Мектептегі тәрбие жұмысы
1. Тәрбие процесінің мәні мен мақсаты.
2. Тәрбие процесінің заңдылықтары мен қозғаушы күші.
3. Өзін.өзі тәрбиелеу, қайта тәрбиелеу.
2. Тәрбие процесінің заңдылықтары мен қозғаушы күші.
3. Өзін.өзі тәрбиелеу, қайта тәрбиелеу.
Педагогикалық процесте тәрбиенің мәні мен мақсаты және жүйесі өмір сүріп отырған қоғам саясаты мен экономикалық жүйесінің дамуына байланысты туындайды. Әрбір қоғамдық-экономикалық формацияларда адамдардың материалдық және рухани өмірлерінің үздіксіз өзгеріп отыруына сай, қарым-қатынастардың жаңа формалары туып, тәрбие мақсаты мен мазмұнына да жаңашыл идеялар енеді. Демек, әрбір қоғамдық-экономикалық формацияның алмасуымен әлеуметтік, филосо-фиялық ой-пікірлер де өзгерісте болып тәрбиенің мақсаты мен міндеттеріне ықпал жасайды.
Тәрбие - қоғамдық құбылыс, онсыз ешбір қоғамның алға дамуына, өркендеуіне мүмкін емес. Тәрбиені жалпы және мәңгілік категория деп санаған жөн.
Еліміздің әлеуметтік-экономикалық дамуын жеделдету кезеңінде адам факторы жаңа негізде қаралып жаңа адамды қалыптастыру барысында әрбір жасөспірімнің субьективтік талап-тілегін, бейімқабілетін және тіршілік өмір сферасында белсенді саналы шығармашьшық қасиетін одан әрі дамытады. Өйткені, жеке адамның әлеуметтік белсенділігі артқан сайын, оның терең мағыналы қоғамдық мәселелерді шеше білуге құлшына кірісіп,
айналасын қоршаған адамдармен адамгершілікті-психологиялық байланыстары күрделеніп, коғамньщ саяси-экономикалық қарым-қатынастары жүйесінде әлеуметтік шығармашылық көлемдері әрбіп, оның мәні арта түспек.
Жас ұрпақгарға аға буындардың жинақтап берген әлеуметтік бай тәжірибесін беруде, олардың сана-сезімдеріне сіндіруге, мағыналы мінез-құлық нормалары мен тұрмыс, әдет-дағдыларын калыптастыруда тұтас педагогикалық тәрбие қоғамдық функция атқарады. Осы орайда, тәрбиеге жүктелген ең басты мақсат: қоғамға қажетті адамгершілік қасиеті жоғары, еңбексүйгіш, ғылыми дүниетанымы қалыптасу үстіндегі, эстетикалық талғам-сезімі мен дене күші мығым, белсенді өмірлік поэзиясы айқындалған жас өспірімді дамытып қалыптастыру.
Жас ұрпактарды тәрбиелеуде семья мен жұртшылықтың ролін шұғыл арттыру, олардың мінсіз түлғалы, дені сау, шат көңілді еңбекке және Отанды қорғауға даяр болып өсуіне мейлінше назар аударуда.
Тәрбие - қоғамдық құбылыс, онсыз ешбір қоғамның алға дамуына, өркендеуіне мүмкін емес. Тәрбиені жалпы және мәңгілік категория деп санаған жөн.
Еліміздің әлеуметтік-экономикалық дамуын жеделдету кезеңінде адам факторы жаңа негізде қаралып жаңа адамды қалыптастыру барысында әрбір жасөспірімнің субьективтік талап-тілегін, бейімқабілетін және тіршілік өмір сферасында белсенді саналы шығармашьшық қасиетін одан әрі дамытады. Өйткені, жеке адамның әлеуметтік белсенділігі артқан сайын, оның терең мағыналы қоғамдық мәселелерді шеше білуге құлшына кірісіп,
айналасын қоршаған адамдармен адамгершілікті-психологиялық байланыстары күрделеніп, коғамньщ саяси-экономикалық қарым-қатынастары жүйесінде әлеуметтік шығармашылық көлемдері әрбіп, оның мәні арта түспек.
