Ерте ортағасыр соңындағы батыс европа
Жоспар
1. ІХ.ХІ ғғ. Франция.
2. ІХ.ХІ ғ. басындағы Германия.
3. ХІ ғ. ортасына дейінгі Англия.
4. ҮІІІғ.. ХІ ғ. ортасындағы Испания.
5. ҮІІІ.Х ғғ. Италия.
1. ІХ.ХІ ғғ. Франция.
2. ІХ.ХІ ғ. басындағы Германия.
3. ХІ ғ. ортасына дейінгі Англия.
4. ҮІІІғ.. ХІ ғ. ортасындағы Испания.
5. ҮІІІ.Х ғғ. Италия.
Жоспар
1. ІХ-ХІ ғғ. Франция.
2. ІХ-ХІ ғ. басындағы Германия.
3. ХІ ғ. ортасына дейінгі Англия.
4. ҮІІІғ.- ХІ ғ. ортасындағы Испания.
5. ҮІІІ-Х ғғ. Италия.
Француз корольдінің бастапқы қалыптасу сатысы.
843 жылы каролинг империясы ыдырағаннан кейін және 870 жылғы Мерсен бітіміне сәйкес Францияны Германия мен Италиядан бөліп тұрған оның шығыс шекарасы негізінен үлкен өзендердің бойымен Маастың төменгі жағалауымен, Мозельмен және Ронамен өтті. Кейін IX ғасырдың ақырында Сона мен Ронаның шығысында екі Бургунд корольдігі - X ғасырда (933 ж.) бірыңғай Бургундия (Арелат) корольдігіне біріккен Жоғарғы және Төменгі Бургунд корольдіктері қ±рылды. Аквитания тағы да іс жүзінде тәуелсіз болды да, Нейстрия мен Бургундияның солтүстік батыс бөлігі - IX ғасырда қ±рылған Бургундия герцогтығы (Луара мен Сона арасындағы) Франциядағы соңғы Каролингтердің қол астында қалды.
X ғасырда б±л аймақтардың жағдайы тым ауыр болды. Неміс және француз Каролингтерінің арасында өз ара қырқысқан соғыстар жүріп жатты. Тұрғындарын талан-таражға салып, қырғынға ұшыратқан үздіксіз нормандар шапқыншылықтары ұшан теңіз шығынға душар етті. Соларға қарсы кескілескен ұрыста бірінші шепке - б±л уақытта әбден әлсіреп, өзінің барлық жерінен айрылған каролингтерге қарама- қарсы Париждің бай да ықпалды графтары шықты. Олар аса қауіпті жаудан өз қалалары - Париж бен Орлеанды сәтті қорғады. Орталық және Оңтүстік Нейстрияны сақтап қалды, бірақ X ғасырдьщ басында Сена сағасына іргелес жатқан солтүстік батыс аймаққа ірге тепкен Нормандия герцогтігін норманндарға беруге тура келді. X ғасырда Париж (Робертиндер) бен соңғы каролингтер графтықтары арасында тәж үшін күрес жүрді. Робертиндердің кейбіреулері король болып сайланды, бірақ кейін олардың тағына Каролингтер ауысып отырды. Ақыры 987 жылы аса ірі ақсүйек және дін феодалдары «Францияның ±лы герцогың деп аталған Робертин Гугоқапетті король етіп сайлады, сөйтіп, осы уақыттан бастап XVIII ғасырға дейін француз тәжі капетингтер мен солардың руынан тараған басқа ағайындарында (Валулар мен Бурбандарда)қалды.
Біржолата ыдыраған Каролинг империясынан Франция корольдігінің бөлініп шығуы - осы ел өміріндегі жаңа да өте маңызды сатының басталғанына айғақ болды. X ғасырда феодалдық қатынастардың орнауына әкеп соқтырған әлеуметтік-экономикалық процестер аяқталды, әр түрлі этникалық элементтер сіңісіп бітті. Германдықтармен араласып кеткен галлорим халқының негізінде жаңа тілі мен территориясы жағынан бір біріне туыстас феодалдық халықтар: солтүстік француз және провансаль халықтары қалыптасты. Олардың өз ара шекарасы Луара ағысьшан біраз оңтүстікке қарай өтті. Б±л халықтар болашақ француз ұлтының негізі болды. X ғасырда ел өзінің қазіргі атьн алды. Ол Галлия немесе БатысФраңк корольдігі емес, енді Франция деп (Париж айналасындағы Ильде-Франс аймағының атымен) аталды.
1. ІХ-ХІ ғғ. Франция.
2. ІХ-ХІ ғ. басындағы Германия.
3. ХІ ғ. ортасына дейінгі Англия.
4. ҮІІІғ.- ХІ ғ. ортасындағы Испания.
5. ҮІІІ-Х ғғ. Италия.
Француз корольдінің бастапқы қалыптасу сатысы.
843 жылы каролинг империясы ыдырағаннан кейін және 870 жылғы Мерсен бітіміне сәйкес Францияны Германия мен Италиядан бөліп тұрған оның шығыс шекарасы негізінен үлкен өзендердің бойымен Маастың төменгі жағалауымен, Мозельмен және Ронамен өтті. Кейін IX ғасырдың ақырында Сона мен Ронаның шығысында екі Бургунд корольдігі - X ғасырда (933 ж.) бірыңғай Бургундия (Арелат) корольдігіне біріккен Жоғарғы және Төменгі Бургунд корольдіктері қ±рылды. Аквитания тағы да іс жүзінде тәуелсіз болды да, Нейстрия мен Бургундияның солтүстік батыс бөлігі - IX ғасырда қ±рылған Бургундия герцогтығы (Луара мен Сона арасындағы) Франциядағы соңғы Каролингтердің қол астында қалды.
X ғасырда б±л аймақтардың жағдайы тым ауыр болды. Неміс және француз Каролингтерінің арасында өз ара қырқысқан соғыстар жүріп жатты. Тұрғындарын талан-таражға салып, қырғынға ұшыратқан үздіксіз нормандар шапқыншылықтары ұшан теңіз шығынға душар етті. Соларға қарсы кескілескен ұрыста бірінші шепке - б±л уақытта әбден әлсіреп, өзінің барлық жерінен айрылған каролингтерге қарама- қарсы Париждің бай да ықпалды графтары шықты. Олар аса қауіпті жаудан өз қалалары - Париж бен Орлеанды сәтті қорғады. Орталық және Оңтүстік Нейстрияны сақтап қалды, бірақ X ғасырдьщ басында Сена сағасына іргелес жатқан солтүстік батыс аймаққа ірге тепкен Нормандия герцогтігін норманндарға беруге тура келді. X ғасырда Париж (Робертиндер) бен соңғы каролингтер графтықтары арасында тәж үшін күрес жүрді. Робертиндердің кейбіреулері король болып сайланды, бірақ кейін олардың тағына Каролингтер ауысып отырды. Ақыры 987 жылы аса ірі ақсүйек және дін феодалдары «Францияның ±лы герцогың деп аталған Робертин Гугоқапетті король етіп сайлады, сөйтіп, осы уақыттан бастап XVIII ғасырға дейін француз тәжі капетингтер мен солардың руынан тараған басқа ағайындарында (Валулар мен Бурбандарда)қалды.
Біржолата ыдыраған Каролинг империясынан Франция корольдігінің бөлініп шығуы - осы ел өміріндегі жаңа да өте маңызды сатының басталғанына айғақ болды. X ғасырда феодалдық қатынастардың орнауына әкеп соқтырған әлеуметтік-экономикалық процестер аяқталды, әр түрлі этникалық элементтер сіңісіп бітті. Германдықтармен араласып кеткен галлорим халқының негізінде жаңа тілі мен территориясы жағынан бір біріне туыстас феодалдық халықтар: солтүстік француз және провансаль халықтары қалыптасты. Олардың өз ара шекарасы Луара ағысьшан біраз оңтүстікке қарай өтті. Б±л халықтар болашақ француз ұлтының негізі болды. X ғасырда ел өзінің қазіргі атьн алды. Ол Галлия немесе БатысФраңк корольдігі емес, енді Франция деп (Париж айналасындағы Ильде-Франс аймағының атымен) аталды.
Әдебиеттер тізімі:
1. История средних веков /Под ред. З.В.Удальцовой и С.П.Карпова М., 1991 т.1, 2.
2. Орта ғасырлар тарихы т.1, 2. /Под ред. С.Д.Сказкина, Е.В.Гутнова, А.И.Данилов, А.Я.Левицкий, Алматы 1976.
3. История средних веков А.Я.Гуревич, Д.Э.Харитонович М., 1995.
4. Хрестоматия по истории средних веков т.1, 2 изд.2 /Под ред. Н.А.Грацианского и С.Д.Сказкина М., 1949-1950.
5. Всемирная история. Т.4. /Под ред. М.А.Сидировой, М.И.Когерада, И.В.Петрушевского и Л.В. Черешина М., 1951.,
6. Практикум по истории средних веков. Сост. М.Л.Аврамсон М., 1961.
7. Полянский Ф.Я. Очерки социально-экономической политики цехов в городах западной Европы ХІII-ХҮ вв. М., 1952.
8. История средних веков. Учеб. для студентов. Под ред. Н.Ф.Колесницкого М., 1986.
9. Всемирная история I-III том. М., 1958
10. Всеобщая история. Сост. под. ред. Э.Левисса и А.Рамба т.IҮ-Ү М., 1898
1. История средних веков /Под ред. З.В.Удальцовой и С.П.Карпова М., 1991 т.1, 2.
2. Орта ғасырлар тарихы т.1, 2. /Под ред. С.Д.Сказкина, Е.В.Гутнова, А.И.Данилов, А.Я.Левицкий, Алматы 1976.
3. История средних веков А.Я.Гуревич, Д.Э.Харитонович М., 1995.
4. Хрестоматия по истории средних веков т.1, 2 изд.2 /Под ред. Н.А.Грацианского и С.Д.Сказкина М., 1949-1950.
5. Всемирная история. Т.4. /Под ред. М.А.Сидировой, М.И.Когерада, И.В.Петрушевского и Л.В. Черешина М., 1951.,
6. Практикум по истории средних веков. Сост. М.Л.Аврамсон М., 1961.
