Жасөспірімдердің кәсіптік бағдарларының медициналық аспектілері

Жоспары

Кіріспе
1. Жасөспірімдердің кәсіптік бағдарларының медициналық аспектілері
2. Жасөспірімдердің дәрігерлік.кәсіптік кеңесі мен кәсіптік бағдардың медициналық қамтамасыздануы.

КІРІСПЕ

Оқушылардың сұраныстары жасөспірімдер «кәсіптік әлемді» аз білетінін, таңдаған қызметтің жағдайы мен сипаты туралы нашар мәлімет алатынын, денсаулық жағдайына өндіріс факторларының жағымсыз әсерін білмейтінін көрсетеді.
Кәсіпті таңдау кезінде өзі жасөспірімдер мен олардың ата-аналарыда еңбектің қызметінің процессі кезінде, денсаулық бұзылыстары мен оның нашарлауына көңіл аудармайды.
Қазіргі уақытта 9-11 сыныптар оқушыларының 80% денсаулық жағдайының ауытқуларына байланысты, кәсіпті таңдау барысында шектеулер болады, себебі олардың еңбектік қызметінің зиянды өңдірістік факторлары жүзеге асырылады, сол себептен патологияның күшеюіне әкеледі. Оқушылар кәсіпті таңдау кезінде, шектеулері созылмалы аурулардың 65% және 35% айқын функционалдық бұзылыстары себепші болады.
Алғашқы кәсіптік мамандықты алған 12-28% оқушыларда таңдап алған және оқып білген тікелей медициналық қарсы дәлелдер болады. Кәсіптік-өңдірістік факторлар мұнан былай жас жұмыскерлердің денсаулық жағдайын айтарлықтай нашарлатуы мүмкін, патологияның күшеюіне, асқынулардың дамуына және ерте мүгедектілікке әкеледі.
Жасөспірімдердің денсаулық жағдайының анықталған бұзылыстарына байланысты дәрігерлік кәсіптік кеңес (ДКК) жүргізгенде, бөлек кәсіптік-өңдірістік факторлардың, мамандықтар мен олардың қызмет түрінің әсеріне кәсіптік жарамдылықтың жеке шектеулері анықталады.
Кәсіптік жарамдылық (медициналық көрсеткіштері бойынша) дегеніміз ұсынылған мамандыққа, организмнің талаптарына толық функционалдық мүмкіндіктердің сәйкестігі. Кәсіпке жарамды санауға болады, егер жасөспірім ойдағыдай кәсіпті игерсе және денсаулық үшін онда зиян келтірмей жұмыс жасаса.
Адамның кәсіптік бағытының құрылуы мектеп жылдарында болады. Оқу орындарының кәсіптік мамандықтарын, кәсіптік жолдарын таңдау, кейіңгі орындылық жұмысқа орналасу, жасөспіріммен шешілген маңызды міндет болып табылады.
Егер бой жеткен қыздар мен жігіттерде созылмалы аурулар мен функционалдық бұзылыстар болған жағдайд, оларға кәсіптік қызметті дұрыс таңдауда көмек көрсетуге жасөспірімдерге дәрігерлік-кәсіптік кеңес (ДКК) ұсынылған, ол медициналық кәсіптік бағдардың бөлігі болып табылады.
Кәсіптік бағдар беру дегеніміз- талабына, қабілеттілігіне, денсаулығына, жеке ерекшеліктеріне және де қоғамның қажеттілігінің ескерілуіне сәйкес жастардың саналы және еркін түрде кәсіп түрлерін таңдауына дайындау бойынша жүргізілетін шаралардың ғылыми-тұжырымдалған жүйесі.
Кәсіптік бағдар беру бірнеше аспектілерден тұрады:
1) кәсіптік білім беру (педагогикалық аспект) — кәсіпке оқушылар қызығушылығының құрылуы, оқу орындарының қазіргі кездегі оқушылар мен мектеп бітірушілердің еңбектік қызметінің түрімен, әртүрлі кәсіптердің әлеуметтік-экономикалық және психофизиологиялық ерекшеліктермен, танысу. Кәсіптік ағарту жастарда дәлелдік кәсіптік ниеттерді құрастырады, оның негізінде психофизиологиялық мүмкіндіктер мен әлеуметтік-экономикалық ұғыныстар жатады.
2) кәсіптік кеңес беру — оқушыларға кәсіптік қызметті таңдауда көмек көрсету және кәсіптік қызметте ықтимал бағыттарды ұсыну. Психологиялық, психофизиологиялық және медициналық диагностиканың қортындысының негізінде, ең қолайлы психологиялық, психофизиологиялық және медициналық ерекшеліктеріне сай болуы
3) психологиялық – кәсіпті таңдағанда оқушының жеке басының ерекшеліктерін ескерту
4) әлеуметтік-экономикалық – қоғамның мамандарға қажеттілігін, сұранысын ескерту;
5) медико-физиологиялық – кәсіпті таңдағанда медициналық – кәсіптік кәсіп таңдау және кәсіптік кеңес беруді жүргізу.
Медициналық кәсіптік бағдар - бұл мәселедегі негізгісі, себебі оқушыларға кәсіп таңдауға бағдар беру, біздің елімізде жасөспірімдердің денсаулығын сақтау және нығайту мақсатында жүргізіледі. Бұл жұмысқа міндетті түрде медицина қызметкерлері қатысады: балалар емханасының мектепке дейіңгі және мектеп бөлімшелерінің дәрігерлері, ересектер емханаларының жасөспірімдер бөлімшелерінің дәрігерлері, КТУ медициналық персоналы, мектеп және санитарлық дәрігерлер.
Кәсіптік бағдардың 2 бағыты бар: дәрігерлік-кәсіптік кеңес және психофизиологиялық кәсіптік бағдар.
Дәрігерлік-кәсіптік кеңес дәрігер нақты оқушы үшін, денсаулығы бойынша неғұрлым тиімді болатын, организмнің психологиялық-физиологиялық ерекшеліктерін ескеретін, денсаулық жағдайында бар ауытқуларды ушықтырмайтын, қайта оны түзеуге, денсаулықты және жасөспірімнің табиғи дамуын нығайтуда бағытталған кеңес береді;
Психофизиологиялық кәсіптік бағдар жасөспірімдерді еңбек жағдайларымен, оның ұйымдастырылуымен, тәртібімен, кәсіптік зияндылықтың барлығымен және оның организмге мүмкін болар әсерімен жан-жақты таныстыру бойынша дәрігерлердің жұмысы.

Әдебиеттер

1. Кучма В.Р..Гигиена детей и подростков. //Учебник для студентов мед.институтов. -М. Медицна,2001. -стр.382.
2. "Руководство к лабораторным занятиям по гигиене детей и подростков" под. ред. В. Н. Кардашенко, - М: Медицина, 1983.
3. А.Г.Швецова. Избранные лекции по гигиене детей и подростков.- Караганда, 1997г. с.150
4. Актуальные вопросы формирования здорового образа жизни, профилактики заболеваний и укрепления здоровья. МЗ РК, НЦПФЗОЖ, Алматы, 2002, 134 с.