Жас ұрпақгарға аға буындардың жинақтап берген әлеуметтік бай тәжірибесін беруде, олардың сана-сезімдеріне сіндіруге, мағыналы мінез-құлық нормалары мен тұрмыс, әдет-дағдыларын калыптастыруда тұтас педагогикалық тәрбие қоғамдық функция атқарады. Осы орайда, тәрбиеге жүктелген ең басты мақсат: қоғамға қажетті адамгершілік қасиеті жоғары, еңбексүйгіш, ғылыми дүниетанымы қалыптасу үстіндегі, эстетикалық талғам-сезімі мен дене күші мығым, белсенді өмірлік поэзиясы айқындалған жас өспірімді дамытып қалыптастыру.
Жас ұрпактарды тәрбиелеуде семья мен жұртшылықтың ролін шұғыл арттыру, олардың мінсіз түлғалы, дені сау, шат көңілді еңбекке және Отанды қорғауға даяр болып өсуіне мейлінше назар аударуда.
1.И. Болдыров «Мектептегі тәрбие жұмысының
методикасы»
2. В. И. Петрова «Бастауыш сыныптардағы тәрбие
жұмысының методикасы»
3. С. Қалиев, М.Майғаранова, Р. Нысанбаева, С. Иманбаева,
С.Төрениязова «Мектептегі тәрбие жұмысының әдістемесі»
і»
методикасы»
2. В. И. Петрова «Бастауыш сыныптардағы тәрбие
жұмысының методикасы»
3. С. Қалиев, М.Майғаранова, Р. Нысанбаева, С. Иманбаева,
С.Төрениязова «Мектептегі тәрбие жұмысының әдістемесі»
і»
Жоспар:
1. Тәрбие процесінің мәні мен мақсаты.
2. Тәрбие процесінің заңдылықтары мен қозғаушы күші.
3. Өзін-өзі тәрбиелеу, қайта тәрбиелеу.
Тәрбие процесінің мәні мен мақсаты
Педагогикалық процесте тәрбиенің мәні мен мақсаты және жүйесі өмір
сүріп отырған қоғам саясаты мен экономикалық жүйесінің дамуына байланысты
туындайды. Әрбір қоғамдық-экономикалық формацияларда адамдардың материалдық
және рухани өмірлерінің үздіксіз өзгеріп отыруына сай, қарым-қатынастардың
жаңа формалары туып, тәрбие мақсаты мен мазмұнына да жаңашыл идеялар енеді.
Демек, әрбір қоғамдық-экономикалық формацияның алмасуымен әлеуметтік,
филосо-фиялық ой-пікірлер де өзгерісте болып тәрбиенің мақсаты мен
міндеттеріне ықпал жасайды.
Тәрбие - қоғамдық құбылыс, онсыз ешбір қоғамның алға дамуына,
өркендеуіне мүмкін емес. Тәрбиені жалпы және мәңгілік категория деп санаған
жөн.
Еліміздің әлеуметтік-экономикалық дамуын жеделдету кезеңінде адам
факторы жаңа негізде қаралып жаңа адамды қалыптастыру барысында әрбір
жасөспірімнің субьективтік талап-тілегін, бейімқабілетін және тіршілік өмір
сферасында белсенді саналы шығармашьшық қасиетін одан әрі дамытады.
Өйткені, жеке адамның әлеуметтік белсенділігі артқан сайын, оның терең
мағыналы қоғамдық мәселелерді шеше білуге құлшына кірісіп,
айналасын қоршаған адамдармен адамгершілікті-психологиялық байланыстары
күрделеніп, коғамньщ саяси-экономикалық қарым-қатынастары жүйесінде
әлеуметтік шығармашылық көлемдері әрбіп, оның мәні арта түспек.