7. Полянский Ф.Я. Очерки социально-экономической политики цехов в городах западной Европы ХІII-ХҮ вв. М., 1952.
8. История средних веков. Учеб. для студентов. Под ред. Н.Ф.Колесницкого М., 1986.
9. Всемирная история I-III том. М., 1958
10. Всеобщая история. Сост. под. ред. Э.Левисса и А.Рамба т.IҮ-Ү М., 1898
Ерте ортағасыр соңындағы Батыс Европа
Жоспар
1. ІХ-ХІ ғғ. Франция.
2. ІХ-ХІ ғ. басындағы Германия.
3. ХІ ғ. ортасына дейінгі Англия.
4. ҮІІІғ.- ХІ ғ. ортасындағы Испания.
5. ҮІІІ-Х ғғ. Италия.
Француз корольдінің бастапқы қалыптасу сатысы.
843 жылы каролинг империясы ыдырағаннан кейін және 870 жылғы Мерсен бітіміне сәйкес Францияны Германия мен Италиядан бөліп тұрған оның шығыс шекарасы негізінен үлкен өзендердің бойымен Маастың төменгі жағалауымен, Мозельмен және Ронамен өтті. Кейін IX ғасырдың ақырында Сона мен Ронаның шығысында екі Бургунд корольдігі - X ғасырда (933 ж.) бірыңғай Бургундия (Арелат) корольдігіне біріккен Жоғарғы және Төменгі Бургунд корольдіктері қ+-рылды. Аквитания тағы да іс жүзінде тәуелсіз болды да, Нейстрия мен Бургундияның солтүстік батыс бөлігі - IX ғасырда қ+-рылған Бургундия герцогтығы (Луара мен Сона арасындағы) Франциядағы соңғы Каролингтердің қол астында қалды.
X ғасырда б+-л аймақтардың жағдайы тым ауыр болды. Неміс және француз Каролингтерінің арасында өз ара қырқысқан соғыстар жүріп жатты. Тұрғындарын талан-таражға салып, қырғынға ұшыратқан үздіксіз нормандар шапқыншылықтары ұшан теңіз шығынға душар етті. Соларға қарсы кескілескен ұрыста бірінші шепке - б+-л уақытта әбден әлсіреп, өзінің барлық жерінен айрылған каролингтерге қарама- қарсы Париждің бай да ықпалды графтары шықты. Олар аса қауіпті жаудан өз қалалары - Париж бен Орлеанды сәтті қорғады. Орталық және Оңтүстік Нейстрияны сақтап қалды, бірақ X ғасырдьщ басында Сена сағасына іргелес жатқан солтүстік батыс аймаққа ірге тепкен Нормандия герцогтігін норманндарға беруге тура келді. X ғасырда Париж (Робертиндер) бен соңғы каролингтер графтықтары арасында тәж үшін күрес жүрді. Робертиндердің кейбіреулері король болып сайланды, бірақ кейін олардың тағына Каролингтер ауысып отырды. Ақыры 987 жылы аса ірі ақсүйек және дін феодалдары Францияның +-лы герцогың деп аталған Робертин Гугоқапетті король етіп сайлады, сөйтіп, осы уақыттан бастап XVIII ғасырға дейін француз тәжі капетингтер мен солардың руынан тараған басқа ағайындарында (Валулар мен Бурбандарда)қалды.
Біржолата ыдыраған Каролинг империясынан Франция корольдігінің бөлініп шығуы - осы ел өміріндегі жаңа да өте маңызды сатының басталғанына айғақ болды. X ғасырда феодалдық қатынастардың орнауына әкеп соқтырған әлеуметтік-экономикалық процестер аяқталды, әр түрлі этникалық элементтер сіңісіп бітті. Германдықтармен араласып кеткен галлорим халқының негізінде жаңа тілі мен территориясы жағынан бір біріне туыстас феодалдық халықтар: солтүстік француз және провансаль халықтары қалыптасты. Олардың өз ара шекарасы Луара ағысьшан біраз оңтүстікке қарай өтті. Б+-л халықтар болашақ француз ұлтының негізі болды. X ғасырда ел өзінің қазіргі атьн алды. Ол Галлия немесе БатысФраңк корольдігі емес, енді Франция деп (Париж айналасындағы Ильде-Франс аймағының атымен) аталды.
Феодалдық бөлшектену. Франциядағы ірі феодалдық иеліктер .
Солтүстік француз халқы мекендеген территорияда бірнеше ірі феодалдық қ+-рылды. Ла-Манштың бүкіл жағалауын Норманд герцогтығы алып жатты. Оның негізін қалаған норманндар солтүстік француз халқының тілі мен француз феодалдық мекемелерін тез қабылдады. X ғасыр менXI ғасырдың басы аралығында норманд герцогтары Ла-Манш жағалауларындағы иеліктерін батыста Бретанияға дейін, шығыста Соммаға дейін кеңейтті, сондайақ Мэн графтығын өздеріне қаратты. Луараның орта және төменгі жағалауларында Блуа, Турень, Анжу графтықтары; Луарадан біраз оңтүстікте -Пуату орналасты. Капетингтер жері ("король домені) Париж бен Орлеан айналасына топтасты. Оның шығысында Шампань графтығы, оңтүстік-шығысыңда Бургунд герцогтығы жатты.Қиыр солтүстік батыста Кельт тұрғындары мекендеген Бретань, қиыр солтүстік шығыста - Фландрия герцогтығы болды. Солтүстік француз халқының тілі Б+-л графтықтың тек оңтүстік бөлігіне ғана тарады, солтүстігінде фламандықтар өмір сүрді. Провансаль халқының территориясында да ірі иеліктер орналасты. Пуату және Гаронна графтықтарының арасында Аквитания герцогтығы, Гаронна мен Пиреней аралығында - Гаскон герцогтығы, оның шығысында - Тулуз графтығы орналасты. Тулуз графтығы мен Бургунд герцогтығы арасындағы Орталық таулы аймақты Овернь графтығы иемденді. Француз корольдігінің қ+-рамына, соныменқатар Пиренейдің оңтүстік бөктеріне араб иеліктерімен шекаралас орналасқан, Испан маркасы деп аталғаннан IX ғасырда бөлініп шыққан Барселон графтығы да кірді. X-XI ғасырларда ірі феодалдар - герцогтар мен графтар бүтіндей тәуелсіз болды. Алайда олар феодалдық иерархияның басында т+-рған корольдің вассалы болып есептелді. Ірі феодалдарқаншама жекедара және тәуелсіз болғанымен, король басқарған бүкіл иерархия жүйесі феодалдарға белгілі дәрежеде топтасудықамтамасыз етіп, оларғақаналушы шаруаларды бағыныштылықта +-стауға көмектесетіндіктен, олар мен корольдің арасындағы вассалдық байланысты үзуге әсте болмайтын еді. Соныменқатар, король өкіметі ез вассалдарын шеткі жаулардан және бір бірінен қорғауға тиісті болды. Феодалдық бөлшектену кезінде вассалдардың өз арақатынастарын тиімді реттеу үшін король өкіметі әзірге тым әлсіз еді. Францияда тіл жағынан туыстас болғанымен, екі халықтың орналасуы феодалдық бөлшектенуді үдете түсті. Оңтүстік аймақтар XIII ғасырға дейін Франция қ+-рамына тек шартты түрде ғана кірді. Король негізінен солтүстік француз халқы территориясының жоғарғы сюзерені (феодалдық иерархияның басшысы) болды.
Король домені
Король домендерінің асақұнарлы аймақтарға стратегиялық жағынан маңызды пункттер - аса ірі екі кезен - Сена мен Луараның орта ағыстарына, сондайақ оңтүстіктен солтүстікке апаратын құрылықтағы жолдарға үстемдік ететін Париж бен Орлеанда орналасуының Франция тарихы үшін маңызы зор болды.
Капетингтер үйінен шыққан алғашқы корольдердің ірі феодалдардан айырмашылығы шамалы болды. Олардың тұрақты тұрағы да болмады. Өзінің нөкерлерімен бір иеліктен екіншісіне көшіп жүрді де, сонда жиналған қорды тұтынды. Корольдерге тіпті өз домендерінде де әскеріне сүйенігі жолдарда қарақшылық жасаған вассалдармен күресуіне тура келді. XI ғасырларда Капетингтер негізінен өз жерлеріндегі, яғни тәуелді және крепостной шаруаларды тікелей қанау арқылы табыс түсіріп, баяу да болса иелік жерін ұлғайта бастады.
Шаруалар жағдайы. Х ғасырда француз шаруаларының басым көпшілігі крепостнойландырылып, ауыр феодалдық қанауға түсті. Басыбайлы (серв) жеке басы, жері және соттық жағынан сеньорға, яғни өзі тұратын жеке меншік сеньориясыңа (Францияда феодалдық иеліктерді әдетте осылай атаы) тәуелді болды. Тәуелділіктің осы үш түрінің әрқайсысына байланысты белгілі бір айыптар мен төлемдер болатын Серв жеке басы тәуелді адам ретінде жан басы салығы (сараілсит), егер ол еркін адаммен некеге отыратын болса немесе басқа сеньордың сервіне үйленетін болса неке салығын өлім салығы, яғни оның заттары сеньордың меншігі болып есептелетіндіктен, мұра салығы деп аталатын салықтарын төледі. Шаруа егер мұрагер ретінде зат алғысы келсе, осы төлемдерді (көбіне тұқымы жақсы мал түрінде) төлеуге тиісті болды. Ең ақырында, сеньор сервтен шектелмеген айыптар мен төлемдер (еркін айналым) талап ете алды.
Шаруа жер учаскесінің мұрагер +-стаушысы ретінде сеньорға жүмыс істеуге:қанаудың ең басты түрі болған егістік барщинасын өтеуге (әдетте аптасына үш күннен кем емес)қ+-рылыс, транспорт және басқа да айыптарды орындауға, сол кезеңде онша кuп емес заттай және ақшалай алым төлеуге тиісті болды.
Шаруа соттық жағынан тәуелді адам ретінде өзінің даушарларын көтеріп, сеньор куриясында (иелік сотта) соттасуға тиісті болды. Б+-л үшін одан сот алымдары мен айыптар +-стады. Б+-ларға қоса ол сеньорға рынок, кәпір, паром салу, жол және басқа да алымсалықтарды төледі. Сеньор диірменге, пешке және жүзім сыққышқа (баналитеттер деп аталатындарға) монополиялық ерікті болғандықтан, шаруалар астықтарын соның диірменінде тарттыруға, соның пешінде нан пісіруге және жүзімді соның жүзім сыққышында сығып алуға міндетті болды, бұл үшін заттай және ақшалай ақы төледі.
Шаруалардың бір бөлігі жеке бастарының бостандығын сақтағандарымен (вилландар), бірақ феодалға жер, ал кейде сот жағынан тәуелді болды.
Феодалдық қатынастардың түпкілікті қалыптасуы қанаудың өсе түсуін күшейтті. Ескі айыптарға қоса сеньордың пайдасына барған сайын жаңалары қосыла берді, қосыла берді. Шаруалар помещикке б+-рын шаруалар қауымына жатып, X-XI ғасырларда феодалдар басып алған ормандарды, сулар мен шабындықтарды пайдаланғаны үшін қосымша ақы төледі. Феодалдар салықтары мен шаруашылықты күйзелте түскен феодалдық үздіксіз соғыстар шаруалар түрмысын қайыршылықтың шегіне жеткізді. Аштық әдеттегі құбылысқа айналды. Астық нашар шыққан немесе сол кездегі тым әлсіз ауыл шаруашылық техникасы құтқара алмайтын кездейсоқ басқа да апаттар жағдайында тұрғындар ешкімнен де көмек ала алмайтын, сондық тан аштықтан өлушілік өлшеусіз көп болды.
Шаруалар көтері лістері. Шаруалар өздерінің қанаушы феодалдарын жеккөрді және олардың талаптарына әр түрлі қарсылықтар көрсетіп отырды. 997 жылғы көтеріліс бүкіл Нормандияны қамтыды. Шаруалар өздерінің б+-рынғы қауымдық жерлерді еркін, тегін пайдалану праволарын қалпына келтіруді талап етті. Көтерілісті норманд феодалдары асқан қаталдықпен басты.
1024 жылы Бретанда шаруалар көтерілісі б+-рқ ете түсті. Шаруалар көтеріліске, шежірелерге қарағанда, көсемдерсіз және қаружарақсызң шықты, дегенмен феодалдар б+-л көтерілісті зорға басты. Шаруалар рыцарьлар отрядтарына ерлікпен қарсылық көрсетті. Шаруалар сеньорларға қарсы көтеріліске шығып және өз праволарын талап етуде көбіне тұтасқауым болып қимылдады.Қауым езілгендердің қолындағы қаруы болды, ол шаруаларға орта ғасырлық аса қатал крепостнойлық тәртіптер жағдайының өзінде жергілікті тұтастық пен қарсыласу қ+-ралын берді. Шаруалардың батыл қарсылықтары феодалдарды өздерінін, талаптарын біраз шектеуге мәжб+-р етті. Шаруалар мен сеньорлар арасындағы үздіксіз таптық тартыстың нәтижесінде сеньориядағы қатынастарды белгілі дәрежеде реттеп отыратын және феодалдық рентаның артық не кем деңгейін бекітетін әдеттер туа бастады. Феодалдар Б+-л әдеттердің бұзудан онша үяла бермегендерімен, ол қалайда белсілі дәрежеде қанаушылықты шектей түсіп, шаруаға өзінің жеке шаруашылығында жүмыс істеуге көбірек уақыт берді және оның мұрагерлік жеріне деген правосын нығайтты. Сөйтіп, шаруалар бүқарасының өз қанаушыларына қарсы күресі шаруаның өзінің жеке шаруашылығындағы праволарын кеңейтіп, нығайта түсті де, соның нәтижесінде феодалдық қоғамдағы өндірістік күштердің мейлінше тезірек дамуына қолайлы жағдай жасады.
XI ғасырдың ақырына дейінгі Италия
Феодалдық бөлшектену. Көптеген жүз жылдықтар бойы Италия не әлеуметтік-экономикалық, не саяси жағынан бір тұтас ел бола алмады. Орта ғасырларда ол бірыңғай мемлекет болмады. Онда тарихи негізгі үш аймақ өз кезегінде жекелеген феодалдық мемлекеттерге бөлшектенген Солтүстік, Орта және Оңтүстік Италия қалыптасты. Осы үш негізгі аймақтың әрқайсысы бүкіл орта ғасырлар бойына өздерінің ерекшелік белгілерін сақтап қалды. Б+-л өзгешеліктер Апенин түбегі жеке бөліктерінің экономикалық, саяси және географиялық ерекшеліктерінен келіп туды. Солтүстік Италияның үлкен бөлігін - VI-VIII ғасырларда лангобардтардың қол астында болып (оның Ломбардия деген атауы осы лангобардтардан шыққан), ал VIII ғасырдан бастап каролинг империясының қ+-рамына кірген По өзені алқабындағы құнарлы жерді - Ломбардия алып жатты.
Орта Италияның басым бөлігін Папа аймағы, орталығы Римді қосып дүния папалар мемлекеті (оны Қасиетті Петр вотчинасы деп атады) және лангобард иеліктерінің қалдықтары - бірде папаға, бірде каролингтерде вотчиналық тәуелділікте болған Беневент және Сполето герцогтықтары иемденді. Рим папасы иелігінен солтүстікке қарай Тоскана герцогтығы жатты.
Солтүстік және Орта Италия 843 жылғы Верден бітімінен кейін каролинг империясының бір бөлігі болудан қалды да, IX ғасырдың ортасынан бастап олардың жоғарғы сюзерені Павияда (Италия корольдігінің сол кездегі астанасы) Лангобард корольдерінің темір тәжін кигізгеннен кейін, король атағын алған Италия королі болды. Бірақ бұл шын мәнісінде тек атаққана еді. Шындығында, Солтүстік Италияда да, Орта Италияда да өкімет жекелеген феодалдардың қолында болды.
Оңтүстік Италия мен Сицилия аралы да XI ғасырдың ақырына дейін жекелеген феодалдық иеліктерге бөлінді және жиі-жиі шетел басқыншыларының қолына ауысумен болды. VI ғасырдан бастап ұзақ уақыт бойы елдің оңтүстік бөлігіне Византия империясы үстемдік етті. Апулия, Калабрия, Неаполь мен Сицилия Византия провинциялары еді. IX ғасырда мұнда жаңа басқыншылар - арабтар (сарациндер) басып кірді. Олар бүкіл Сицилияны жаулап алып, онда Палермоны орталық етіп эмиратқұрды; арабтар уақытша Апулияны да өздерінеқаратты.
Үздіксіз феодалдық алауыздықтар мен византия және араб басқыншылары арасындағы шиеленіскен күрес Оңтүстік Италияға нормандардың (Нормандиядан келген) басакөктеп кіруіне жағдай жасады. Нормандар бүкіл Оңтүстік Италия мен Сицилияны жаулап алып, М+-нда XII ғасырдың басында (1130 ж.) бүкіл оңтүстік Италия жерін енгізген Сицилия Корольдігінің негізі қаланды.
Солтүстік және Орта Италияда феодалдық қатынастардың дамуы.
Италия саяси картасының ала-ќ+-ла болуы феодалдық қатынастардың дамуын қиындата түсті. Лангобардтар, тұсында VI-VIII ғасырлар бойы Солтүстік және Орта Италияда феодалдық қатынастардың қалыптасу процесі жүрді. Б+-л процесс М+-нда бір сыдырғы өзгеше болды. Көп күшпен Италияға басакөктеп кірген лангобардтар жерлерді басып алып, Римқұл иеленушілерін өлтірді, қуып жіберді. Олар өздері басып алған жерлерге жергілікті тұрғындардан бөлек қоныстанды; "фара" деп аталған (3тараудықараңыз) рулық қауымдарға, қандас рулық топтарға қарай қоныстанды. Бағындырылған Рим тұрғындарынан, негізінен колондар мен басқа да жер өңдеушілерден олар астықтың 13 көлемінде заттай салық алып түрды.
Үздіксіз соғыстар мен лангобард ақсүйектерінің жерді басып алуына байланысты, сондай ақ Римдегі жеке меншік ықпалымен ерікті қауымдықтар арасында тапқа бөліну және лангобард фараларының ыдырауы басталды. Б+-л процестің ең басты нәтижесі жерге жеке меншіктің шығуы болды. VII ғасырдың ақырында-ақ лангобардтардың егістік учаскелері аллодқа айналып, жердің қолдан қолға өтуіне және ірі жер иеліктерінің тууына жағдай жасады. Бұл ең алдымен король жасақшыларының - гезиндтердің, әскер басшыларының - герцогтардың, графтар мен корольдердің өздерінің ірі жер иеліктері еді. Сондайақ шіркеулік және монастырьлық жер иеліктерінің ұлғая түсуінің де маңызы зор болды. IX ғасырға қарай дүнияи және діни ірі жер иеленушілерден негізінен феодалдар табы қалыптаса бастады.
Ірі жер иеліктерінің өсуімен қатар жер шонжарларынан (патронат пен коммендация)қамқорлық іздеуге мәжб+-р болған, сөйтіп, бірте-бірте тәуелді жер иеленушілерге айналып, өз жер учаскелеріне иелік ету правосынан айрылған ерікті село түрғындарының жүдеп жадауы басталды. Лангобард үстемдігінің алғашқы кезеңінің өзінде ақ Рим құлдары мен колондарының негізгі бұқарасы лангобардтардағы құлдар мен жартылай еріктілерге сіңісе бастады.Кейін тәуелді түрғындар -құлдар, колондар, жартылай еріктілер жүдеп жадаған еріктілермен түгелдей сіңісті де, олар бірте-бірте феодалдық тәуелді шаруалар тобына айналды.
Алайда лангобардтардың Италиядағы мекендерінің оқшау болуы, қауымдық ұйымның, рулық қатынастардың ұзақ уақыт сақталуы және т. б. себептерден мұнда феодалдандыру процесі баяу дамыды. VIII ғасырдың аяғында Италияны Франктердің жаулап алуы феодалдық қатынастардың дамуын жеделдете түсті. IX-XI ғасырларда ерікті егіншілердің жүдеп жадауы және олардың тәуелді шаруа жер +-стаушыларға айналу процесі күшейді. М+-ндай шаруаны +-стау заң бойынша келісім жасап, жерді 29 жылға арендаға алуға право берді. Б+-л аренда либелла деп аталды да, іс жүзінде феодалдық қанаудың бір түрі болды: шаруа либеллярий шыққан өнімінің үштен бір немесе төрттен бір бөлігін феодалға берді және оған барщинада жұмыс істеді. IX-XI ғасырларда шаруаларды +-стаудың либеллярлық түрі басым болды. Шаруалар көбіне жерді прекарий жағдайында да, салық төлеп, барщинаны орамдап +-стады. Сондайа.қ +-стаудың мынадай эмфитевзис формасы да кең тарады. Б+-л - жер учаекесін пайдаланудың кейбір праволары жағдайында (оны иелік көлемінде шеттетуге де мүмкін болды) натуральды немесе ақшалай салық төлеп мәңгі мүрагерлік арендаға алу.
IX-X ғасырларда либеллярлар мен прекаристердің басым бөлігі феодалдарға тікелей тәуелді болды да - крепостнойға айналды. Шаруалар крепостнойлыққа қарсылық көрсетті, жер иеленушілермен соттасып көрді, жиі-жиіқолдарынақару алып, өз еркіндіктерінқорғады немесе жаңа орындарғақашты, алайда жер иеленушілердің күшіне төтеп бере алмады.
Крепостной шаруалар айыдтарының ішінде барщинаға үлкен орын берілді. Крепостнойлар барщинада жылына 2ден 12 аптаға дейін, толып жатқан монастырь шаруашылықтарында көктемгі егіс және егін жинау науқандарында - аптасына 3-5 күнге дейін жүмыс істеді. Көптеген жергілікті жерлерде шаруалар қосымша натуральды салық төледі. Мұның сыртында олар қ+-рылыс және жол жүмыстарын атқарды, соттық және базарлық салықтарды төледі, қосымша салықтар шығатын мырзаның баналитеттік праволарын сақтауға міндетті болды. Барщинамен қатар өнімдік рента да айтарлықтай орын алды. VIII ғасырдан бастап шаруалар ақшалай төлемдер де түсіре бастады. Сөйтіп, Италияда ақша рентасы анағұрлым ерте дамыды.
Крепостнойлармен қатар феодалға жерлік тәуелділікте болған және оның пайдасына белгілі міндетті қызмет атқаратын жеке басын еркін +-стаушылар тобы да сақталды. Жер учаскелеріне меншік ететін, ерікті шаруалардың да біраз бөлігі сақталды, бірақ феодалдандыру процесінде шаруалар қауымдары сеньорфеодалға бағындырылды. Италияда шіркеулік жер иелігі аса зор роль атқарды; VIII-IX ғасырларда М+-нда көптеген тәуелді және крепостной шаруалар жүмыс істеген ірі монастырь шаруашылықтары қ+-рылды.
Оңтүстік Италия мен Сицилияда Оңтүстік феодалдандыру процесі. Италия өзінің әлеуметтік-экономикалық дамуы жөнінен Солтүстік және Орта Италиядан көп өзгеше болды. Италияның Оңтүстігі мен Сицилия остгот және лангобардшапқыншылықтарына аз үшырады; олар үзақ уақыт бойы М+-нда құл иеленушілік тәртіпті сақтауға тырысқан Византияның қол астында қалды, оларды жат жер басқыншылары талантаражға салумен болды, сөйтіп осының бәрі бұл аймақтардың анағұрлым арттақалуына себепкер болды. IX-XI ғасырларда олар феодализмнің алғашқы баспалдағында тұрды. М+-нда феодалдық иеліктер әлі де толық қалыптаса қойған жоқты, негізгі жұмысшы күші крепостной шаруалардан емес, колондардан, құлдар мен ұсақ ерікті арендаторлардан қ+-рылды. Бірыңғай феодалдық тәуелді және крепостной шаруалар табы әлі қалыптаспады.
Солтүстік пен Орта Италияда алғашқы қалалардың пайда болуы .
Феодалдық қатынастардың ерте қалыптасуы жєне
шаруаларды +-стаудың либеллярлық түрінің тарауы ауыл шаруашылығында өндіргіш күштердің даму дәрежесін едәуір көтеруге жєне Солтүстік пен Орта Италияда анағүрлым ерте товар аќша қатынастарының тууына жаңа экономикалық орталықтар - қалалар пайда болды. Олар Италияда Европаның басқа елдерінен б+-рын, IX-XI ғасырларда туа бастады. Көбіне сонау Рим кезінен сақталған көптеген Италия қалаларының көне дуалдары мен үйлері қолөнер мен сауданың негізінде өсіп өркендеді.
Луккада IX-X ғасырдың өзінде қоленершілер жұқа шұға шығарып, теңге соға бастады. Павияда X ғасырда көпестер мен қолөнершілер (тері илеушілер, теңге соғушылар және т. б.) корпорациясы өмір сүрді. Қолөнерінің дамуы сауда операцияларының кеңеюіне жол ашты.
По өзенінің алабындағы қолайлы сауда жолында орналасуы Ломбардияның ірі қолөнер орталығы Милан, тоқыма өндірісі дамыған IX ғасырдың өзінде жылына төрт рет жәрмеңке өткізілетін, қаружарақ пен тоқымашылық жөнінен ертеден ақ танымал болған Пьяченца, қолөнері және сауда орталығы - Верона сияқты қалалардың өркендей түсуіне қолайлы жағдай жасады. Альпы асулары мен Апеннин тауларынан басталып, осында өзен жолдарына ұласатын жолдар үстіндегі Павия аса маңызды сауда орталықтарының бірі болды. Пьяченцадағы сияқты Павияда да жәрмеңке ашылды.
IX-XI ғасырларда Италияда, әсіресе Батыс пен Шығыс елдері арасында делдалдық сауда жасайтын қалалар ерекше өсті (ішкі сауда мейлінше аз дамыды): Венеция VIII-IX ғасырлардаақ Адриат теңізі жағалауларында грек қалаларымен, Египетпен және Сириямен сауда жасады. X ғасырда Батыс Жерорта теңізімен саудақатынасын жүргізген Генуя мен Пизаның маңызы күшейді. Оңтүстік Италия қалалары Амальфи мен Баридің делдалдық саудасы кең қанат жайды. Олардың кемелері Византияға астық, зәйтүн майын, қаружарақ әкеліп, Б+-л жақтан шығыс товарларын тасыды. Италия қалаларының байлығына шетел феодалдары көз тіге бастады.
Италияның саяси бuлшектенуі. Италия корольдерінің Солтүстік және Орта Италиядағы өкіметі жасанды ғана болды, ал Оңтүстік Италияға билігі жалпы жеткен де жоқ. X-XI ғасырлардағы Италияның толық феодалдық бөлшектену бейнесін толып жатқан феодалдық князьдіктермен - герцргтықтармен, графтықтармен, маркграфтықтармен және епископтықтармен бірге көптеген қала мемлекеттер де толықтыра түсті. Италия қалаларының ерте дамуы олардьщ феодал сеньорларының үстемдігінен ерте құтылуға мүмкіндік жасады. X-XI ғасырларға дейін Солтүстік және Орта Италия қалаларында саяси өкімет феодалдардың герцогтардың, графтардың; епископтардың қолында болды. X ғасырдан бастап қалалардың сеньорлармен күресі нәтижесінде (Б+-л күрес IX ғасырда басталды) кейбір қалаларда өзінөзі басқаратын қалалық қауымдар (коммуналар) туа бастады, олардың көпшілігі XI ғасырдың ақырына қарай өз алдарына мемлекетке - қалалық республикаларға (Милан, Пьяченца, Верона, Падуя, Парма, Венеция, Генуя, Пиза, ФлоренЦия, Лукка, Сиена және бас қалары) айналды.
Италиядағы саяси бөлшектену мен итальян феодалдары арасындағы ала ауыздық күрестің шиеленісін пайдаланған герман, королі I Оттон 962 жылы Римге жорыққа шығып, оны басып алды да, император тәжіне ие болды.Құрамына Германия мен Италияның едәуір бөлігін кіргізген Рим империясыныңқ+-рылуын жариялады. Бүтіндей жасанды және ақылға сыймайтын не ортақ экономикалық базасы, не этникалық тұтастығы жоқ Б+-л саясиқұрылым Италия үшін оның тарихының көптеген жүз жылдары бойы есепсізқайғықасіреттің себебі болды. Өздерін итальян жерінің қожасы санаған герман корольдері мен императорлары Италияны тонау үшін, неміс феодалдарының жорықтарын үдайы үйымдастырып, оларға өз үстемдіктерін жүргізді.
IX ғасырда папалық ќ+-лдырау шегінде тұрды. Римдегі әр түрлі феодалдық сүрқиялар папа тағына өздеріне тиімді адамды отырғызу үшін үздіксіз күрес жүргізді. I Оттонның Римге жасаған жорығынан кейін папалар, папа тағына өздері қалаған адамдарды отырғыза бастаған, герман императорларының бақылауында болды. Рим шіркеуінің басШысы - папа, сөйтіп, герман билеушілеріне тәуелді болыпқалды. Б+-л жағдай XI ғасырға дейін созылды. Б+-л уақытқа дейін папа герман корольдері басқарған қуатты Рим империясын қ+-ру тәрізді негізсіз идеясын қолдады, сөйтіп, реакциялық роль атқарып, итальян халқын сатып кетті. Италия орталығында өзінөзі басқаратын дүнияи папалар мемлекетінің өмір сүруінің өзі елдің бірігуіне кесірін тигізген үлкен кедергілердің бірі болды.
Папалар да, герман корольдері де, провансаль билеушілері де араласып отырған итальян феодалдарының үздіксіз ала ауыздық күресі елге барған сайын жаңа басқыншылардың византиялықтардың, венгерлердің, герман феодалдарының, арабтардың, нормандардың басып кіріп, Италияны талантаражға салып әлсіретуге, оның саяси өміріндегі берекесіздіктің күшеюіне қолайлы жағдай жасады.
Сөйтіп, Италияның әлсіздігі мен саяси бөлшектенуіне оның жекелеген географиялық аймақтарындағы саяси экономикалық дамудың әр түрлілігі, олардың феодалдану дәрежесі мен қарқынындағы айырмашылықтар, үздіксіз феодалдық ала ауыздықтар себеп болды. Б+-лар оның бірыңғай мемлекет болуына кедергі жасады. Елді үнемі тонап, әлсірете түскен әр түрлі басқыншылардың үздіксіз шабуылдары феодалдық көп өкімет дәстүрін нығайта түсті. Сыртқы рыноктағы мақсаттары бір біріне қайшы келген Итальян қалаларының ерте басталған бәсекесі де экономикалық бытыраушылық пен саяси бөлшектенуге жол ашты. Итальян мемлекеттерінің бірігуіне кедергі жасаған папаның реакциялық саясаты Италияда көптеген жүз жылдар бойы саяси бөлшектенудің сақталуының аса маңызды себептерінің бірі болды.
Алайда Италиядағы әлеуметтік-экономикалық және саяси дамудың күрделі жағдайына қарамастан, IX-XI ғасырларда шетел басқыншыларымен ауыр да үзақ күресте туған итальян халқының қалыптасу процесі жүрді; Б+-л халықты толып жатқан басқыншылар қ+-рта алмады. Керісінше, басқыншылар жергілікті тұрғындармен араласып, латын тілінің негізінде шыққан Итальян халқының тілін үйренді, оның ғасырлар бойы қалыптасқан мәдениетін қабылдады.
X-XI ғасырлардағы Германия
Германиядаѓы феодалдандыру процестерініњ ерекшеліктері.
ІХ ѓасырда Батыс Франктік мемлекет жерге феодалдыќ меншік орнап, феодалдыќ ќарымќатынас қалыптасқан кезде, Рейннің шығыс бетін мекендеген Каролинг империясы ыдыраған соң, Батыс Франк мемлекетінің құрамына енген герман тайпалары X-XI ғасырдың бас кезінде ғана феодалдық қатынастардың қалыптасу кезеңін бастан кешіре бастады. Алғашқы түрмыстық қауымдық қ+-рылысқа римдік құл иеленушілік қарым-қатынастың әсері онша болмағандығы себепті, Германиядағы феодалдандыру процесі де тым баяу дамыды.
X-XI ғасырларда селолық қауымдарда терең тамыр жайған ішкі дифференциңциялау процесі жүріп жатты. Ақсүйек және діни шонжарлар қауымдар жерін тартып алып, ерікті қауымдықтарды тәуелді егіншілерге айналдырды. Феодалдық вотчина барлық жерлерге кең тарады. Сол кездің өзінде ақ ірі жер меншігінің иелері - феодалдар табы мен феодалға тәуелділер және крепостной шаруалар табы - негізгі қоғамдық таптарға айналғанымен, солармен қатар феодалдық қатынастарға қамтылмаған, ерікті қауымдықтардың елеулі тобы да сақталып қалған еді. Селолық қауымда ірі-ірі жер учаскелері бар орта және ірі аллодтар оқшау тұратын, олардыњ жері ішінара басы бос емес кісілердің көмегімен өңделетін. Бірақ Б+-л аллодтар толық мәнінде феодалдық меншік иелеріне айнала алған жоқ. Тәуелді шаруалар еңбегін қанау - олардың шаруашылығының негізі емес еді. Германиядағы феодалдандыру процесінің X ғасырдың Оас кезінде аяқталмағанын оның саяси ұйымдары да айқын аңғартатын: ірі шонжарларда, әсіресе шіркеуліктерде әзірше экономикадан тыс зорлық жасайтын басқару аппараттары жоқ еді. Графтық қызмет және жергілікті басқарудың бүкіл системасы әзірше феодалдандырылып болмаған, көптеген аймақтарда әлі күнге дейін негізін сонау тайпалық дәуірден алған көне соттық және әскери ұйымдар сақталып келген еді. Феодалдық иерархия да әзірше ақырына дейін қалыптасып болған жоқ.
Елдегі феодалдандыру процесінің аяқталмауына байланысты Германияның әлеуметтік саяси өркендеуінің өзіндік бір ерекшелігі - алғашқы феодалдық мемлекеттің біршама баяу қалыптасуында еді. Осының бір көрінісі ретінде X ғасырдың бас кезінде Германия территориясында тайпалық герцогтыктардың: Саксония. мен Тюрингия (Солтүстік Германияда, Рейн мен Эльбаның және оның бір тармағы Заальдің аралығында), Франкония (Рейн мен Майна өзендерінің орта ағысы бойында), Швабия (Дунай м.ен Рейннің және оның бір тармағы Неккардың жоғарғы ағысы бойында) және Бавария (Дунайдың орта ағысы бойында, Лех өзенінің шығыс бетінде) герцогтіктерінің сақталғанын айтуға болады. Ірі феодалдық жер иеленушілерге айналған герцогтер өз билігін нығайту мақсатына ежелгі тайпалық - туыстык байланыстарын, өздерінің тайпалар көсемі екендігін пайдаланып бақты. Мүның ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Жоспар
1. ІХ-ХІ ғғ. Франция.
2. ІХ-ХІ ғ. басындағы Германия.
3. ХІ ғ. ортасына дейінгі Англия.
4. ҮІІІғ.- ХІ ғ. ортасындағы Испания.
5. ҮІІІ-Х ғғ. Италия.
Француз корольдінің бастапқы қалыптасу сатысы.
843 жылы каролинг империясы ыдырағаннан кейін және 870 жылғы Мерсен бітіміне сәйкес Францияны Германия мен Италиядан бөліп тұрған оның шығыс шекарасы негізінен үлкен өзендердің бойымен Маастың төменгі жағалауымен, Мозельмен және Ронамен өтті. Кейін IX ғасырдың ақырында Сона мен Ронаның шығысында екі Бургунд корольдігі - X ғасырда (933 ж.) бірыңғай Бургундия (Арелат) корольдігіне біріккен Жоғарғы және Төменгі Бургунд корольдіктері қ+-рылды. Аквитания тағы да іс жүзінде тәуелсіз болды да, Нейстрия мен Бургундияның солтүстік батыс бөлігі - IX ғасырда қ+-рылған Бургундия герцогтығы (Луара мен Сона арасындағы) Франциядағы соңғы Каролингтердің қол астында қалды.
X ғасырда б+-л аймақтардың жағдайы тым ауыр болды. Неміс және француз Каролингтерінің арасында өз ара қырқысқан соғыстар жүріп жатты. Тұрғындарын талан-таражға салып, қырғынға ұшыратқан үздіксіз нормандар шапқыншылықтары ұшан теңіз шығынға душар етті. Соларға қарсы кескілескен ұрыста бірінші шепке - б+-л уақытта әбден әлсіреп, өзінің барлық жерінен айрылған каролингтерге қарама- қарсы Париждің бай да ықпалды графтары шықты. Олар аса қауіпті жаудан өз қалалары - Париж бен Орлеанды сәтті қорғады. Орталық және Оңтүстік Нейстрияны сақтап қалды, бірақ X ғасырдьщ басында Сена сағасына іргелес жатқан солтүстік батыс аймаққа ірге тепкен Нормандия герцогтігін норманндарға беруге тура келді. X ғасырда Париж (Робертиндер) бен соңғы каролингтер графтықтары арасында тәж үшін күрес жүрді. Робертиндердің кейбіреулері король болып сайланды, бірақ кейін олардың тағына Каролингтер ауысып отырды. Ақыры 987 жылы аса ірі ақсүйек және дін феодалдары Францияның +-лы герцогың деп аталған Робертин Гугоқапетті король етіп сайлады, сөйтіп, осы уақыттан бастап XVIII ғасырға дейін француз тәжі капетингтер мен солардың руынан тараған басқа ағайындарында (Валулар мен Бурбандарда)қалды.
Біржолата ыдыраған Каролинг империясынан Франция корольдігінің бөлініп шығуы - осы ел өміріндегі жаңа да өте маңызды сатының басталғанына айғақ болды. X ғасырда феодалдық қатынастардың орнауына әкеп соқтырған әлеуметтік-экономикалық процестер аяқталды, әр түрлі этникалық элементтер сіңісіп бітті. Германдықтармен араласып кеткен галлорим халқының негізінде жаңа тілі мен территориясы жағынан бір біріне туыстас феодалдық халықтар: солтүстік француз және провансаль халықтары қалыптасты. Олардың өз ара шекарасы Луара ағысьшан біраз оңтүстікке қарай өтті. Б+-л халықтар болашақ француз ұлтының негізі болды. X ғасырда ел өзінің қазіргі атьн алды. Ол Галлия немесе БатысФраңк корольдігі емес, енді Франция деп (Париж айналасындағы Ильде-Франс аймағының атымен) аталды.
Феодалдық бөлшектену. Франциядағы ірі феодалдық иеліктер .
Солтүстік француз халқы мекендеген территорияда бірнеше ірі феодалдық қ+-рылды. Ла-Манштың бүкіл жағалауын Норманд герцогтығы алып жатты. Оның негізін қалаған норманндар солтүстік француз халқының тілі мен француз феодалдық мекемелерін тез қабылдады. X ғасыр менXI ғасырдың басы аралығында норманд герцогтары Ла-Манш жағалауларындағы иеліктерін батыста Бретанияға дейін, шығыста Соммаға дейін кеңейтті, сондайақ Мэн графтығын өздеріне қаратты. Луараның орта және төменгі жағалауларында Блуа, Турень, Анжу графтықтары; Луарадан біраз оңтүстікте -Пуату орналасты. Капетингтер жері ("король домені) Париж бен Орлеан айналасына топтасты. Оның шығысында Шампань графтығы, оңтүстік-шығысыңда Бургунд герцогтығы жатты.Қиыр солтүстік батыста Кельт тұрғындары мекендеген Бретань, қиыр солтүстік шығыста - Фландрия герцогтығы болды. Солтүстік француз халқының тілі Б+-л графтықтың тек оңтүстік бөлігіне ғана тарады, солтүстігінде фламандықтар өмір сүрді. Провансаль халқының территориясында да ірі иеліктер орналасты. Пуату және Гаронна графтықтарының арасында Аквитания герцогтығы, Гаронна мен Пиреней аралығында - Гаскон герцогтығы, оның шығысында - Тулуз графтығы орналасты. Тулуз графтығы мен Бургунд герцогтығы арасындағы Орталық таулы аймақты Овернь графтығы иемденді. Француз корольдігінің қ+-рамына, соныменқатар Пиренейдің оңтүстік бөктеріне араб иеліктерімен шекаралас орналасқан, Испан маркасы деп аталғаннан IX ғасырда бөлініп шыққан Барселон графтығы да кірді. X-XI ғасырларда ірі феодалдар - герцогтар мен графтар бүтіндей тәуелсіз болды. Алайда олар феодалдық иерархияның басында т+-рған корольдің вассалы болып есептелді. Ірі феодалдарқаншама жекедара және тәуелсіз болғанымен, король басқарған бүкіл иерархия жүйесі феодалдарға белгілі дәрежеде топтасудықамтамасыз етіп, оларғақаналушы шаруаларды бағыныштылықта +-стауға көмектесетіндіктен, олар мен корольдің арасындағы вассалдық байланысты үзуге әсте болмайтын еді. Соныменқатар, король өкіметі ез вассалдарын шеткі жаулардан және бір бірінен қорғауға тиісті болды. Феодалдық бөлшектену кезінде вассалдардың өз арақатынастарын тиімді реттеу үшін король өкіметі әзірге тым әлсіз еді. Францияда тіл жағынан туыстас болғанымен, екі халықтың орналасуы феодалдық бөлшектенуді үдете түсті. Оңтүстік аймақтар XIII ғасырға дейін Франция қ+-рамына тек шартты түрде ғана кірді. Король негізінен солтүстік француз халқы территориясының жоғарғы сюзерені (феодалдық иерархияның басшысы) болды.
Король домені
Король домендерінің асақұнарлы аймақтарға стратегиялық жағынан маңызды пункттер - аса ірі екі кезен - Сена мен Луараның орта ағыстарына, сондайақ оңтүстіктен солтүстікке апаратын құрылықтағы жолдарға үстемдік ететін Париж бен Орлеанда орналасуының Франция тарихы үшін маңызы зор болды.
Капетингтер үйінен шыққан алғашқы корольдердің ірі феодалдардан айырмашылығы шамалы болды. Олардың тұрақты тұрағы да болмады. Өзінің нөкерлерімен бір иеліктен екіншісіне көшіп жүрді де, сонда жиналған қорды тұтынды. Корольдерге тіпті өз домендерінде де әскеріне сүйенігі жолдарда қарақшылық жасаған вассалдармен күресуіне тура келді. XI ғасырларда Капетингтер негізінен өз жерлеріндегі, яғни тәуелді және крепостной шаруаларды тікелей қанау арқылы табыс түсіріп, баяу да болса иелік жерін ұлғайта бастады.
Шаруалар жағдайы. Х ғасырда француз шаруаларының басым көпшілігі крепостнойландырылып, ауыр феодалдық қанауға түсті. Басыбайлы (серв) жеке басы, жері және соттық жағынан сеньорға, яғни өзі тұратын жеке меншік сеньориясыңа (Францияда феодалдық иеліктерді әдетте осылай атаы) тәуелді болды. Тәуелділіктің осы үш түрінің әрқайсысына байланысты белгілі бір айыптар мен төлемдер болатын Серв жеке басы тәуелді адам ретінде жан басы салығы (сараілсит), егер ол еркін адаммен некеге отыратын болса немесе басқа сеньордың сервіне үйленетін болса неке салығын өлім салығы, яғни оның заттары сеньордың меншігі болып есептелетіндіктен, мұра салығы деп аталатын салықтарын төледі. Шаруа егер мұрагер ретінде зат алғысы келсе, осы төлемдерді (көбіне тұқымы жақсы мал түрінде) төлеуге тиісті болды. Ең ақырында, сеньор сервтен шектелмеген айыптар мен төлемдер (еркін айналым) талап ете алды.
Шаруа жер учаскесінің мұрагер +-стаушысы ретінде сеньорға жүмыс істеуге:қанаудың ең басты түрі болған егістік барщинасын өтеуге (әдетте аптасына үш күннен кем емес)қ+-рылыс, транспорт және басқа да айыптарды орындауға, сол кезеңде онша кuп емес заттай және ақшалай алым төлеуге тиісті болды.
Шаруа соттық жағынан тәуелді адам ретінде өзінің даушарларын көтеріп, сеньор куриясында (иелік сотта) соттасуға тиісті болды. Б+-л үшін одан сот алымдары мен айыптар +-стады. Б+-ларға қоса ол сеньорға рынок, кәпір, паром салу, жол және басқа да алымсалықтарды төледі. Сеньор диірменге, пешке және жүзім сыққышқа (баналитеттер деп аталатындарға) монополиялық ерікті болғандықтан, шаруалар астықтарын соның диірменінде тарттыруға, соның пешінде нан пісіруге және жүзімді соның жүзім сыққышында сығып алуға міндетті болды, бұл үшін заттай және ақшалай ақы төледі.
Шаруалардың бір бөлігі жеке бастарының бостандығын сақтағандарымен (вилландар), бірақ феодалға жер, ал кейде сот жағынан тәуелді болды.
Феодалдық қатынастардың түпкілікті қалыптасуы қанаудың өсе түсуін күшейтті. Ескі айыптарға қоса сеньордың пайдасына барған сайын жаңалары қосыла берді, қосыла берді. Шаруалар помещикке б+-рын шаруалар қауымына жатып, X-XI ғасырларда феодалдар басып алған ормандарды, сулар мен шабындықтарды пайдаланғаны үшін қосымша ақы төледі. Феодалдар салықтары мен шаруашылықты күйзелте түскен феодалдық үздіксіз соғыстар шаруалар түрмысын қайыршылықтың шегіне жеткізді. Аштық әдеттегі құбылысқа айналды. Астық нашар шыққан немесе сол кездегі тым әлсіз ауыл шаруашылық техникасы құтқара алмайтын кездейсоқ басқа да апаттар жағдайында тұрғындар ешкімнен де көмек ала алмайтын, сондық тан аштықтан өлушілік өлшеусіз көп болды.
Шаруалар көтері лістері. Шаруалар өздерінің қанаушы феодалдарын жеккөрді және олардың талаптарына әр түрлі қарсылықтар көрсетіп отырды. 997 жылғы көтеріліс бүкіл Нормандияны қамтыды. Шаруалар өздерінің б+-рынғы қауымдық жерлерді еркін, тегін пайдалану праволарын қалпына келтіруді талап етті. Көтерілісті норманд феодалдары асқан қаталдықпен басты.
1024 жылы Бретанда шаруалар көтерілісі б+-рқ ете түсті. Шаруалар көтеріліске, шежірелерге қарағанда, көсемдерсіз және қаружарақсызң шықты, дегенмен феодалдар б+-л көтерілісті зорға басты. Шаруалар рыцарьлар отрядтарына ерлікпен қарсылық көрсетті. Шаруалар сеньорларға қарсы көтеріліске шығып және өз праволарын талап етуде көбіне тұтасқауым болып қимылдады.Қауым езілгендердің қолындағы қаруы болды, ол шаруаларға орта ғасырлық аса қатал крепостнойлық тәртіптер жағдайының өзінде жергілікті тұтастық пен қарсыласу қ+-ралын берді. Шаруалардың батыл қарсылықтары феодалдарды өздерінін, талаптарын біраз шектеуге мәжб+-р етті. Шаруалар мен сеньорлар арасындағы үздіксіз таптық тартыстың нәтижесінде сеньориядағы қатынастарды белгілі дәрежеде реттеп отыратын және феодалдық рентаның артық не кем деңгейін бекітетін әдеттер туа бастады. Феодалдар Б+-л әдеттердің бұзудан онша үяла бермегендерімен, ол қалайда белсілі дәрежеде қанаушылықты шектей түсіп, шаруаға өзінің жеке шаруашылығында жүмыс істеуге көбірек уақыт берді және оның мұрагерлік жеріне деген правосын нығайтты. Сөйтіп, шаруалар бүқарасының өз қанаушыларына қарсы күресі шаруаның өзінің жеке шаруашылығындағы праволарын кеңейтіп, нығайта түсті де, соның нәтижесінде феодалдық қоғамдағы өндірістік күштердің мейлінше тезірек дамуына қолайлы жағдай жасады.
XI ғасырдың ақырына дейінгі Италия
Феодалдық бөлшектену. Көптеген жүз жылдықтар бойы Италия не әлеуметтік-экономикалық, не саяси жағынан бір тұтас ел бола алмады. Орта ғасырларда ол бірыңғай мемлекет болмады. Онда тарихи негізгі үш аймақ өз кезегінде жекелеген феодалдық мемлекеттерге бөлшектенген Солтүстік, Орта және Оңтүстік Италия қалыптасты. Осы үш негізгі аймақтың әрқайсысы бүкіл орта ғасырлар бойына өздерінің ерекшелік белгілерін сақтап қалды. Б+-л өзгешеліктер Апенин түбегі жеке бөліктерінің экономикалық, саяси және географиялық ерекшеліктерінен келіп туды. Солтүстік Италияның үлкен бөлігін - VI-VIII ғасырларда лангобардтардың қол астында болып (оның Ломбардия деген атауы осы лангобардтардан шыққан), ал VIII ғасырдан бастап каролинг империясының қ+-рамына кірген По өзені алқабындағы құнарлы жерді - Ломбардия алып жатты.
Орта Италияның басым бөлігін Папа аймағы, орталығы Римді қосып дүния папалар мемлекеті (оны Қасиетті Петр вотчинасы деп атады) және лангобард иеліктерінің қалдықтары - бірде папаға, бірде каролингтерде вотчиналық тәуелділікте болған Беневент және Сполето герцогтықтары иемденді. Рим папасы иелігінен солтүстікке қарай Тоскана герцогтығы жатты.
Солтүстік және Орта Италия 843 жылғы Верден бітімінен кейін каролинг империясының бір бөлігі болудан қалды да, IX ғасырдың ортасынан бастап олардың жоғарғы сюзерені Павияда (Италия корольдігінің сол кездегі астанасы) Лангобард корольдерінің темір тәжін кигізгеннен кейін, король атағын алған Италия королі болды. Бірақ бұл шын мәнісінде тек атаққана еді. Шындығында, Солтүстік Италияда да, Орта Италияда да өкімет жекелеген феодалдардың қолында болды.
Оңтүстік Италия мен Сицилия аралы да XI ғасырдың ақырына дейін жекелеген феодалдық иеліктерге бөлінді және жиі-жиі шетел басқыншыларының қолына ауысумен болды. VI ғасырдан бастап ұзақ уақыт бойы елдің оңтүстік бөлігіне Византия империясы үстемдік етті. Апулия, Калабрия, Неаполь мен Сицилия Византия провинциялары еді. IX ғасырда мұнда жаңа басқыншылар - арабтар (сарациндер) басып кірді. Олар бүкіл Сицилияны жаулап алып, онда Палермоны орталық етіп эмиратқұрды; арабтар уақытша Апулияны да өздерінеқаратты.
Үздіксіз феодалдық алауыздықтар мен византия және араб басқыншылары арасындағы шиеленіскен күрес Оңтүстік Италияға нормандардың (Нормандиядан келген) басакөктеп кіруіне жағдай жасады. Нормандар бүкіл Оңтүстік Италия мен Сицилияны жаулап алып, М+-нда XII ғасырдың басында (1130 ж.) бүкіл оңтүстік Италия жерін енгізген Сицилия Корольдігінің негізі қаланды.
Солтүстік және Орта Италияда феодалдық қатынастардың дамуы.
Италия саяси картасының ала-ќ+-ла болуы феодалдық қатынастардың дамуын қиындата түсті. Лангобардтар, тұсында VI-VIII ғасырлар бойы Солтүстік және Орта Италияда феодалдық қатынастардың қалыптасу процесі жүрді. Б+-л процесс М+-нда бір сыдырғы өзгеше болды. Көп күшпен Италияға басакөктеп кірген лангобардтар жерлерді басып алып, Римқұл иеленушілерін өлтірді, қуып жіберді. Олар өздері басып алған жерлерге жергілікті тұрғындардан бөлек қоныстанды; "фара" деп аталған (3тараудықараңыз) рулық қауымдарға, қандас рулық топтарға қарай қоныстанды. Бағындырылған Рим тұрғындарынан, негізінен колондар мен басқа да жер өңдеушілерден олар астықтың 13 көлемінде заттай салық алып түрды.
Үздіксіз соғыстар мен лангобард ақсүйектерінің жерді басып алуына байланысты, сондай ақ Римдегі жеке меншік ықпалымен ерікті қауымдықтар арасында тапқа бөліну және лангобард фараларының ыдырауы басталды. Б+-л процестің ең басты нәтижесі жерге жеке меншіктің шығуы болды. VII ғасырдың ақырында-ақ лангобардтардың егістік учаскелері аллодқа айналып, жердің қолдан қолға өтуіне және ірі жер иеліктерінің тууына жағдай жасады. Бұл ең алдымен король жасақшыларының - гезиндтердің, әскер басшыларының - герцогтардың, графтар мен корольдердің өздерінің ірі жер иеліктері еді. Сондайақ шіркеулік және монастырьлық жер иеліктерінің ұлғая түсуінің де маңызы зор болды. IX ғасырға қарай дүнияи және діни ірі жер иеленушілерден негізінен феодалдар табы қалыптаса бастады.
Ірі жер иеліктерінің өсуімен қатар жер шонжарларынан (патронат пен коммендация)қамқорлық іздеуге мәжб+-р болған, сөйтіп, бірте-бірте тәуелді жер иеленушілерге айналып, өз жер учаскелеріне иелік ету правосынан айрылған ерікті село түрғындарының жүдеп жадауы басталды. Лангобард үстемдігінің алғашқы кезеңінің өзінде ақ Рим құлдары мен колондарының негізгі бұқарасы лангобардтардағы құлдар мен жартылай еріктілерге сіңісе бастады.Кейін тәуелді түрғындар -құлдар, колондар, жартылай еріктілер жүдеп жадаған еріктілермен түгелдей сіңісті де, олар бірте-бірте феодалдық тәуелді шаруалар тобына айналды.
Алайда лангобардтардың Италиядағы мекендерінің оқшау болуы, қауымдық ұйымның, рулық қатынастардың ұзақ уақыт сақталуы және т. б. себептерден мұнда феодалдандыру процесі баяу дамыды. VIII ғасырдың аяғында Италияны Франктердің жаулап алуы феодалдық қатынастардың дамуын жеделдете түсті. IX-XI ғасырларда ерікті егіншілердің жүдеп жадауы және олардың тәуелді шаруа жер +-стаушыларға айналу процесі күшейді. М+-ндай шаруаны +-стау заң бойынша келісім жасап, жерді 29 жылға арендаға алуға право берді. Б+-л аренда либелла деп аталды да, іс жүзінде феодалдық қанаудың бір түрі болды: шаруа либеллярий шыққан өнімінің үштен бір немесе төрттен бір бөлігін феодалға берді және оған барщинада жұмыс істеді. IX-XI ғасырларда шаруаларды +-стаудың либеллярлық түрі басым болды. Шаруалар көбіне жерді прекарий жағдайында да, салық төлеп, барщинаны орамдап +-стады. Сондайа.қ +-стаудың мынадай эмфитевзис формасы да кең тарады. Б+-л - жер учаекесін пайдаланудың кейбір праволары жағдайында (оны иелік көлемінде шеттетуге де мүмкін болды) натуральды немесе ақшалай салық төлеп мәңгі мүрагерлік арендаға алу.
IX-X ғасырларда либеллярлар мен прекаристердің басым бөлігі феодалдарға тікелей тәуелді болды да - крепостнойға айналды. Шаруалар крепостнойлыққа қарсылық көрсетті, жер иеленушілермен соттасып көрді, жиі-жиіқолдарынақару алып, өз еркіндіктерінқорғады немесе жаңа орындарғақашты, алайда жер иеленушілердің күшіне төтеп бере алмады.
Крепостной шаруалар айыдтарының ішінде барщинаға үлкен орын берілді. Крепостнойлар барщинада жылына 2ден 12 аптаға дейін, толып жатқан монастырь шаруашылықтарында көктемгі егіс және егін жинау науқандарында - аптасына 3-5 күнге дейін жүмыс істеді. Көптеген жергілікті жерлерде шаруалар қосымша натуральды салық төледі. Мұның сыртында олар қ+-рылыс және жол жүмыстарын атқарды, соттық және базарлық салықтарды төледі, қосымша салықтар шығатын мырзаның баналитеттік праволарын сақтауға міндетті болды. Барщинамен қатар өнімдік рента да айтарлықтай орын алды. VIII ғасырдан бастап шаруалар ақшалай төлемдер де түсіре бастады. Сөйтіп, Италияда ақша рентасы анағұрлым ерте дамыды.
Крепостнойлармен қатар феодалға жерлік тәуелділікте болған және оның пайдасына белгілі міндетті қызмет атқаратын жеке басын еркін +-стаушылар тобы да сақталды. Жер учаскелеріне меншік ететін, ерікті шаруалардың да біраз бөлігі сақталды, бірақ феодалдандыру процесінде шаруалар қауымдары сеньорфеодалға бағындырылды. Италияда шіркеулік жер иелігі аса зор роль атқарды; VIII-IX ғасырларда М+-нда көптеген тәуелді және крепостной шаруалар жүмыс істеген ірі монастырь шаруашылықтары қ+-рылды.
Оңтүстік Италия мен Сицилияда Оңтүстік феодалдандыру процесі. Италия өзінің әлеуметтік-экономикалық дамуы жөнінен Солтүстік және Орта Италиядан көп өзгеше болды. Италияның Оңтүстігі мен Сицилия остгот және лангобардшапқыншылықтарына аз үшырады; олар үзақ уақыт бойы М+-нда құл иеленушілік тәртіпті сақтауға тырысқан Византияның қол астында қалды, оларды жат жер басқыншылары талантаражға салумен болды, сөйтіп осының бәрі бұл аймақтардың анағұрлым арттақалуына себепкер болды. IX-XI ғасырларда олар феодализмнің алғашқы баспалдағында тұрды. М+-нда феодалдық иеліктер әлі де толық қалыптаса қойған жоқты, негізгі жұмысшы күші крепостной шаруалардан емес, колондардан, құлдар мен ұсақ ерікті арендаторлардан қ+-рылды. Бірыңғай феодалдық тәуелді және крепостной шаруалар табы әлі қалыптаспады.
Солтүстік пен Орта Италияда алғашқы қалалардың пайда болуы .
Феодалдық қатынастардың ерте қалыптасуы жєне
шаруаларды +-стаудың либеллярлық түрінің тарауы ауыл шаруашылығында өндіргіш күштердің даму дәрежесін едәуір көтеруге жєне Солтүстік пен Орта Италияда анағүрлым ерте товар аќша қатынастарының тууына жаңа экономикалық орталықтар - қалалар пайда болды. Олар Италияда Европаның басқа елдерінен б+-рын, IX-XI ғасырларда туа бастады. Көбіне сонау Рим кезінен сақталған көптеген Италия қалаларының көне дуалдары мен үйлері қолөнер мен сауданың негізінде өсіп өркендеді.
Луккада IX-X ғасырдың өзінде қоленершілер жұқа шұға шығарып, теңге соға бастады. Павияда X ғасырда көпестер мен қолөнершілер (тері илеушілер, теңге соғушылар және т. б.) корпорациясы өмір сүрді. Қолөнерінің дамуы сауда операцияларының кеңеюіне жол ашты.
По өзенінің алабындағы қолайлы сауда жолында орналасуы Ломбардияның ірі қолөнер орталығы Милан, тоқыма өндірісі дамыған IX ғасырдың өзінде жылына төрт рет жәрмеңке өткізілетін, қаружарақ пен тоқымашылық жөнінен ертеден ақ танымал болған Пьяченца, қолөнері және сауда орталығы - Верона сияқты қалалардың өркендей түсуіне қолайлы жағдай жасады. Альпы асулары мен Апеннин тауларынан басталып, осында өзен жолдарына ұласатын жолдар үстіндегі Павия аса маңызды сауда орталықтарының бірі болды. Пьяченцадағы сияқты Павияда да жәрмеңке ашылды.
IX-XI ғасырларда Италияда, әсіресе Батыс пен Шығыс елдері арасында делдалдық сауда жасайтын қалалар ерекше өсті (ішкі сауда мейлінше аз дамыды): Венеция VIII-IX ғасырлардаақ Адриат теңізі жағалауларында грек қалаларымен, Египетпен және Сириямен сауда жасады. X ғасырда Батыс Жерорта теңізімен саудақатынасын жүргізген Генуя мен Пизаның маңызы күшейді. Оңтүстік Италия қалалары Амальфи мен Баридің делдалдық саудасы кең қанат жайды. Олардың кемелері Византияға астық, зәйтүн майын, қаружарақ әкеліп, Б+-л жақтан шығыс товарларын тасыды. Италия қалаларының байлығына шетел феодалдары көз тіге бастады.
Италияның саяси бuлшектенуі. Италия корольдерінің Солтүстік және Орта Италиядағы өкіметі жасанды ғана болды, ал Оңтүстік Италияға билігі жалпы жеткен де жоқ. X-XI ғасырлардағы Италияның толық феодалдық бөлшектену бейнесін толып жатқан феодалдық князьдіктермен - герцргтықтармен, графтықтармен, маркграфтықтармен және епископтықтармен бірге көптеген қала мемлекеттер де толықтыра түсті. Италия қалаларының ерте дамуы олардьщ феодал сеньорларының үстемдігінен ерте құтылуға мүмкіндік жасады. X-XI ғасырларға дейін Солтүстік және Орта Италия қалаларында саяси өкімет феодалдардың герцогтардың, графтардың; епископтардың қолында болды. X ғасырдан бастап қалалардың сеньорлармен күресі нәтижесінде (Б+-л күрес IX ғасырда басталды) кейбір қалаларда өзінөзі басқаратын қалалық қауымдар (коммуналар) туа бастады, олардың көпшілігі XI ғасырдың ақырына қарай өз алдарына мемлекетке - қалалық республикаларға (Милан, Пьяченца, Верона, Падуя, Парма, Венеция, Генуя, Пиза, ФлоренЦия, Лукка, Сиена және бас қалары) айналды.
Италиядағы саяси бөлшектену мен итальян феодалдары арасындағы ала ауыздық күрестің шиеленісін пайдаланған герман, королі I Оттон 962 жылы Римге жорыққа шығып, оны басып алды да, император тәжіне ие болды.Құрамына Германия мен Италияның едәуір бөлігін кіргізген Рим империясыныңқ+-рылуын жариялады. Бүтіндей жасанды және ақылға сыймайтын не ортақ экономикалық базасы, не этникалық тұтастығы жоқ Б+-л саясиқұрылым Италия үшін оның тарихының көптеген жүз жылдары бойы есепсізқайғықасіреттің себебі болды. Өздерін итальян жерінің қожасы санаған герман корольдері мен императорлары Италияны тонау үшін, неміс феодалдарының жорықтарын үдайы үйымдастырып, оларға өз үстемдіктерін жүргізді.
IX ғасырда папалық ќ+-лдырау шегінде тұрды. Римдегі әр түрлі феодалдық сүрқиялар папа тағына өздеріне тиімді адамды отырғызу үшін үздіксіз күрес жүргізді. I Оттонның Римге жасаған жорығынан кейін папалар, папа тағына өздері қалаған адамдарды отырғыза бастаған, герман императорларының бақылауында болды. Рим шіркеуінің басШысы - папа, сөйтіп, герман билеушілеріне тәуелді болыпқалды. Б+-л жағдай XI ғасырға дейін созылды. Б+-л уақытқа дейін папа герман корольдері басқарған қуатты Рим империясын қ+-ру тәрізді негізсіз идеясын қолдады, сөйтіп, реакциялық роль атқарып, итальян халқын сатып кетті. Италия орталығында өзінөзі басқаратын дүнияи папалар мемлекетінің өмір сүруінің өзі елдің бірігуіне кесірін тигізген үлкен кедергілердің бірі болды.
Папалар да, герман корольдері де, провансаль билеушілері де араласып отырған итальян феодалдарының үздіксіз ала ауыздық күресі елге барған сайын жаңа басқыншылардың византиялықтардың, венгерлердің, герман феодалдарының, арабтардың, нормандардың басып кіріп, Италияны талантаражға салып әлсіретуге, оның саяси өміріндегі берекесіздіктің күшеюіне қолайлы жағдай жасады.
Сөйтіп, Италияның әлсіздігі мен саяси бөлшектенуіне оның жекелеген географиялық аймақтарындағы саяси экономикалық дамудың әр түрлілігі, олардың феодалдану дәрежесі мен қарқынындағы айырмашылықтар, үздіксіз феодалдық ала ауыздықтар себеп болды. Б+-лар оның бірыңғай мемлекет болуына кедергі жасады. Елді үнемі тонап, әлсірете түскен әр түрлі басқыншылардың үздіксіз шабуылдары феодалдық көп өкімет дәстүрін нығайта түсті. Сыртқы рыноктағы мақсаттары бір біріне қайшы келген Итальян қалаларының ерте басталған бәсекесі де экономикалық бытыраушылық пен саяси бөлшектенуге жол ашты. Итальян мемлекеттерінің бірігуіне кедергі жасаған папаның реакциялық саясаты Италияда көптеген жүз жылдар бойы саяси бөлшектенудің сақталуының аса маңызды себептерінің бірі болды.
Алайда Италиядағы әлеуметтік-экономикалық және саяси дамудың күрделі жағдайына қарамастан, IX-XI ғасырларда шетел басқыншыларымен ауыр да үзақ күресте туған итальян халқының қалыптасу процесі жүрді; Б+-л халықты толып жатқан басқыншылар қ+-рта алмады. Керісінше, басқыншылар жергілікті тұрғындармен араласып, латын тілінің негізінде шыққан Итальян халқының тілін үйренді, оның ғасырлар бойы қалыптасқан мәдениетін қабылдады.
X-XI ғасырлардағы Германия
Германиядаѓы феодалдандыру процестерініњ ерекшеліктері.
ІХ ѓасырда Батыс Франктік мемлекет жерге феодалдыќ меншік орнап, феодалдыќ ќарымќатынас қалыптасқан кезде, Рейннің шығыс бетін мекендеген Каролинг империясы ыдыраған соң, Батыс Франк мемлекетінің құрамына енген герман тайпалары X-XI ғасырдың бас кезінде ғана феодалдық қатынастардың қалыптасу кезеңін бастан кешіре бастады. Алғашқы түрмыстық қауымдық қ+-рылысқа римдік құл иеленушілік қарым-қатынастың әсері онша болмағандығы себепті, Германиядағы феодалдандыру процесі де тым баяу дамыды.
X-XI ғасырларда селолық қауымдарда терең тамыр жайған ішкі дифференциңциялау процесі жүріп жатты. Ақсүйек және діни шонжарлар қауымдар жерін тартып алып, ерікті қауымдықтарды тәуелді егіншілерге айналдырды. Феодалдық вотчина барлық жерлерге кең тарады. Сол кездің өзінде ақ ірі жер меншігінің иелері - феодалдар табы мен феодалға тәуелділер және крепостной шаруалар табы - негізгі қоғамдық таптарға айналғанымен, солармен қатар феодалдық қатынастарға қамтылмаған, ерікті қауымдықтардың елеулі тобы да сақталып қалған еді. Селолық қауымда ірі-ірі жер учаскелері бар орта және ірі аллодтар оқшау тұратын, олардыњ жері ішінара басы бос емес кісілердің көмегімен өңделетін. Бірақ Б+-л аллодтар толық мәнінде феодалдық меншік иелеріне айнала алған жоқ. Тәуелді шаруалар еңбегін қанау - олардың шаруашылығының негізі емес еді. Германиядағы феодалдандыру процесінің X ғасырдың Оас кезінде аяқталмағанын оның саяси ұйымдары да айқын аңғартатын: ірі шонжарларда, әсіресе шіркеуліктерде әзірше экономикадан тыс зорлық жасайтын басқару аппараттары жоқ еді. Графтық қызмет және жергілікті басқарудың бүкіл системасы әзірше феодалдандырылып болмаған, көптеген аймақтарда әлі күнге дейін негізін сонау тайпалық дәуірден алған көне соттық және әскери ұйымдар сақталып келген еді. Феодалдық иерархия да әзірше ақырына дейін қалыптасып болған жоқ.
Елдегі феодалдандыру процесінің аяқталмауына байланысты Германияның әлеуметтік саяси өркендеуінің өзіндік бір ерекшелігі - алғашқы феодалдық мемлекеттің біршама баяу қалыптасуында еді. Осының бір көрінісі ретінде X ғасырдың бас кезінде Германия территориясында тайпалық герцогтыктардың: Саксония. мен Тюрингия (Солтүстік Германияда, Рейн мен Эльбаның және оның бір тармағы Заальдің аралығында), Франкония (Рейн мен Майна өзендерінің орта ағысы бойында), Швабия (Дунай м.ен Рейннің және оның бір тармағы Неккардың жоғарғы ағысы бойында) және Бавария (Дунайдың орта ағысы бойында, Лех өзенінің шығыс бетінде) герцогтіктерінің сақталғанын айтуға болады. Ірі феодалдық жер иеленушілерге айналған герцогтер өз билігін нығайту мақсатына ежелгі тайпалық - туыстык байланыстарын, өздерінің тайпалар көсемі екендігін пайдаланып бақты. Мүның ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz