Кредиттік технология жүйесі бойынша оқу процесін ұйымдастырудың ережесі

Кредиттік технология жүйесі бойынша оқу процесін ұйымдастырудың ережесі

Қазақстан Республикасының 1997 жылы Лиссабонда Еуропа қауымдастығы мен ЮНЕСКО жоғары білім туралы конвенциясына қосылуы бүкіл дүниежүзілік кеңістігіне кіруін қамтамасыз етумен қатар, оған жоғарғы талаптар да қойды.

Қазіргі кезеңде, Қазақстан жоғары мектебінің алдында осы проблемаларды шешу жолдарын қарастыру, оның теориялық-әдістемелік негіздерін жасау, практикалық жолдарын көрсету сияқты жұмыстар қарқынды жүргізілуде.

1999 жылғы Болон декларациясынан бастап бүкіл Еуропа елдерінде оқу, білім беру үрдісін нарық қатынастарына бейімдей отырып, бір жүйеге келтіруге бет бұрды. Қазақстан Республикасының бұл декларация принциптерін қабылдауына байланысты елдегі білім беру процесі осы жүйеге қарай бейімделуде.

Осыған байланысты, мемлекеттік деңгейде көптеген құжаттар қабылданды. Оған білім берудің көп сатылы концепциясын, ҚР білім берудің 2005-2010 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасын, оқыту процесінде студент еңбегінің өлшемі ретінде кредиттік жүйені ендіруді және білім сапасын ISO - 9000 талаптарына сәйкестендіру жұмыстарын атауға болады. Оқытудың кредиттік жүйесі - білім берудің бейсызықтық (нелинейный) жаңа технологиясы. Бұл жүйе - студентке өз бетінше, шығармашылық негізде, білім алуды өз жағдайын бейімдеп, оқуға мүмкіндік беретін технология. Сонымен қатар, бұл жүйенің бұрыңғы дәстүрлі жүйеден баста ерекшелігі - мемлекеттік стандарт талаптарына сай жоғары деңгейдегі кәсіптік білімді студент, негізінен, өз белсенділігі арқылы меңгереді.

Оқу процесінің кредиттік жүйеге өтуіне байланысты білім беру жүйесін ұйымдастыруда және оны іске асыруда деканат пен кафедра, студент пен оқытушы арасында жаңа қарым-қатынас қалыптасып, оқытушылар еңбегін ескеруде, студент білім бағалауда және т. б. жаңа сипаттағы талаптар мен қатынастар туындайды.

Ұсынылып отырған ереже жинағы ХҚТУ кредиттік оқу жүйесіне өткен құрылымдар үшін аталған проблемаларды тез арада шешуге және кредиттік технологияны оқу процесіне енгізуді жеңілдету мен жеделдетуге жәрдемдесетін құрал ретінде дайындалды. Ережені дайындауда Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігінің бұйрығымен кредиттік технология бойынша білім беруді ұйымдастыру туралы уақытша ережесі (Правила кредитной системы обучения. Проект, Астана - 2003) және Қазақстан Республикасында кредиттік технология жүйесіне өткен жоғарғы оқу орындарының (ҚБСҚА, ҚТКА, ҚМҚПИ) дайындаған нұсқау құжаттары басшылыққа алынды.

ОҚЫТУДЫҢ КРЕДИТТІК ТЕХНОЛОГИЯСЫ

Білім беру саласына оқытудың кредиттік технология жүйесін алғаш рет 1869 жылы америкадағы Гарвард университетінің ректоры Чарльс Эллиот енгізген болатын. Бұл жүйе білім саласын жетілдіру мақсатында мектептен бастап жоғары оқу орындарына дейін қолданылды. 1988 жылдан бастап Еуропа елдері де кредиттік жүйені пайдалана бастады. 1999 жылғы 18-19 маусым айында Еуропа мемлекеттерінің білім министрлерінің бірлескен отырысында кредиттік оқудың еуропалық жүйесі қабылданды.

Халықаралық жоғары білім саласында кредиттік оқытудың төрт түрлі моделі қолданылуда. Олар: Еуропалық жүйе - ESTS (European Credit Transfer System), американдық - USCS, британдық - CATS, Азия мемлекеттерінде және Тынық мұхиты кеңістігіндегі жүйе - UCTS. Қазақстанда қазіргі білім саласында Еуропалық ESTS және американдық - USCS кредит жүйелерінің элементтерін қолдана отырып, ұлттық моделін жасау үстінде.

Қазақстан Республикасының білім беру жүйесінің кредиттік технологияға өтуіндегі басты мақсаттары:

• Елдегі білім беру жүйесін Лиссабон конвенциясы (1997) мен Болон декларациясының (1999) таптарына бейімдеу;
• Ұлттық білім беру жүйесін бүкіл әлемдік деңгейге сәйкестендіру;
• Мамандарды әлемдік білім стандарты талаптарына сай дәрежеде дайындау;
• ҚР жоғары оқу орындары дипломдарын басқа ел дипломдарымен теңестіру.

«Кредит» термині білім алушы студент еңбегінің өлшемі. «Кретиттік сағат» деп бүкіл оқу процесі кезінде аудиторияда өтілетін сабақ және онымен қатар жүретін, студенттің өзіндік жұмыстарына (СӨЖ) жұмсалатын уақыттардың қосындысына тең шаманы айтады. Егер пәнді игеру 15 аптаға созылса және осы уақыт ішінде апта сайын 1 академиялық сағатқа тең аудиториялық сабақ, (лекция, семинар, т. б) және сол пәннен 2 сағаттық аудиториядан тыс СӨЖ өтілетін болса, онда 1 кредиттік сағат = ( 1 аудит, сағат + 2 СӨЖ сағаты) *15 апта= 45 сағат болады.

Кредиттік оқу жүйесіне сәйкес студент әр семестрдегі 12-18 кредит, ал 4 жылда ең кемі 128 кредит жинауы тиіс.

Кредиттік технология жүйесінде 1 сағаттық аудиториялық дәріске 2 сағаттық аудиториядан тыс сабақ сәйкес келеді. Оқу процесін жаңа талаптарға сәйкес ұйымдастырғанда, осы мәселеге баса назар аудара отырып, студенттік өзіндік жұмысына маңызын, оның пайдалылығын күшейтуге мейлінше ықпал ету қажет.

Кредиттік жүйеде оқу процесі екі бөліктен тұрады: аудиториялық (33%) + аудиториядан тыс (67%) сабақтар. Ал аудиториядан тыс өтілетін сабақтың 50%-ы оқытушы басшылығымен орындалады да (ОБСӨЖ) Office Hours) да қалған 50%-ы студенттік өзіндік жұмысы (СӨЖ) ретінде орындалады. Сабақтың ОБСӨЖ бөлігі оқытушы жүктемесіне ендіріледі және оқу кестесінде көрсетіледі, ал СӨЖ бөлігі оқытушы жүктемесіне енбейді.

Кредиттік технологияның негізгі принциптеріне сәйкес студенттің өзіндің жұмысын бақылау және оған кеңес беру үшін бөлінетін ОБСӨЖ мөлшері осы пәнге берілген аудиториялық сағат санынан кем болмауы тиіс.

ҚР Білім және ғылым министрлігінің кредиттік технология ережелеріне сәйкес студент кредиттік балды жинақтау әдісі арқылы топтайды.

Студенттің оқу процесі кезіндегі жинақтайтын жалпы кредиттік балы оның оқу іс-әрекеттеріне берілетін балл жиынтығынан құралады, яғни 100% кредиттік балы 40% үлесін студент оқу процесінде (күнделікті аудиториялық сабаққа қатысу белсенділігі, мерзімдік бақылау, ОБСӨЖ, СӨЖ) жинақтауы тиіс, ал қалған 60% - емтихан арқылы жинақтайды. Студенттің білімі мен біліктілік деңгейін, яғни рейтингтік балын оқу процесінің төмендегідей негізгі элементтері арқылы анықтауға болады:

• Студенттің күнделікті аудиториялық сабаққа қатысу белсенділігі;
• Шептік (рубежный) бақылау;
• Студенттің оқытушы басшылығымен орындайтын өзіндік жұмысы (ОБСӨЖ) ;
• Қорытынды бақылау - емтихан.

Кредиттік технолгия жүйесінде студент білімі мен біліктілігінің көрсеткіштері әріптік, балдық немесе пайыздық түрде белгіленеді.

Студент барлық пәндерді ойдағыдай тапсырып, оқу процесін толық аяқтаған соң, тіркеу қызметі (офис Регистратора) студенттің оқу процесі мерзімі ішінде (бір семестр, бір оқу дылы) жинаған барлық кредит шамасын - СТ мен оның үлкерімінің көрсеткіші болып табылатын - орташа өту балын - GPA кредит ережесіне сәйке есептейді.

Егер студенттің таңдаған мамандығы бойынша оқу процесі кезінде жинаған барлық кредит шамасы СТ мен оның оқу жетістіктері деңгейінің орташа балы GPA келісілген немесе алдын-ала көрсетілген шамадан кем болмаса, студент келесі курсқа көшіріледі.

Оқытудың кредиттік жүйесіне сәйкес типтік оқу жоспары (ҚР МЖМБС) үш топтан (циклдан) тұрады. Олар:

• Жалпы білім пәндер тобы (ЖБП) ;
• Базалық пәндер тобы (БП) ;
• Кәсіптік (мамандық) пәндер тобы (МП) .

Әр топ міндетті және таңдау (элективтік) пәндерінен құралады. Міндетті пәндер тобына мемлекеттік білім стандартында айқындалған міндетті пәндер кіреді. Оның шамасы 71-86 кредитке тең. Бұл пәндерді студенттердің міндетті түрде оқып үйренуі және меңгеруі шарт.

Әр жоғары оқу орны таңдау пәндер тобын студенттің болашақта игеретін мамандығын ескере отырып анықтайды және оның мөлшерін 57-72 кредитке тең болады. Бұл пәндерді студенттердің оқып үйренуі қажет, бірақ оларды меңгеру ретін студенттің өзі таңдайды.

Әр топтағы міндетті және таңдау пәндерінің кредиттік мөлшерінің өзара бөлінуі төмендегі кестеде берілген.

Студенттің білімін бақылау және бағалау

Университетте кредиттік оқу жүйесіне өткен академиялық топтарда студенттің білімі мен біліктілігін бақылау және бағалау рейтингтік жүйеде, әріп-сан (пайыздық) түрінде іске асырылады.

Студенттердің білім дәрежесін бақылау мақсатында күнделікті, аралық және қорытынды бақылаулар (емтихан) қолданылады.

Күнделікті бақылау студенттің әр сабақта меңгеру дәрежесін тексеру үшін жүргізіледі. Ол 5 балдық жүйе бойынша бағалануы мүмкін.

Студенттің пәнді игеру дәрежесін және білімін тексеру үшін күнделікті бақылаудың мынандай түрлері қолданылуы мүмкін:

• Бақылаудың ауызша түрі, (тараудың бір немесе бірнеше тақырыптарын өткен соң, оның меңгерілуін тексеру мақсатында сұрақтарға жауап немесе ситуациялық талдау түрінде өткізілуі мүмкін) ;
• Жазбаша бақылау, (курстың белгілі бір тарауы өткен соң, оның меңгерілуін тексеру мақсатында есеп шығару, ситуацияны талдау, практикалық тапсырманы орындау немесе бақылау сұрақтарына жазбаша түрде жауап беру арқылы жүргізіледі) ;
• Ауызша және жазбаша бақылау (бір немесе бірнеше модуль бойынша ауызша және жазбаша түрде жауап беру түрінде жүргізіледі) ;
• Үй тапсырмасын қорғау және презинтациялау (үй тапсырмасының меңгерілуін дұрыстығын, өткізілген тақырыптарды қорыта алуын, олардың арасындағы логикалық байланыстарды анықтап, оны көпшілік алдында дәлелдей алуын тексеру мақсатында жеке не топ болып орындау) ;

• Дискуссия, тренинг, дөңгелек стол және т. б. (студенттің жеке, көпшілік жағдайында немесе ойын түрінде проблемалық сұрақтарды талдай, ойлай және шешім қабылдай алуын, сонымен қатар, оның меңгерген дағдыларын тексеру мақсатында жүргізіледі) ;
• Тест (пәннің жеке, не бірнеше немесе бүкіл тарауы бойынша тест сұрақтары түрінде құрылған тапсырмаға берген (жазбаша) жауабы арқылы білімін тексеру және бағалау.

Қорытынды бақылау - емтихан студенттің академиылық уақыты ішінде кәсіптік білім бағдарламасын меңгеру дәрежесін тексеру мақсатында өткізіледі. Кейде бірнеше пәнді біріктіре отырып емтиханды өткізуге болады. Мұндай жағдайда әр пән жеке-жеке бағаланады. Емтиханды компьютерде не жазбаша (матрицалы) тест түрінде, ауызша, жазбаша, аралас (тест + ауызша) түрде өткізуге болады. Емтиханның өту формасын факультетің оқу-әдістемелік кеңесі тағайындайды.

Студенттің оқу ісін меңгеру дәрежесін, яғни оның білімін, біліктілігін, дағдыларын, компетенциялығын бағалау көп балды, әріп, пайыз түрінде жүргізіледі. Осы мақсатта мына кесте пайдаланылады:

Студенттің пәнді меңгеру дәрежесін бағалау рейтингтік негізінде жүргізіледі.

Студенттік балы екі бөліктен: біріншісі рейтингтік балдың 40 % үлесі, ол күнделікті, шептік (рубежный) бақылау және СӨЖ тапсырмаларын орындағаны үшін алатын балдарының жиынтығынан, екіншісі - рейтингтік балдың 60% үлесі, ол қорытынды емтихан балынан тұрады. Рейтингтің бірінші үлесін дәріс беретін Тьютерлер, ал екінші бөлігі тест орталығы немесе емтихан қабылдаушы анықтайды.

Студент қажетті балды жинақтау арқылы, яғни:

• Күнделікті сабаққа қатысу белсенділігі (күнделікті үй, аудиториялық т. б. ), яғни тапсырмаларды орындағаны үшін қойылатын бағалар - Б1;
• Шептік бақылау (рубежный контроль) нәтижесінде жинаған балы-Б2;
• Студенттің оқытушы басшылығымен және жеке өзі орындайтын жұмыстарды (СӨЖ) орындағаны үшін алатын балдары - Б3;
• Қорытынды бақылау + емтихан балдары - БЕарқылы жинақтайды.

Осы балдардың қосындысы студенттің білімінің рейтингтік көрсеткіші болып саналады, яғни

R= (Б 1 + Б 2 + Б 3 ) · 0, 4 + Б Е · 0, 6

Мұндағы: R жалпы рейтингтік бал, Б1, Б2, Б3, және БЕ балдың сандық (пайыздық) мәні.

Рейтингтік балды құрайтын Б1, Б2, Б3 шаманы есептеу тәртібін пәнді оқыту ерекшеліктерін ескере отырып кафедра тағайындайды. Көп жағдайларда рейтингтің максимал мәнін R=100 балға тең етіп алады.

Егер емтиханды өткізу формасы:

а) ауызша не жазбаша болса, онда студенттің емтиханнан алатын рейтингтік балы

Б Е = Б/5 · 60 тең болады, RRR

Мұндағы Б - студенттің емтиханда бес балдық жүйе бойынша алған бағасы;

б) тест күйінде өтсе, онда

БЕ = n/N · 60

Мұндағы n - дұрыс анықталған тест саны, N - барлық тест саны.

в) тест+ауызша түрінде ұйымдастырылса, онда студенттің имтиханнан алатын рейтингтік балы

БЕ = n/N · 30+ Б /5 · 30

Рейтингтік балдың 40 пайыздық бірінші бөлігін тьютерлер, кафедрада тағайындалған ережеге сәйкес анықтайды.

Студент рейтингтік балын жақсарту мақсатымен күнделікті және аралық рейтингтік бақылауды қайта тапсыруына болмайды. Тек ауру не басқа да себепті жағдайларда ғана рұқсат етілуі мүмкін.

Студент қорытынды бақылау - емтиханға жіберілуі үшін күнделікті, шептік бақылау және СӨЖ тапсармаларын орындағаны үшін берілетін рейтингтің бірінші бөлігінің ең кемі 60% жинауы тиіс.

Студенттің қорытынды бақылауға (емтиханға) қатысуы індетті.

Студент әр семестрде 12-18 кредит, 4 жылда ең кемі 128 кредит жинауға тиіс.

Факультет деканаты мен офис тіркеушісі бірлесе отырып, мамандықтың типтік оқу және студенттің жеке оқу жоспардары негізінде студенттің оқу жылы бойы жинайтын кредит шамасын (кредиттік лимит) - СТ алдын-ала анықтауы және оны студентке хабарлауы тис.

---

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.

• Іс жүргізу
• Автоматтандыру, Техника
• Алғашқы әскери дайындық
• Астрономия
• Ауыл шаруашылығы
• Банк ісі
• Бизнесті бағалау
• Биология
• Бухгалтерлік іс
• Валеология
• Ветеринария
• География
• Геология, Геофизика, Геодезия
• Дін
• Ет, сүт, шарап өнімдері
• Жалпы тарих
• Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
• Журналистика
• Информатика
• Кеден ісі
• Маркетинг
• Математика, Геометрия
• Медицина
• Мемлекеттік басқару
• Менеджмент
• Мұнай, Газ
• Мұрағат ісі
• Мәдениеттану
• ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
• Педагогика
• Полиграфия
• Психология
• Салық
• Саясаттану
• Сақтандыру
• Сертификаттау, стандарттау
• Социология, Демография
• Спорт
• Статистика
• Тілтану, Филология
• Тарихи тұлғалар
• Тау-кен ісі
• Транспорт
• Туризм
• Физика
• Философия
• Халықаралық қатынастар
• Химия
• Экология, Қоршаған ортаны қорғау
• Экономика
• Экономикалық география
• Электротехника
• Қазақстан тарихы
• Қаржы
• Құрылыс
• Құқық, Криминалистика
• Әдебиет
• Өнер, музыка
• Өнеркәсіп, Өндіріс