Жас ұрпақгарға аға буындардың жинақтап берген әлеуметтік бай
тәжірибесін беруде, олардың сана-сезімдеріне сіндіруге, мағыналы мінез-
құлық нормалары мен тұрмыс, әдет-дағдыларын калыптастыруда тұтас
педагогикалық тәрбие қоғамдық функция атқарады. Осы орайда, тәрбиеге
жүктелген ең басты мақсат: қоғамға қажетті адамгершілік қасиеті жоғары,
еңбексүйгіш, ғылыми дүниетанымы қалыптасу үстіндегі, эстетикалық талғам-
сезімі мен дене күші мығым, белсенді өмірлік поэзиясы айқындалған жас
өспірімді дамытып қалыптастыру.
Жас ұрпактарды тәрбиелеуде семья мен жұртшылықтың ролін шұғыл арттыру,
олардың мінсіз түлғалы, дені сау, шат көңілді еңбекке және Отанды қорғауға
даяр болып өсуіне мейлінше назар аударуда.
Тәрбие процесінің мәнін ашуда Н.К.Крупская, А.В.Луначарский,
П.П.Блонский, С.Т.Шацкий, А.С.Макаренко, В.А.Сухомлинский жәие т.б.
ғалымдар өз үлестерін қосты. Мысалы, А.С.Макаренко тәрбие процесінің
мақсаты әр елдің қоғамдық қажеттілігінен яғни біздің тәрбие процесі
халқының талабынан, мақсаттары мен міндеттерінен туындайтыны белгілі.
Мектептерде оқу мен тәрбиені педагогикалық процесс ретінде арнайы
ұйымдастырылып, оқушылардың сана-сезімдерін, мәдениеті мен мінез-құлықтарын
қапыптастырды. Тәрбие процесі арқылы жасөспірімдер еліміздің материалдық
және рухани байлықтарын, адамзат қауымының бай тәжірибесін игереді. Соның
барысында жеке адамның және оқушылар ұжымның өмір тәжірибелерінен білім
алуы, еңбектенуі мен бір-бірімен қарым-қатынас жасау салалары жүйесі молая
береді.
Сонымен, тұтас педагогикалық тәрбие процесі дегеніміз -жеке адам мен
балалар ұжымын әлеуметтік тұрғыдан қалыптастыруда, оларды өмірге дайындап,
қоғамда өз орнын таба білуге үйретіп, әрбір әрекетімен, қызметімен қоғамға
пайда келтіруден, өз жеке басына қанағаттанған сезіммен қарауға тәрбиелеу.
Педагогикалық процесінің құрылысы өз ерекшіліктеріне байланысты алдына
айқын мақсаттар қойып, тәрбие мазмұнын соған негіздеп, оларды іс жүзіне
асыруда тәрбиенің формалары мен әдіс-тәсілдерін, объективтік
мүмкіндіктерін, сонымен қатар жеткен жетістіктердің қорытындысын
белгілейді.
Мектеп жағдайында педагогикалық тәрбие процесінің ұстайтын бағыттары
мыналар:
-тәрбиенің мақсат-міндеттеріне орай жеке адам тұлғасын жан-жақты
үйлесімді дамыту;
-оқыту процесі барысында оқушыларды қоғамдық мәдениеттер мен рухани
байлықтарды ғылым, еңбек, өнер, мәдениет игеруге қалыптастыру;
-жасөспірімдердің еңбексүйгіштік қасиеттерін еңбек процесінде
қалыптастыруда және адамның шығармашылық қабілеттерін дамытуға ынталандыру
және әлеуметтік мәні бар әртүрлі іс-әрекеттерін, қызметін ұйымдастыру;
-әр саладағы қоғамдық ұйымдар мен бірлестіктерде ұжымдық қарым-
қатынаста болып, бір-бірін сыйлау, құрметтеу қол ұшын беру сияқты
адамгершілікті-эмоциялык жағдай туғызып жеке адамның әлеуметтік функциясын
дамыту;
-оқушылардың танымдық қызметтерін ұтымды ұйымдастырып, олардың
қоғамдық сапасын дамыту;
-әрбір оқушылардың айналасын қоршаған ортасына, ұжымына, жора-
жолдастары мен достарына, өзінің жеке басына деген адамгершілікті-эмоциялық
қарым-катыңастарын туғызу, олардың өздерінің болашақ атқаратын істері мен
қызметтеріне қойған дәлелді мақсаттары мен бағыт-бағдарларына байланысты
белсенді өмірлік позициясын тәрбиелеу;
-жекеленген балалардың адамгершілік сипаттарын және оның маңызды
дәлелді мақсаттарын, ақыл-ой парасаттарын, эмоциялық және ерік күй
сфераларын жан-жақты үйлесімді қалыптастыру;
-кейбір жекеленген оқушьшардың жағымсыз қылықтары мен әрекеттеріне
тежеу немесе тиым салу. Егерде мектеп ережесін бұзатын балалар болса
олардың бағыт-бағдарын қайта құруда арнайы педагогикалық ықпалдарды
ұйымдастыру.
Ендігі кезекте тәрбие процесінің педагогикалық екі жақтылық
функциясының мәні - педагогтың белгілі мақсатпен жасаған педагогикалық
ықпалы, табиғи түрде оқушының өмірі іс-әрекеттерінің үйлесуі қажет. Былайша
айтқанда, педагогикалық ықпал баланың дара табиғи ерекшіліктерімен ұштасса,
соғұрлым оның ішкі белсенділігін оятып, дара қасиеттерін өрбітіп, өзін-өзі
тәрбиелеуге қажеттілігін, мұқтаждығын туғызып тәрбиелейді. Оқушы болса, ол
тәрбие объектісі ғана емес, сонымен бірге субъектісі. Сол себептен, мектеп
тәжірибесінде өзін-өзі тәрбиелеуге оқушыларды дайындап, болашақ жоспарын
жасап өзін-өзі ұзақ уақыт бойы басқара білуіне объективтік жағдайлар туғызу
керек.
Тәрбие процесініц заңдылықтары мен қозғаушы күштері
Тәрбие процесі өзінің табиғатына бағыт-бағдарына қарай диалектика
заңына негізделген. Сондықтан да педагогика ғылымын диалектикалық ғылым деп
санаймыз. Өйткені, тәрбие процесінде әлеуметтік, психологилық және
педагогикалық факторлар бір-бірімен ұштасып бірлікте болатындығын ғалымдар
дәлелдеуде.
Тәрбие процесінің зандылықтары мен қозғаушы күшін көптеген психологтар
мен педагогтардың еңбектерінде кездестіреміз.
Тәрбие процесінің педагогикалық мәні, оның даму үстінде болып, белгілі
сатымен диалектикалық икемдікте өзгеріп отырады. Себебі, тәрбие процесі
әлеуметтік талапқа негізделіп дами отыра оқушылардың жас және өмір
тәжірибелеріне орай өзгеріске түсіп, кейбір балалардың өмір жағдайларын
ескеріп басқаша да құрылады. Мысалы, бір оқушыға жасалынған педагогикалық
әдіс, тәсіл немесе амал бір жағдайда нәтижесін берсе, екінші жағдайда
ешқандай пайда бермейді. Тәрбие процесінің педагогикалық мәні, оның қарама-
қайшылықта болып тұратывдығында. Өйткені, жеке адамның дамуы шиеленіссіз,
қайшылықсыз өтпейді. Тәрбие жұмыстарында тәрбие мен қайта тәрбиелеу
функцияларының болуы да, бұл процестің біркелкі жүргізілмейтінін
дәлелдейді.
Тәрбие процесінің қарама-қайшылықты заңдылықтарынан ішкі және сыртқы
қарама-қайшылықтарын бөліп алғанымыз жөн.
Себебі, ішкі қарама-қайшылық оқушының жеке тұлғасы дамуының қозғаушы
күші болса, сыртқы қарама-қайшылық тәрбие процесінің қиындық туғызатын
құбылысы ретінде, оның ұтымды ұйымдастырылуына жағдай туғызады. Ал, кей
жағдайларда, тәрбие жұмыстарында сыртқы қарама-кайшылық тәрбие процесіне
кедергі келтіріп, нәтижесін төмендетуі мүмкін.
Сөйтіп, жеке тұлғаның дамуы, қалыптасу кезеңдерінде алдарына қойылатын
қоғамдық мәні бар мақсат-міндеттерді, талап-тілектерді іс жүзінде асырудағы
әрекеттері мен оқушының бойындағы бейім-қабілеттері аралықтарында ішкі
қарама-қайшылық туып, бұл құбылыстың баланың дамуына негіз болатын ең басты
қозғаушы күш болып саналады.
Бүкіл тәрбие процесі ұйымдастырылып жүргізілудің әрбір кезеңдерінде
ішкі қарама-қайшылықтарға кездесіп отырады. Бірақ тәрбиенің әрбір өрбу
сатысында оқушының жинақталған оқу іс-әрекетері мен мінез-құлық
тәжірибелері байыған сайын және дамып отыруына байланысты, айтылып отырған
ішкі қарама-қайшылыктар жойылады. Негізінде тұлғаның дамуы тоқталып
қалмайтыны сияқты, оқушының алдына жаңа міндетгерді шешуді талап ететін
қиын сұрақтар туындап, жаңа дәлелді ішкі қарама қайшылықтар қайтадан туады.
Сонымен, тәрбие процесінің ішкі қарама-қайшылығының мәні окушыға
жасалатын сыртқы әсерлер, педагогикалық ықпалдар мен баланың ішкі
позициясы, яғни жан дүниесі мен қызығушылдығы аралықтарында туындайды.
Әрине, әркезде сыртқы әсерлер, ықпалдар баланың ішкі
мүмкіншіліктерімен жұптаса бермейді. Сонда да болса, әлеуметтік маңызы зор
адамгершілікті қадір-касиеттер жеке тұлғаның ішкі талап-тілектерімен біте
қайнасып, тәрбие жұмысының болашақ бағыт-бағдары соған бағдарлануы тиіс.
Ал, сыртқы қарама-қайшылықтар тәрбие процесінің кедергісіз, тинақты,
жүйелі өтуіне кедергі болып, қиындықтар туғызады. Ол қандай қарама-
кайшылықгар:
-мектеп, қоғамдық тәрбие мен жекеленген жанұя тәрбиелері аралықтарында
көзге түсіп, мектеп талабына тікелей немесе жанама түрінде жанұя қарсылық
білдіреді;
-мектеп тарапынан ұйымдастырылған жоспарлы тәрбие ықпалдары мен баланы
қоршаған кездейсоқ орта әсерлері мен ықпалдары аралықтарынан байқалынады;
-педагогикалық ұжым мүшелері оқушыларға бірдей ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
1. Тәрбие процесінің мәні мен мақсаты.
2. Тәрбие процесінің заңдылықтары мен қозғаушы күші.
3. Өзін-өзі тәрбиелеу, қайта тәрбиелеу.
Тәрбие процесінің мәні мен мақсаты
Педагогикалық процесте тәрбиенің мәні мен мақсаты және жүйесі өмір
сүріп отырған қоғам саясаты мен экономикалық жүйесінің дамуына байланысты
туындайды. Әрбір қоғамдық-экономикалық формацияларда адамдардың материалдық
және рухани өмірлерінің үздіксіз өзгеріп отыруына сай, қарым-қатынастардың
жаңа формалары туып, тәрбие мақсаты мен мазмұнына да жаңашыл идеялар енеді.
Демек, әрбір қоғамдық-экономикалық формацияның алмасуымен әлеуметтік,
филосо-фиялық ой-пікірлер де өзгерісте болып тәрбиенің мақсаты мен
міндеттеріне ықпал жасайды.
Тәрбие - қоғамдық құбылыс, онсыз ешбір қоғамның алға дамуына,
өркендеуіне мүмкін емес. Тәрбиені жалпы және мәңгілік категория деп санаған
жөн.
Еліміздің әлеуметтік-экономикалық дамуын жеделдету кезеңінде адам
факторы жаңа негізде қаралып жаңа адамды қалыптастыру барысында әрбір
жасөспірімнің субьективтік талап-тілегін, бейімқабілетін және тіршілік өмір
сферасында белсенді саналы шығармашьшық қасиетін одан әрі дамытады.
Өйткені, жеке адамның әлеуметтік белсенділігі артқан сайын, оның терең
мағыналы қоғамдық мәселелерді шеше білуге құлшына кірісіп,
айналасын қоршаған адамдармен адамгершілікті-психологиялық байланыстары
күрделеніп, коғамньщ саяси-экономикалық қарым-қатынастары жүйесінде
әлеуметтік шығармашылық көлемдері әрбіп, оның мәні арта түспек.
Жас ұрпақгарға аға буындардың жинақтап берген әлеуметтік бай
тәжірибесін беруде, олардың сана-сезімдеріне сіндіруге, мағыналы мінез-
құлық нормалары мен тұрмыс, әдет-дағдыларын калыптастыруда тұтас
педагогикалық тәрбие қоғамдық функция атқарады. Осы орайда, тәрбиеге
жүктелген ең басты мақсат: қоғамға қажетті адамгершілік қасиеті жоғары,
еңбексүйгіш, ғылыми дүниетанымы қалыптасу үстіндегі, эстетикалық талғам-
сезімі мен дене күші мығым, белсенді өмірлік поэзиясы айқындалған жас
өспірімді дамытып қалыптастыру.
Жас ұрпактарды тәрбиелеуде семья мен жұртшылықтың ролін шұғыл арттыру,
олардың мінсіз түлғалы, дені сау, шат көңілді еңбекке және Отанды қорғауға
даяр болып өсуіне мейлінше назар аударуда.
Тәрбие процесінің мәнін ашуда Н.К.Крупская, А.В.Луначарский,
П.П.Блонский, С.Т.Шацкий, А.С.Макаренко, В.А.Сухомлинский жәие т.б.
ғалымдар өз үлестерін қосты. Мысалы, А.С.Макаренко тәрбие процесінің
мақсаты әр елдің қоғамдық қажеттілігінен яғни біздің тәрбие процесі
халқының талабынан, мақсаттары мен міндеттерінен туындайтыны белгілі.
Мектептерде оқу мен тәрбиені педагогикалық процесс ретінде арнайы
ұйымдастырылып, оқушылардың сана-сезімдерін, мәдениеті мен мінез-құлықтарын
қапыптастырды. Тәрбие процесі арқылы жасөспірімдер еліміздің материалдық
және рухани байлықтарын, адамзат қауымының бай тәжірибесін игереді. Соның
барысында жеке адамның және оқушылар ұжымның өмір тәжірибелерінен білім
алуы, еңбектенуі мен бір-бірімен қарым-қатынас жасау салалары жүйесі молая
береді.
Сонымен, тұтас педагогикалық тәрбие процесі дегеніміз -жеке адам мен
балалар ұжымын әлеуметтік тұрғыдан қалыптастыруда, оларды өмірге дайындап,
қоғамда өз орнын таба білуге үйретіп, әрбір әрекетімен, қызметімен қоғамға
пайда келтіруден, өз жеке басына қанағаттанған сезіммен қарауға тәрбиелеу.
Педагогикалық процесінің құрылысы өз ерекшіліктеріне байланысты алдына
айқын мақсаттар қойып, тәрбие мазмұнын соған негіздеп, оларды іс жүзіне
асыруда тәрбиенің формалары мен әдіс-тәсілдерін, объективтік
мүмкіндіктерін, сонымен қатар жеткен жетістіктердің қорытындысын
белгілейді.
Мектеп жағдайында педагогикалық тәрбие процесінің ұстайтын бағыттары
мыналар:
-тәрбиенің мақсат-міндеттеріне орай жеке адам тұлғасын жан-жақты
үйлесімді дамыту;
-оқыту процесі барысында оқушыларды қоғамдық мәдениеттер мен рухани
байлықтарды ғылым, еңбек, өнер, мәдениет игеруге қалыптастыру;
-жасөспірімдердің еңбексүйгіштік қасиеттерін еңбек процесінде
қалыптастыруда және адамның шығармашылық қабілеттерін дамытуға ынталандыру
және әлеуметтік мәні бар әртүрлі іс-әрекеттерін, қызметін ұйымдастыру;
-әр саладағы қоғамдық ұйымдар мен бірлестіктерде ұжымдық қарым-
қатынаста болып, бір-бірін сыйлау, құрметтеу қол ұшын беру сияқты
адамгершілікті-эмоциялык жағдай туғызып жеке адамның әлеуметтік функциясын
дамыту;
-оқушылардың танымдық қызметтерін ұтымды ұйымдастырып, олардың
қоғамдық сапасын дамыту;
-әрбір оқушылардың айналасын қоршаған ортасына, ұжымына, жора-
жолдастары мен достарына, өзінің жеке басына деген адамгершілікті-эмоциялық
қарым-катыңастарын туғызу, олардың өздерінің болашақ атқаратын істері мен
қызметтеріне қойған дәлелді мақсаттары мен бағыт-бағдарларына байланысты
белсенді өмірлік позициясын тәрбиелеу;
-жекеленген балалардың адамгершілік сипаттарын және оның маңызды
дәлелді мақсаттарын, ақыл-ой парасаттарын, эмоциялық және ерік күй
сфераларын жан-жақты үйлесімді қалыптастыру;
-кейбір жекеленген оқушьшардың жағымсыз қылықтары мен әрекеттеріне
тежеу немесе тиым салу. Егерде мектеп ережесін бұзатын балалар болса
олардың бағыт-бағдарын қайта құруда арнайы педагогикалық ықпалдарды
ұйымдастыру.
Ендігі кезекте тәрбие процесінің педагогикалық екі жақтылық
функциясының мәні - педагогтың белгілі мақсатпен жасаған педагогикалық
ықпалы, табиғи түрде оқушының өмірі іс-әрекеттерінің үйлесуі қажет. Былайша
айтқанда, педагогикалық ықпал баланың дара табиғи ерекшіліктерімен ұштасса,
соғұрлым оның ішкі белсенділігін оятып, дара қасиеттерін өрбітіп, өзін-өзі
тәрбиелеуге қажеттілігін, мұқтаждығын туғызып тәрбиелейді. Оқушы болса, ол
тәрбие объектісі ғана емес, сонымен бірге субъектісі. Сол себептен, мектеп
тәжірибесінде өзін-өзі тәрбиелеуге оқушыларды дайындап, болашақ жоспарын
жасап өзін-өзі ұзақ уақыт бойы басқара білуіне объективтік жағдайлар туғызу
керек.
Тәрбие процесініц заңдылықтары мен қозғаушы күштері
Тәрбие процесі өзінің табиғатына бағыт-бағдарына қарай диалектика
заңына негізделген. Сондықтан да педагогика ғылымын диалектикалық ғылым деп
санаймыз. Өйткені, тәрбие процесінде әлеуметтік, психологилық және
педагогикалық факторлар бір-бірімен ұштасып бірлікте болатындығын ғалымдар
дәлелдеуде.
Тәрбие процесінің зандылықтары мен қозғаушы күшін көптеген психологтар
мен педагогтардың еңбектерінде кездестіреміз.
Тәрбие процесінің педагогикалық мәні, оның даму үстінде болып, белгілі
сатымен диалектикалық икемдікте өзгеріп отырады. Себебі, тәрбие процесі
әлеуметтік талапқа негізделіп дами отыра оқушылардың жас және өмір
тәжірибелеріне орай өзгеріске түсіп, кейбір балалардың өмір жағдайларын
ескеріп басқаша да құрылады. Мысалы, бір оқушыға жасалынған педагогикалық
әдіс, тәсіл немесе амал бір жағдайда нәтижесін берсе, екінші жағдайда
ешқандай пайда бермейді. Тәрбие процесінің педагогикалық мәні, оның қарама-
қайшылықта болып тұратывдығында. Өйткені, жеке адамның дамуы шиеленіссіз,
қайшылықсыз өтпейді. Тәрбие жұмыстарында тәрбие мен қайта тәрбиелеу
функцияларының болуы да, бұл процестің біркелкі жүргізілмейтінін
дәлелдейді.
Тәрбие процесінің қарама-қайшылықты заңдылықтарынан ішкі және сыртқы
қарама-қайшылықтарын бөліп алғанымыз жөн.
Себебі, ішкі қарама-қайшылық оқушының жеке тұлғасы дамуының қозғаушы
күші болса, сыртқы қарама-қайшылық тәрбие процесінің қиындық туғызатын
құбылысы ретінде, оның ұтымды ұйымдастырылуына жағдай туғызады. Ал, кей
жағдайларда, тәрбие жұмыстарында сыртқы қарама-кайшылық тәрбие процесіне
кедергі келтіріп, нәтижесін төмендетуі мүмкін.
Сөйтіп, жеке тұлғаның дамуы, қалыптасу кезеңдерінде алдарына қойылатын
қоғамдық мәні бар мақсат-міндеттерді, талап-тілектерді іс жүзінде асырудағы
әрекеттері мен оқушының бойындағы бейім-қабілеттері аралықтарында ішкі
қарама-қайшылық туып, бұл құбылыстың баланың дамуына негіз болатын ең басты
қозғаушы күш болып саналады.
Бүкіл тәрбие процесі ұйымдастырылып жүргізілудің әрбір кезеңдерінде
ішкі қарама-қайшылықтарға кездесіп отырады. Бірақ тәрбиенің әрбір өрбу
сатысында оқушының жинақталған оқу іс-әрекетері мен мінез-құлық
тәжірибелері байыған сайын және дамып отыруына байланысты, айтылып отырған
ішкі қарама-қайшылыктар жойылады. Негізінде тұлғаның дамуы тоқталып
қалмайтыны сияқты, оқушының алдына жаңа міндетгерді шешуді талап ететін
қиын сұрақтар туындап, жаңа дәлелді ішкі қарама қайшылықтар қайтадан туады.
Сонымен, тәрбие процесінің ішкі қарама-қайшылығының мәні окушыға
жасалатын сыртқы әсерлер, педагогикалық ықпалдар мен баланың ішкі
позициясы, яғни жан дүниесі мен қызығушылдығы аралықтарында туындайды.
Әрине, әркезде сыртқы әсерлер, ықпалдар баланың ішкі
мүмкіншіліктерімен жұптаса бермейді. Сонда да болса, әлеуметтік маңызы зор
адамгершілікті қадір-касиеттер жеке тұлғаның ішкі талап-тілектерімен біте
қайнасып, тәрбие жұмысының болашақ бағыт-бағдары соған бағдарлануы тиіс.
Ал, сыртқы қарама-қайшылықтар тәрбие процесінің кедергісіз, тинақты,
жүйелі өтуіне кедергі болып, қиындықтар туғызады. Ол қандай қарама-
кайшылықгар:
-мектеп, қоғамдық тәрбие мен жекеленген жанұя тәрбиелері аралықтарында
көзге түсіп, мектеп талабына тікелей немесе жанама түрінде жанұя қарсылық
білдіреді;
-мектеп тарапынан ұйымдастырылған жоспарлы тәрбие ықпалдары мен баланы
қоршаған кездейсоқ орта әсерлері мен ықпалдары аралықтарынан байқалынады;
-педагогикалық ұжым мүшелері оқушыларға бірдей ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz