекеттік Авто Инспекциясының жұмысын автоматтандыру
Мазмұны
Есептің
қойылымы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...3
I
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ...5 1.1Мәліметтер базасы дегеніміз не?
II Негізгі
бөлім ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ..4-27
2.1 Мәліметтер базасын
ұйымдастыру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .4
2.2 Мәліметтер базасының басқару
жүйесі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... .5-6
2.3 Мәліметтер базасын
құру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...6
-8
2.4 Database
Desktop ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ..9-20
2.5 BD
Administrator ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ...20-26
2.6 Delphi
ортасы ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ..26- 33
III
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... 34 3.1 Программа
листингісі ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... 35-36 3.2 Пайдаланған әдебиеттер
тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ..37
Есептің қойылымы
Программаға арналған негізгі шарттар және орындау жолдар:
Бұл курстық жұмыстың мақсаты – деректер базасын құру және онымен жұмыс
істеу. Олардың қарым – қатынас құрып, оларға қойылған талаптарды жүзеге
асыру. Қатынастар құру барысында Реляциялық алгебра - операциясын
қолдандық. Қатынастарда келесі шарттар орындалуы тиіс:
1) Атрибуттарға есім берілуі керек және олардың құрылымы біртекті
болуы тиіс;
2) Жолдың реттілігі маңызды емес;
3) Атрибуттардың реттілігі маңызды емес;
4) Қайталанатын жолдары болмауы тиіс;
Жол торабында құқық бұзушылар туралы автоматтандырылған анықтаманы жасау
– еліміздегі мыңдаған көлік иегерлерінің базасын кішкентай ғана
компьютерлік бағдарламаға сыйғызу десе де болады. Мемлекеттік әкімшілік
осыншама күрделі ақпараттарды осындай автоматтандырылған программалық
қамтама арқылы реттеп отыр. Жасалынған жоба көлік жүргізушілердің қандай да
бір ретпен берілген тізімінен тұрады. Жобадағы берілген деректерді
пайдаланып жүргізуші жөнінде толық мағлұматтарды алуға болады.
Көлік жүргізшілерін автоматтандырудағы мақсатымыз - өте аз уақыт ішінде
жүргізушілер жайлы толық, нақты мәліметтерді алу. Сонымен қатар мәліметтер
қорын пайдаланып, DELPHI ортасында жұмыс жасай білу керек.
КІРІСПЕ
ЭЕМ (электронды есептеуіш машиналардың) маңызды ерекшеліктерінің
бірі- ақпараттың мол көлемін сақтау және өңдеу,сонымен бірге мәтіндік
және графикалық құжаттар (суреттер,сызулар,фотосуреттер,геог рафиялық
карталар) ғана емес,жаһандық жүйе,дыбыстық және бейнефайлдардың беттері де
жинақталады.Бұл мүмкіндіктер мәліметтер базасының көмегімен іске асады.
1.1Мәліметтер базасы(МБ)-белгілі бір арқауы ауқымға қатысты
мәліметтерді баяндау,сақтау менамал-тәсілдермен ұқсата білудің жалпы
принциптерін қарастыратын белгілі бір ережелер бойынша ұйымдастырылған
мәліметтердің жиынтығы.Адамның қатысуы ықтимал,автоматтық құралдармен
өңдеуге жарамды түрде ұсынылған ақпарат мәліметтер ретінде түсініледі.
Арқаулы ауқым ретінде нақты зерттеуші үшін қызықты нақты әлемнің бөлігі
түсініледі.
Қарапайым МБ мысалы ретінде телефон анықтамалығын,поездар қозғалысы
кестесін,кәсіпорын қызметкерлері туралы мәліметтерді,студенттердің сессия
тапсыру қорытындылары және т.б. атуға болады.
Электронды мәліметтер базасының басты қасиеті-ақпараттықтез іздестіру мен
сұрыптау,сондай-ақ берілген форма бойынша есепті қарапайым түрлендіру
мүмкіндігі.Мысалы,сынақ кітапшаларының нөмерлері бойынша студенттердің аты-
жөндерін оңай айыруға болады немесе жазушының аты-жөні бойынша
шығармаларының тізімін жасауға болады.
Мәліметтер базасын басқару теориясы дербес пән ретінде шемемен алғанда ХХ
ғасырдың 50-жылдарының басынан бері дами бастады.Осы уақыт ішінде белгілі
бір іргелі ұғымдар жүйесі қалыптасты.Олардың бірқатарын келтірейік.
2.1 Мәліметтер базасы- деп деректердің электрондық
сақтаушысын айтады. Оларға қатынас бір немесе бірнеше компьютерлер
көмегімен іске асады. Мәліметтер қорын басқару жүйесі деректер базасын
құруға, толтыруға, жаңартқанға, жоюға арналған программалық жабдық болып
табылады.
Объект деп мағлұматтары мәліметтер базасында сақталатын ақпараттық
жүйесінің элементтері аталады.
Атрибут-объектінің қасиеттерін ақпараттық бейнелеу.Әрбір объект
атрибуттардың кейбір жиынтығымен сипатталады.
Мәліметтердің басты элементі деп мәліметтердің басқа элементтері-нің
мәндерін анықтауға мүмкіндік беретін осындай атрибут аталады.
Алғашқы кілт- объектінің(жазбаның) әрбір данасын бірегей түрде ұқсастарын
атрибут(немесеатрибуттар тобы).
Екінші ретті кілт-бірнеше жазбалар үшін мәні қайталанатын атрибут
(немесе атрибуттар тобы).Ең алдымен,екінші реттегі кілттер жазбаларды
іздестіру операцияларында қолданылады.
2.2 Мәліметтер базасы ұғымымен мәліметтер базасын
басқару жүйесінің ұғымы тығыз (МББЖ) байланысты.
МББЖ-жаңа құрылымын құруға арналған программалық құралдар кешені,оны
құрамын толықтыру,құрамында барды редакциялау және ақпаратпен көрсетушілік.
База ақпаратын көрсетушілік ретінде берілген критерийге сәйкес бейнелейтін
мәліметтерді іріктеу,оларды реттеу,сосын шығаратын құрылғыға беру немесе
байланыс арналары бойынша беру.
Кез келген МББЖ мәліметтермен төрт қарапайым операкция орындауға мүмкіндік
береді:
1.Кестеге бір немесе бірнеше жазбаны қосу;
2.Кестеден бір немесе бірнеще жазбаны жою;
3.Кейбір өрістердің бір немесе бірнеше жазбаларындағы мәндерді жаңарту;
4.Берілген шартты қанағаттандыратын бір неме,се бірнеше жазбаларды табу.
МББЖ-ның тағы бір функциясы-мәліметтерді басқару.Мәліметтердібасқару
ретінде,әдетте,мәліметтерді рұқсат етілмей қол жетуден қорғау,мәліметтермен
жұмыс режимін көп мәрте пайдалануды қолдау және мәліметтердің тұтастығы мен
үйлесімділігін қамтамасыз ету түсініледі.
2.3 Мәліметтер базасын құру.Мәліметтер арсындағы байланыстарды орнату
әдістері бойынша ажыратылады:Реляциялық,ирархиялық және желелік МБ.
Реляциялық МБ кесте түрінде мәліметтерді ұсынудың қарапайым және әдеттегі
формасы болып саналады.Көптеген теориялар ішінде кестеге қатыныс(relation)
термині сәйкес келеді және ол МБ-ға осы атты берген.Ол үшін дамыған
математикалық операциялар айқындалатын реляциялық есептеу мен реляциялық
алгебра.
Осы типтегі МБ жасауға амкрикандық ғалым Е.Кодд елеулі үлес қосты.
Реляциялық МБ-ның жақсы қасиеті-оны қолданудың аспаптық құралдарының
салыстырмалы қарапайымдылығы,кемшілігі-мәліметте р құрылымының
қатаңдығы(ерікті ұзындық кестенің жолдарын берудің мүмкін еместігі) және
оның жұмысы жылдамдығының мәліметтер базасы мөлшеріне тәуелділігі.Мұндай МБ-
ға белгіленген көптеген операциялар үшін барлық МБ қарау қажетті болуы
мүмкін.
Ирархиялық және желілік МБ қайсыбір ортақ белгісі бар мәліметтер
арасындағы байланыстардың бар болуын көздейді.Ирархиялық МБ-да мұндай
байланыстар ағаш-сызық жол түінде бейнеленуі мүмкін ,мұнда биік шар бастан
төменгі кішілеріне қарай біржақты байланыстар ғана болуы ықтимал.Егер
бпрлық ықтимал сұрақтар ағаш құрылымында бейнеленсе ғана,бұл қажетті
ақпаратқа жетуді тездетеді.Ақпарат алудың ешқандай басқа сұрау салулары
қанағаттандырмайды.
Аты айтылған кемшілік желілік МБ-дан алып тасталды,онды(тым
болмағанда,теориялық жағынан) бәрімен барлық жағынан байланыс болуы
ықтимал еді.Іс-тәжірибе жүзінде мұны іске асыру мүмкін
болмағандықтан,кейбір шектеулерге жүгінуге тура келеді.
Мәліметтердің әрбір элементі құрамында кейбір басқа элементтердің
сілтемесі болуы тиіс.Сол себептен ЭЕМ оперативті және дискілік жадындағы
едәуір ресурстар талап етеді.
Әр түрлі ұйымдардың табысты жұмыс жасауы үшін ақпаратты жүйені
дамығанн талап етеді. Сонда сол деректермен автоматтандырылған жинауды,
өңдеуді және монипуляциялауды іске асырады.
Мәліметтер қоры - ақпаратты сақтауды және де мәліметтерге
ыңғайлы,тез кіруді қамтамасыз етеді. Мәліметтер қоры өзінен белгілі
бір ережелерге сай құралған деректер жиынтығын құрайды.
Мәліметтер қоры деп деректердің электрондық сақтаушысын айтады.
Оларға қатынас бір немесе бірнеше компьютерлер көмегімен іске асады.
Мәліметтер қорын басқару жүйесі деректер базасын құруға, толтыруға,
жаңартқанға, жоюға арналған программалық жабдық болып табылады.
Delphi жүйесі деректер базасын басқару жүйесі болып табылмайды, бірақ
толық МББЖ ( мәліметтер басқару жүйесі ) мүмкіндіктеріне ие. Ұсынылып
отырған Delphi құралы локальдік және тораптық деректер базасын құрып және
оның ішінде жұмыс істеуге және кез келген деректер базасымен жұмыс істей
алатын қолданба құруға мүмкіндік береді.
Database Desktop-та құратын кестелеріме түсініктеме:
1) 1-ші кестемнің жобасы
Атауы Моделі Гос Туған түсі
номер жылы
Жазылуы Model Nоm Obem Godp
типі A S S S
2.4 Database Desktop
Программаны орындау барысы
Осы курстық жұмыста мен әрбір көлік жүргізуші жөнінде мәліметтер қорын
жасадым.
Database Desktop - ты ашып, File – New командасын таңдаған кезде мынадай
менюді көреміз:
QBE Query Визуалды сұраныстарды құру және оларды файлға жазу.
SQL File SQL – сұраныстар жасау және оларды файлға жазу.
Table Жаңа кесте құру.
Table алғаннан кейін бізге мынадай сұхбат терезесі ашылады. Сырғымалы
тізімнен МББЖ таңдап алуға болады,содан кейін Paradox7 – ні таңдап алдым.
Жаңа кестені құру келесі команда бойынша іске асады:
Пуск\Программа\Borland Delphi7\DataBase Desktop. DBD кірген мезетте жұмыс
істейтін каталогты таңдап алу керек. Ол үшін DBD менюінде File\Working
Directory және көрсетілген терезеден C:\Aika каталогына сілтеме жасаймыз.
Менің жағдайымда МАИ кестесін құру үшін File\New\Table. DBD Create Table
терезесін шығарады, оның форматын таңдап алу керек.
Жоғарыдағы кестеде программаны іске қосудың жалпы кестесі көрсетілген. Яғни
ең алдымен Delphi7 Borland – Tools – Database Desktop – File – New – Table
арқылы жаңа кесте құрамыз. Содан кейін келесі кестені толтырамыз. Ол үшін
берілген есептің шарты бойынша керекті мәліметтерді жинаймыз.
Құрылып жатқан кестенің әрбір өрісіне бір жазба сәйкес келеді. Field Name
бағанына өріс атын, Type – символ, өрісте сақталынатын мәліметтердің типін
анықтайды. Size бағанына – сан қойылады, өрістің ұзындығын анықтайды, Key -
“*” символы, егер бұл өріс бойынша біріншілікті кілт қою керек болса.
Әр өріске ең алдымен ат (Field Name) беріледі. Өріс идентификаторы. Ол
255 символдан тұрады. Осыдан кейін біз типін анықтаймыз.
Paradox форматының кестелері
Delphi – дің өзіндік кестелік форматы жоқ, бірақ ол Paradox кестелерімен
жұмыс істей береді. Осы кестелердің әрқайсысының өзіндік ерекшеліктері бар.
Paradox кестесі деректер базасын құруға және онымен жұмыс істегенде
ыңғайлы болып табылады.
Оның негізгі артықшылықтарын атап өтейік:
1) деректердің тұтастығын;
2) әр түрлі типті деректерді ұсынуға арналған өрістік типті;
3) енгізілген деректерді тексеруді;
4) кестенің парольдық қорғанысын қамтамасыз етеді;
Төмендегі кестеде Paradox 7 кестесінің өрістік типінің тізімі берілген:
Тип БелгіленуіМәннің мазмұны
Alpha A Символдар қатары. Ұзындығы 255 символ.
Number N Жүзбелі нүкте саны.
Money $ Ақшалық қосынды.
Short S Бүтін сан. Диапазон -32768...32767
Longinteger I Бүтін сан. Диапазон -2 147483648...2 147483647
BCD # Екілік – ондық жүйедегі сан.
Date D Күн
Time T Уақыт
Timestamp @ Күн мен ай
Memo M Символдар қатары. Ұзындығы шектелмеген.
Formatted F Символдық қатар. Memo – дан айырмашылығы,
қатар құрамында форматталған текст болады.
Graphic G Графиктік көрініс. Форматтары BMP, PCX, TIF,
GIF.
OLE O OLE технологиясын қамтитын деректер форматы.
Logical L Логикалық мән.
Autoincrement + Автоинкрементті өріс.
Binary B Байттар тізбегі. Ұзындығы шектелмеген.
Bytes Y Байттық тізбек. Ұзындығы 255 символдан
аспайды.
Ескерту!
DataBase Desktop программалық ортасында жұмыс істегенде Graphic, Binary,
Memo және OLE өрістік типінің мәні көрсетілмейді.
Paradox кестесінде өріс аты әріптен басталып, әріптер мен сандар құрылуы
тиіс. өріс атының максимал ұзындығы 25 символдан аспауы керек.
Өрістің атын бергенде “пробел”, “#”, “$” символдарын қолдануға болады.
Бірақ, “.”, “!”, “” символдарын қолдануға болмайды. Себебі, бұл
символдар DELPHI – де басқа мақсаттарда қолданылады.
DELPHI – дің өзіндік деректер базасының кестелік форматы болмаса да, әр
түрлі МББЖ қамтамасыз етеді. Деректер базасымен жұмыс істеуге арналған
DELPHI құралын екіге бөлуге болады:
1) Аспаптық құрал;
2) Компоненттер;
Аспаптық құралдарға арнайы программалар мен пакеттер жатады. Олар
деректер базасына қызмет етуді қамтамасыз етеді.
Компоненттер, деректер базасымен операция жасайтын қолданбаларды құруға
арналған. Біз солардың компоненттерін қарастырайық.
Кестенің қасиетін беру
Validity Checks – бұл қасиет кесте мәндерінің дұрыстығын тексереді. Бұл
бөлімнің оң жақ терезесі төмендегі кестеде көрсетілген және өрістік типіне
қарай өзгеріп отыруы мүмкін:
Required Field Бұл идентификаторда әрбір жазбада керекті жолдар
белгілену керек.
Minimum Мәннің минимумы. Бұл қасиетті сандық өріске
берген тиімді.
Maximum Мәннің максимумы. Бұл қасиетті сандық өріске
берген тиімді.
Default Бұл қасиетті сандық және логикалық өрістерге, ал
кейбір жағдайда символдыққа қолдану тиімді.
Picture Енгізілетін мәннің түрін көрсетуге болады.
Мысалы, телефон номерінің шаблоны (##-##-##).
Assist Бұл батырма Picture түрін құруға көмектесетін
диалогтық терезені шақырады.
Table Lookup – бұл бөлім берілген кестенің өрісін басқа көрсетіліп
отырған кестенің өрісімен байланысын көрсетеді. Table Lookup – ті
таңдағаннан кейін Define – анықтау батырмасы шығады. Бұл батырманы басқанда
көру диалогтық терезесі ашылады. Бұл терезеде драйверлер мен псевдонимдерді
қолдана аламыз.
Drive (or Alias) сырғымалы тізіміне Browse... батырмасын басу арқылы
қосымша кесте орналасқан папканы іздеп табамыз. Менің жұмысымда екі
кестедегі топтарды байланыстырамыз. Ол стрелка арқылы жүзеге асады. Осыдан
кейін ОК кнопкасын басамыз.
Secondary Index – бұл бөлім ары қарай жұмыс барысында керекті екінші
индекс құруға мүмкіндік береді.
Жаңа индекс құру үшін Define – анықтау батырмасын басу керек. Бұл
батырманы басқанда көру диалогтық терезесі ашылады. Оның сол жақ
терезесінде Fields қатынау өрістерінің тізімі көрсетілген, ал оң жақ
терезесінде Indexed Fields екінші индекс болатын өрістер көрсетіледі.
Index Options радиобатырма панелі келесідей қасиеттерді құруға мүмкіндік
береді:
Unique Бұл опция екінші индекс болатын өрісті болдырмайды, егер
кестеде бір – біріне ұқсас өрістер болса.
Descending Бұл опция кестені кему бойынша реттейді.
Case SensitiveБұл опция енгізілген символдардың регистріне назар
аударады.
Maintained Егер бұл опция тұрса, онда кестеде өзгерістерден кейін
индекс ауысып тұрады.
Индексі таңдалғаннан кейін, оның индексін беретін ... жалғасы
Мазмұны
Есептің
қойылымы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...3
I
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ...5 1.1Мәліметтер базасы дегеніміз не?
II Негізгі
бөлім ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ..4-27
2.1 Мәліметтер базасын
ұйымдастыру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .4
2.2 Мәліметтер базасының басқару
жүйесі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... .5-6
2.3 Мәліметтер базасын
құру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...6
-8
2.4 Database
Desktop ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ..9-20
2.5 BD
Administrator ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ...20-26
2.6 Delphi
ортасы ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ..26- 33
III
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... 34 3.1 Программа
листингісі ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... 35-36 3.2 Пайдаланған әдебиеттер
тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ..37
Есептің қойылымы
Программаға арналған негізгі шарттар және орындау жолдар:
Бұл курстық жұмыстың мақсаты – деректер базасын құру және онымен жұмыс
істеу. Олардың қарым – қатынас құрып, оларға қойылған талаптарды жүзеге
асыру. Қатынастар құру барысында Реляциялық алгебра - операциясын
қолдандық. Қатынастарда келесі шарттар орындалуы тиіс:
1) Атрибуттарға есім берілуі керек және олардың құрылымы біртекті
болуы тиіс;
2) Жолдың реттілігі маңызды емес;
3) Атрибуттардың реттілігі маңызды емес;
4) Қайталанатын жолдары болмауы тиіс;
Жол торабында құқық бұзушылар туралы автоматтандырылған анықтаманы жасау
– еліміздегі мыңдаған көлік иегерлерінің базасын кішкентай ғана
компьютерлік бағдарламаға сыйғызу десе де болады. Мемлекеттік әкімшілік
осыншама күрделі ақпараттарды осындай автоматтандырылған программалық
қамтама арқылы реттеп отыр. Жасалынған жоба көлік жүргізушілердің қандай да
бір ретпен берілген тізімінен тұрады. Жобадағы берілген деректерді
пайдаланып жүргізуші жөнінде толық мағлұматтарды алуға болады.
Көлік жүргізшілерін автоматтандырудағы мақсатымыз - өте аз уақыт ішінде
жүргізушілер жайлы толық, нақты мәліметтерді алу. Сонымен қатар мәліметтер
қорын пайдаланып, DELPHI ортасында жұмыс жасай білу керек.
КІРІСПЕ
ЭЕМ (электронды есептеуіш машиналардың) маңызды ерекшеліктерінің
бірі- ақпараттың мол көлемін сақтау және өңдеу,сонымен бірге мәтіндік
және графикалық құжаттар (суреттер,сызулар,фотосуреттер,геог рафиялық
карталар) ғана емес,жаһандық жүйе,дыбыстық және бейнефайлдардың беттері де
жинақталады.Бұл мүмкіндіктер мәліметтер базасының көмегімен іске асады.
1.1Мәліметтер базасы(МБ)-белгілі бір арқауы ауқымға қатысты
мәліметтерді баяндау,сақтау менамал-тәсілдермен ұқсата білудің жалпы
принциптерін қарастыратын белгілі бір ережелер бойынша ұйымдастырылған
мәліметтердің жиынтығы.Адамның қатысуы ықтимал,автоматтық құралдармен
өңдеуге жарамды түрде ұсынылған ақпарат мәліметтер ретінде түсініледі.
Арқаулы ауқым ретінде нақты зерттеуші үшін қызықты нақты әлемнің бөлігі
түсініледі.
Қарапайым МБ мысалы ретінде телефон анықтамалығын,поездар қозғалысы
кестесін,кәсіпорын қызметкерлері туралы мәліметтерді,студенттердің сессия
тапсыру қорытындылары және т.б. атуға болады.
Электронды мәліметтер базасының басты қасиеті-ақпараттықтез іздестіру мен
сұрыптау,сондай-ақ берілген форма бойынша есепті қарапайым түрлендіру
мүмкіндігі.Мысалы,сынақ кітапшаларының нөмерлері бойынша студенттердің аты-
жөндерін оңай айыруға болады немесе жазушының аты-жөні бойынша
шығармаларының тізімін жасауға болады.
Мәліметтер базасын басқару теориясы дербес пән ретінде шемемен алғанда ХХ
ғасырдың 50-жылдарының басынан бері дами бастады.Осы уақыт ішінде белгілі
бір іргелі ұғымдар жүйесі қалыптасты.Олардың бірқатарын келтірейік.
2.1 Мәліметтер базасы- деп деректердің электрондық
сақтаушысын айтады. Оларға қатынас бір немесе бірнеше компьютерлер
көмегімен іске асады. Мәліметтер қорын басқару жүйесі деректер базасын
құруға, толтыруға, жаңартқанға, жоюға арналған программалық жабдық болып
табылады.
Объект деп мағлұматтары мәліметтер базасында сақталатын ақпараттық
жүйесінің элементтері аталады.
Атрибут-объектінің қасиеттерін ақпараттық бейнелеу.Әрбір объект
атрибуттардың кейбір жиынтығымен сипатталады.
Мәліметтердің басты элементі деп мәліметтердің басқа элементтері-нің
мәндерін анықтауға мүмкіндік беретін осындай атрибут аталады.
Алғашқы кілт- объектінің(жазбаның) әрбір данасын бірегей түрде ұқсастарын
атрибут(немесеатрибуттар тобы).
Екінші ретті кілт-бірнеше жазбалар үшін мәні қайталанатын атрибут
(немесе атрибуттар тобы).Ең алдымен,екінші реттегі кілттер жазбаларды
іздестіру операцияларында қолданылады.
2.2 Мәліметтер базасы ұғымымен мәліметтер базасын
басқару жүйесінің ұғымы тығыз (МББЖ) байланысты.
МББЖ-жаңа құрылымын құруға арналған программалық құралдар кешені,оны
құрамын толықтыру,құрамында барды редакциялау және ақпаратпен көрсетушілік.
База ақпаратын көрсетушілік ретінде берілген критерийге сәйкес бейнелейтін
мәліметтерді іріктеу,оларды реттеу,сосын шығаратын құрылғыға беру немесе
байланыс арналары бойынша беру.
Кез келген МББЖ мәліметтермен төрт қарапайым операкция орындауға мүмкіндік
береді:
1.Кестеге бір немесе бірнеше жазбаны қосу;
2.Кестеден бір немесе бірнеще жазбаны жою;
3.Кейбір өрістердің бір немесе бірнеше жазбаларындағы мәндерді жаңарту;
4.Берілген шартты қанағаттандыратын бір неме,се бірнеше жазбаларды табу.
МББЖ-ның тағы бір функциясы-мәліметтерді басқару.Мәліметтердібасқару
ретінде,әдетте,мәліметтерді рұқсат етілмей қол жетуден қорғау,мәліметтермен
жұмыс режимін көп мәрте пайдалануды қолдау және мәліметтердің тұтастығы мен
үйлесімділігін қамтамасыз ету түсініледі.
2.3 Мәліметтер базасын құру.Мәліметтер арсындағы байланыстарды орнату
әдістері бойынша ажыратылады:Реляциялық,ирархиялық және желелік МБ.
Реляциялық МБ кесте түрінде мәліметтерді ұсынудың қарапайым және әдеттегі
формасы болып саналады.Көптеген теориялар ішінде кестеге қатыныс(relation)
термині сәйкес келеді және ол МБ-ға осы атты берген.Ол үшін дамыған
математикалық операциялар айқындалатын реляциялық есептеу мен реляциялық
алгебра.
Осы типтегі МБ жасауға амкрикандық ғалым Е.Кодд елеулі үлес қосты.
Реляциялық МБ-ның жақсы қасиеті-оны қолданудың аспаптық құралдарының
салыстырмалы қарапайымдылығы,кемшілігі-мәліметте р құрылымының
қатаңдығы(ерікті ұзындық кестенің жолдарын берудің мүмкін еместігі) және
оның жұмысы жылдамдығының мәліметтер базасы мөлшеріне тәуелділігі.Мұндай МБ-
ға белгіленген көптеген операциялар үшін барлық МБ қарау қажетті болуы
мүмкін.
Ирархиялық және желілік МБ қайсыбір ортақ белгісі бар мәліметтер
арасындағы байланыстардың бар болуын көздейді.Ирархиялық МБ-да мұндай
байланыстар ағаш-сызық жол түінде бейнеленуі мүмкін ,мұнда биік шар бастан
төменгі кішілеріне қарай біржақты байланыстар ғана болуы ықтимал.Егер
бпрлық ықтимал сұрақтар ағаш құрылымында бейнеленсе ғана,бұл қажетті
ақпаратқа жетуді тездетеді.Ақпарат алудың ешқандай басқа сұрау салулары
қанағаттандырмайды.
Аты айтылған кемшілік желілік МБ-дан алып тасталды,онды(тым
болмағанда,теориялық жағынан) бәрімен барлық жағынан байланыс болуы
ықтимал еді.Іс-тәжірибе жүзінде мұны іске асыру мүмкін
болмағандықтан,кейбір шектеулерге жүгінуге тура келеді.
Мәліметтердің әрбір элементі құрамында кейбір басқа элементтердің
сілтемесі болуы тиіс.Сол себептен ЭЕМ оперативті және дискілік жадындағы
едәуір ресурстар талап етеді.
Әр түрлі ұйымдардың табысты жұмыс жасауы үшін ақпаратты жүйені
дамығанн талап етеді. Сонда сол деректермен автоматтандырылған жинауды,
өңдеуді және монипуляциялауды іске асырады.
Мәліметтер қоры - ақпаратты сақтауды және де мәліметтерге
ыңғайлы,тез кіруді қамтамасыз етеді. Мәліметтер қоры өзінен белгілі
бір ережелерге сай құралған деректер жиынтығын құрайды.
Мәліметтер қоры деп деректердің электрондық сақтаушысын айтады.
Оларға қатынас бір немесе бірнеше компьютерлер көмегімен іске асады.
Мәліметтер қорын басқару жүйесі деректер базасын құруға, толтыруға,
жаңартқанға, жоюға арналған программалық жабдық болып табылады.
Delphi жүйесі деректер базасын басқару жүйесі болып табылмайды, бірақ
толық МББЖ ( мәліметтер басқару жүйесі ) мүмкіндіктеріне ие. Ұсынылып
отырған Delphi құралы локальдік және тораптық деректер базасын құрып және
оның ішінде жұмыс істеуге және кез келген деректер базасымен жұмыс істей
алатын қолданба құруға мүмкіндік береді.
Database Desktop-та құратын кестелеріме түсініктеме:
1) 1-ші кестемнің жобасы
Атауы Моделі Гос Туған түсі
номер жылы
Жазылуы Model Nоm Obem Godp
типі A S S S
2.4 Database Desktop
Программаны орындау барысы
Осы курстық жұмыста мен әрбір көлік жүргізуші жөнінде мәліметтер қорын
жасадым.
Database Desktop - ты ашып, File – New командасын таңдаған кезде мынадай
менюді көреміз:
QBE Query Визуалды сұраныстарды құру және оларды файлға жазу.
SQL File SQL – сұраныстар жасау және оларды файлға жазу.
Table Жаңа кесте құру.
Table алғаннан кейін бізге мынадай сұхбат терезесі ашылады. Сырғымалы
тізімнен МББЖ таңдап алуға болады,содан кейін Paradox7 – ні таңдап алдым.
Жаңа кестені құру келесі команда бойынша іске асады:
Пуск\Программа\Borland Delphi7\DataBase Desktop. DBD кірген мезетте жұмыс
істейтін каталогты таңдап алу керек. Ол үшін DBD менюінде File\Working
Directory және көрсетілген терезеден C:\Aika каталогына сілтеме жасаймыз.
Менің жағдайымда МАИ кестесін құру үшін File\New\Table. DBD Create Table
терезесін шығарады, оның форматын таңдап алу керек.
Жоғарыдағы кестеде программаны іске қосудың жалпы кестесі көрсетілген. Яғни
ең алдымен Delphi7 Borland – Tools – Database Desktop – File – New – Table
арқылы жаңа кесте құрамыз. Содан кейін келесі кестені толтырамыз. Ол үшін
берілген есептің шарты бойынша керекті мәліметтерді жинаймыз.
Құрылып жатқан кестенің әрбір өрісіне бір жазба сәйкес келеді. Field Name
бағанына өріс атын, Type – символ, өрісте сақталынатын мәліметтердің типін
анықтайды. Size бағанына – сан қойылады, өрістің ұзындығын анықтайды, Key -
“*” символы, егер бұл өріс бойынша біріншілікті кілт қою керек болса.
Әр өріске ең алдымен ат (Field Name) беріледі. Өріс идентификаторы. Ол
255 символдан тұрады. Осыдан кейін біз типін анықтаймыз.
Paradox форматының кестелері
Delphi – дің өзіндік кестелік форматы жоқ, бірақ ол Paradox кестелерімен
жұмыс істей береді. Осы кестелердің әрқайсысының өзіндік ерекшеліктері бар.
Paradox кестесі деректер базасын құруға және онымен жұмыс істегенде
ыңғайлы болып табылады.
Оның негізгі артықшылықтарын атап өтейік:
1) деректердің тұтастығын;
2) әр түрлі типті деректерді ұсынуға арналған өрістік типті;
3) енгізілген деректерді тексеруді;
4) кестенің парольдық қорғанысын қамтамасыз етеді;
Төмендегі кестеде Paradox 7 кестесінің өрістік типінің тізімі берілген:
Тип БелгіленуіМәннің мазмұны
Alpha A Символдар қатары. Ұзындығы 255 символ.
Number N Жүзбелі нүкте саны.
Money $ Ақшалық қосынды.
Short S Бүтін сан. Диапазон -32768...32767
Longinteger I Бүтін сан. Диапазон -2 147483648...2 147483647
BCD # Екілік – ондық жүйедегі сан.
Date D Күн
Time T Уақыт
Timestamp @ Күн мен ай
Memo M Символдар қатары. Ұзындығы шектелмеген.
Formatted F Символдық қатар. Memo – дан айырмашылығы,
қатар құрамында форматталған текст болады.
Graphic G Графиктік көрініс. Форматтары BMP, PCX, TIF,
GIF.
OLE O OLE технологиясын қамтитын деректер форматы.
Logical L Логикалық мән.
Autoincrement + Автоинкрементті өріс.
Binary B Байттар тізбегі. Ұзындығы шектелмеген.
Bytes Y Байттық тізбек. Ұзындығы 255 символдан
аспайды.
Ескерту!
DataBase Desktop программалық ортасында жұмыс істегенде Graphic, Binary,
Memo және OLE өрістік типінің мәні көрсетілмейді.
Paradox кестесінде өріс аты әріптен басталып, әріптер мен сандар құрылуы
тиіс. өріс атының максимал ұзындығы 25 символдан аспауы керек.
Өрістің атын бергенде “пробел”, “#”, “$” символдарын қолдануға болады.
Бірақ, “.”, “!”, “” символдарын қолдануға болмайды. Себебі, бұл
символдар DELPHI – де басқа мақсаттарда қолданылады.
DELPHI – дің өзіндік деректер базасының кестелік форматы болмаса да, әр
түрлі МББЖ қамтамасыз етеді. Деректер базасымен жұмыс істеуге арналған
DELPHI құралын екіге бөлуге болады:
1) Аспаптық құрал;
2) Компоненттер;
Аспаптық құралдарға арнайы программалар мен пакеттер жатады. Олар
деректер базасына қызмет етуді қамтамасыз етеді.
Компоненттер, деректер базасымен операция жасайтын қолданбаларды құруға
арналған. Біз солардың компоненттерін қарастырайық.
Кестенің қасиетін беру
Validity Checks – бұл қасиет кесте мәндерінің дұрыстығын тексереді. Бұл
бөлімнің оң жақ терезесі төмендегі кестеде көрсетілген және өрістік типіне
қарай өзгеріп отыруы мүмкін:
Required Field Бұл идентификаторда әрбір жазбада керекті жолдар
белгілену керек.
Minimum Мәннің минимумы. Бұл қасиетті сандық өріске
берген тиімді.
Maximum Мәннің максимумы. Бұл қасиетті сандық өріске
берген тиімді.
Default Бұл қасиетті сандық және логикалық өрістерге, ал
кейбір жағдайда символдыққа қолдану тиімді.
Picture Енгізілетін мәннің түрін көрсетуге болады.
Мысалы, телефон номерінің шаблоны (##-##-##).
Assist Бұл батырма Picture түрін құруға көмектесетін
диалогтық терезені шақырады.
Table Lookup – бұл бөлім берілген кестенің өрісін басқа көрсетіліп
отырған кестенің өрісімен байланысын көрсетеді. Table Lookup – ті
таңдағаннан кейін Define – анықтау батырмасы шығады. Бұл батырманы басқанда
көру диалогтық терезесі ашылады. Бұл терезеде драйверлер мен псевдонимдерді
қолдана аламыз.
Drive (or Alias) сырғымалы тізіміне Browse... батырмасын басу арқылы
қосымша кесте орналасқан папканы іздеп табамыз. Менің жұмысымда екі
кестедегі топтарды байланыстырамыз. Ол стрелка арқылы жүзеге асады. Осыдан
кейін ОК кнопкасын басамыз.
Secondary Index – бұл бөлім ары қарай жұмыс барысында керекті екінші
индекс құруға мүмкіндік береді.
Жаңа индекс құру үшін Define – анықтау батырмасын басу керек. Бұл
батырманы басқанда көру диалогтық терезесі ашылады. Оның сол жақ
терезесінде Fields қатынау өрістерінің тізімі көрсетілген, ал оң жақ
терезесінде Indexed Fields екінші индекс болатын өрістер көрсетіледі.
Index Options радиобатырма панелі келесідей қасиеттерді құруға мүмкіндік
береді:
Unique Бұл опция екінші индекс болатын өрісті болдырмайды, егер
кестеде бір – біріне ұқсас өрістер болса.
Descending Бұл опция кестені кему бойынша реттейді.
Case SensitiveБұл опция енгізілген символдардың регистріне назар
аударады.
Maintained Егер бұл опция тұрса, онда кестеде өзгерістерден кейін
индекс ауысып тұрады.
Индексі таңдалғаннан кейін, оның индексін беретін ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz