Кәсіптік оқыту сабақтарында автоматты жобалау жүйесі элементтерін пайдалану
МАЗМҰНЫ
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
1.тарау. Оқушыларды ақпараттық технологияға оқытудың педагогикалық негізі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
1.1 Ақпаратты технологияларды оқытудың қазіргі жағдайы ... ... ... ... ... ..
1.2 Ақпаратты технологиялардың автоматты жобалау жүйесінде пайдаланылуы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
2.тарау. Автоматты жобалау жүйесін ақпаратты технологиялар арқылы оқытуды жүзеге асыру әдістемесі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
2.1 Кәсіптік оқыту бағдарламасы мазмұнындағы ақпараттық оқыту мәселелері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
2.2 Автоматты жобалау жүйесін ақпаратты технологиялар арқылы оқытудағы сабақтар жүйесі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 2.3 Автоматты жобалау жүйесін математикалық қамтамасыз ету ... ... ...
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
Пайдаланылған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
Қосымша ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
1.тарау. Оқушыларды ақпараттық технологияға оқытудың педагогикалық негізі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
1.1 Ақпаратты технологияларды оқытудың қазіргі жағдайы ... ... ... ... ... ..
1.2 Ақпаратты технологиялардың автоматты жобалау жүйесінде пайдаланылуы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
2.тарау. Автоматты жобалау жүйесін ақпаратты технологиялар арқылы оқытуды жүзеге асыру әдістемесі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
2.1 Кәсіптік оқыту бағдарламасы мазмұнындағы ақпараттық оқыту мәселелері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
2.2 Автоматты жобалау жүйесін ақпаратты технологиялар арқылы оқытудағы сабақтар жүйесі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 2.3 Автоматты жобалау жүйесін математикалық қамтамасыз ету ... ... ...
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
Пайдаланылған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
Қосымша ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
Кіріспе
Жұмыстың көкейкестілігі: Қазақстан Республикасындағы білім беруді дамытудың 2005 – 2010 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасында жалпы білім берудің мақсаты қазіргі қоғам талабына сай алынған терең білім, білік, дағдылар мен құндылықтардың негізінде еркін бағдарлай білетін, қойылған мақсатқа танымдық қызмет жасау арқылы жете алатын, өз бетінше дұрыс, тиімді шешімдер қабылдауға қабілетті жеке тұлғаны қалыптастыру екендігі атап көрсетілген. Бұл мақсатқа жету үшін педагогика теориясы мен оқу –тәрбие үрдісінің нақты өзгерістер енгізумен қатар елімізде болып жатқан түрлі бағыттағы білім беру қызметіне жаңаша қарауды, табыстарды сын көзбен бағалай отырып саралауды, жастардың шығармашылық әлеуметін дамыту, мұғалім іс - әрекетінде жаңашылдықты қажет етеді .
Қоғамдағы қайта құрулар, экономиканы дамытудағы жаңа стратегиялық бағдарлар, қоғамның ашықтығы, оның жедел ақпараттануы мен қарқынды дамуы білім беруге қойылатын талаптарды түбегейлі өзгертті. Әлемнің жетекші елдерінің көпшілігі олардың білім беру жүйесі білім берудің мақсатын, мазмұны мен технологияларын оның нәтижесіне қарап бағалайтын болады.
Қазір педагогикалық қоғамдастықтың алдында білім берудің жаңа моделін құрудың, сынақтан өткізу мен енгізудің ауқымды міндеті тұр. Оның негізіне оқытудың жаңа технологияларын, оның ішінде кәсіптік білім беру бағдарламаларының қоғам мен еңбек нарығының өзгеріп отыратын қажеттіліктеріне тез бейімделуге ықпал ететін ақпараттық коммуникациялық технологияларды енгізу және тиімді пайдалану жатады (ҚР Білім беру туралы заңы 2007 ж. 15 тамыз).
Сол себепті жалпытехникалық және кәсіптік білім беру жаңа оқу принциптері, оқу мазмұнын саралау, ықпалдастыру және кәсібилендіру негізінде жүргізілуі тиіс. Қазіргі кезде мектепте кәсіптік білім беру қызметінің негізгі бағыты білім алушылардың жаңа технологиялар талаптарының деңгейінде және еңбек рыногының дамуына сәйкес білікті кәсіптік даярлығын қамтамасыз ету үшін жәткілікті және қажетті жағдайлар жасау болып табылады. Техникалық және кәсіптік білім берудің мақсаты жеке тұлғаның және жекелеген әлеуметтік топтардың өзіндік ерекшеліктерін ескере отырып, қоғам мен еңбек рыногының техникалық және кәсіби біліктілігі жоғары жұмысшы кадрлары мен мамандарына деген қажеттілігін қанағаттандыру болып табылады.
Кәсіптік білім берудің мазмұны жалпы кәсіптік және арнайы пәндердің кәсіптік білім беру бағдарламаларын ойдағыдай меңгеруге жетекші болып саналатын жалпы білім беретін, әлеуметтік – экономикалық пәндер бойынша ықпалдастырылған курстарды зерделеуді және қалаған мамандық бойынша жұмыстың кәсіби дағдыларын меңгеруді көздейді .
Кәсіптік білім беруде технология курсында жоба – оқушылардың өз бетінше белгілі бір жүйедегі интеллектуалды және практикалық ептілігін қалыптастыра отырып, қандай да бір бұйымды құжаттары арқылы жоспарлаудан, дайын бұйым әзірлеумен аяқталатын шығармашылық жұмыс. Жоба жұмыстарын орындау барысында еңбек және оқу іс - әрекеттері байланысының екі кезеңі – тұтас бір іс - әрекет ретінде ұсынылады.Еңбек іс - әрекеті жобаны орындау барысында маңызды рөл атқарады. Бұл педагог қызметкердің біліктілігі мен шеберлігі ғана емес оның жаңа технологияларды игеруге, ғылыми – зерттеу жұмыстары мен жаңа шығармашылық жоба жұмыстарын жүргізуге құлшынысына байланысты болады .
Жоғарыда атап айтқанымыздай қазіргі қоғамда ақпараттық және жоғары технологиялар әрбір салаға толығымен еніп, қалыптасуда. Жоғары технологиялар күннен күнге қарқынды дамып, жаңара түсуде. Әрине бұл өзгерістер білім беру саласына да терең енді. Осыдан келе автоматты жобалау дегеніміз жоба этаптарын түрлі, көптеген функциялы ЭЕМ көмегімен орындауды айтуға болады. Автоматты жоба оқушылардың жұмыс істеу ерекшеліктеріне, жас ерекшеліктеріне назар аудара отырып, мұғалімге жаңашыл тәжірибелерді жеке әдістемелерде кеңінен пайдалануға, кәсіи шеберлігін арттыруда оқушыларды жаңа технология үрдісінде оқытуға мүмкіндік береді.
Мұғалім ақпараттық технологияларды сабақты ұйымдастыру барысында орынды, оқушылардың ерекшеліктерін ескере отырып, сабақ мазмұнымен ғана емес жан – жақты пәнаралық байланыстарды ескере отырып пайдалана алса оқытудың дамытушылық нысандары орындалады.
Ақпаратты технологиялар көмегімен білім беруді дамытудың аспектілерін педагогика – психологиия ғылымдарында жетістікпен зерттелініп қарастырылуда. Бұл тақырып технологялар пайда болған мезеттен бастап зерделеніп келе жатқанмен өзінің актуалдылығын жоғалтқан жоқ. Бұл мәселе аспектілері бірқатар еңбектерде ашылып көрсетіліп, зерделенді. Атап айтқанда Комиссаров О.Ю., Скирута М.А., «Одежда и компьютер», Бескровайная Г.П., Куренова С.В., «Проектирование детской одежды», «Констуирование одежды с элементами САПР» т.б. көрсетуге болады.
Бұл еңбектерді ашып қарастыра отырсақ мұнда күделікті оқу еңбегіне қарағанда ақпараттық технологияларды, яғни автоматты немесе жартылай автоматты машиналар мен құрылғыларды, сонымен қатар модельдеу және конструкциялау үшін қолданылатын компьютерлік бағдарламалардың функциялары мен қолдану әдістері қарастырылған.
Біздің зерттеу жұмысымызда киімді конструкциялау және моделдеу элементтері де қарастырылғандықтан Шершнева Л.П. «Әйел және бала киімін конструкциялаудың негіздері», Бағжаева С.Қ. «Әйелдер мен балалар киімдерін сәндеу технологиясы», Литвинова И.Н., Шахова Я.А. «Әйел сырт киімін әзірлеу» және тағы басқа оқулықтарынан алған мәліметтермен зерттеу жұмысымызды толықтырдық.
Зерттеудің маңыздылығы өмір талабынан туындап отырғандықтан оқушылардың жас және психологиялық ерекшеліктерін қарастыру қажеттілігінен қазіргі нарық экономикасы жағдайында жазылған еңбектерге назар аудардық. Педагогика саласында Қоянбаев Ж.Б зерттеулерінен мағлұмат алсақ, информатика саласында Балапанов Е. К., Бөрібаев Б және тағы басқа зерттеушілер еңбегімен зерттеу жұмысымыздың мазмұнын байыта алдық. Себебі бүгінгі күнніңталабы оқушыларды оқыту барысында білім беру мазмұны қоғам талабына сай адам тәрбиесіне, яғни оқушылардың шығармашылық қабілеттерін дамытып, теориялық білімдерін практикада оңтайлы қолдана алуын да көздейді. Осыдан келе біз жұмысымызды әзірлеуде технология бағдарламалармен қатар Қазақстан Республикасының 2015 жылға дейінгі білім беруді дамыту тұжырымдамасын басшылыққа алдық
Сондай – ақ еңбек технологиясы кәсіптік оқыту мамандығына баулуда Беспалько В.П., Еримбетова С.К., Маджута А.Г., Ахметжан Б.С., Жұмағұлов Б., Шалабаева А. еңбектерінен құнды мағлұматтармен жұмысымызды жандандыра алдық.
Біз жұмысымызды әзірлеу барысында «Кәсіпке баулудың теориясы және әдістемесі» кафедрасы – профессор-оқытушы құрамының бірқатар еңбектерін пайдаландық. Атап көрсетсек: Ұзақова А.С., Камалов Ю.Н., «Оқытудың жаңа технологияларын оқу үрдісінде пайдалану», Жолдасбекова С.А. «Костюм композициясы» оқулығы және тағы басқалар.
Жоғарыда аталғандарды саралай отырып, біз зерттеу тақырыбын «Кәсіптік оқыту сабақтарында автоматты жобалау жүйесі элементтерін пайдалану» деп алдық.
Зерттеудің мақсаты: Кәсіптік оқыту сабақтарында автоматты жобалау жүйесі элементтерін ақпараттық технологиялар арқылы жүзеге асыруды педагогикалық және әдістемелік негізде зерделеу.
Зерттеу нысанасы: кәсіпке оқыту сабақтарында оқушыларға ақпараттық технология негізінде автоматты жобалау жүйесін оқыту үрдісі.
Зерттеу пәні: кәсіптік оқыту сабақтары барысында ақпараттық технологияларды пайдалану.
Зерттеудің ғылыми болжамы: Автоматты жобалау жүйесін ақпаратты технологиялармен орындау тиімді болады егер де:
Оқушылардың автоматты жобалау жүйесі бойынша алған теориялық білімдері олардың қабілеттеріне байланысты оқытудың инновациялық технологиясы мен жеке танымдық әрекеттеріне тән қалыптастырылатын дағдылары айқындалса, онда автоматты жобалау жүйесін ақпаратты технологиялар арқылы жүзеге асыру, оқушының білім сапасын арттырады.
Зерттеу міндеттері:
1. Ақпараттық технологияларды оқытудың қазіргі жағдайына талдау жасау.
2. Автоматты жобалау жүйесін ақпараттық технологиялр негізінде оқыту әдістемесіне талдау жасау
3. Кәсіптік оқыту бағдарлама мазмұнындағы ақпараттық оқыту мәселелерін зерделеу.
4. Ақпаратты технологияларды мектептің оқу үрдісінде оқытудағы сабақтар жүйесін ұсыну.
Зерттеудің әдістемелік жаңалығы: Оқушылардың автоматты жобалау жүйесі бойынша алған теориялық білімдері олардың қабілеттеріне байланысты оқытудың инновациялық технологиясы мен жеке танымдық әрекеттеріне тән қалыптастырылатын дағдылары айқындалып, автоматты жобалау жүйесін ақпаратты технологиялар арқылы жүзеге асыру оқушының білім сапасын арттыра түсетіндігінде.
Практикалық мәнділігі: Автоматты жобалау жүйесін ақпаратты технологиялар арқылы жүзеге асыру арқылы мұғалім іс - әрекеті нәтижелі болуында.
Жұмыстың көкейкестілігі: Қазақстан Республикасындағы білім беруді дамытудың 2005 – 2010 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасында жалпы білім берудің мақсаты қазіргі қоғам талабына сай алынған терең білім, білік, дағдылар мен құндылықтардың негізінде еркін бағдарлай білетін, қойылған мақсатқа танымдық қызмет жасау арқылы жете алатын, өз бетінше дұрыс, тиімді шешімдер қабылдауға қабілетті жеке тұлғаны қалыптастыру екендігі атап көрсетілген. Бұл мақсатқа жету үшін педагогика теориясы мен оқу –тәрбие үрдісінің нақты өзгерістер енгізумен қатар елімізде болып жатқан түрлі бағыттағы білім беру қызметіне жаңаша қарауды, табыстарды сын көзбен бағалай отырып саралауды, жастардың шығармашылық әлеуметін дамыту, мұғалім іс - әрекетінде жаңашылдықты қажет етеді .
Қоғамдағы қайта құрулар, экономиканы дамытудағы жаңа стратегиялық бағдарлар, қоғамның ашықтығы, оның жедел ақпараттануы мен қарқынды дамуы білім беруге қойылатын талаптарды түбегейлі өзгертті. Әлемнің жетекші елдерінің көпшілігі олардың білім беру жүйесі білім берудің мақсатын, мазмұны мен технологияларын оның нәтижесіне қарап бағалайтын болады.
Қазір педагогикалық қоғамдастықтың алдында білім берудің жаңа моделін құрудың, сынақтан өткізу мен енгізудің ауқымды міндеті тұр. Оның негізіне оқытудың жаңа технологияларын, оның ішінде кәсіптік білім беру бағдарламаларының қоғам мен еңбек нарығының өзгеріп отыратын қажеттіліктеріне тез бейімделуге ықпал ететін ақпараттық коммуникациялық технологияларды енгізу және тиімді пайдалану жатады (ҚР Білім беру туралы заңы 2007 ж. 15 тамыз).
Сол себепті жалпытехникалық және кәсіптік білім беру жаңа оқу принциптері, оқу мазмұнын саралау, ықпалдастыру және кәсібилендіру негізінде жүргізілуі тиіс. Қазіргі кезде мектепте кәсіптік білім беру қызметінің негізгі бағыты білім алушылардың жаңа технологиялар талаптарының деңгейінде және еңбек рыногының дамуына сәйкес білікті кәсіптік даярлығын қамтамасыз ету үшін жәткілікті және қажетті жағдайлар жасау болып табылады. Техникалық және кәсіптік білім берудің мақсаты жеке тұлғаның және жекелеген әлеуметтік топтардың өзіндік ерекшеліктерін ескере отырып, қоғам мен еңбек рыногының техникалық және кәсіби біліктілігі жоғары жұмысшы кадрлары мен мамандарына деген қажеттілігін қанағаттандыру болып табылады.
Кәсіптік білім берудің мазмұны жалпы кәсіптік және арнайы пәндердің кәсіптік білім беру бағдарламаларын ойдағыдай меңгеруге жетекші болып саналатын жалпы білім беретін, әлеуметтік – экономикалық пәндер бойынша ықпалдастырылған курстарды зерделеуді және қалаған мамандық бойынша жұмыстың кәсіби дағдыларын меңгеруді көздейді .
Кәсіптік білім беруде технология курсында жоба – оқушылардың өз бетінше белгілі бір жүйедегі интеллектуалды және практикалық ептілігін қалыптастыра отырып, қандай да бір бұйымды құжаттары арқылы жоспарлаудан, дайын бұйым әзірлеумен аяқталатын шығармашылық жұмыс. Жоба жұмыстарын орындау барысында еңбек және оқу іс - әрекеттері байланысының екі кезеңі – тұтас бір іс - әрекет ретінде ұсынылады.Еңбек іс - әрекеті жобаны орындау барысында маңызды рөл атқарады. Бұл педагог қызметкердің біліктілігі мен шеберлігі ғана емес оның жаңа технологияларды игеруге, ғылыми – зерттеу жұмыстары мен жаңа шығармашылық жоба жұмыстарын жүргізуге құлшынысына байланысты болады .
Жоғарыда атап айтқанымыздай қазіргі қоғамда ақпараттық және жоғары технологиялар әрбір салаға толығымен еніп, қалыптасуда. Жоғары технологиялар күннен күнге қарқынды дамып, жаңара түсуде. Әрине бұл өзгерістер білім беру саласына да терең енді. Осыдан келе автоматты жобалау дегеніміз жоба этаптарын түрлі, көптеген функциялы ЭЕМ көмегімен орындауды айтуға болады. Автоматты жоба оқушылардың жұмыс істеу ерекшеліктеріне, жас ерекшеліктеріне назар аудара отырып, мұғалімге жаңашыл тәжірибелерді жеке әдістемелерде кеңінен пайдалануға, кәсіи шеберлігін арттыруда оқушыларды жаңа технология үрдісінде оқытуға мүмкіндік береді.
Мұғалім ақпараттық технологияларды сабақты ұйымдастыру барысында орынды, оқушылардың ерекшеліктерін ескере отырып, сабақ мазмұнымен ғана емес жан – жақты пәнаралық байланыстарды ескере отырып пайдалана алса оқытудың дамытушылық нысандары орындалады.
Ақпаратты технологиялар көмегімен білім беруді дамытудың аспектілерін педагогика – психологиия ғылымдарында жетістікпен зерттелініп қарастырылуда. Бұл тақырып технологялар пайда болған мезеттен бастап зерделеніп келе жатқанмен өзінің актуалдылығын жоғалтқан жоқ. Бұл мәселе аспектілері бірқатар еңбектерде ашылып көрсетіліп, зерделенді. Атап айтқанда Комиссаров О.Ю., Скирута М.А., «Одежда и компьютер», Бескровайная Г.П., Куренова С.В., «Проектирование детской одежды», «Констуирование одежды с элементами САПР» т.б. көрсетуге болады.
Бұл еңбектерді ашып қарастыра отырсақ мұнда күделікті оқу еңбегіне қарағанда ақпараттық технологияларды, яғни автоматты немесе жартылай автоматты машиналар мен құрылғыларды, сонымен қатар модельдеу және конструкциялау үшін қолданылатын компьютерлік бағдарламалардың функциялары мен қолдану әдістері қарастырылған.
Біздің зерттеу жұмысымызда киімді конструкциялау және моделдеу элементтері де қарастырылғандықтан Шершнева Л.П. «Әйел және бала киімін конструкциялаудың негіздері», Бағжаева С.Қ. «Әйелдер мен балалар киімдерін сәндеу технологиясы», Литвинова И.Н., Шахова Я.А. «Әйел сырт киімін әзірлеу» және тағы басқа оқулықтарынан алған мәліметтермен зерттеу жұмысымызды толықтырдық.
Зерттеудің маңыздылығы өмір талабынан туындап отырғандықтан оқушылардың жас және психологиялық ерекшеліктерін қарастыру қажеттілігінен қазіргі нарық экономикасы жағдайында жазылған еңбектерге назар аудардық. Педагогика саласында Қоянбаев Ж.Б зерттеулерінен мағлұмат алсақ, информатика саласында Балапанов Е. К., Бөрібаев Б және тағы басқа зерттеушілер еңбегімен зерттеу жұмысымыздың мазмұнын байыта алдық. Себебі бүгінгі күнніңталабы оқушыларды оқыту барысында білім беру мазмұны қоғам талабына сай адам тәрбиесіне, яғни оқушылардың шығармашылық қабілеттерін дамытып, теориялық білімдерін практикада оңтайлы қолдана алуын да көздейді. Осыдан келе біз жұмысымызды әзірлеуде технология бағдарламалармен қатар Қазақстан Республикасының 2015 жылға дейінгі білім беруді дамыту тұжырымдамасын басшылыққа алдық
Сондай – ақ еңбек технологиясы кәсіптік оқыту мамандығына баулуда Беспалько В.П., Еримбетова С.К., Маджута А.Г., Ахметжан Б.С., Жұмағұлов Б., Шалабаева А. еңбектерінен құнды мағлұматтармен жұмысымызды жандандыра алдық.
Біз жұмысымызды әзірлеу барысында «Кәсіпке баулудың теориясы және әдістемесі» кафедрасы – профессор-оқытушы құрамының бірқатар еңбектерін пайдаландық. Атап көрсетсек: Ұзақова А.С., Камалов Ю.Н., «Оқытудың жаңа технологияларын оқу үрдісінде пайдалану», Жолдасбекова С.А. «Костюм композициясы» оқулығы және тағы басқалар.
Жоғарыда аталғандарды саралай отырып, біз зерттеу тақырыбын «Кәсіптік оқыту сабақтарында автоматты жобалау жүйесі элементтерін пайдалану» деп алдық.
Зерттеудің мақсаты: Кәсіптік оқыту сабақтарында автоматты жобалау жүйесі элементтерін ақпараттық технологиялар арқылы жүзеге асыруды педагогикалық және әдістемелік негізде зерделеу.
Зерттеу нысанасы: кәсіпке оқыту сабақтарында оқушыларға ақпараттық технология негізінде автоматты жобалау жүйесін оқыту үрдісі.
Зерттеу пәні: кәсіптік оқыту сабақтары барысында ақпараттық технологияларды пайдалану.
Зерттеудің ғылыми болжамы: Автоматты жобалау жүйесін ақпаратты технологиялармен орындау тиімді болады егер де:
Оқушылардың автоматты жобалау жүйесі бойынша алған теориялық білімдері олардың қабілеттеріне байланысты оқытудың инновациялық технологиясы мен жеке танымдық әрекеттеріне тән қалыптастырылатын дағдылары айқындалса, онда автоматты жобалау жүйесін ақпаратты технологиялар арқылы жүзеге асыру, оқушының білім сапасын арттырады.
Зерттеу міндеттері:
1. Ақпараттық технологияларды оқытудың қазіргі жағдайына талдау жасау.
2. Автоматты жобалау жүйесін ақпараттық технологиялр негізінде оқыту әдістемесіне талдау жасау
3. Кәсіптік оқыту бағдарлама мазмұнындағы ақпараттық оқыту мәселелерін зерделеу.
4. Ақпаратты технологияларды мектептің оқу үрдісінде оқытудағы сабақтар жүйесін ұсыну.
Зерттеудің әдістемелік жаңалығы: Оқушылардың автоматты жобалау жүйесі бойынша алған теориялық білімдері олардың қабілеттеріне байланысты оқытудың инновациялық технологиясы мен жеке танымдық әрекеттеріне тән қалыптастырылатын дағдылары айқындалып, автоматты жобалау жүйесін ақпаратты технологиялар арқылы жүзеге асыру оқушының білім сапасын арттыра түсетіндігінде.
Практикалық мәнділігі: Автоматты жобалау жүйесін ақпаратты технологиялар арқылы жүзеге асыру арқылы мұғалім іс - әрекеті нәтижелі болуында.
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
1. Қазақстан Республикасының “Білім туралы заңы”// Қазақстан, 2007. 27. 08.
2. Назарбаев Н.Ә. «Қазақстанның болашағы қоғамның идеялық бірлігінде». Алматы, 1996 ж.
3. Назарбаев Н.Ә. «Қазақстан – 2030 стратегиялық бағдарламасы». Алматы, 1997 ж.
4. Асанова С. Сымбат. – Алматы: “Атамұра”, 1995. -208 б.
5. Амонашвили Ш.А. Воспитательная и образовательная функции оценки учения школьника. —М., 1984.-125 стр
6. Аванесов В.С. Основы научной организации педагогического контроля в высшей школе: пособие для слушателей. —М., 1989.-106 стр
9. Беспалько В.П. Слагаемые педагогической технологии. 4-М., «Педагогика», 1989.-227 стр
10. Беспалько В.П. Программированное обучение. Дидиактические основы. -М., 1970.-127 стр
11. Боровик О.В. Развитие воображения: методические рекомендации. —М., 2000.- 201 стр
12. Пидкасистый П.И. Технология игры в обучении.-М., «Просвещение», 1992.
13.Бабанский Ю.К. Методические основы оптимизации учебно-воспитательного процесса. 1982 г.-461 б.
14.Монахов В.М. Технологические основы проектирования и конструирования учебного процесса. -Волгоград, «Перемена», 1995.-333 стр
15.Давыдов В.В. Психологическая теория учебной деятельности и методов начального обучения основанных на содержательном обобщении. --М., 1992.
16.Давыдов В.В. Проблемы развивающего обучения. — М., 1986.-193 стр
17. Бердник Т.О. Моделирование и художественное оформление одежды. – Ростов н/Д: Феникс,2001.-352с.
18.Егорова Р.И.Монастырная В.П. Іс тіге біл. 5-8 класс оқушыларына арналған кітап. Аударған Орынбаева, Тәжіғалиева А. –Алматы: Рауан баспасы, 1993 ж. – 167 б.
19.Ермилова В.В., Ермилова Д.Ю. Учебное пособие для студ. учреждений сред. проф. Обучение.–М.: Мастерство; Высшая школа, 2001. -184 ст.: ил.
20.Глималова Л.В. Основы моделирования и худ. оформления одежды. –М.: Просвещение, 1990.
21.Жолдасбекова С.А.Киімді көркемдеп сәндеу. - Шымкент:М.Әуезов атындағы ОҚМУ, 2003. -114 бет.
23.Горина Г.Ц. Моделирование формы одежды. -М., Просвещение, 1981 г. – 240 стр.
24. Бағжаева С. Әйел және балалар киімдерін сәндеп өңдеу. –Алматы, 1999. -231 б.
25.Доброхотова И. А. Беседы о моде или Зеркало, которое не лжет. -Алматы, 1991.
26.Козлова Т.В., Рытвинская П.В., Тимашева 3.Н. Основы моделирования и художественного оформления одежды. -М.: Легпромбытиздат, 1977.
27.Козлова Т.Б и др Художественное проектирование костюма.- М.: Легкая индустрия, 1982.-114 стр.
28.Литвинова И.Н., Шахова Я.А. Әйел сырт киімін әзірлеу. -Алматы: Ана тілі, 1993.
29.Левицкая Л.В. Технология швейных изделий. Учебное пособие. -М.: МОПИ им. Н.К. Крупской, 1989.-149 стр.
30.Матузова Е.М., и др. Разработка конструкционных изделий по моделям. -М.: Просвещение, 1985.
31.Махмутова X.И. Конструируем, моделируем, шьем. Книга для учащихся. -М.: Просвещение, 1992.
32.Пармон Ф.М., Кондратенко Т.П. Рисунок и графика костюма. -М.: Легпромбытиздат, 1990.
33.Пармон Ф.М. Композиция костюма. Учебник для вузов. -М.: Легпромбытиздат, 1985 г.
34.Конструирование одежды с элементами САПР: / ЕБ. Коблякова. Г.С.Ивлева и др. –М.: Легпромбытиздат, 1988. -464 стр.
1. Қазақстан Республикасының “Білім туралы заңы”// Қазақстан, 2007. 27. 08.
2. Назарбаев Н.Ә. «Қазақстанның болашағы қоғамның идеялық бірлігінде». Алматы, 1996 ж.
3. Назарбаев Н.Ә. «Қазақстан – 2030 стратегиялық бағдарламасы». Алматы, 1997 ж.
4. Асанова С. Сымбат. – Алматы: “Атамұра”, 1995. -208 б.
5. Амонашвили Ш.А. Воспитательная и образовательная функции оценки учения школьника. —М., 1984.-125 стр
6. Аванесов В.С. Основы научной организации педагогического контроля в высшей школе: пособие для слушателей. —М., 1989.-106 стр
9. Беспалько В.П. Слагаемые педагогической технологии. 4-М., «Педагогика», 1989.-227 стр
10. Беспалько В.П. Программированное обучение. Дидиактические основы. -М., 1970.-127 стр
11. Боровик О.В. Развитие воображения: методические рекомендации. —М., 2000.- 201 стр
12. Пидкасистый П.И. Технология игры в обучении.-М., «Просвещение», 1992.
13.Бабанский Ю.К. Методические основы оптимизации учебно-воспитательного процесса. 1982 г.-461 б.
14.Монахов В.М. Технологические основы проектирования и конструирования учебного процесса. -Волгоград, «Перемена», 1995.-333 стр
15.Давыдов В.В. Психологическая теория учебной деятельности и методов начального обучения основанных на содержательном обобщении. --М., 1992.
16.Давыдов В.В. Проблемы развивающего обучения. — М., 1986.-193 стр
17. Бердник Т.О. Моделирование и художественное оформление одежды. – Ростов н/Д: Феникс,2001.-352с.
18.Егорова Р.И.Монастырная В.П. Іс тіге біл. 5-8 класс оқушыларына арналған кітап. Аударған Орынбаева, Тәжіғалиева А. –Алматы: Рауан баспасы, 1993 ж. – 167 б.
19.Ермилова В.В., Ермилова Д.Ю. Учебное пособие для студ. учреждений сред. проф. Обучение.–М.: Мастерство; Высшая школа, 2001. -184 ст.: ил.
20.Глималова Л.В. Основы моделирования и худ. оформления одежды. –М.: Просвещение, 1990.
21.Жолдасбекова С.А.Киімді көркемдеп сәндеу. - Шымкент:М.Әуезов атындағы ОҚМУ, 2003. -114 бет.
23.Горина Г.Ц. Моделирование формы одежды. -М., Просвещение, 1981 г. – 240 стр.
24. Бағжаева С. Әйел және балалар киімдерін сәндеп өңдеу. –Алматы, 1999. -231 б.
25.Доброхотова И. А. Беседы о моде или Зеркало, которое не лжет. -Алматы, 1991.
26.Козлова Т.В., Рытвинская П.В., Тимашева 3.Н. Основы моделирования и художественного оформления одежды. -М.: Легпромбытиздат, 1977.
27.Козлова Т.Б и др Художественное проектирование костюма.- М.: Легкая индустрия, 1982.-114 стр.
28.Литвинова И.Н., Шахова Я.А. Әйел сырт киімін әзірлеу. -Алматы: Ана тілі, 1993.
29.Левицкая Л.В. Технология швейных изделий. Учебное пособие. -М.: МОПИ им. Н.К. Крупской, 1989.-149 стр.
30.Матузова Е.М., и др. Разработка конструкционных изделий по моделям. -М.: Просвещение, 1985.
31.Махмутова X.И. Конструируем, моделируем, шьем. Книга для учащихся. -М.: Просвещение, 1992.
32.Пармон Ф.М., Кондратенко Т.П. Рисунок и графика костюма. -М.: Легпромбытиздат, 1990.
33.Пармон Ф.М. Композиция костюма. Учебник для вузов. -М.: Легпромбытиздат, 1985 г.
34.Конструирование одежды с элементами САПР: / ЕБ. Коблякова. Г.С.Ивлева и др. –М.: Легпромбытиздат, 1988. -464 стр.
МАЗМҰНЫ
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .3
... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ...
1-тарау. Оқушыларды ақпараттық технологияға оқытудың педагогикалық 8
негізі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .8
... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... .
1.1 Ақпаратты технологияларды оқытудың қазіргі 23
жағдайы ... ... ... ... ... ..
1.2 Ақпаратты технологиялардың автоматты жобалау жүйесінде
пайдаланылуы ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... .31
... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... .
31
2-тарау. Автоматты жобалау жүйесін ақпаратты технологиялар арқылы
оқытуды жүзеге асыру 40
әдістемесі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .77
... ...
2.1 Кәсіптік оқыту бағдарламасы мазмұнындағы ақпараттық оқыту 88
мәселелері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .90
... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... 93
2.2 Автоматты жобалау жүйесін ақпаратты технологиялар арқылы
оқытудағы сабақтар
жүйесі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... .. 2.3 Автоматты жобалау жүйесін математикалық қамтамасыз
ету ... ... ...
Қорытынды ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ...
Пайдаланылған
әдебиеттер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... .
Қосымша ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ...
Кіріспе
Жұмыстың көкейкестілігі: Қазақстан Республикасындағы білім беруді
дамытудың 2005 – 2010 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасында
жалпы білім берудің мақсаты қазіргі қоғам талабына сай алынған терең
білім, білік, дағдылар мен құндылықтардың негізінде еркін бағдарлай
білетін, қойылған мақсатқа танымдық қызмет жасау арқылы жете алатын, өз
бетінше дұрыс, тиімді шешімдер қабылдауға қабілетті жеке тұлғаны
қалыптастыру екендігі атап көрсетілген. Бұл мақсатқа жету үшін педагогика
теориясы мен оқу –тәрбие үрдісінің нақты өзгерістер енгізумен қатар
елімізде болып жатқан түрлі бағыттағы білім беру қызметіне жаңаша қарауды,
табыстарды сын көзбен бағалай отырып саралауды, жастардың шығармашылық
әлеуметін дамыту, мұғалім іс - әрекетінде жаңашылдықты қажет етеді .
Қоғамдағы қайта құрулар, экономиканы дамытудағы жаңа стратегиялық
бағдарлар, қоғамның ашықтығы, оның жедел ақпараттануы мен қарқынды дамуы
білім беруге қойылатын талаптарды түбегейлі өзгертті. Әлемнің жетекші
елдерінің көпшілігі олардың білім беру жүйесі білім берудің мақсатын,
мазмұны мен технологияларын оның нәтижесіне қарап бағалайтын болады.
Қазір педагогикалық қоғамдастықтың алдында білім берудің жаңа моделін
құрудың, сынақтан өткізу мен енгізудің ауқымды міндеті тұр. Оның негізіне
оқытудың жаңа технологияларын, оның ішінде кәсіптік білім беру
бағдарламаларының қоғам мен еңбек нарығының өзгеріп отыратын
қажеттіліктеріне тез бейімделуге ықпал ететін ақпараттық коммуникациялық
технологияларды енгізу және тиімді пайдалану жатады (ҚР Білім беру туралы
заңы 2007 ж. 15 тамыз).
Сол себепті жалпытехникалық және кәсіптік білім беру жаңа оқу
принциптері, оқу мазмұнын саралау, ықпалдастыру және кәсібилендіру
негізінде жүргізілуі тиіс. Қазіргі кезде мектепте кәсіптік білім беру
қызметінің негізгі бағыты білім алушылардың жаңа технологиялар
талаптарының деңгейінде және еңбек рыногының дамуына сәйкес білікті
кәсіптік даярлығын қамтамасыз ету үшін жәткілікті және қажетті жағдайлар
жасау болып табылады. Техникалық және кәсіптік білім берудің мақсаты жеке
тұлғаның және жекелеген әлеуметтік топтардың өзіндік ерекшеліктерін ескере
отырып, қоғам мен еңбек рыногының техникалық және кәсіби біліктілігі жоғары
жұмысшы кадрлары мен мамандарына деген қажеттілігін қанағаттандыру болып
табылады.
Кәсіптік білім берудің мазмұны жалпы кәсіптік және арнайы пәндердің
кәсіптік білім беру бағдарламаларын ойдағыдай меңгеруге жетекші болып
саналатын жалпы білім беретін, әлеуметтік – экономикалық пәндер бойынша
ықпалдастырылған курстарды зерделеуді және қалаған мамандық бойынша
жұмыстың кәсіби дағдыларын меңгеруді көздейді .
Кәсіптік білім беруде технология курсында жоба – оқушылардың өз
бетінше белгілі бір жүйедегі интеллектуалды және практикалық ептілігін
қалыптастыра отырып, қандай да бір бұйымды құжаттары арқылы жоспарлаудан,
дайын бұйым әзірлеумен аяқталатын шығармашылық жұмыс. Жоба жұмыстарын
орындау барысында еңбек және оқу іс - әрекеттері байланысының екі кезеңі
– тұтас бір іс - әрекет ретінде ұсынылады.Еңбек іс - әрекеті жобаны
орындау барысында маңызды рөл атқарады. Бұл педагог қызметкердің
біліктілігі мен шеберлігі ғана емес оның жаңа технологияларды игеруге,
ғылыми – зерттеу жұмыстары мен жаңа шығармашылық жоба жұмыстарын
жүргізуге құлшынысына байланысты болады .
Жоғарыда атап айтқанымыздай қазіргі қоғамда ақпараттық және жоғары
технологиялар әрбір салаға толығымен еніп, қалыптасуда. Жоғары
технологиялар күннен күнге қарқынды дамып, жаңара түсуде. Әрине бұл
өзгерістер білім беру саласына да терең енді. Осыдан келе автоматты жобалау
дегеніміз жоба этаптарын түрлі, көптеген функциялы ЭЕМ көмегімен
орындауды айтуға болады. Автоматты жоба оқушылардың жұмыс істеу
ерекшеліктеріне, жас ерекшеліктеріне назар аудара отырып, мұғалімге жаңашыл
тәжірибелерді жеке әдістемелерде кеңінен пайдалануға, кәсіи шеберлігін
арттыруда оқушыларды жаңа технология үрдісінде оқытуға мүмкіндік береді.
Мұғалім ақпараттық технологияларды сабақты ұйымдастыру барысында
орынды, оқушылардың ерекшеліктерін ескере отырып, сабақ мазмұнымен ғана
емес жан – жақты пәнаралық байланыстарды ескере отырып пайдалана алса
оқытудың дамытушылық нысандары орындалады.
Ақпаратты технологиялар көмегімен білім беруді дамытудың
аспектілерін педагогика – психологиия ғылымдарында жетістікпен зерттелініп
қарастырылуда. Бұл тақырып технологялар пайда болған мезеттен бастап
зерделеніп келе жатқанмен өзінің актуалдылығын жоғалтқан жоқ. Бұл мәселе
аспектілері бірқатар еңбектерде ашылып көрсетіліп, зерделенді. Атап
айтқанда Комиссаров О.Ю., Скирута М.А., Одежда и компьютер,
Бескровайная Г.П., Куренова С.В., Проектирование детской одежды,
Констуирование одежды с элементами САПР т.б. көрсетуге болады.
Бұл еңбектерді ашып қарастыра отырсақ мұнда күделікті оқу еңбегіне
қарағанда ақпараттық технологияларды, яғни автоматты немесе жартылай
автоматты машиналар мен құрылғыларды, сонымен қатар модельдеу және
конструкциялау үшін қолданылатын компьютерлік бағдарламалардың функциялары
мен қолдану әдістері қарастырылған.
Біздің зерттеу жұмысымызда киімді конструкциялау және моделдеу
элементтері де қарастырылғандықтан Шершнева Л.П. Әйел және бала киімін
конструкциялаудың негіздері, Бағжаева С.Қ. Әйелдер мен балалар киімдерін
сәндеу технологиясы, Литвинова И.Н., Шахова Я.А. Әйел сырт киімін
әзірлеу және тағы басқа оқулықтарынан алған мәліметтермен зерттеу
жұмысымызды толықтырдық.
Зерттеудің маңыздылығы өмір талабынан туындап отырғандықтан
оқушылардың жас және психологиялық ерекшеліктерін қарастыру қажеттілігінен
қазіргі нарық экономикасы жағдайында жазылған еңбектерге назар аудардық.
Педагогика саласында Қоянбаев Ж.Б зерттеулерінен мағлұмат алсақ,
информатика саласында Балапанов Е. К., Бөрібаев Б және тағы басқа
зерттеушілер еңбегімен зерттеу жұмысымыздың мазмұнын байыта алдық. Себебі
бүгінгі күнніңталабы оқушыларды оқыту барысында білім беру мазмұны қоғам
талабына сай адам тәрбиесіне, яғни оқушылардың шығармашылық қабілеттерін
дамытып, теориялық білімдерін практикада оңтайлы қолдана алуын да
көздейді. Осыдан келе біз жұмысымызды әзірлеуде технология бағдарламалармен
қатар Қазақстан Республикасының 2015 жылға дейінгі білім
беруді дамыту тұжырымдамасын басшылыққа алдық
Сондай – ақ еңбек технологиясы кәсіптік оқыту мамандығына баулуда
Беспалько В.П., Еримбетова С.К., Маджута А.Г., Ахметжан Б.С., Жұмағұлов Б.,
Шалабаева А. еңбектерінен құнды мағлұматтармен жұмысымызды жандандыра
алдық.
Біз жұмысымызды әзірлеу барысында Кәсіпке баулудың теориясы және
әдістемесі кафедрасы – профессор-оқытушы құрамының бірқатар еңбектерін
пайдаландық. Атап көрсетсек: Ұзақова А.С., Камалов Ю.Н., Оқытудың жаңа
технологияларын оқу үрдісінде пайдалану, Жолдасбекова С.А. Костюм
композициясы оқулығы және тағы басқалар.
Жоғарыда аталғандарды саралай отырып, біз зерттеу тақырыбын Кәсіптік
оқыту сабақтарында автоматты жобалау жүйесі элементтерін пайдалану деп
алдық.
Зерттеудің мақсаты: Кәсіптік оқыту сабақтарында автоматты жобалау
жүйесі элементтерін ақпараттық технологиялар арқылы жүзеге асыруды
педагогикалық және әдістемелік негізде зерделеу.
Зерттеу нысанасы: кәсіпке оқыту сабақтарында оқушыларға ақпараттық
технология негізінде автоматты жобалау жүйесін оқыту үрдісі.
Зерттеу пәні: кәсіптік оқыту сабақтары барысында ақпараттық
технологияларды пайдалану.
Зерттеудің ғылыми болжамы: Автоматты жобалау жүйесін ақпаратты
технологиялармен орындау тиімді болады егер де:
Оқушылардың автоматты жобалау жүйесі бойынша алған теориялық білімдері
олардың қабілеттеріне байланысты оқытудың инновациялық технологиясы мен
жеке танымдық әрекеттеріне тән қалыптастырылатын дағдылары айқындалса, онда
автоматты жобалау жүйесін ақпаратты технологиялар арқылы жүзеге асыру,
оқушының білім сапасын арттырады.
Зерттеу міндеттері:
1. Ақпараттық технологияларды оқытудың қазіргі жағдайына талдау жасау.
2. Автоматты жобалау жүйесін ақпараттық технологиялр негізінде оқыту
әдістемесіне талдау жасау
3. Кәсіптік оқыту бағдарлама мазмұнындағы ақпараттық оқыту мәселелерін
зерделеу.
4. Ақпаратты технологияларды мектептің оқу үрдісінде оқытудағы сабақтар
жүйесін ұсыну.
Зерттеудің әдістемелік жаңалығы: Оқушылардың автоматты жобалау жүйесі
бойынша алған теориялық білімдері олардың қабілеттеріне байланысты оқытудың
инновациялық технологиясы мен жеке танымдық әрекеттеріне тән
қалыптастырылатын дағдылары айқындалып, автоматты жобалау жүйесін ақпаратты
технологиялар арқылы жүзеге асыру оқушының білім сапасын арттыра
түсетіндігінде.
Практикалық мәнділігі: Автоматты жобалау жүйесін ақпаратты
технологиялар арқылы жүзеге асыру арқылы мұғалім іс - әрекеті нәтижелі
болуында.
1-тарау. Оқушыларды ақпараттық технологияға оқытудың педагогикалық
негізі
1.1 Ақпаратты технологияларды оқытудың қазіргі жағдайы
Біріккен ұлттар ұйымының шешімімен ХХІ ғасыр – ақпараттандыру ғасыры
деп аталды. Қазақстан Республикасы да ғылыми – техникалық прогрестің
негізгі белгісі – қоғамды ақпараттандыру болатын жаңа кезеңге енді. Қоғамды
ақпараттандыру – экономиканың, ғылымның, мәдениеттің дамуының негізгі
шарттарының бірі. Осы мәселені шешудегі басты рөл мектепке жүктеледі.
Қазіргі таңда әлеуметтік жағынан қорғалған адам – ол технология ауысына
және нарық талабына сай терең білімді, әрі жан – жақты адама. Қазіргі білім
жүйесінің ерекшелігі – тек біліммен қаруландырып қана қоймай, өздігінен
білім алуды дамыта отырып, үздіксіз өз бетінше өрлеуіне қажеттілік тудыру.
Қорытындысында білім беру – адамға үздіксіз оқуға, білім алуға жан –
жақты білім қызметін ұсынатын әлеуметтік институт болуы керек.
Елімізде білім берудің жаңа жүйесі жасалып, оның мазмұнының түбегейлі
өзгеруі, оның дүниежүзілік білім кеңістігіне енуі бүкіл оқу - әдістемелік
жүйеге, мұғалімдер алдына жаңа талаптар мен міндеттер қойып отыр.
Бұдан шығатыны, ХХІ ғасырдың алғашқы жылдарының негізгі проблемаларының
бірі – Білім – бүкіл өміріңе қағидасынан Білім бүкіл өмір бойына
қағидасына өте алатын білім жүйесінің құрылымдарын іздеу болып табылады.
Кәсіптік оқытудың тиімділігін арттырудың жолдары өте көп. Соның бір
жолы ретінде оқытудың жаңа технологиясын енгізуді атап өтуге болады.
Бүгінгі таңдағы инновациялық білім берудің мәні – білім беруге және
өздігінен білім алуға негізделген қабілеттерді дамытады. Мұндай жағдай
абсолюттық білім беру мұратынан бас тартуға мәжбүр етіп, жаңа мұратқа өзін
- өзі басқаратын және өздігінен білім алатын адамның қабілеттерін барынша
дамытуға итермелейді.
Ол үшін білім беру парадигмасын өзгерту қажеттілігі туындап отыр.
Парадигма грек тілінде [PARADIGMA] – үлгі (эталон) деген түсінікті
береді. Яғни практикалық және теориялық проблемаларды шешуге басымдық
көрсететін теория жайындағы ұғым. Сондықтан классикалық сабақ беру
идеяларын шығармашылықпен дамыта отырып ұдайы жетілу үстіндегі жүйе.
Қазіргі таңдағы оқушы – ақпаратпен қаруланған, жан – жақты дамыған
тұлға. Оның білімдік қабілеттерін дамыту үшін мұғалімдер жан – жақты
қаруланған болуы қажет.
Балаға білім бергенде, алыстан жақынға, таныстан жатқа көшіп, жаңа
білімді ескі білімге байлап беру керек — деп Мағжан Жұмабаев айтқандай,
оқыту процесіне жаңа көзқараспен қарау керек.
Дәстүрлі және инновациялық оқыту әдістері.
Дәстүрлі оқыту үлгісіндегі Инновациялық оқыту
үлгісіндегі
моделі моделі
Сурет 1. Дәстүрлі және инновациялық оқыту әдістері.
Қазіргі таңдағы мультимедия технологиялары – бұл оқу үрдісінде жаңа
ақпаратты технологиялардың кеңінен дамып жатқан бағытының болуы.
Мультимедия технологиялары оқу үрдісін байытады, оқытуды тиімді етуге
мүмкіндік береді.
Бағдарламалы және әдістемелі қамтамассыздандырылулардың жақсартылуы,
сонымен қатар, оқытушылар құрамының квалификациясының жоғарылатуында,
білім беруде қазіргі ақпаратты технологиялардың қолданылуы көрінеді.
Мәтіндік ақпаратпен, графикалық бейнемен, дыбыспен, анимациялы компьютерлік
графикамен бір кешенде жұмыс істеуге мүмкіндік беретін қазіргі заманғы
техникалы орталар мультимедия ортасы, бейнелеудің компьютерлік және
бейнекомпьютерлік ортасы болып табылады.
Мультимедия және гипермедия – технологиларында күшті орналастырылған
бөлімдік ресурстар бар, олар кілттік компетенциялардың қалыптасу және шығу
орталарын қамтамассыздандыруы мүмкін. Оларға ақпаратты және комуникативтік
технологиялар жатады. Мультимедия және телекомуникационды технологиялар
жалпы білім жүйесінде жаңа әдістемелік жолдарды ашады.
Мультимедия (multimedia – көп орталы) – бұл әр түрлі физикалық
көрсетілімі бар (мәтін, графика, сурет, дыбыс, анимация, видео) және әр
түрлі тасушыларда орналасқан (магниттік және оптикалық дискілер, аудио және
видеолениалар) ақпаратты өңдеумен байланысқан компьютерлік технологиялар
ауданы.
Мультимедия құралдары – бұл әртүрлі орталарды қолданып (дыбысты, видео,
графиканы, мәтінді, анимацияны) адамға компьютермен араласуынамүмкіндік
беретін ақпаратты және прогрммалы құралдар комплексі. Мультимедия
пайдаланушыға фантастикалық әлемде (виртуалды шындық) болуға, осы әлеммен
интерактивті араласуына мүмкіндік береді.
Виртуалды шындық – бұл иллюзиялы дүние, адам оған кіріп (еніп),
сонымен ара қатынас жасайды.
Виртуалды шындық жүйесі – бұл осы енумен ара қатынасты
қамтамасыздандыратын иммитациялық программалар мен техникалық құралдардың
жиынтығы. Мультимедия - бұл қазіргі техникалық және бағдарламалық
құралдарды қолдану арқылы интерактивті бағдарламалық қамтамасыздандыруды
басқарумен орындалатын визуальді және аудиоэффектілердің өзара әрекеті.
Олар бір цифрлік көрсетілмде мәтінді, дыбысты, графиканы, фотосуретті және
бейнені біріктіреді.
Гипермедия – бұл мультимедиялық объектілер арасында ауысу үшін
гипермәтіндік сілтемелер арқылы байланысқан компьютерлік файлдар.
Барлық бағдарламалар құралдар, соның ішінде дайын электронды оқулықтар
мен кітаптар, сонымен қатар, өзіндік деп шығарылған құралдар оқытушыға
оқыту тиімділігін жоғарылатуға мүмкіндік береді. Қазіргі таңда оқытушының
ақпаратты өңдеу және алуда көмекшісі Интернет болып табылады. Оқу
орындарында ақпаратты экранды түрде беруді жаңа әдістер немесе бөлек оқыту
әдісі ретіндегі бейнені айтуға болады. Бейне әдісі білімді беру үшін
бақылауды, қайталауды, бекітуді талдап қорытындылауды ұйымдастыру үшін
қолдануға болады.
XXI ғасыр табалдырығын білім мсн ғылымды инновациялык технология
бағытымен дамыту мақсатымен атауымыз үлкен үміттің басты нышаны болып
табылады. Ұрпағы білімді халыктың болашағы бұлыңғыр болмайды. Жас ұрпаққа
сапалы, өнегелі тәрбие мен білім беру бүгінгі күннің басты талабы.
Тәуелсіз мемлекетімізге еңбекқор. Кәсібін терең түсінетін, өзінің
білімі мен іскерлігі жан-жақты қолдана білетін мамандар қажет. Осы
айтылған міндеттер – мамандар дайындайтын жоғары оқу орындарының алдында
тұрған негізгі мәселелер. Өйткені халыкка білім беру реформасы ғылыми
негізге сүйенген пәнді оқытудың жоғары деңгеймен камтамасыз етуді
міндеттеп отыр .
Инновациялық технологияны меңгеру қабілеттерін дамытсам деген ізгілік
ниетімен бірігіп жатыр. Қалай десек те, ізденіспен жаңалық дөңгеленген
дүние тіршілігінің бойында айналған канмен тең.
• Әлемдік білім кеңістігіне толығымен кіру білім беру жүйесін халықаралық
деңгейге көтеруді талап ететіні сөзсіз. Білім беру сапасы негізінен 10
тарауды камтиды. Яғни баланы дүниеге келгеннен бастап тәрбиелейтін
орталарының казіргі қоғам талабына сай жүйеленуі, барлык салаға тиісті
материалдык базаның кеңеюі және кәсіби біліктілігі жогары дамыған шебер
маман жетілдіру; т.б. болып табылады.
XX ғасыр деңгейінде білім беру мен кәсіптік даярлау бағытында Қазакстан
жоғары оқу орындарының міндеті - әлемдік стандарттар деңгейінде білім беру,
ал жетекші оқу орындарының дипломдары күллі әлемге танылуы тиіс. Осы
міндеттерді жүзеге асыру үшін шәкірттер мен мамандарды қазіргі қоғам
үрдісіне сай инновациялық технологияларымен білім беру негізінде меңгерту
қажет.
Инновация түсінігін ағылшын тілінен аударғанда жаңалық енгізу,
жаңашылдық ұғымды білдірген. Ал тамыры тереңде жаткан термин латын
тілінің жаңару, өзгерусөздерімен баламаланы. Бұдан бұрын болмаған
жаңалық, қоғамдық қажетіліктерді қанағаттандырудың жаңа әдісі деген
түсініктерді білдіреді. Ол ең алғаш рет XIX ғасырда мәдениеттанушылардың
зерттеулерінде пайда болған (бір мәдениеттен екінші мәдениетке өту
элементтерінің жаңашалануы). Одан кейіи инновациялык процестің толық
түсінігі XX ғасырдың басында экономист И.Шумпегер ұсынды. Ғалым
экономикалык жүйенің дамуындағы өзгерудің "жаңа комбинациясын" талдады. 30-
шы жылдары И.Шумпегер, Г.Мемш "инновация" терминін ғылымға енгізді. Себебі
жаңа технологияның және заттың, ғылыми тұтас жаңалығын ашты. Осы кезден
бастап "инновация","инновациялык процесс". "инновациялык потенциал"
терминдері жалпы ғылымдардың терминологиялык жүйесін байытты. Инновациялық
жалпы ғылыми түсінігі жүйе кызметінің тұтастай өзгеруін анықтайды. Ол жүйе
элеметтерінің және әртүрлі сфералардың сапалық және сандық өзгеруі .
Бүгінгі күні білім беру мекемелерінде теориялық және практикалық
жұмыстарда әртүрлі педагогикалық инновация технологияларының нұсқаулары
қолдануда. Ауқымды инновациялық технология нақтылы жүйе мен жіктелуді керек
етеді. Осы мәселемен А.Я.Савельев. В.М.Максимов, Г.К.Селевко, т.с.с.
ғалымдар айналысты.
В.М.Максимов өзінің зерттеулері бойынша келесі жіктелулерді ұсынады:
құрылымдық логикалық технология, интеграциялық технология (әртүрлі пәндік
білімдердің бір-бірімен байланысты). Ойындар технологиясы, тренингтік
технология, ақпараттық техология. Диалогтық технология.
Осы жіктелулер қазіргі кезде кең қолданылуда.Себебі білім берудің
негізгі жолы – оқыту. Оқыту-ұстаз бен оқушы белгілі бір мақсатты жүзеге
асыратын біртұтас педагогикалық процесс.Ал белгілі бір мақсатты толық
жүзеге асыру оқытуды тиімді ұйымдастырумен сипатталады. Оқытудың білім беру
тәрбиелік, дамыту функцияларын кеңінен қолдану қажет.
Әрбір педагогикалық технология жеке тұлғаның өзін-өзі дамытуға, оның
өзіндік шығармашылық қабілеттерін арттыруға қолайлы жағдай жасауға қажетті
обьективті әдістемелік мүмкіндіктерді қамтиды.
Жаңа технологиямен жұмыс істеу үшін төмендегідей алғы шарттар кажет:
- оқу үрдісін интенсивтендіруді жаппай қолға алу;
- оқушылардың сабақтастылығын болдырмау шараларын кешенді
түрде карастыру. Оның ғылыми-әдістемелік, окыту-әдістемелік,
ұйымдастырушылық себептеріне үнемі талдау жасап, назарда ұстау:
- жаңа буын оқулықтарының мазмұнын зерттеп білу, пәндік білім стандартымен
жеке танысу, білімді деңгейлеп беру технологиясын игеру арқылы окушыларға
білімді мемлекеттік стандарт деңгейінде игеруге кол жеткізу;
-оқу үрдісін ізгілендіру мен демократияландыруды үнемі басшылыкка алу .
Әрбір ұстаз осындай шарттарды игеріп, ескеріп жаңаша оқытуға бетбұрыс
жасауы керек. Себебі бүгінгі педагогика ғылымы жаңа технологияны тиімді
пайдалануымен ерекшеленеді.
Педагогика ғылымында баланы оқыту мен тәрбиелеу жаңа технология бойынша
әдістемелік жүйенің басты мақсаты болып табылады. Жаңа технология оқытуды
ізгілендіру, яғни оқу құралдарын окушылардың өздігінен танымдык іс-
әрекетінде пайдалануға көмектеседі.
Гуманитарлық пәндер жүйесінде оқытудың инновациялық әдіс-тәсілдерін
пайдаланудың педагогикалық шарттарына: инновациялық ізденіс қажеттілігі,
инновациялық әдіс-тәсілдер жайлы білім, инновациялык әдіс-тәсілдерінің
тиімді жолдарын қарастыру, инновациялык әдістерді меңгеру, инновациялық
әдіс-тәсілдерді пайдалану және білім беруді ұйымдастыру формалары,
инновациялық әдіс-тәсілдердің нәтижесінің болуы, инновациялық әдіс-
тәсілдердің озық тәжірибелерін бекіту жатады.
XVIII ғасырдың аяғында өмір сүрген шведтік педагог Иоган Генрих
Песталоцци "оқыту кезінде бас, жүрек, қол бірге карастырылуы қажет" деп
айтып кеткен. Сол үшім білімгерлер баспен ойлап, жүрекпен түсініп,
қолдарымен істеуі керек. Бүл үшін әр ұстаз төменгі қағидаларды ескеруі
кажет:
- баланың бойындағы құмарлығын, қызығушылығын жойып алмай, оның үнемі алға
жылжуға деген табиғи талап-тілектерін, сұраныс пен мұқтаждыктарын ескеру,
шығармашылығын жетілдіру;
Соңғы жылдары компьютерлік технологиялар деген ұғым ақпараттық
технологиялар терминімен алмастырылуда. Бүкіл ақпараттық технологиялар
компьютерлік оқытумен байланысты. Қазіргі күннің қажеттілігі - қарқыңды
күшейте (интенсивті) оқытудың ашық жүйелерін жасау және қолдану. Бұл
жүйелер студентке өзіне тиімді оқыту технологиясын таңдап алуына және жеке
даму бағдарламасын құруына мүмкіндік береді. Бірақ, қарқынды күшейте
оқытудың ашық жүйелерін синтездеуді іске асыру төмндегідей шарттарды
орындағанда ғана мүмкін болады:
* Оқыту үрдісі жүргізілетін ортаның сипаттарын жан-жақты есепке алу:
педагогикалық ортаның мазмұндык сипаты студенттердің білім, білік,
дағдыларымен, танымдық және мәдени потенциалымен, оқуды және өздігінен
жұмысты ұйымдастыруының әдістерімен және формаларымен анықталады;
* Оқыту үрдісінің студент жеке тұлғасына қатысты бейімделу принципінің
ұсталуы: бұл принцип практикада студенттің пәнді игеруінің тармақталған
бағдарламасын жасау арқылы іске асады (пәннің ішкі және сыртқы модульдерін
құрастыру);
* Студенттің жалпы ғылымдық және арнаулы білімдерді қысқаша түрде,
базалық білімдер берілген пәннің логикалық конструкциясын жобалау арқылы
жеке игеруін жылдамдату принципі.
1. Пәннің жалпылама логикалық конструкциясын жобалау алгоритмі төмендегідей
процедуралардан тұрады:
1. Мазмұнды бөлек элементтер жүйесі түрінде елестету, қарастыру;
2. Базалық білімдерді бөліп қарастыру үшін элементтердің өзара байланысының
матрицасын жобалау.
3. Базалық білімдерді символдык, графикалық т.б. түрлерде модельдеу.
4. Базалық білімдерді неғұрлым жалпы ұғымдар мен олардың арасындағы
жүйелік байланыстарды анықтау үшін қайта жасақтау.
5. Ғылыми білімнің берілген бөліміне тән танымдық қызметтің жалпы құрылымын
қалыптастыру.
6. Жалпы әдіс-құралдармен шешілетін жеке тапсырмалар жүйесін жасау.
2. Жаңа ақпараттық технологияларды қолданудың педагогикалық тұрғыдан
тиімділігі принципі. Бұл принцип ҚОЖ-ды жобалау мен жасаудың әрбір
қадамының тиімділігін педагогикалық бақылауға алуды талап етеді. Сондықтан
да алдыңғы орынға техниканы енгізуді емес, оқу курстары мен білім беру
қызметтерін мазмұндық толықтыруды қою қажет.
3. Білім берудің мазмұнын таңдау принципі. Қашықтан оқыту жүйесінің оқу
курстары мен пәңдерінің мазмұны мемлекеттік білім беру стандарттарының
нормативтік талаптарына сай болуы қажет.
4. ҚОЖ ағымындағы ақпараттардың қауіпсіздігін қамтамасыз ету принципі.
Қажетті ақпараттардың сақталу, берілу және қолдану кезіндегі қауіпсіздігін
ұйымдастыру және олардың ұзақ мерзімге сенімді сақталуының техникалық
тәсілдерін қарастыру.
5. Білім берудің бастапқы (старттық) деңгейі принципі. Қашықтан білім беру
жүйесінде тиімді окыту — білім, шеберлік, дағдылардың белгілі бір
мөлшердегі жиынтығын талап етеді. Мәселен, оқудан үміткер тыңғылықты білім
алуы үшін өз бетімен оқу еңбегінің ғылыми негіздерімен таныс болуы,
компьютермен жұмыс жасаудың керекті дағдыларын игеруі шарт.
6. Оқытудың технологиясына сәйкестілік принципі. Дәстүрлі окытудың пәңдік
моделдерінде оқытуды ұйымдастырудың формалары ретінде лекциялар, семинар
және тәжірибелік сабақтары, имитациялық немесе іскерлік ойындар,
лабораториялық және өзіндік сабақтар, өндірістік практика, курстық және
дипломдық жұмы-стар, білімді игерудің деңгейін бақылау жүргізіледі. ҚОЖ-дың
дамуы барысында керек болған жағдайда оған косылатын жаңа моделдер пайда
болуы мүмкін. Мұндай моделдердің мысалы ретінде объектіге бағытталган
немесе жобалық-ақпараттық моделдерді атауға болады. Бүл моделдердегі
оқытудың ұйымдастырушылық формалары ретіндс компьютерлік конференциялар,
телеконференциялар, ақпараттық сеанстар, телеконсультациялар, жобалық
жұмыстар жәнс т.б. колданылуы мүмкін.
7. Оқытудың мобилділігі принципі. Бұл принцип оқушыға өз білім алу
бағдарламасын керекті бағытта түзете немесе толықтыра алуға мүмкіндік
беретін ақпараттық жүйелерді, қашықтан білім алуға арналған білімдердің
базалары мен банктерін жасауға негізделген. Бұл жағдайда білім берудің
басқа да бағыттарына ауысу мүмкіндігін қамтамасыз ететін ақпараттық
инвариантгық білім беруді сақтау талап етіледі.
8. Қашықтан білім берудің қолданыстағы білім берудің басқа формаларына
қарама-қайшы немесе кедергі болмауы принципі. Жобаланған ҚОЖ енгізілетін
ақпараттық технологтар дәстүрлі кәсіби білім беру жүйесіне кедергі
келтірмей, оған табиғи түрде интеграцияланған жағдай-да ғана қажетті
әлеуметтік және экономикалық тиімділікті қамтамасыз ете алады.
7. Қашықтан білім берудің ерекшеліктері.
Икемділік. Оқушылар көп жағдайда лекция, семинар түріндегі сабақтарға
қатыспайды. Әркім өзі тандап алған мамандықты қажетті деңгейде игеру үшін
өзіне ғана керекті мөлшерде білім алады.
Модулділік. Қашықтан оқыту бағдарламаларының негізіне модулдік принцип
салынады. Оқушылар игеретін әрбір пән немесе пәндер жүйесі белгілі бір
ғылым саласы туралы тұтас ұғым қалыптастырады. Ал, мұның өзі бір-біріне
тәуелсіз оқу курстарынан жеке немесе топтық талаптарға жауап беретін оку
жоспарын құруға мүмкіндік береді.
Параллелділік. Оқыту процесі негізгі кәсіби қызметтің окумен қатар
жүруіне мүмкіндік береді, яғни, өндірістен қол үзбеуге жағдай жасайды.
Алыстан қызмет көрсету мүмкіндігі. Оқушы мен білім беретін мекеме
арасындағы қашықтық (байланыс жүйелері жұмысының сапалылығы жағдайында)
тиімді білім беру процесіне кедергі болмайды.
Қамту. Бұл ерекшелікті кейде көпшілікті қамту деп атайды. ҚОЖ
жүйесінде оқитыңдар саны шектеулі параметрге жатпайды. Олардың кептеген оқу
ақпараттары көздеріне (электрондық кітапханалар, ақпарат базалары) ену
мүмкіндіктері бар, сондай-ақ олар бір-бірімен және оқытушымен байланыс
жүйелері немесе басқа да ақпаратық технологиялар құралдары арқылы байланыса
алады.
Рентабелділік. Қашықтан окытудың бұл ерекшелігі оның экономикалық
тұрғыдан тиімділігімен айкындалады. Шетелдік қашықтан оқыту жүйелерін
бағалау олардың дәстүрлі жүйегс қарағавда 10-50% - ға арзанға түсетінін
керсетіп отыр. Бұл, әдетте оқу аландарын және акпараттық технологиялардың
техникалық күралдарын тиімді қолдану, сондай-ақ, оқу материалдарының
неғүрлым шоғырландырылған және бір жүйеге келтірілген мазмүнын қолдану, ҚОЖ
технологиясының өте көп тыңдаушылар санына бағытталғандығымен
түсіндіріледі.
Жаңа ақпараттық технологиялар. Қашықтан оқыту жүйесінде басым түрде
жаңа ақпараттық технологиялар (ком-пьютерлер, аудио-бейнетехника,
телекоммуникациялардың жүйелері мен құралдары т.б.) қолданылады.
Қашықтан оқытудың құралдары мен формалары.
қашықтан оқытудың білім берушілік үрдісінде келесі оқыту құралдары
қолданылады:
* Баспалық шығарылымдар;
* Электрондық басылымдар;
* Кәдімгі және мультимедиалық варианттардағы компьютерлік оқытушы жүйелер;
* Оқу-ақпараттық аудиоматериалдар;
* Оқу-ақпараттық бейнематериалдар;
* Қашықтан жүргізілетін лабораториялық практакумдар;
* Тренажерлар;
* Алыстан қол жеткізілетін (удаленный доступ) білімдер мен ақпараттар
базалары;
* Электрондық кітапханалар;
* Эксперттік оқыту жүйелеріне негізделген дидактикалык матсриалдар;
* Геоинформациялық жүйелерге негізделген дидактикалық материалдар;
* Компьютерлік жүйелер.
Қашықтықка ақпараттар жеткізу технологиясы бойынша кашыктан окытудын
мынадай түрлерін бөліп керсетуге болады:
* Баспалык материалдарды почта арқылы тарату (дәстүрлі сырттан оқыту
формасына тән);
* Аудио-бейнетаспаларды тарату;
* Интерактивті теледидар мен бейнеконференциялар арқылы тарату;
*Телеконференциялар, Internet жүйесі базасында) арқылы;
* Электрондық почта және тарату қағаздары арқылы (Internet жүйесі
базасында) тарату;
Соңғы кездерде Іпіегпеt технологиясы басқа формаларды ығыстырып
шығаруда. Бұл құбылыс үш жағдайға байланысты:
1. Кез-келген оқу моделін неғұрлым арзан және ыңғайлы құралдармен
бейнелеуге мүмкіндік беретін Іпіегпеt - технологиялардың техникалық тұрғыда
дамуы;
2. Internet жүйесіне қосылудың қарапайымдылығы;
3. Жүйеге қосылу құнының төмендігі.
Кейбір жүйелер оқу ақпараттарын алу тәсілдері бойынша ажыратылады:
1.синхронды оқу жүйелері;
2.асинхронды оқу жүйелері.
Синхронды оқу жүйелері оку процесіне окушы мен оқытушының бір мезгілде
катысуын карастырады. Бұл жүйелерге:
* интерактивті теледидар;
* бейнеконференциялар;
* компьютерлік телеконференциялар,
Асинхронды оқу жүйелері оқушы мен оқытушының оқу процесіне бір
мезгілде қатысуын талап етпейді. Оқушы сабақтың уақыты мен жоспарын өзі
таңдайды. Қашықтан оқытуда мұңдай жүйелерге баспалық материалдар
негізіндегі, аудио-және бейнетаспалардағы, электрондық пошталардағы, ҒТК
курстары жатады.
Қашықтан оқытуда, соңдай-ақ, синхрондык жүйенің де, асинхрондық жүйенің
де элементтерін пайдаланатын аралас жүйелер де қолданылады.
Телеконференциялар — бұл екі немесе одан да көп катысушылардың өзара
қарым-қатынасын ұйымдастыру үшін байланыстың электронды каналдарын
пайдалану процесі. Телеконференция процесінде дыбыс, бейне немесе
компьютерлік ақпараттар жеткізіледі. Телеконференцияға жіберілетін хабарлар
оның барлық қатысушыларына бірдей жеткізіледі де, сол арқылы бұл процесті
дөңгелек стол айналасындағы сұхбат алмасуға ұқсатып отырады. Әрбір
конференцияға тақырыптары, этикеттің бұзылмауын қадағалап отыратын
координатор басшылық етеді.
Телеконференция — аудиоконференция, бейнеконференция және компьютерлік
конференция сияқты түрлі технологияларға қатысты айтылатын жалпы термин.
Аудиоконференциялар — қатысушылар дауыстық коммуникацияға түсетін
телеконференцияның бір түрі. Аудиоконферснцияларды саңдық, сонымен қатар
аналогтық байланыс жүйелсрінде ұйымдастыруға болады. Аудиоконференциялар
біржақты бейнеқатынастарда, спутниктік телевидениеде, сондай-ақ селекторлық
кеңестер ұйымдастыруда кеңінен колданылады.
Бейнеконференциялар — бұл қажетті ақппараттық-бағдарламалық кешендермен
қамтамасыз етілген екі немесе одан да көп нүктелер арасында
бейнекөріністермен немесе дыбыстық ақпараттармен алмасу әдісі. Оған
қатысушылар бір-бірін шынайы уақыт аралығында көре және ести алады, сондай-
ақ ақпараттар алмасып, оларды біріге отырып жөндей алады. Мұндай жүйе
оқушылардың оқытушымен тікелей қарым – қатынас жасауына мүмкіндік беріп,
олардың уақытын үнемдейді, жолға кететін шығындарын болдырмайды, жұмысының
нәтижесін жоғарылатады.
Іс жүзіндс кез – келген ақпарат түрін тез және оңай түрде жеткізе алу
мүмкіндіктерін ескерсек, бейнеконференцияларды қашықтан білім беру жүйесін
ұйымдастырудағы ең тиімді тсхнология ретінде қарастыруға болады.
Мұғалімді дайындау мектептегі оқытуды компьютерлендіру жұмысының
табысты кілті болуы сөзсіз. Көптеген елдерде бірінші орында қорларын құрал-
жабдыктарға бөледі, содан соң программалық қамтамасыз етулерге және ең
соңында мұғалім дайындауға бөледі. Бұл кезек қазіргі кезде өзгеріп жатыр,
бірақ процесс өте баяу өзгеруде.
Көптеген мұғалімдерде компьютерге оқушымен қарым-қатынасты нашарлататып
кедергі ретінде қарайтын теріс көзқарас пайда болған. Олардың ішнде
кейбіреулері компьютерлік сабақтарды оқушылардың бір-бірін көрмей тек
дисплей мен пернетақтаға қарайды, ал мұғалімнің сыныпты бақылаумен – қатар
өз компьютеріне қарайлауы қосымша жұмыс деп ойлайды. Күрделі оқып үйретуші
бағдарламалармен жұмыс істеу өте қызықты, және сәтті құрылған бағдарламалар
оқытуды белсендетіп, қарқындатып педагогикалық әсерін тигізеді. Әрине бұның
бәрі сабақ жақсы техникалық, программалық және әдістемелік құралдармен
қамтамасыз етілген кезде, ал мұғалім компьютермен еркін жұмыс істеу
дағдысын қалыптастырған кезде туады.
Мұғалім компьютерлік сабақты жүргізуге дайын ба, ол пән бойынша
жасалған оқу бағдарламасымен компьютерді жаңалық енгізе отырып пайдалана
ала ма? Бұрындары мамандар мұндай дайындық жоқ деп ескертсе, қазіргі кезде
де бұл сұрақтарға өте сақтықпен жауап беріледі. Әрине, информатика пәні
мұғаліміне оқып үйретуші бағдарлама меп оқытуды автоматтандыру жүйесін
қолдана білуге үйрету оңай. Мұндай жұмыстың негізгі кәсітік білім
беру немесе математика, физика пәні мамандығының студенттері
сәйкестендіріліп жүргізілетін информатика пәндерінен алады. Пәнді компьютер
көмегімен ұйымдастыру мұғалімдердің дайындығы, олардың шығармашылық
біліктілігімен білімділігі көбінесе әрбір оқу пәндерінде - компьютерді
сәтті пайдалануларына байланысты.
Көптеген программалық жабдықтар жүйесі мұғалімдердің программадағы
жинақталған мәліметтерін өзгертуіне және сол арқылы жекелеп оқытуына
соңында белгілі бір жағдайларға байланысты өзінің программалық
жобалауларымен оларды құруына мүмкіндік туғызады. Мұғалім программалық,
жабдықтарды жасау және нақтылау мүмкіндіктерін қандай деңгейде таратады?
Бұл мүмкіндіктерді кеңейтуге болатын еді, бірақ мұғалімдер программалық
жабдықтауға өздерінің аз ғана өзгерістерін енгізуге уақытын бөлгісі
келмейді. Әртүрлі әдебиеттердегі мәліметтер базасын бағалау негізінде оқу
материалдарын жасау үшін алынған нұсқауларына байланысты бәрі басқаша болуы
да мүмкін.
Мұғалімнің программаны өзі құрғаны дұрыс па? Мүмкін, ол міндетті емес
шығар. Бірақ білімі, тәрбиесі, шығармашылык, қабілеттілігі жетіп тұрса,
онда мұғалім жай ғана программалык-әдістемелік жабдықтарды құруы қажет. Бұл
мәселені сәтті алып шыққандарын шығармашылық жұмыспен айналысқан
мұғалімдердің тәжірибесінен көруге болады.
Психологиялық сипатта педагог жұмысында көптеген қиындықтар пайда
болады. Оқушылар көп жағдайларда сабақты мұғалімнің іс-әрекетін бақылау
жолымен меңгереді. Құрылғыларды ауыстыру жағдайында жаңа компьютерлік
техника пайда болуы оқушыға мұғалім рөлі ақпараттық құралдармен жұмыс
істеуді үйренуші ретінде көрінеді, тіпті кейбір жағдайларда олардың өзі бір
нәрселерді үйретіп жібереді.
Мұндай жағдайда мұғалім мен оқушы арасындағы қарым – қатынас өзгереді,
оқушылар өздері нақты мәселе шешімін іздеуге педагогпен бірдей деңгейде
сезінеді. Бірақ бұның дұрыс жақтары да бар. Педагог мұндай мәселені
сәтсіздік көрінісі ретінде қарамай, оның шешімі мен зерттелуі әр түрлі
әдістер арқылы табылатын қызықты мәселе деп қарастыруы керек. Өкінішке
орай, көбіне ұйымдасқан программалық құралдардың пайда болуының теріс
жақтары да бар, себебі бірігіп жұмыс істеуде нәтижеге жету ықтималдығы
төмендеп кетеді. Мұғалімдерге жалпы компьютермен жұмыс істеуді ғана
үйретпей оларды мектептегі белгілі бір пәнді оқытуда пайдалануды үйрету
керек. Себебі, осындай жағдайларда ғана оқушыларды қоғамның технологиялық
дамыған жағдайында белсенді, толыққанды өмір мен жұмысқа дайындау ісі
қалыптасады. Сондықтан жақсы, жеткілікті оқыту ең алдымен мұғалімнің талабы
мен біліктілігіне байланысты орындалады.
1.2 Ақпаратты технологиялардың автоматты жобалау жүйесінде
пайдаланылуы
Компьютермен жұмыс жасау оқытудың тиімді жолдарын арттыратыны сөзсіз.
Оқушыларға онымен жұмыс жасау қызықты әрі оңай, себебі олар өз
практикасында информатикадан алған білімдерін қолдана алады, бірақ
мұғалімге қиын. Оған тек қана жаңа техниканы игеру, жаңа машинаның басқару
құралы мен жұмыс жасай білу немесе қарастырылатын жаңа тілде программалай
білуі жеткіліксіз. Одан оқушылармен ЭЕМ – де жұмыс жасауды ұйымдастыруы,
компьютерлік сабақтарды жүргізуі маңыздырақ болып табылады.
Әрбір оқушы дербес компьютерде жұмыс жасағанда мұғалім олардың бәрімен
жұмыс істеп үлгеруі керек, яғни, тапсырмалар мен қосымша сабақтар беру,
тексеру. Егер де дербес ЭЕМ жергілікті желіге қосылған болса онда мұғалім
әрбір оқушыға тапсырма беріп, олардың жұмысын қадағалап кез – келген
уақытта олармен сұқбат жүргізіп олардың білімін автоматты түрде бақылай
алады.
Педагогтар оқу процесінің дамуындағы компьютерлік техниканы
пайдаланудың жаңа кезеңінің табалдырығында тұрмыз деп есептейді. Ол,
біріншіден, мұғалімнің ойлау қабілетін қайта құруды, содан кейін оқу
пәндері мазмұны мен барлық оқу процесін қайта жаңартуды талап етеді.
Физика, математика, химия және басқа да оқу пәндері мұғалімдеріне оқу
процесінде компьютерді пайдалану біраз қиынға түседі, ол үшін, оларға
негізделетін дайындықтар керек.
Мұғалімге ақпараттық технология құралын пайдалануда, әсіресе бастапқы
кездерінде міндетті түрде біраз қиындықтардан өту қажет.
Атап айтсақ, жабдықтардың қарапайым құрылғыларының жөнделімдерінен бастап,
кезекті шыққан программалар пакеті немесе жаңа құрылғы жүйелерінің
сипаттамаларын меңгеруіне байланысты күрделі мәселелеріне дейін
келтіруімізге болады.
Жаңа ақпараттық технология еңбек сапасы мсн педагог біліктілігі
деңгейіне білімділік жөнінде ғана емес, педагогикалық шеберлігіне де қатаң
талап қояды. Оқытушының оқушыларының өз бетімен дайындала алуына, өздерінің
танымдық еңбектерінің тиімділігіне және деңгейі жоғарылаған өз оқушыларымен
қарым-қатынасына беретін қанағаттану бағасы осы болып табылады.
Бұл бағаға дайын еместердің барлығын педагогикалык сәтсіздік күтіп тұр
немесе олар жаңа кезеңдегі оқушы лидерлігі рөлінде бола алмайды.
Өз кызметтерінде қазіргі заманғы компьютерлерді
пайдалануға яғни жаңа ақпараттық технояны тиімді пайдалануға
мамандарды үздіксіз дайындау мен қайта дайындаудың әр түрлі
деңгейлерінің ерекшелігіне байлалысты сұрақтар пайда болады. Кәсіби
есептерді шешуде есептеу техникасын пайдалана білу екінші сауаттылықпен
теңеседі. Оның деңгейінің өсуі ғылыми-техниканың өрлеуінің, қарқындауының
дәлелденуінің дамуымен және өндіріс пен білім беру жүйесін жүйелендіруімен
тікелей байланысты.
Мұғалімнің компьютерлік сауаттылығын төмендегілер арқылы көрсетуге
болады: қоғамдағы жаңа ақпараттық технологияның рөлі мен орнының
көрінісі, оның даму болашағы; кәсіби программистерге емес,
көпшіліктіктің пайдалануына арналған мәтіндік редактор, мәлімсттер
базасы, графикалық редактор, электрондық кестелер және басқалар; ұсынылған
программалық құралдармен, операциялық ортада ЭЕМ-мен жұмыс жасай білуі;
есептеу жүйелерінің жалпы жағдайдағы құрылымы мен мүмкіндіктерін
және ақпаратты беру құралдары (процессор, жады, сыртқы орта мен
тұтынушы арасындағы байланыс жасаушы құрал, шешу уақыты мен
жадының шектелуі, перифериялық құрылғы мен базалық программалар
кұралдары, телефондық, телеграфтық және радиобайланыс каналдары)
туралы білуі; алгоритмдеу және программалаудың (тілдер
алгоритмдер мен программалар, программалар мен мәліметтер құрылымы,
есептер, программаның дұрыстығын тсксеру, есептің қиындығы) негізгі
түсініктері туралы білуі; математикалық модельдеудің мәні туралы
түсінігі.
ЭЕМ-ді құралдандыру дағдысын игеру арқылы пайдаланудың үлкен
практикалық құндылығы бар. Мұнда қалыптасқан дағдылар ақпараттық
технологияны игеру базасы ретінде кызмет етеді.
Бірақ компьютерлік сауаттылықпен қамтамасыз ету мәселесі оқу процесінде
жаңа ақпараттық технологияны пайдаланудағы педагогтардың ақпараттық
мәдениеті мен әдістемелік дайындығын қалыптастыру мәселесіне
қатысты көмекші және бағынышты сипатта болады. Авторлардың ойларын толық
бөлісе отырып, жаңа ақпараттық технология құралының оқушылардың өз бетінше
және мұғаліммен бірге шығармашылық іс-әрекеттері үшін практикалық
мүмкіндіктері шексіз екендігін көреміз, оны оқытудағы дәстүрлі
ақпараттық-түсіндірмелі тәсілді жоққа шығарумен толық келісуге
болмайды. Бұл жағдайда педагогтың сабақ өткізу бағыты өзгереді. Ол
таза ақпарат берушіден оқушыларға өнім беруші қызметкерге айналады.
ЭЕМ — оқу процесіндегі үшінші серігі болып табылады, себебі ол басқа
қатынасушыларының ақпаратты өндеуіне көптеген мүмкіндік беруге жағдай
жасайды, олардың арасында пайда болған қарым – қатынастың өзгеруіне талап
қояды. Егер де біздің еліміздегі білім беру жүйесін компьютерлендірудің
бірінші кезеңіндегі дайындау мен қайта дайындаудың барлық түрлері
компьютерлік сауаттылықпен қамтамасыз етуге бағытталған
болса (компьютерлік мәлімет беру — техникалық базасы жоқ кезінде), одан әрі
— жаңа ақпараттық технологияны педагогикалық игеру болып табылады. Тек
информатика пәнінің оқытушылары ғана емес, басқа да барлық мамандықтардағы
педагогтар оқу пәндерін жүргізгенде әр программалық құралдарды,
қолдануларына болады. Мұғалім бұл жағдайда жаңа ақпараттық технологияны
пайдаланудың белгілі бір кезеңінде нақты не бере алады және не беруі
қажет екенін терең таразыға салуы керек. ЭЕМ-нің мектепте
қалыптасқан педагогикалық тиімділігі, қазіргі заманғы программалық
құралдарды пайдалануы және информатиканы оқытудағы әдістемесі оқу
жүйесіндегі басқа пәндер бойынша білім сапасына ешқандай кері әсері
болмайды.
Жаңа ақпараттық технологияны игеру мен таратуды басқару қазірдің өзінде
информатика аймағьндағы мамандар монополиясы болып қалылтасуда. Бұл
жұмыстың бірнеше бөлігін мектепте енді пайда бола бастаған пән педагогтары,
сонымен қатар кәсіптік бағдар бойынша психологтар мен мамандар өздеріне
алуы қажет. Педагог кадрларды қайта даярлау барлық зерттеу топтарының
практикасына педагогикалық зерттеу нәтижелерін енгізудің негізгі түрі болуы
қажет. Жаңа жасалымдар (интерактитвті видео жүйесі, компакт – дискілердегі
мәліметтер базасы және т.б.) бірінші кезекте педагогтарды даярлау мен қайта
даярлау үшін пайдаланылуы қажет. Байланыс құралдарының дамуы
(телеконференциялар, электрондық пошта жене т.б.), оның ішінде спутниктік
байланыс негізі, өз әріптесімен әлемнің қай жері болса да байланыс жасай
алуыңызға мүмкіндік береді? Жекелеп байланыс жасау әрбір оқу орнына жаңа
педагогикалық, әдіс пен идеяның өсуін қамтамасыз етеді.
Жаңа ақпараттық технологияны педагогикалық жоғары оқу орындары мен
университеттерде, педагогтардың біліктілігін көтеру және дайындау
орталықтарында кеңінен пайдалану қоғамдағы педагогикалық еңбектің
мәртебесін көтеру жағдайының және білім беру жүйесін ақпараттандырудың
жемісті процесінің бірі болыл табылады.
Жаңа ақпараттық технологияны педагогикалық игеруге негізгі қажет
білімді игеру және оны практкалық пайдалануда жеке тәжірибесінің
жинақталуы; оларды оқу процесінде дайдалынуындағы жалпы мәдениеттілік және
әдістемелік дайындау өтеді. Мұғалімдердің құрал-жабдық пен программалық
құралдар туралы белгілі бір түсінігі болуы қажет. Бірақ бұл да жеткіліксіз:
оларға компьютер мсн компьютерлік программаларды педагогикалық
практикаларына енгізіп, олардың жұмыс істеу принципін түсініп, оқыту
тәсілін білуі қажет.
Жұмыс орнына байланысты мұғалімдерді қайта даярлау мен окыту ролі өсу
үстінде. Мұның қажеттілігінің себебі, танымал мектептердегі барлық
мұғалімдердің үштен бірі ғана компьютерлік технологияны оқытуда пайдалану
үшін он немесе одан көптеу сағат алған, ал басқа мұғалімдердің жартысынан
көбі оқу мақсатында компъютерді пайдалану туралы мүлдем тәжірибесі жоқ. Бұл
жұмыс жеке мектептерде ғана жақсы қолға алынған. Ондағы мұғалімдердің
көпшілігінің ЭЕМ – ді пайдалануда, программалауда тәжірибесі бар.
Дайын үйретуші бағдарламалармен жұмыс жасау үшін компыотерді қолдана
білу және программаны іске қосу үшін қажет командаларды тере білу, сонымен
қатар қарапайым математикалық тестік тексеру әдістерін білу жеткілікті. ЭЕМ-
ді терең меңгеру және алгоритмдік тілдер негізінде өз программаларын құра
білу үшін қажет программа текстін жазуға, белгілі бір жүйелік командаларды
білу (программаны ендіру үшін, оны өзгерту, орындау және т.б.), сонымен
қатар программаны іске қосып, өз жұмысымен байланыстыра білуі қажет.
Мұғалім қандай білім, білік және дағдыны игеруі қажет? 1) машинаның
міндеті мен негізгі техникалық сипаттамасы; 2) компьютер құрылымы; 3)
басқару құрылғыларының жұмысы және басқару белгінің табло белгілерін беру;
4) құрылғының жалпы техникалық мәліметтерін енгізу және ақпаратты шығару
құрылғысы; 5) берілген ЭЕМ-де орындалатын командалар жүйесі және
математикалық қамтамасыз ету жүйесінің құрылымы.
Жаңа ақпараттық және коммуникациялық дәуірдің дамуы өнеркәсіпке және
белсенді іскер адамдардың ортасына қосымша көптеген өзгерістер әкелді.
Өркениет жаңа қоғам туғызу ағымымен ағып келеді, жаңа ақпараттық және
коммуникациялық дәуірді - жаңа ақпараттық қоғам деп атауға болады. Мұнда
негізгі ролді табиғи және энергиялық ресурстар емес, ақпараттық және ғылыми
білім факторы - әлеуметтік қоғамның жалпы стратегиялық негізі,
ақпараттандырудың маңыздылығын айқындайтын болады.
Ақпараттандырудың маңызды бағыттарының бірі - білім беру ісін
ақпараттандыру, жаңа ақпарат құралдары мен әдістерін дамыта оқытудың
идеяларын жүзеге асыруға, оқу-тәрбие үрдісінің барлық деңгейлерін бір-
бірімен тығыз байланысты өрістеуге және олардың тиімділігімен сапасын
кетеруге әсер етеді.
Тігін бұйымдарын автоматты жобалау жүйесінде ақпараттық технологиялық
құралдарының қолдану ерекшелігі.
Автоматты жобалаудың мақсаты көп жағдайда есептеулер мен графикалық іс
– шараларды өз бойына біріктіреді. Жобалау негізгі нәтижелерімен байланысты
болады.
Графикалық таныстыру. Тігін өнеркәсібінде жобалау жұмыстарының
жалпы көлемінің 50 -60 % графика құрайды , 70 -80 % қолдану есептеу
техникасы және дене өлшемі түрлерін арнайы қосымша құрылғыларының
автоматтандыруды жүзеге асыруды әртүрлі деңгейлерде ақпарат өңдеуге
арналған жеңіл өнеркәсіпті жобалау. ЭЕМ де ақпарат ең көп көрінеді. Оларға
электроника, ЕС-1045 және ЕС-1060 сонымен қатар ЦВК шапшаң әртүрлі
мақсатта қолдануға арналған есептеуіш кешендері жатады.
Айырбасқа арналған графикалық енгізуді – шығару келесі құрылғылар
қызмет етеді: жартылай автоматтық құрылғы графикалық енгізулерді кодтаушы
хабаршы, сандық немесе сол сияқты; графикалық хабардың немесе –
графопострои шығару құрылғысы мен чертеждік автомат сонымен қатар
графикалық дисплей.
Графикалық хабарды енгізу үшін қажет құрылғылар: графикалық хабарды
оқитын немесе енгізу құралдары, автоматты және жартылай автоматты тәртіпте
жұмыс атқарады.
Графикалық ақпаратты енгізудің автоматты құрылғылары (УГВ ) қайта
құрады және символдардың, қондырғылардың қағазға, калькаға фотопленкаға
немесе басқа сақтаушылар жатады.
Автоматты сканерлеу және басылу принципінде жұмыс істейді.
Сканерлеушілер құрылғыларда сызбада қаралады – нүктелердің координаттарында
бекітуімен, сызбалар сканер арқылы түседі. Қадағалаушылардың жұмысы
сызықтардың басылуын бақылау, нұсқамен салыстыра отырып кездейсоқ қателерді
түзеп, жұмыстың жалғасын болжайды. Жалпы үлгілердің құрылғыларына күшті
әсерлі фотоэлектрлік құрылғыны қолдану тура келеді.
Графикалық ақпаратты енгізуге қолданылатын құралдардың көп таралған .
Сызба элементтерін бастапқы кезеңінен айырып тану үшін адам қатысуы қажет.
Біздің елімізде графикалық ақпаратты оптикалық автоматты кодтаушыларының
кешенді жиынтығына ПКГИО, Гарни – 2 және АРМ кешені кіреді.
ПКГИО мен – басқару мен сызба суреттеулін алу үшін арналған немесе
мәтіндік құжаттың. Жұмысшы мөлшері 850х618 мм, қателік 0,1 мм. Ақпарат
сұраулар қояды абсолюттерді координаталарды магниттік дискіде немесе
оптикалық тіркеуші құрылғыларда сақтайды. Сызба элементтерінің үлгісі
(нүкте, вектор, доға, шеңбер, қисық ) және сызық үлгісі (жаппай, негізгі,
пунктир, біркелкі және т.б.) клавиатурада орналастырады.
Графикалық ақпарат енгізуді – шығару құрылғылары. Графикалық
ақпарат енгізу құрылғысы интерактивтік графикалық жүйелер қызмет етеді .
Басым бөлігі дисплейдегі көріністі сәулелік бейнемен электрондық .
Графикалық ақпарат енгізуді диплейлері жасай алады жабу экранымен
жарық қауырсынының, графикалық планшетті, координаттық потенциометрлердің,
ауыспалылықпен басқарушылар арқасында (курсордың), немесе басқа жұмысшы
органдарына хабардың енгізілуі.
Жарық қауырсындарының мойнына таратудың көп бөлігі түседі. Ол
фотоэлементтен және оптикалық жүйе түзеледі тақырыптың, фотосуретке
фокустың элемент жарық экран беріп тұрған нүктелері. Біздің елімізде
дисплейдің графит үлгісі рұқсат етіледі.
Графикалық дисплейлер ішінде ең биік көрсеткішке графит кемеңгер
– 7060 интеллектуалды дисплей көрсетеді. Мөлшері 420 x 340, рұқсат берілген
қабілеттілік 0.5 мм, электроника жұмысшы дала – 60 дисплейі АРМ құрамына
енеді.
Графикалық ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .3
... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ...
1-тарау. Оқушыларды ақпараттық технологияға оқытудың педагогикалық 8
негізі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .8
... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... .
1.1 Ақпаратты технологияларды оқытудың қазіргі 23
жағдайы ... ... ... ... ... ..
1.2 Ақпаратты технологиялардың автоматты жобалау жүйесінде
пайдаланылуы ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... .31
... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... .
31
2-тарау. Автоматты жобалау жүйесін ақпаратты технологиялар арқылы
оқытуды жүзеге асыру 40
әдістемесі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .77
... ...
2.1 Кәсіптік оқыту бағдарламасы мазмұнындағы ақпараттық оқыту 88
мәселелері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .90
... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... 93
2.2 Автоматты жобалау жүйесін ақпаратты технологиялар арқылы
оқытудағы сабақтар
жүйесі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... .. 2.3 Автоматты жобалау жүйесін математикалық қамтамасыз
ету ... ... ...
Қорытынды ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ...
Пайдаланылған
әдебиеттер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... .
Қосымша ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ...
Кіріспе
Жұмыстың көкейкестілігі: Қазақстан Республикасындағы білім беруді
дамытудың 2005 – 2010 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасында
жалпы білім берудің мақсаты қазіргі қоғам талабына сай алынған терең
білім, білік, дағдылар мен құндылықтардың негізінде еркін бағдарлай
білетін, қойылған мақсатқа танымдық қызмет жасау арқылы жете алатын, өз
бетінше дұрыс, тиімді шешімдер қабылдауға қабілетті жеке тұлғаны
қалыптастыру екендігі атап көрсетілген. Бұл мақсатқа жету үшін педагогика
теориясы мен оқу –тәрбие үрдісінің нақты өзгерістер енгізумен қатар
елімізде болып жатқан түрлі бағыттағы білім беру қызметіне жаңаша қарауды,
табыстарды сын көзбен бағалай отырып саралауды, жастардың шығармашылық
әлеуметін дамыту, мұғалім іс - әрекетінде жаңашылдықты қажет етеді .
Қоғамдағы қайта құрулар, экономиканы дамытудағы жаңа стратегиялық
бағдарлар, қоғамның ашықтығы, оның жедел ақпараттануы мен қарқынды дамуы
білім беруге қойылатын талаптарды түбегейлі өзгертті. Әлемнің жетекші
елдерінің көпшілігі олардың білім беру жүйесі білім берудің мақсатын,
мазмұны мен технологияларын оның нәтижесіне қарап бағалайтын болады.
Қазір педагогикалық қоғамдастықтың алдында білім берудің жаңа моделін
құрудың, сынақтан өткізу мен енгізудің ауқымды міндеті тұр. Оның негізіне
оқытудың жаңа технологияларын, оның ішінде кәсіптік білім беру
бағдарламаларының қоғам мен еңбек нарығының өзгеріп отыратын
қажеттіліктеріне тез бейімделуге ықпал ететін ақпараттық коммуникациялық
технологияларды енгізу және тиімді пайдалану жатады (ҚР Білім беру туралы
заңы 2007 ж. 15 тамыз).
Сол себепті жалпытехникалық және кәсіптік білім беру жаңа оқу
принциптері, оқу мазмұнын саралау, ықпалдастыру және кәсібилендіру
негізінде жүргізілуі тиіс. Қазіргі кезде мектепте кәсіптік білім беру
қызметінің негізгі бағыты білім алушылардың жаңа технологиялар
талаптарының деңгейінде және еңбек рыногының дамуына сәйкес білікті
кәсіптік даярлығын қамтамасыз ету үшін жәткілікті және қажетті жағдайлар
жасау болып табылады. Техникалық және кәсіптік білім берудің мақсаты жеке
тұлғаның және жекелеген әлеуметтік топтардың өзіндік ерекшеліктерін ескере
отырып, қоғам мен еңбек рыногының техникалық және кәсіби біліктілігі жоғары
жұмысшы кадрлары мен мамандарына деген қажеттілігін қанағаттандыру болып
табылады.
Кәсіптік білім берудің мазмұны жалпы кәсіптік және арнайы пәндердің
кәсіптік білім беру бағдарламаларын ойдағыдай меңгеруге жетекші болып
саналатын жалпы білім беретін, әлеуметтік – экономикалық пәндер бойынша
ықпалдастырылған курстарды зерделеуді және қалаған мамандық бойынша
жұмыстың кәсіби дағдыларын меңгеруді көздейді .
Кәсіптік білім беруде технология курсында жоба – оқушылардың өз
бетінше белгілі бір жүйедегі интеллектуалды және практикалық ептілігін
қалыптастыра отырып, қандай да бір бұйымды құжаттары арқылы жоспарлаудан,
дайын бұйым әзірлеумен аяқталатын шығармашылық жұмыс. Жоба жұмыстарын
орындау барысында еңбек және оқу іс - әрекеттері байланысының екі кезеңі
– тұтас бір іс - әрекет ретінде ұсынылады.Еңбек іс - әрекеті жобаны
орындау барысында маңызды рөл атқарады. Бұл педагог қызметкердің
біліктілігі мен шеберлігі ғана емес оның жаңа технологияларды игеруге,
ғылыми – зерттеу жұмыстары мен жаңа шығармашылық жоба жұмыстарын
жүргізуге құлшынысына байланысты болады .
Жоғарыда атап айтқанымыздай қазіргі қоғамда ақпараттық және жоғары
технологиялар әрбір салаға толығымен еніп, қалыптасуда. Жоғары
технологиялар күннен күнге қарқынды дамып, жаңара түсуде. Әрине бұл
өзгерістер білім беру саласына да терең енді. Осыдан келе автоматты жобалау
дегеніміз жоба этаптарын түрлі, көптеген функциялы ЭЕМ көмегімен
орындауды айтуға болады. Автоматты жоба оқушылардың жұмыс істеу
ерекшеліктеріне, жас ерекшеліктеріне назар аудара отырып, мұғалімге жаңашыл
тәжірибелерді жеке әдістемелерде кеңінен пайдалануға, кәсіи шеберлігін
арттыруда оқушыларды жаңа технология үрдісінде оқытуға мүмкіндік береді.
Мұғалім ақпараттық технологияларды сабақты ұйымдастыру барысында
орынды, оқушылардың ерекшеліктерін ескере отырып, сабақ мазмұнымен ғана
емес жан – жақты пәнаралық байланыстарды ескере отырып пайдалана алса
оқытудың дамытушылық нысандары орындалады.
Ақпаратты технологиялар көмегімен білім беруді дамытудың
аспектілерін педагогика – психологиия ғылымдарында жетістікпен зерттелініп
қарастырылуда. Бұл тақырып технологялар пайда болған мезеттен бастап
зерделеніп келе жатқанмен өзінің актуалдылығын жоғалтқан жоқ. Бұл мәселе
аспектілері бірқатар еңбектерде ашылып көрсетіліп, зерделенді. Атап
айтқанда Комиссаров О.Ю., Скирута М.А., Одежда и компьютер,
Бескровайная Г.П., Куренова С.В., Проектирование детской одежды,
Констуирование одежды с элементами САПР т.б. көрсетуге болады.
Бұл еңбектерді ашып қарастыра отырсақ мұнда күделікті оқу еңбегіне
қарағанда ақпараттық технологияларды, яғни автоматты немесе жартылай
автоматты машиналар мен құрылғыларды, сонымен қатар модельдеу және
конструкциялау үшін қолданылатын компьютерлік бағдарламалардың функциялары
мен қолдану әдістері қарастырылған.
Біздің зерттеу жұмысымызда киімді конструкциялау және моделдеу
элементтері де қарастырылғандықтан Шершнева Л.П. Әйел және бала киімін
конструкциялаудың негіздері, Бағжаева С.Қ. Әйелдер мен балалар киімдерін
сәндеу технологиясы, Литвинова И.Н., Шахова Я.А. Әйел сырт киімін
әзірлеу және тағы басқа оқулықтарынан алған мәліметтермен зерттеу
жұмысымызды толықтырдық.
Зерттеудің маңыздылығы өмір талабынан туындап отырғандықтан
оқушылардың жас және психологиялық ерекшеліктерін қарастыру қажеттілігінен
қазіргі нарық экономикасы жағдайында жазылған еңбектерге назар аудардық.
Педагогика саласында Қоянбаев Ж.Б зерттеулерінен мағлұмат алсақ,
информатика саласында Балапанов Е. К., Бөрібаев Б және тағы басқа
зерттеушілер еңбегімен зерттеу жұмысымыздың мазмұнын байыта алдық. Себебі
бүгінгі күнніңталабы оқушыларды оқыту барысында білім беру мазмұны қоғам
талабына сай адам тәрбиесіне, яғни оқушылардың шығармашылық қабілеттерін
дамытып, теориялық білімдерін практикада оңтайлы қолдана алуын да
көздейді. Осыдан келе біз жұмысымызды әзірлеуде технология бағдарламалармен
қатар Қазақстан Республикасының 2015 жылға дейінгі білім
беруді дамыту тұжырымдамасын басшылыққа алдық
Сондай – ақ еңбек технологиясы кәсіптік оқыту мамандығына баулуда
Беспалько В.П., Еримбетова С.К., Маджута А.Г., Ахметжан Б.С., Жұмағұлов Б.,
Шалабаева А. еңбектерінен құнды мағлұматтармен жұмысымызды жандандыра
алдық.
Біз жұмысымызды әзірлеу барысында Кәсіпке баулудың теориясы және
әдістемесі кафедрасы – профессор-оқытушы құрамының бірқатар еңбектерін
пайдаландық. Атап көрсетсек: Ұзақова А.С., Камалов Ю.Н., Оқытудың жаңа
технологияларын оқу үрдісінде пайдалану, Жолдасбекова С.А. Костюм
композициясы оқулығы және тағы басқалар.
Жоғарыда аталғандарды саралай отырып, біз зерттеу тақырыбын Кәсіптік
оқыту сабақтарында автоматты жобалау жүйесі элементтерін пайдалану деп
алдық.
Зерттеудің мақсаты: Кәсіптік оқыту сабақтарында автоматты жобалау
жүйесі элементтерін ақпараттық технологиялар арқылы жүзеге асыруды
педагогикалық және әдістемелік негізде зерделеу.
Зерттеу нысанасы: кәсіпке оқыту сабақтарында оқушыларға ақпараттық
технология негізінде автоматты жобалау жүйесін оқыту үрдісі.
Зерттеу пәні: кәсіптік оқыту сабақтары барысында ақпараттық
технологияларды пайдалану.
Зерттеудің ғылыми болжамы: Автоматты жобалау жүйесін ақпаратты
технологиялармен орындау тиімді болады егер де:
Оқушылардың автоматты жобалау жүйесі бойынша алған теориялық білімдері
олардың қабілеттеріне байланысты оқытудың инновациялық технологиясы мен
жеке танымдық әрекеттеріне тән қалыптастырылатын дағдылары айқындалса, онда
автоматты жобалау жүйесін ақпаратты технологиялар арқылы жүзеге асыру,
оқушының білім сапасын арттырады.
Зерттеу міндеттері:
1. Ақпараттық технологияларды оқытудың қазіргі жағдайына талдау жасау.
2. Автоматты жобалау жүйесін ақпараттық технологиялр негізінде оқыту
әдістемесіне талдау жасау
3. Кәсіптік оқыту бағдарлама мазмұнындағы ақпараттық оқыту мәселелерін
зерделеу.
4. Ақпаратты технологияларды мектептің оқу үрдісінде оқытудағы сабақтар
жүйесін ұсыну.
Зерттеудің әдістемелік жаңалығы: Оқушылардың автоматты жобалау жүйесі
бойынша алған теориялық білімдері олардың қабілеттеріне байланысты оқытудың
инновациялық технологиясы мен жеке танымдық әрекеттеріне тән
қалыптастырылатын дағдылары айқындалып, автоматты жобалау жүйесін ақпаратты
технологиялар арқылы жүзеге асыру оқушының білім сапасын арттыра
түсетіндігінде.
Практикалық мәнділігі: Автоматты жобалау жүйесін ақпаратты
технологиялар арқылы жүзеге асыру арқылы мұғалім іс - әрекеті нәтижелі
болуында.
1-тарау. Оқушыларды ақпараттық технологияға оқытудың педагогикалық
негізі
1.1 Ақпаратты технологияларды оқытудың қазіргі жағдайы
Біріккен ұлттар ұйымының шешімімен ХХІ ғасыр – ақпараттандыру ғасыры
деп аталды. Қазақстан Республикасы да ғылыми – техникалық прогрестің
негізгі белгісі – қоғамды ақпараттандыру болатын жаңа кезеңге енді. Қоғамды
ақпараттандыру – экономиканың, ғылымның, мәдениеттің дамуының негізгі
шарттарының бірі. Осы мәселені шешудегі басты рөл мектепке жүктеледі.
Қазіргі таңда әлеуметтік жағынан қорғалған адам – ол технология ауысына
және нарық талабына сай терең білімді, әрі жан – жақты адама. Қазіргі білім
жүйесінің ерекшелігі – тек біліммен қаруландырып қана қоймай, өздігінен
білім алуды дамыта отырып, үздіксіз өз бетінше өрлеуіне қажеттілік тудыру.
Қорытындысында білім беру – адамға үздіксіз оқуға, білім алуға жан –
жақты білім қызметін ұсынатын әлеуметтік институт болуы керек.
Елімізде білім берудің жаңа жүйесі жасалып, оның мазмұнының түбегейлі
өзгеруі, оның дүниежүзілік білім кеңістігіне енуі бүкіл оқу - әдістемелік
жүйеге, мұғалімдер алдына жаңа талаптар мен міндеттер қойып отыр.
Бұдан шығатыны, ХХІ ғасырдың алғашқы жылдарының негізгі проблемаларының
бірі – Білім – бүкіл өміріңе қағидасынан Білім бүкіл өмір бойына
қағидасына өте алатын білім жүйесінің құрылымдарын іздеу болып табылады.
Кәсіптік оқытудың тиімділігін арттырудың жолдары өте көп. Соның бір
жолы ретінде оқытудың жаңа технологиясын енгізуді атап өтуге болады.
Бүгінгі таңдағы инновациялық білім берудің мәні – білім беруге және
өздігінен білім алуға негізделген қабілеттерді дамытады. Мұндай жағдай
абсолюттық білім беру мұратынан бас тартуға мәжбүр етіп, жаңа мұратқа өзін
- өзі басқаратын және өздігінен білім алатын адамның қабілеттерін барынша
дамытуға итермелейді.
Ол үшін білім беру парадигмасын өзгерту қажеттілігі туындап отыр.
Парадигма грек тілінде [PARADIGMA] – үлгі (эталон) деген түсінікті
береді. Яғни практикалық және теориялық проблемаларды шешуге басымдық
көрсететін теория жайындағы ұғым. Сондықтан классикалық сабақ беру
идеяларын шығармашылықпен дамыта отырып ұдайы жетілу үстіндегі жүйе.
Қазіргі таңдағы оқушы – ақпаратпен қаруланған, жан – жақты дамыған
тұлға. Оның білімдік қабілеттерін дамыту үшін мұғалімдер жан – жақты
қаруланған болуы қажет.
Балаға білім бергенде, алыстан жақынға, таныстан жатқа көшіп, жаңа
білімді ескі білімге байлап беру керек — деп Мағжан Жұмабаев айтқандай,
оқыту процесіне жаңа көзқараспен қарау керек.
Дәстүрлі және инновациялық оқыту әдістері.
Дәстүрлі оқыту үлгісіндегі Инновациялық оқыту
үлгісіндегі
моделі моделі
Сурет 1. Дәстүрлі және инновациялық оқыту әдістері.
Қазіргі таңдағы мультимедия технологиялары – бұл оқу үрдісінде жаңа
ақпаратты технологиялардың кеңінен дамып жатқан бағытының болуы.
Мультимедия технологиялары оқу үрдісін байытады, оқытуды тиімді етуге
мүмкіндік береді.
Бағдарламалы және әдістемелі қамтамассыздандырылулардың жақсартылуы,
сонымен қатар, оқытушылар құрамының квалификациясының жоғарылатуында,
білім беруде қазіргі ақпаратты технологиялардың қолданылуы көрінеді.
Мәтіндік ақпаратпен, графикалық бейнемен, дыбыспен, анимациялы компьютерлік
графикамен бір кешенде жұмыс істеуге мүмкіндік беретін қазіргі заманғы
техникалы орталар мультимедия ортасы, бейнелеудің компьютерлік және
бейнекомпьютерлік ортасы болып табылады.
Мультимедия және гипермедия – технологиларында күшті орналастырылған
бөлімдік ресурстар бар, олар кілттік компетенциялардың қалыптасу және шығу
орталарын қамтамассыздандыруы мүмкін. Оларға ақпаратты және комуникативтік
технологиялар жатады. Мультимедия және телекомуникационды технологиялар
жалпы білім жүйесінде жаңа әдістемелік жолдарды ашады.
Мультимедия (multimedia – көп орталы) – бұл әр түрлі физикалық
көрсетілімі бар (мәтін, графика, сурет, дыбыс, анимация, видео) және әр
түрлі тасушыларда орналасқан (магниттік және оптикалық дискілер, аудио және
видеолениалар) ақпаратты өңдеумен байланысқан компьютерлік технологиялар
ауданы.
Мультимедия құралдары – бұл әртүрлі орталарды қолданып (дыбысты, видео,
графиканы, мәтінді, анимацияны) адамға компьютермен араласуынамүмкіндік
беретін ақпаратты және прогрммалы құралдар комплексі. Мультимедия
пайдаланушыға фантастикалық әлемде (виртуалды шындық) болуға, осы әлеммен
интерактивті араласуына мүмкіндік береді.
Виртуалды шындық – бұл иллюзиялы дүние, адам оған кіріп (еніп),
сонымен ара қатынас жасайды.
Виртуалды шындық жүйесі – бұл осы енумен ара қатынасты
қамтамасыздандыратын иммитациялық программалар мен техникалық құралдардың
жиынтығы. Мультимедия - бұл қазіргі техникалық және бағдарламалық
құралдарды қолдану арқылы интерактивті бағдарламалық қамтамасыздандыруды
басқарумен орындалатын визуальді және аудиоэффектілердің өзара әрекеті.
Олар бір цифрлік көрсетілмде мәтінді, дыбысты, графиканы, фотосуретті және
бейнені біріктіреді.
Гипермедия – бұл мультимедиялық объектілер арасында ауысу үшін
гипермәтіндік сілтемелер арқылы байланысқан компьютерлік файлдар.
Барлық бағдарламалар құралдар, соның ішінде дайын электронды оқулықтар
мен кітаптар, сонымен қатар, өзіндік деп шығарылған құралдар оқытушыға
оқыту тиімділігін жоғарылатуға мүмкіндік береді. Қазіргі таңда оқытушының
ақпаратты өңдеу және алуда көмекшісі Интернет болып табылады. Оқу
орындарында ақпаратты экранды түрде беруді жаңа әдістер немесе бөлек оқыту
әдісі ретіндегі бейнені айтуға болады. Бейне әдісі білімді беру үшін
бақылауды, қайталауды, бекітуді талдап қорытындылауды ұйымдастыру үшін
қолдануға болады.
XXI ғасыр табалдырығын білім мсн ғылымды инновациялык технология
бағытымен дамыту мақсатымен атауымыз үлкен үміттің басты нышаны болып
табылады. Ұрпағы білімді халыктың болашағы бұлыңғыр болмайды. Жас ұрпаққа
сапалы, өнегелі тәрбие мен білім беру бүгінгі күннің басты талабы.
Тәуелсіз мемлекетімізге еңбекқор. Кәсібін терең түсінетін, өзінің
білімі мен іскерлігі жан-жақты қолдана білетін мамандар қажет. Осы
айтылған міндеттер – мамандар дайындайтын жоғары оқу орындарының алдында
тұрған негізгі мәселелер. Өйткені халыкка білім беру реформасы ғылыми
негізге сүйенген пәнді оқытудың жоғары деңгеймен камтамасыз етуді
міндеттеп отыр .
Инновациялық технологияны меңгеру қабілеттерін дамытсам деген ізгілік
ниетімен бірігіп жатыр. Қалай десек те, ізденіспен жаңалық дөңгеленген
дүние тіршілігінің бойында айналған канмен тең.
• Әлемдік білім кеңістігіне толығымен кіру білім беру жүйесін халықаралық
деңгейге көтеруді талап ететіні сөзсіз. Білім беру сапасы негізінен 10
тарауды камтиды. Яғни баланы дүниеге келгеннен бастап тәрбиелейтін
орталарының казіргі қоғам талабына сай жүйеленуі, барлык салаға тиісті
материалдык базаның кеңеюі және кәсіби біліктілігі жогары дамыған шебер
маман жетілдіру; т.б. болып табылады.
XX ғасыр деңгейінде білім беру мен кәсіптік даярлау бағытында Қазакстан
жоғары оқу орындарының міндеті - әлемдік стандарттар деңгейінде білім беру,
ал жетекші оқу орындарының дипломдары күллі әлемге танылуы тиіс. Осы
міндеттерді жүзеге асыру үшін шәкірттер мен мамандарды қазіргі қоғам
үрдісіне сай инновациялық технологияларымен білім беру негізінде меңгерту
қажет.
Инновация түсінігін ағылшын тілінен аударғанда жаңалық енгізу,
жаңашылдық ұғымды білдірген. Ал тамыры тереңде жаткан термин латын
тілінің жаңару, өзгерусөздерімен баламаланы. Бұдан бұрын болмаған
жаңалық, қоғамдық қажетіліктерді қанағаттандырудың жаңа әдісі деген
түсініктерді білдіреді. Ол ең алғаш рет XIX ғасырда мәдениеттанушылардың
зерттеулерінде пайда болған (бір мәдениеттен екінші мәдениетке өту
элементтерінің жаңашалануы). Одан кейіи инновациялык процестің толық
түсінігі XX ғасырдың басында экономист И.Шумпегер ұсынды. Ғалым
экономикалык жүйенің дамуындағы өзгерудің "жаңа комбинациясын" талдады. 30-
шы жылдары И.Шумпегер, Г.Мемш "инновация" терминін ғылымға енгізді. Себебі
жаңа технологияның және заттың, ғылыми тұтас жаңалығын ашты. Осы кезден
бастап "инновация","инновациялык процесс". "инновациялык потенциал"
терминдері жалпы ғылымдардың терминологиялык жүйесін байытты. Инновациялық
жалпы ғылыми түсінігі жүйе кызметінің тұтастай өзгеруін анықтайды. Ол жүйе
элеметтерінің және әртүрлі сфералардың сапалық және сандық өзгеруі .
Бүгінгі күні білім беру мекемелерінде теориялық және практикалық
жұмыстарда әртүрлі педагогикалық инновация технологияларының нұсқаулары
қолдануда. Ауқымды инновациялық технология нақтылы жүйе мен жіктелуді керек
етеді. Осы мәселемен А.Я.Савельев. В.М.Максимов, Г.К.Селевко, т.с.с.
ғалымдар айналысты.
В.М.Максимов өзінің зерттеулері бойынша келесі жіктелулерді ұсынады:
құрылымдық логикалық технология, интеграциялық технология (әртүрлі пәндік
білімдердің бір-бірімен байланысты). Ойындар технологиясы, тренингтік
технология, ақпараттық техология. Диалогтық технология.
Осы жіктелулер қазіргі кезде кең қолданылуда.Себебі білім берудің
негізгі жолы – оқыту. Оқыту-ұстаз бен оқушы белгілі бір мақсатты жүзеге
асыратын біртұтас педагогикалық процесс.Ал белгілі бір мақсатты толық
жүзеге асыру оқытуды тиімді ұйымдастырумен сипатталады. Оқытудың білім беру
тәрбиелік, дамыту функцияларын кеңінен қолдану қажет.
Әрбір педагогикалық технология жеке тұлғаның өзін-өзі дамытуға, оның
өзіндік шығармашылық қабілеттерін арттыруға қолайлы жағдай жасауға қажетті
обьективті әдістемелік мүмкіндіктерді қамтиды.
Жаңа технологиямен жұмыс істеу үшін төмендегідей алғы шарттар кажет:
- оқу үрдісін интенсивтендіруді жаппай қолға алу;
- оқушылардың сабақтастылығын болдырмау шараларын кешенді
түрде карастыру. Оның ғылыми-әдістемелік, окыту-әдістемелік,
ұйымдастырушылық себептеріне үнемі талдау жасап, назарда ұстау:
- жаңа буын оқулықтарының мазмұнын зерттеп білу, пәндік білім стандартымен
жеке танысу, білімді деңгейлеп беру технологиясын игеру арқылы окушыларға
білімді мемлекеттік стандарт деңгейінде игеруге кол жеткізу;
-оқу үрдісін ізгілендіру мен демократияландыруды үнемі басшылыкка алу .
Әрбір ұстаз осындай шарттарды игеріп, ескеріп жаңаша оқытуға бетбұрыс
жасауы керек. Себебі бүгінгі педагогика ғылымы жаңа технологияны тиімді
пайдалануымен ерекшеленеді.
Педагогика ғылымында баланы оқыту мен тәрбиелеу жаңа технология бойынша
әдістемелік жүйенің басты мақсаты болып табылады. Жаңа технология оқытуды
ізгілендіру, яғни оқу құралдарын окушылардың өздігінен танымдык іс-
әрекетінде пайдалануға көмектеседі.
Гуманитарлық пәндер жүйесінде оқытудың инновациялық әдіс-тәсілдерін
пайдаланудың педагогикалық шарттарына: инновациялық ізденіс қажеттілігі,
инновациялық әдіс-тәсілдер жайлы білім, инновациялык әдіс-тәсілдерінің
тиімді жолдарын қарастыру, инновациялык әдістерді меңгеру, инновациялық
әдіс-тәсілдерді пайдалану және білім беруді ұйымдастыру формалары,
инновациялық әдіс-тәсілдердің нәтижесінің болуы, инновациялық әдіс-
тәсілдердің озық тәжірибелерін бекіту жатады.
XVIII ғасырдың аяғында өмір сүрген шведтік педагог Иоган Генрих
Песталоцци "оқыту кезінде бас, жүрек, қол бірге карастырылуы қажет" деп
айтып кеткен. Сол үшім білімгерлер баспен ойлап, жүрекпен түсініп,
қолдарымен істеуі керек. Бүл үшін әр ұстаз төменгі қағидаларды ескеруі
кажет:
- баланың бойындағы құмарлығын, қызығушылығын жойып алмай, оның үнемі алға
жылжуға деген табиғи талап-тілектерін, сұраныс пен мұқтаждыктарын ескеру,
шығармашылығын жетілдіру;
Соңғы жылдары компьютерлік технологиялар деген ұғым ақпараттық
технологиялар терминімен алмастырылуда. Бүкіл ақпараттық технологиялар
компьютерлік оқытумен байланысты. Қазіргі күннің қажеттілігі - қарқыңды
күшейте (интенсивті) оқытудың ашық жүйелерін жасау және қолдану. Бұл
жүйелер студентке өзіне тиімді оқыту технологиясын таңдап алуына және жеке
даму бағдарламасын құруына мүмкіндік береді. Бірақ, қарқынды күшейте
оқытудың ашық жүйелерін синтездеуді іске асыру төмндегідей шарттарды
орындағанда ғана мүмкін болады:
* Оқыту үрдісі жүргізілетін ортаның сипаттарын жан-жақты есепке алу:
педагогикалық ортаның мазмұндык сипаты студенттердің білім, білік,
дағдыларымен, танымдық және мәдени потенциалымен, оқуды және өздігінен
жұмысты ұйымдастыруының әдістерімен және формаларымен анықталады;
* Оқыту үрдісінің студент жеке тұлғасына қатысты бейімделу принципінің
ұсталуы: бұл принцип практикада студенттің пәнді игеруінің тармақталған
бағдарламасын жасау арқылы іске асады (пәннің ішкі және сыртқы модульдерін
құрастыру);
* Студенттің жалпы ғылымдық және арнаулы білімдерді қысқаша түрде,
базалық білімдер берілген пәннің логикалық конструкциясын жобалау арқылы
жеке игеруін жылдамдату принципі.
1. Пәннің жалпылама логикалық конструкциясын жобалау алгоритмі төмендегідей
процедуралардан тұрады:
1. Мазмұнды бөлек элементтер жүйесі түрінде елестету, қарастыру;
2. Базалық білімдерді бөліп қарастыру үшін элементтердің өзара байланысының
матрицасын жобалау.
3. Базалық білімдерді символдык, графикалық т.б. түрлерде модельдеу.
4. Базалық білімдерді неғұрлым жалпы ұғымдар мен олардың арасындағы
жүйелік байланыстарды анықтау үшін қайта жасақтау.
5. Ғылыми білімнің берілген бөліміне тән танымдық қызметтің жалпы құрылымын
қалыптастыру.
6. Жалпы әдіс-құралдармен шешілетін жеке тапсырмалар жүйесін жасау.
2. Жаңа ақпараттық технологияларды қолданудың педагогикалық тұрғыдан
тиімділігі принципі. Бұл принцип ҚОЖ-ды жобалау мен жасаудың әрбір
қадамының тиімділігін педагогикалық бақылауға алуды талап етеді. Сондықтан
да алдыңғы орынға техниканы енгізуді емес, оқу курстары мен білім беру
қызметтерін мазмұндық толықтыруды қою қажет.
3. Білім берудің мазмұнын таңдау принципі. Қашықтан оқыту жүйесінің оқу
курстары мен пәңдерінің мазмұны мемлекеттік білім беру стандарттарының
нормативтік талаптарына сай болуы қажет.
4. ҚОЖ ағымындағы ақпараттардың қауіпсіздігін қамтамасыз ету принципі.
Қажетті ақпараттардың сақталу, берілу және қолдану кезіндегі қауіпсіздігін
ұйымдастыру және олардың ұзақ мерзімге сенімді сақталуының техникалық
тәсілдерін қарастыру.
5. Білім берудің бастапқы (старттық) деңгейі принципі. Қашықтан білім беру
жүйесінде тиімді окыту — білім, шеберлік, дағдылардың белгілі бір
мөлшердегі жиынтығын талап етеді. Мәселен, оқудан үміткер тыңғылықты білім
алуы үшін өз бетімен оқу еңбегінің ғылыми негіздерімен таныс болуы,
компьютермен жұмыс жасаудың керекті дағдыларын игеруі шарт.
6. Оқытудың технологиясына сәйкестілік принципі. Дәстүрлі окытудың пәңдік
моделдерінде оқытуды ұйымдастырудың формалары ретінде лекциялар, семинар
және тәжірибелік сабақтары, имитациялық немесе іскерлік ойындар,
лабораториялық және өзіндік сабақтар, өндірістік практика, курстық және
дипломдық жұмы-стар, білімді игерудің деңгейін бақылау жүргізіледі. ҚОЖ-дың
дамуы барысында керек болған жағдайда оған косылатын жаңа моделдер пайда
болуы мүмкін. Мұндай моделдердің мысалы ретінде объектіге бағытталган
немесе жобалық-ақпараттық моделдерді атауға болады. Бүл моделдердегі
оқытудың ұйымдастырушылық формалары ретіндс компьютерлік конференциялар,
телеконференциялар, ақпараттық сеанстар, телеконсультациялар, жобалық
жұмыстар жәнс т.б. колданылуы мүмкін.
7. Оқытудың мобилділігі принципі. Бұл принцип оқушыға өз білім алу
бағдарламасын керекті бағытта түзете немесе толықтыра алуға мүмкіндік
беретін ақпараттық жүйелерді, қашықтан білім алуға арналған білімдердің
базалары мен банктерін жасауға негізделген. Бұл жағдайда білім берудің
басқа да бағыттарына ауысу мүмкіндігін қамтамасыз ететін ақпараттық
инвариантгық білім беруді сақтау талап етіледі.
8. Қашықтан білім берудің қолданыстағы білім берудің басқа формаларына
қарама-қайшы немесе кедергі болмауы принципі. Жобаланған ҚОЖ енгізілетін
ақпараттық технологтар дәстүрлі кәсіби білім беру жүйесіне кедергі
келтірмей, оған табиғи түрде интеграцияланған жағдай-да ғана қажетті
әлеуметтік және экономикалық тиімділікті қамтамасыз ете алады.
7. Қашықтан білім берудің ерекшеліктері.
Икемділік. Оқушылар көп жағдайда лекция, семинар түріндегі сабақтарға
қатыспайды. Әркім өзі тандап алған мамандықты қажетті деңгейде игеру үшін
өзіне ғана керекті мөлшерде білім алады.
Модулділік. Қашықтан оқыту бағдарламаларының негізіне модулдік принцип
салынады. Оқушылар игеретін әрбір пән немесе пәндер жүйесі белгілі бір
ғылым саласы туралы тұтас ұғым қалыптастырады. Ал, мұның өзі бір-біріне
тәуелсіз оқу курстарынан жеке немесе топтық талаптарға жауап беретін оку
жоспарын құруға мүмкіндік береді.
Параллелділік. Оқыту процесі негізгі кәсіби қызметтің окумен қатар
жүруіне мүмкіндік береді, яғни, өндірістен қол үзбеуге жағдай жасайды.
Алыстан қызмет көрсету мүмкіндігі. Оқушы мен білім беретін мекеме
арасындағы қашықтық (байланыс жүйелері жұмысының сапалылығы жағдайында)
тиімді білім беру процесіне кедергі болмайды.
Қамту. Бұл ерекшелікті кейде көпшілікті қамту деп атайды. ҚОЖ
жүйесінде оқитыңдар саны шектеулі параметрге жатпайды. Олардың кептеген оқу
ақпараттары көздеріне (электрондық кітапханалар, ақпарат базалары) ену
мүмкіндіктері бар, сондай-ақ олар бір-бірімен және оқытушымен байланыс
жүйелері немесе басқа да ақпаратық технологиялар құралдары арқылы байланыса
алады.
Рентабелділік. Қашықтан окытудың бұл ерекшелігі оның экономикалық
тұрғыдан тиімділігімен айкындалады. Шетелдік қашықтан оқыту жүйелерін
бағалау олардың дәстүрлі жүйегс қарағавда 10-50% - ға арзанға түсетінін
керсетіп отыр. Бұл, әдетте оқу аландарын және акпараттық технологиялардың
техникалық күралдарын тиімді қолдану, сондай-ақ, оқу материалдарының
неғүрлым шоғырландырылған және бір жүйеге келтірілген мазмүнын қолдану, ҚОЖ
технологиясының өте көп тыңдаушылар санына бағытталғандығымен
түсіндіріледі.
Жаңа ақпараттық технологиялар. Қашықтан оқыту жүйесінде басым түрде
жаңа ақпараттық технологиялар (ком-пьютерлер, аудио-бейнетехника,
телекоммуникациялардың жүйелері мен құралдары т.б.) қолданылады.
Қашықтан оқытудың құралдары мен формалары.
қашықтан оқытудың білім берушілік үрдісінде келесі оқыту құралдары
қолданылады:
* Баспалық шығарылымдар;
* Электрондық басылымдар;
* Кәдімгі және мультимедиалық варианттардағы компьютерлік оқытушы жүйелер;
* Оқу-ақпараттық аудиоматериалдар;
* Оқу-ақпараттық бейнематериалдар;
* Қашықтан жүргізілетін лабораториялық практакумдар;
* Тренажерлар;
* Алыстан қол жеткізілетін (удаленный доступ) білімдер мен ақпараттар
базалары;
* Электрондық кітапханалар;
* Эксперттік оқыту жүйелеріне негізделген дидактикалык матсриалдар;
* Геоинформациялық жүйелерге негізделген дидактикалық материалдар;
* Компьютерлік жүйелер.
Қашықтықка ақпараттар жеткізу технологиясы бойынша кашыктан окытудын
мынадай түрлерін бөліп керсетуге болады:
* Баспалык материалдарды почта арқылы тарату (дәстүрлі сырттан оқыту
формасына тән);
* Аудио-бейнетаспаларды тарату;
* Интерактивті теледидар мен бейнеконференциялар арқылы тарату;
*Телеконференциялар, Internet жүйесі базасында) арқылы;
* Электрондық почта және тарату қағаздары арқылы (Internet жүйесі
базасында) тарату;
Соңғы кездерде Іпіегпеt технологиясы басқа формаларды ығыстырып
шығаруда. Бұл құбылыс үш жағдайға байланысты:
1. Кез-келген оқу моделін неғұрлым арзан және ыңғайлы құралдармен
бейнелеуге мүмкіндік беретін Іпіегпеt - технологиялардың техникалық тұрғыда
дамуы;
2. Internet жүйесіне қосылудың қарапайымдылығы;
3. Жүйеге қосылу құнының төмендігі.
Кейбір жүйелер оқу ақпараттарын алу тәсілдері бойынша ажыратылады:
1.синхронды оқу жүйелері;
2.асинхронды оқу жүйелері.
Синхронды оқу жүйелері оку процесіне окушы мен оқытушының бір мезгілде
катысуын карастырады. Бұл жүйелерге:
* интерактивті теледидар;
* бейнеконференциялар;
* компьютерлік телеконференциялар,
Асинхронды оқу жүйелері оқушы мен оқытушының оқу процесіне бір
мезгілде қатысуын талап етпейді. Оқушы сабақтың уақыты мен жоспарын өзі
таңдайды. Қашықтан оқытуда мұңдай жүйелерге баспалық материалдар
негізіндегі, аудио-және бейнетаспалардағы, электрондық пошталардағы, ҒТК
курстары жатады.
Қашықтан оқытуда, соңдай-ақ, синхрондык жүйенің де, асинхрондық жүйенің
де элементтерін пайдаланатын аралас жүйелер де қолданылады.
Телеконференциялар — бұл екі немесе одан да көп катысушылардың өзара
қарым-қатынасын ұйымдастыру үшін байланыстың электронды каналдарын
пайдалану процесі. Телеконференция процесінде дыбыс, бейне немесе
компьютерлік ақпараттар жеткізіледі. Телеконференцияға жіберілетін хабарлар
оның барлық қатысушыларына бірдей жеткізіледі де, сол арқылы бұл процесті
дөңгелек стол айналасындағы сұхбат алмасуға ұқсатып отырады. Әрбір
конференцияға тақырыптары, этикеттің бұзылмауын қадағалап отыратын
координатор басшылық етеді.
Телеконференция — аудиоконференция, бейнеконференция және компьютерлік
конференция сияқты түрлі технологияларға қатысты айтылатын жалпы термин.
Аудиоконференциялар — қатысушылар дауыстық коммуникацияға түсетін
телеконференцияның бір түрі. Аудиоконферснцияларды саңдық, сонымен қатар
аналогтық байланыс жүйелсрінде ұйымдастыруға болады. Аудиоконференциялар
біржақты бейнеқатынастарда, спутниктік телевидениеде, сондай-ақ селекторлық
кеңестер ұйымдастыруда кеңінен колданылады.
Бейнеконференциялар — бұл қажетті ақппараттық-бағдарламалық кешендермен
қамтамасыз етілген екі немесе одан да көп нүктелер арасында
бейнекөріністермен немесе дыбыстық ақпараттармен алмасу әдісі. Оған
қатысушылар бір-бірін шынайы уақыт аралығында көре және ести алады, сондай-
ақ ақпараттар алмасып, оларды біріге отырып жөндей алады. Мұндай жүйе
оқушылардың оқытушымен тікелей қарым – қатынас жасауына мүмкіндік беріп,
олардың уақытын үнемдейді, жолға кететін шығындарын болдырмайды, жұмысының
нәтижесін жоғарылатады.
Іс жүзіндс кез – келген ақпарат түрін тез және оңай түрде жеткізе алу
мүмкіндіктерін ескерсек, бейнеконференцияларды қашықтан білім беру жүйесін
ұйымдастырудағы ең тиімді тсхнология ретінде қарастыруға болады.
Мұғалімді дайындау мектептегі оқытуды компьютерлендіру жұмысының
табысты кілті болуы сөзсіз. Көптеген елдерде бірінші орында қорларын құрал-
жабдыктарға бөледі, содан соң программалық қамтамасыз етулерге және ең
соңында мұғалім дайындауға бөледі. Бұл кезек қазіргі кезде өзгеріп жатыр,
бірақ процесс өте баяу өзгеруде.
Көптеген мұғалімдерде компьютерге оқушымен қарым-қатынасты нашарлататып
кедергі ретінде қарайтын теріс көзқарас пайда болған. Олардың ішнде
кейбіреулері компьютерлік сабақтарды оқушылардың бір-бірін көрмей тек
дисплей мен пернетақтаға қарайды, ал мұғалімнің сыныпты бақылаумен – қатар
өз компьютеріне қарайлауы қосымша жұмыс деп ойлайды. Күрделі оқып үйретуші
бағдарламалармен жұмыс істеу өте қызықты, және сәтті құрылған бағдарламалар
оқытуды белсендетіп, қарқындатып педагогикалық әсерін тигізеді. Әрине бұның
бәрі сабақ жақсы техникалық, программалық және әдістемелік құралдармен
қамтамасыз етілген кезде, ал мұғалім компьютермен еркін жұмыс істеу
дағдысын қалыптастырған кезде туады.
Мұғалім компьютерлік сабақты жүргізуге дайын ба, ол пән бойынша
жасалған оқу бағдарламасымен компьютерді жаңалық енгізе отырып пайдалана
ала ма? Бұрындары мамандар мұндай дайындық жоқ деп ескертсе, қазіргі кезде
де бұл сұрақтарға өте сақтықпен жауап беріледі. Әрине, информатика пәні
мұғаліміне оқып үйретуші бағдарлама меп оқытуды автоматтандыру жүйесін
қолдана білуге үйрету оңай. Мұндай жұмыстың негізгі кәсітік білім
беру немесе математика, физика пәні мамандығының студенттері
сәйкестендіріліп жүргізілетін информатика пәндерінен алады. Пәнді компьютер
көмегімен ұйымдастыру мұғалімдердің дайындығы, олардың шығармашылық
біліктілігімен білімділігі көбінесе әрбір оқу пәндерінде - компьютерді
сәтті пайдалануларына байланысты.
Көптеген программалық жабдықтар жүйесі мұғалімдердің программадағы
жинақталған мәліметтерін өзгертуіне және сол арқылы жекелеп оқытуына
соңында белгілі бір жағдайларға байланысты өзінің программалық
жобалауларымен оларды құруына мүмкіндік туғызады. Мұғалім программалық,
жабдықтарды жасау және нақтылау мүмкіндіктерін қандай деңгейде таратады?
Бұл мүмкіндіктерді кеңейтуге болатын еді, бірақ мұғалімдер программалық
жабдықтауға өздерінің аз ғана өзгерістерін енгізуге уақытын бөлгісі
келмейді. Әртүрлі әдебиеттердегі мәліметтер базасын бағалау негізінде оқу
материалдарын жасау үшін алынған нұсқауларына байланысты бәрі басқаша болуы
да мүмкін.
Мұғалімнің программаны өзі құрғаны дұрыс па? Мүмкін, ол міндетті емес
шығар. Бірақ білімі, тәрбиесі, шығармашылык, қабілеттілігі жетіп тұрса,
онда мұғалім жай ғана программалык-әдістемелік жабдықтарды құруы қажет. Бұл
мәселені сәтті алып шыққандарын шығармашылық жұмыспен айналысқан
мұғалімдердің тәжірибесінен көруге болады.
Психологиялық сипатта педагог жұмысында көптеген қиындықтар пайда
болады. Оқушылар көп жағдайларда сабақты мұғалімнің іс-әрекетін бақылау
жолымен меңгереді. Құрылғыларды ауыстыру жағдайында жаңа компьютерлік
техника пайда болуы оқушыға мұғалім рөлі ақпараттық құралдармен жұмыс
істеуді үйренуші ретінде көрінеді, тіпті кейбір жағдайларда олардың өзі бір
нәрселерді үйретіп жібереді.
Мұндай жағдайда мұғалім мен оқушы арасындағы қарым – қатынас өзгереді,
оқушылар өздері нақты мәселе шешімін іздеуге педагогпен бірдей деңгейде
сезінеді. Бірақ бұның дұрыс жақтары да бар. Педагог мұндай мәселені
сәтсіздік көрінісі ретінде қарамай, оның шешімі мен зерттелуі әр түрлі
әдістер арқылы табылатын қызықты мәселе деп қарастыруы керек. Өкінішке
орай, көбіне ұйымдасқан программалық құралдардың пайда болуының теріс
жақтары да бар, себебі бірігіп жұмыс істеуде нәтижеге жету ықтималдығы
төмендеп кетеді. Мұғалімдерге жалпы компьютермен жұмыс істеуді ғана
үйретпей оларды мектептегі белгілі бір пәнді оқытуда пайдалануды үйрету
керек. Себебі, осындай жағдайларда ғана оқушыларды қоғамның технологиялық
дамыған жағдайында белсенді, толыққанды өмір мен жұмысқа дайындау ісі
қалыптасады. Сондықтан жақсы, жеткілікті оқыту ең алдымен мұғалімнің талабы
мен біліктілігіне байланысты орындалады.
1.2 Ақпаратты технологиялардың автоматты жобалау жүйесінде
пайдаланылуы
Компьютермен жұмыс жасау оқытудың тиімді жолдарын арттыратыны сөзсіз.
Оқушыларға онымен жұмыс жасау қызықты әрі оңай, себебі олар өз
практикасында информатикадан алған білімдерін қолдана алады, бірақ
мұғалімге қиын. Оған тек қана жаңа техниканы игеру, жаңа машинаның басқару
құралы мен жұмыс жасай білу немесе қарастырылатын жаңа тілде программалай
білуі жеткіліксіз. Одан оқушылармен ЭЕМ – де жұмыс жасауды ұйымдастыруы,
компьютерлік сабақтарды жүргізуі маңыздырақ болып табылады.
Әрбір оқушы дербес компьютерде жұмыс жасағанда мұғалім олардың бәрімен
жұмыс істеп үлгеруі керек, яғни, тапсырмалар мен қосымша сабақтар беру,
тексеру. Егер де дербес ЭЕМ жергілікті желіге қосылған болса онда мұғалім
әрбір оқушыға тапсырма беріп, олардың жұмысын қадағалап кез – келген
уақытта олармен сұқбат жүргізіп олардың білімін автоматты түрде бақылай
алады.
Педагогтар оқу процесінің дамуындағы компьютерлік техниканы
пайдаланудың жаңа кезеңінің табалдырығында тұрмыз деп есептейді. Ол,
біріншіден, мұғалімнің ойлау қабілетін қайта құруды, содан кейін оқу
пәндері мазмұны мен барлық оқу процесін қайта жаңартуды талап етеді.
Физика, математика, химия және басқа да оқу пәндері мұғалімдеріне оқу
процесінде компьютерді пайдалану біраз қиынға түседі, ол үшін, оларға
негізделетін дайындықтар керек.
Мұғалімге ақпараттық технология құралын пайдалануда, әсіресе бастапқы
кездерінде міндетті түрде біраз қиындықтардан өту қажет.
Атап айтсақ, жабдықтардың қарапайым құрылғыларының жөнделімдерінен бастап,
кезекті шыққан программалар пакеті немесе жаңа құрылғы жүйелерінің
сипаттамаларын меңгеруіне байланысты күрделі мәселелеріне дейін
келтіруімізге болады.
Жаңа ақпараттық технология еңбек сапасы мсн педагог біліктілігі
деңгейіне білімділік жөнінде ғана емес, педагогикалық шеберлігіне де қатаң
талап қояды. Оқытушының оқушыларының өз бетімен дайындала алуына, өздерінің
танымдық еңбектерінің тиімділігіне және деңгейі жоғарылаған өз оқушыларымен
қарым-қатынасына беретін қанағаттану бағасы осы болып табылады.
Бұл бағаға дайын еместердің барлығын педагогикалык сәтсіздік күтіп тұр
немесе олар жаңа кезеңдегі оқушы лидерлігі рөлінде бола алмайды.
Өз кызметтерінде қазіргі заманғы компьютерлерді
пайдалануға яғни жаңа ақпараттық технояны тиімді пайдалануға
мамандарды үздіксіз дайындау мен қайта дайындаудың әр түрлі
деңгейлерінің ерекшелігіне байлалысты сұрақтар пайда болады. Кәсіби
есептерді шешуде есептеу техникасын пайдалана білу екінші сауаттылықпен
теңеседі. Оның деңгейінің өсуі ғылыми-техниканың өрлеуінің, қарқындауының
дәлелденуінің дамуымен және өндіріс пен білім беру жүйесін жүйелендіруімен
тікелей байланысты.
Мұғалімнің компьютерлік сауаттылығын төмендегілер арқылы көрсетуге
болады: қоғамдағы жаңа ақпараттық технологияның рөлі мен орнының
көрінісі, оның даму болашағы; кәсіби программистерге емес,
көпшіліктіктің пайдалануына арналған мәтіндік редактор, мәлімсттер
базасы, графикалық редактор, электрондық кестелер және басқалар; ұсынылған
программалық құралдармен, операциялық ортада ЭЕМ-мен жұмыс жасай білуі;
есептеу жүйелерінің жалпы жағдайдағы құрылымы мен мүмкіндіктерін
және ақпаратты беру құралдары (процессор, жады, сыртқы орта мен
тұтынушы арасындағы байланыс жасаушы құрал, шешу уақыты мен
жадының шектелуі, перифериялық құрылғы мен базалық программалар
кұралдары, телефондық, телеграфтық және радиобайланыс каналдары)
туралы білуі; алгоритмдеу және программалаудың (тілдер
алгоритмдер мен программалар, программалар мен мәліметтер құрылымы,
есептер, программаның дұрыстығын тсксеру, есептің қиындығы) негізгі
түсініктері туралы білуі; математикалық модельдеудің мәні туралы
түсінігі.
ЭЕМ-ді құралдандыру дағдысын игеру арқылы пайдаланудың үлкен
практикалық құндылығы бар. Мұнда қалыптасқан дағдылар ақпараттық
технологияны игеру базасы ретінде кызмет етеді.
Бірақ компьютерлік сауаттылықпен қамтамасыз ету мәселесі оқу процесінде
жаңа ақпараттық технологияны пайдаланудағы педагогтардың ақпараттық
мәдениеті мен әдістемелік дайындығын қалыптастыру мәселесіне
қатысты көмекші және бағынышты сипатта болады. Авторлардың ойларын толық
бөлісе отырып, жаңа ақпараттық технология құралының оқушылардың өз бетінше
және мұғаліммен бірге шығармашылық іс-әрекеттері үшін практикалық
мүмкіндіктері шексіз екендігін көреміз, оны оқытудағы дәстүрлі
ақпараттық-түсіндірмелі тәсілді жоққа шығарумен толық келісуге
болмайды. Бұл жағдайда педагогтың сабақ өткізу бағыты өзгереді. Ол
таза ақпарат берушіден оқушыларға өнім беруші қызметкерге айналады.
ЭЕМ — оқу процесіндегі үшінші серігі болып табылады, себебі ол басқа
қатынасушыларының ақпаратты өндеуіне көптеген мүмкіндік беруге жағдай
жасайды, олардың арасында пайда болған қарым – қатынастың өзгеруіне талап
қояды. Егер де біздің еліміздегі білім беру жүйесін компьютерлендірудің
бірінші кезеңіндегі дайындау мен қайта дайындаудың барлық түрлері
компьютерлік сауаттылықпен қамтамасыз етуге бағытталған
болса (компьютерлік мәлімет беру — техникалық базасы жоқ кезінде), одан әрі
— жаңа ақпараттық технологияны педагогикалық игеру болып табылады. Тек
информатика пәнінің оқытушылары ғана емес, басқа да барлық мамандықтардағы
педагогтар оқу пәндерін жүргізгенде әр программалық құралдарды,
қолдануларына болады. Мұғалім бұл жағдайда жаңа ақпараттық технологияны
пайдаланудың белгілі бір кезеңінде нақты не бере алады және не беруі
қажет екенін терең таразыға салуы керек. ЭЕМ-нің мектепте
қалыптасқан педагогикалық тиімділігі, қазіргі заманғы программалық
құралдарды пайдалануы және информатиканы оқытудағы әдістемесі оқу
жүйесіндегі басқа пәндер бойынша білім сапасына ешқандай кері әсері
болмайды.
Жаңа ақпараттық технологияны игеру мен таратуды басқару қазірдің өзінде
информатика аймағьндағы мамандар монополиясы болып қалылтасуда. Бұл
жұмыстың бірнеше бөлігін мектепте енді пайда бола бастаған пән педагогтары,
сонымен қатар кәсіптік бағдар бойынша психологтар мен мамандар өздеріне
алуы қажет. Педагог кадрларды қайта даярлау барлық зерттеу топтарының
практикасына педагогикалық зерттеу нәтижелерін енгізудің негізгі түрі болуы
қажет. Жаңа жасалымдар (интерактитвті видео жүйесі, компакт – дискілердегі
мәліметтер базасы және т.б.) бірінші кезекте педагогтарды даярлау мен қайта
даярлау үшін пайдаланылуы қажет. Байланыс құралдарының дамуы
(телеконференциялар, электрондық пошта жене т.б.), оның ішінде спутниктік
байланыс негізі, өз әріптесімен әлемнің қай жері болса да байланыс жасай
алуыңызға мүмкіндік береді? Жекелеп байланыс жасау әрбір оқу орнына жаңа
педагогикалық, әдіс пен идеяның өсуін қамтамасыз етеді.
Жаңа ақпараттық технологияны педагогикалық жоғары оқу орындары мен
университеттерде, педагогтардың біліктілігін көтеру және дайындау
орталықтарында кеңінен пайдалану қоғамдағы педагогикалық еңбектің
мәртебесін көтеру жағдайының және білім беру жүйесін ақпараттандырудың
жемісті процесінің бірі болыл табылады.
Жаңа ақпараттық технологияны педагогикалық игеруге негізгі қажет
білімді игеру және оны практкалық пайдалануда жеке тәжірибесінің
жинақталуы; оларды оқу процесінде дайдалынуындағы жалпы мәдениеттілік және
әдістемелік дайындау өтеді. Мұғалімдердің құрал-жабдық пен программалық
құралдар туралы белгілі бір түсінігі болуы қажет. Бірақ бұл да жеткіліксіз:
оларға компьютер мсн компьютерлік программаларды педагогикалық
практикаларына енгізіп, олардың жұмыс істеу принципін түсініп, оқыту
тәсілін білуі қажет.
Жұмыс орнына байланысты мұғалімдерді қайта даярлау мен окыту ролі өсу
үстінде. Мұның қажеттілігінің себебі, танымал мектептердегі барлық
мұғалімдердің үштен бірі ғана компьютерлік технологияны оқытуда пайдалану
үшін он немесе одан көптеу сағат алған, ал басқа мұғалімдердің жартысынан
көбі оқу мақсатында компъютерді пайдалану туралы мүлдем тәжірибесі жоқ. Бұл
жұмыс жеке мектептерде ғана жақсы қолға алынған. Ондағы мұғалімдердің
көпшілігінің ЭЕМ – ді пайдалануда, программалауда тәжірибесі бар.
Дайын үйретуші бағдарламалармен жұмыс жасау үшін компыотерді қолдана
білу және программаны іске қосу үшін қажет командаларды тере білу, сонымен
қатар қарапайым математикалық тестік тексеру әдістерін білу жеткілікті. ЭЕМ-
ді терең меңгеру және алгоритмдік тілдер негізінде өз программаларын құра
білу үшін қажет программа текстін жазуға, белгілі бір жүйелік командаларды
білу (программаны ендіру үшін, оны өзгерту, орындау және т.б.), сонымен
қатар программаны іске қосып, өз жұмысымен байланыстыра білуі қажет.
Мұғалім қандай білім, білік және дағдыны игеруі қажет? 1) машинаның
міндеті мен негізгі техникалық сипаттамасы; 2) компьютер құрылымы; 3)
басқару құрылғыларының жұмысы және басқару белгінің табло белгілерін беру;
4) құрылғының жалпы техникалық мәліметтерін енгізу және ақпаратты шығару
құрылғысы; 5) берілген ЭЕМ-де орындалатын командалар жүйесі және
математикалық қамтамасыз ету жүйесінің құрылымы.
Жаңа ақпараттық және коммуникациялық дәуірдің дамуы өнеркәсіпке және
белсенді іскер адамдардың ортасына қосымша көптеген өзгерістер әкелді.
Өркениет жаңа қоғам туғызу ағымымен ағып келеді, жаңа ақпараттық және
коммуникациялық дәуірді - жаңа ақпараттық қоғам деп атауға болады. Мұнда
негізгі ролді табиғи және энергиялық ресурстар емес, ақпараттық және ғылыми
білім факторы - әлеуметтік қоғамның жалпы стратегиялық негізі,
ақпараттандырудың маңыздылығын айқындайтын болады.
Ақпараттандырудың маңызды бағыттарының бірі - білім беру ісін
ақпараттандыру, жаңа ақпарат құралдары мен әдістерін дамыта оқытудың
идеяларын жүзеге асыруға, оқу-тәрбие үрдісінің барлық деңгейлерін бір-
бірімен тығыз байланысты өрістеуге және олардың тиімділігімен сапасын
кетеруге әсер етеді.
Тігін бұйымдарын автоматты жобалау жүйесінде ақпараттық технологиялық
құралдарының қолдану ерекшелігі.
Автоматты жобалаудың мақсаты көп жағдайда есептеулер мен графикалық іс
– шараларды өз бойына біріктіреді. Жобалау негізгі нәтижелерімен байланысты
болады.
Графикалық таныстыру. Тігін өнеркәсібінде жобалау жұмыстарының
жалпы көлемінің 50 -60 % графика құрайды , 70 -80 % қолдану есептеу
техникасы және дене өлшемі түрлерін арнайы қосымша құрылғыларының
автоматтандыруды жүзеге асыруды әртүрлі деңгейлерде ақпарат өңдеуге
арналған жеңіл өнеркәсіпті жобалау. ЭЕМ де ақпарат ең көп көрінеді. Оларға
электроника, ЕС-1045 және ЕС-1060 сонымен қатар ЦВК шапшаң әртүрлі
мақсатта қолдануға арналған есептеуіш кешендері жатады.
Айырбасқа арналған графикалық енгізуді – шығару келесі құрылғылар
қызмет етеді: жартылай автоматтық құрылғы графикалық енгізулерді кодтаушы
хабаршы, сандық немесе сол сияқты; графикалық хабардың немесе –
графопострои шығару құрылғысы мен чертеждік автомат сонымен қатар
графикалық дисплей.
Графикалық хабарды енгізу үшін қажет құрылғылар: графикалық хабарды
оқитын немесе енгізу құралдары, автоматты және жартылай автоматты тәртіпте
жұмыс атқарады.
Графикалық ақпаратты енгізудің автоматты құрылғылары (УГВ ) қайта
құрады және символдардың, қондырғылардың қағазға, калькаға фотопленкаға
немесе басқа сақтаушылар жатады.
Автоматты сканерлеу және басылу принципінде жұмыс істейді.
Сканерлеушілер құрылғыларда сызбада қаралады – нүктелердің координаттарында
бекітуімен, сызбалар сканер арқылы түседі. Қадағалаушылардың жұмысы
сызықтардың басылуын бақылау, нұсқамен салыстыра отырып кездейсоқ қателерді
түзеп, жұмыстың жалғасын болжайды. Жалпы үлгілердің құрылғыларына күшті
әсерлі фотоэлектрлік құрылғыны қолдану тура келеді.
Графикалық ақпаратты енгізуге қолданылатын құралдардың көп таралған .
Сызба элементтерін бастапқы кезеңінен айырып тану үшін адам қатысуы қажет.
Біздің елімізде графикалық ақпаратты оптикалық автоматты кодтаушыларының
кешенді жиынтығына ПКГИО, Гарни – 2 және АРМ кешені кіреді.
ПКГИО мен – басқару мен сызба суреттеулін алу үшін арналған немесе
мәтіндік құжаттың. Жұмысшы мөлшері 850х618 мм, қателік 0,1 мм. Ақпарат
сұраулар қояды абсолюттерді координаталарды магниттік дискіде немесе
оптикалық тіркеуші құрылғыларда сақтайды. Сызба элементтерінің үлгісі
(нүкте, вектор, доға, шеңбер, қисық ) және сызық үлгісі (жаппай, негізгі,
пунктир, біркелкі және т.б.) клавиатурада орналастырады.
Графикалық ақпарат енгізуді – шығару құрылғылары. Графикалық
ақпарат енгізу құрылғысы интерактивтік графикалық жүйелер қызмет етеді .
Басым бөлігі дисплейдегі көріністі сәулелік бейнемен электрондық .
Графикалық ақпарат енгізуді диплейлері жасай алады жабу экранымен
жарық қауырсынының, графикалық планшетті, координаттық потенциометрлердің,
ауыспалылықпен басқарушылар арқасында (курсордың), немесе басқа жұмысшы
органдарына хабардың енгізілуі.
Жарық қауырсындарының мойнына таратудың көп бөлігі түседі. Ол
фотоэлементтен және оптикалық жүйе түзеледі тақырыптың, фотосуретке
фокустың элемент жарық экран беріп тұрған нүктелері. Біздің елімізде
дисплейдің графит үлгісі рұқсат етіледі.
Графикалық дисплейлер ішінде ең биік көрсеткішке графит кемеңгер
– 7060 интеллектуалды дисплей көрсетеді. Мөлшері 420 x 340, рұқсат берілген
қабілеттілік 0.5 мм, электроника жұмысшы дала – 60 дисплейі АРМ құрамына
енеді.
Графикалық ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz