Қазақстан Республикасындағы биліктің бөліну теориясы

Пән: Мемлекеттік басқару
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 6 бет
Таңдаулыға:

Жоспар

I. Кіріспе

II. Негізгі бөлім

2. 1 Билік және оның түрлері

2. 2 Мемлекеттік биліктің ерекшеліктері

2. 3 Биліктің бөліну принципі

III. Қорытынды

Пайдаланған әдебиеттер :

Т. Ағдарбеков

Қазақстан Республикасындағы биліктің бөліну теориясы

Билік- жалпы түрде субъектінің (инвидтердің, ұйымдардың, ұжымдардың), басқа субъектінің тәртібін (жеке адамның, ұжымның), еркін жеке пайдасына, не басқаның назарына бағындыру қабілеттілігі.

Билік құбылыс ретінде мынандай белгілермен сипатталады:

1) Билік- әлеуметтік құбылыс, яғни қоғамдық;

2) Билік қоғамның барлық даму кезеңдеріндегі белгісі болып табылады(бөлінбейтін компоненттері ретінде) . (Сондықтан, «әлеуметтік билік» деген сөз тіркесі өзінің мазмұнына сай келмейді, себебі билік әр уақытта әлеуметтік) .

Билік қоғамның тұрақты қосағы, себебі қоғамның өзі күрделі ұйымдасқан жүйе, ол әр уақытта басқаруды қажет етеді, яғни жүйені жөнді қызметке қабілетті жағдайда болуын қолдау процесін тәртіпке салу- қызмет істеу жағдайлары. Генезис көзқарасынан қоғамды басқару қажеттілігі, онда мынандай феноменнің болуын қамтамасыз етеді, яғни биліктің. Бірақ, керісінше емес, әлеуметтік процестерді тәртіпке салу көзделіп жүргізіле бастағанда, себебі қоғамда билік және оның орындаушылары пайда болды. Билік әлеуметтік басқарудың, нақты құралы, себебі басқару тек әлеуметтік емес, көбінесе техникалық, яғни техникалық жүйені басқару . Сонымен, басқару - өте үлкен құбылыс болып табылады. Оның мәні биліктің белгілерінде толығырақ көрсетіледі.

3) Билік қоғамдық қатынастардың қалпында ғана өмір сүре алады, яғни адамдар арасындағы қатынастарда . Билік қатынастарды адам мен заттың және адам мен жануардың арасында болуы мүмкін емес. Осындай қасиеттер биліктің келесі ерекшеліктерінің сипатына байланысты қамтамасыз етіледі.

4) Билікті іс жүзіне асыру интеллектуалды-ерекше прцесс, билік импульс, билік ететін субъектіден шығатын, алдымен бағынушының еркін және тәртібін анықтаудан бұрын, олар саналы түрде оны қабылдауы керек. Осыған байланысты билік қатынасының субъектісі бола алмайтындарға санасы мен еріктерінің бұзылғандары жатады.

5) Қоғамдық қатынастардың қалпындағы биліктер өмір сүреді және іс жүзіне асырылады, қоғамдық қатынастардың түрлеріне жатады және билік қатынастарының айтары бар. Билік қатынастары әр уақытта екі жақты қатынастар, біреуі билік субъектісінен, ал екіншісі - билікке бағынушылар. Жалпыәлеуметтік тұрғыдан олар нағыз субъектілер, яғни санасы және еркі бар адамдар, дегенмен нақты билік қатынастарында билікке бағынушы субъектілер билік етуші субъектінің билік ықпалын жүргізетін объект ретінде болады.

6) Биліктің маңызды белгілеріне оның әр уақытта өз күшіне негізделгені жатады. Нақтылы күштің болуы әрбір субъектінің билеушілік санасын белгілейді. Билік күшінің әртүрлі табиғаты болуы мүмкін: ол дене күші, мылтықтың күші, интеллектуалды күш, беделдік күш, сендіру, эстетикалық ықпал жасау, т. с. с Соған байланысты күшті мәжбүрлеумен ауыстыруға болмайды: «күштің беделі » және «беделдің күші »- бұлар әртүрлі заттар. Мәжбүрлеу алдын ала субъектінің еркіне қарсы ықпалы дене кшін жұмсау арқылы жүргізуді болжайды, не сондай қорқыту арқылы мәжбүрлейді.

7) Билік тек саналы еріктегі қатынастарда болуы мүмкін болғандықтан, әр уақытта билікке бағынушының еркінің билік етуші субъектіге бағынушылығын болжайды, ондай бағынушылық белгілі қатынастарда болмаса, мұндай қатынаста билік те болмайды.

Биліктің бірнеше түрі бар :

а) барлық қоғам көлеміндегі билік;

ә) әртүрлі ұжымдардың ішіндегі билік;

б) екі адамның арасындағы қатынастар туралы билік;

Билікті саясилық және саяси еместік деп бөлуге болады. Саясилыққа - биліктің саяси мәселелерді шешуге қабілеттілігі, яғни әлеуметтік топтардың ықыласын іс жүзіне асыратын құрал ретінде көрінуін айтамыз. Саяси биліктің бір түрі - бір әлеуметтік топтың екіншісіне билігі (мысалы, бір таптың екінші тапқа үстемдік етуі) ; мемлекеттік билік ; партиялық билік, сонымен бірге, басқа саяси ұйымдардың және қозғалыстардың билігі ; саяси лидерлердің билігі. Профессор Байтин осы жөнінде, мемлекеттік және саяси билікті қосып, олардың бір ғана құбылыс екендігін дәлелдеуге тырысқан. Дегенмен, мұндай көзқарас толық дәлелденбеген.

Қоғамдағы саяси билік легалды және көлеңкелі болуы мүмкін. Оның алып жүргізушілері билеуші элитадағы формалды емес топтар, саяси секталар, мафитоздық ұйымдар болуы мүмкін. Мұнда << легалды билік >> және << легитимді билік >> түсініктерін аралас қарауға болмайды. Бұл түсініктер жақын болғанмен, бірдей емес. Легалды биліктің өмір сүруінің құқыққа сайлығын формалды - заңдылық жағынан оны этникалық бағалаусыз сипаттайды, ал легитимдік тұрғындардың билікті мойындауы, оны адалдық сана ретінде және саяси ақталған құбылыс ретінде қабылдауы. Былай болуы мумкін, мемлекеттік билік легалды, бірақ легитімді емес. Легетимдік теорияның саяси үстемділігінің жасалуы мен дамуына үлкен үлес қосқан неміс саясаттанушысы, экономист және социолог Макс Вебер (1864-1920жж. ) болды.

Мемлекеттік биліктің ерекше қасиеттеріне мыналарды жатқызуға болады:

Мемлекеттік биліктің күштілігі, оның негізіне жататыны мемлекет: басқа ешқандай билік сондай ықпал ету құралын пайдалана алмайды.
Мемлекеттік билік көпшіл. Жалпы оның мәні де көпшіл, яғни барлық билік қоғамдық. Дегенмен, мемлекет теориясынада бұл сипаттамаға басқа дәстүрлі мен беріледі, нақты сол, мемлекеттік биліктің кәсіби аппаратпен іске асырылуы, қоғамнан бөлінген билік объектісі ретінде.
Мемлекеттік билік егемендігі, олай болатын себебі оның сырттай тәуелсіздігі және ел ішіндегі үстемдігі. Мемлекеттік биліктің үстемдігі, ең алдымен, оның билігі барлық басқа ұйымдардың және елдің жалпылығынан жоғары тұратындығы және оның барлығы мемлекеттің билігіне бағынуға міндетті.
Мемлекеттік билік әмбебап: ол өз күшін барлық аумақтарға және елдің барлық тұрғындарына таратады.
Мемлекеттік биліктің шексіз құқығы бар, яғни жалпыға міндетті тәртіп жолын шығаруға құқысы бар- заңды нормаларды.

Мемлекет билік үнемі және тоқтаусыз әрекет етеді.

Биліктің бөліну принципі.

Қазіргі дүниеде биліктің бөлінуі - құқықтық демократиялық мемлекеттің мойындалған белгісі. Биліктің бөліну теориясының өзі - мемлекеттіліктің дамуының көпғасырлық тарихындағы қоғамды деспотизмнен қорғайтын көбірек әрекеттегі тетікті іздеудің нәтижесі.

Билікті бөлу теориясы бірнеше саяасатты зерттеушілермен құрылған: ол идея Аристотельмен айтылған, Джон Локкпен (1632-1704) теориялық дамытылған, классикалық түрде ол Шарль Луи Монтескьмен жасалған және қазіргі кездегі нысаны - Александр Гамильтонмен, Джеймспен, Мэдисонмен, Джон Джсемен - «Федералистер» авторларымен (Нью-Йорк газеттерінің алдыңғыларында жалпы тақырыптармен бірнеше мақалалар жарық көрген. Бұл американың 1787 жылғы Конституциясын талқылау кезеңіне жатады. Себебі, ондағы басылымдарда АҚШ- тың федеративті негізі үгіттелген болатын) .

Билікті бөлу теориясының негізгі ережесі мынандай:

Биліктің бөлінуі Конституциямен бекітіледі;
Конституция негізінде заң шығару, атқару, және сот билігі әртүрлі адамдарға және органдарға беріледі;
Барлық биліктер тең және автономды, олардың біреуінің де басқамен алынып тастауы мүмкін емес,
Ешқандай биліктің Конституция берген билікпен пайдалануға мүмкіндігі жоқ;
Сот билігі саяси ықпалмен тәуелсіз әрекет етеді, соттар өз қызметінде көп мезгілде болу құқығын пайдаланады;

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.