Қазақстандағы орта және шағын кәсіпкерлікті несиелеу мәселелерін талдау

Пән: Банк ісі
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 88 бет
Таңдаулыға:

МАЗМҰНЫ

МАЗМҰНЫ: КІРІСПЕ

МАЗМҰНЫ:

1 ШАҒЫН ЖӘНЕ ОРТА БИЗНЕС СУБЬЕКТІЛЕРДІ НЕСИЕЛЕНДІРУДІҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ

1. 1Несиенің экономикалық мәні, оның түрлері
және несиелендіру қағидалар

1. 2Қазақстан Республикасындағы шағын және орта бизнестің дамуындағы несиелеудің орны

1. 3Шағын және орта бизнестің дамуын мемлекет тарапынан

қаржы - несиелік және инвестициялық қолдау саясаты

МАЗМҰНЫ:

2 ШАҒЫН ЖӘНЕ ОРТА БИЗНЕС СУБЬЕКТІЛЕРІН НЕСИЕЛЕУ ТӘЖІРИБЕСІНЕ ТАЛДАУ

2. 1 Шағын және орта бизнестің даму тенденциясы және несиелеу динамикасы

2. 2 Шағын және орта бизнес кәсіпорындарының несиелік
қабілетіне талдау

МАЗМҰНЫ:

3 ШАҒЫН ЖӘНЕ ОРТА БИЗНЕС СУБЬЕКТІЛЕРІН НЕСИЕЛЕУДІ ЖЕТІЛДІРУ ЖОЛДАРЫ

3. 1 Шағын және орта бизнеске несиені тартудағы кездесетін мәселелер

3. 2 Шағын және орта бизнесті несиелендірудің жетілдіру жолдары

МАЗМҰНЫ: ҚОРЫТЫНДЫ

МАЗМҰНЫ: ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ

Кіріспе

Дипломдық жұмыс тақырыбының өзектілігі. Шағын және орта кәсіпкерлік немесе бизнес - бүгінгі өркениетті дүниежүзілік экономикалық даму жүйесіндегі болашағы күмән келтірмейтін салалардың бірі болып саналады. Нақты сектор және сауда кәсіпорындары мен компаниялары Қазақстан экономикасының дамуына, өсуіне, ұлттық табыс, жалпы ішкі өнім, жалпы ұлттық өнім, жұмыспен қамтылу дәрежесі және тағы да басқа көрсеткіштердің артуына тікелей әсер етеді. Кейінгі жылдары елімізде шағын және орта кәсіпкерлікті дамытуға көбірек көңіл бөліне бастады. Шағын бизнестің дамуының бірден бір көзі банктік несие болып табылады. Экономиканың нақты секторын және де сауда фирмаларын коммерциялық банктердің несиелеуі - ұлттық экономиканың өсуіне олардың қосқан үлесі, басқа жағынан қарағанда банктердің атқаратын өзінің қызметтері қаржылық сектордың, яғни экономиканың ажырамас бөлігі. Олардың дамуы мемлекеттің, экономика агенттерінің шаруашылық өмірі үшін пайдалы, әрі тиімді.

Бүгінгі таңда капиталды жұмсау бәсекесінің артуы көрініс табады. Отандық банктер қарыз алушылар үшін несиелерді алуды жеңілдете бастады, несие беру процесі ықшамдалып, пайыздық ставкалардың төмендеу тенденциясы байқалуда. Сонымен қатар коммерциялық банктер ұзақ мерзімді несиелер бөліп отыр. Өйткені әдеттегі қысқа мерзімді, айналым капиталының толықтыру мақсатына бөлінген несиелер несиелік портфелінің көлемінің ауытқуына әсерін тигізеді. Банктер өздерінің ішкі несиелік саясаттарына сай несиелік талдаудың әдістемесін жасап, оны маркетингтік жоспарға сәйкес несиелендіретін салалардағы кәсіпорындардың несиелік қабілеттіліктерін анықтауда қолдануы қажет.

Нақты жоба бойынша банктердің шағын бизнесті несиелеуге дайындығы, несиелеу механизімінің өзекті проблемаларына әлемдік тәжірибеде кеңінен қолданылатын әдістемелік нұсқауларын құрастырды. Банктердің шағын бизнеске несие ұсынуының тиімділігін арттыру, ынталылығын көтермелеу, Қазақстан экономикасының жағдайына сәйкестендіру механизімін жетілдіру бүгінгі күннің талабы.

Банк саласы Қазақстан Республикасы экономикасының дамушы саласының бiрi болып табылады. Бүгiнгi күнi шағын және орта бизнестi дамыту үшiн мемлекет тарапынан түрлі жаңа қадамдар жасалынуда. Шағын және орта бизнестiң жоғары деңгейде қызмет етуiн ұйымдастыру үшiн конструктивтiк бизнес-идея, тиiмдi басқару (менеджмент) және қаржының жеткiлiктi болуы шартты жағдай.

Осыған байланысты кейбiр кәсiпкерлерде өз бизнесiн ұйымдастыруына қажетті қаражаттың жетiспеушiлiк мәселесi туындап отыр. Әлемдiк тәжiрибеде мұндай мәселелер әр түрлi жолдармен шешiледi. Сондықтан, ақшалай қаражаттарға иелiк ететiн инвестициялық қорлар, банктер, мемлекет тәуекелге бел буып, жаңадан iс ұйымдастырушы кәсiпкерлермен бiрiге отырып, олардың тауарларды өндiру мен қызмет көрсетулерiн қаржыландыруы керек. Бұл тұрғыда жеке инвесторлар үшiн жоғары табыс алу мүмкiндiгi тұрса, ал мемлекет үшiн жұмыссыздық мәселесі шешіледі немесе жобаның әлеуметтiк мәнiн арттырудың мүмкіндігі туындайды.

Сондықтан, халық шаруашылығы саласындағы банк жүйесiнiң мемлекеттің әлеуметтік-экономикалық дамуын қамтамасыз етудегі алатын орны ерекше.

Дипломдық жұмыстың ғылыми зерттелу дәрежесі. Шағын және орта бизнес субъектілерін несиелеудің ғылыми негізіне тереңнен қалам тартқан батыс елдерінің осы салада зерттеулер жүргізген маман-ғалымдардың еңбектері кеңінен қолданылды. Атап айтқанда, Д. Кейнс, Р. Кэмпбелл, К. Кондратьев, А. В. Чаянов, Й. Шумпетер, П. С. Роуз, М. А. Гольцберг, Дж. Р. Брик, Э. Дж. Долан. Сонымен қатар, жұмыста Ресей мен Қазақстанның іргелі зерт-теушілерінің еңбектері, оның ішінде Е. Ф., Жуков, Л. Н. Красавина,
О. И. Лаврушин, О. Б. Баймұратов, Г. Т. Қалиева, Қ. Қ. Ілиясов, Н. Қ. Мамыров, Ғ. С. Сейітқасымов, М. С. Саниев, Н. Н. Хамитов сияқты ғалымдардың және көптеген басқа да отандық экономистердің еңбектері кеңінен пайдаланылды.

Дегенмен, аталған еңбектерде несиелеудің әдістері мен тәсілдері бүгінгі күннің талабына сай жан-жақты қарастырылған деп айту мүмкін емес. Жалпы несиелеу үдерісінде көптеген мәселелер көтеріліп жатқанымен, нақты шағын және орта бизнесті несиелеу мәселелері әлі де болса ғылыми тұрғыда терең негіздеуді талап етеді.

Дипломдық жұмыстың мақсаты мен міндеттері. Дипломдық жұмыстың мақсаты - Қазақстандағы орта және шағын кәсіпкерлікті несиелеу мәселелерін талдау, несиелеу үдерісіндегі теориялық және практикалық мәселелерін, сонымен қатар несиелеу үдерісінде кәсіпорын мен банк арасында туындайтын қарым-қатынастарды қарастыру, сараптау және зерттеу болып табылады.

Аталған мақсаттарға жету үшін мынадай міндеттерді орындау шарт:

шағын және орта бизнестің экономиканың дамуындағы алатын рөлін көрсету және оның мазмұнын ашу; бизнесті дамытудағы мемлекет тарапынан жүргізілетін қаржы-несиелік және инвестициялық қолдау саясатына жан-жақты тоқталу; кәсіпкерлік субъектілерінің қызметін несиелеудің тәжірибелік мәселелерін қарастыру және оған баға беру; шет елдік және отандық несиелеу үдерісінің тәжірибелік мәліметтеріне сүйене отырып шағын және орта бизнес субъектілерін несиелеуге зерттеулер жүргізу; бизнес субъектілерін несиелеуді жетілдіруге байланысты ұсыныстар мен тұжырымдар жасау.

Дипломдық жұмыстың пәні ретінде қазіргі кезде коммерциялық банктердің шағын және орта бизнес субъектілерін несиелеуді іске асыру барысындағы экономикалық қатынастардың жиынтығы қарастырылады.

Дипломдық жұмыстың объектісі - Қазақстандағы шағын және орта бизнесті несиелеу.

Дипломдық жұмыстың теориялық және әдістемелік негізі - шағын және орта бизнес субъектілерін несиелеуді талдау саласында еңбек еткен шетел және отандық практик-экономистердің, ғалымдардың монографиялары, ғылыми еңбектері, ал нормативтік негізі Қазақстан Республикасының заңдары және несиелеу жөніндегі нормативтік актілері, Ұлттық банктің ережелері мен нұсқаулары болып табылады.

Диссертациялық жұмыстың құрылымы. Жұмыс кіріспеден, үш бөлімнен, қорытынды мен қолданылған әдебиеттер тізімінен тұрады.

1 ШАҒЫН ЖӘНЕ ОРТА БИЗНЕС СУБЬЕКТІЛЕРДІ НЕСИЕЛЕНДІРУДІҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ

1 Несиенің экономикалық мәні, оның түрлері
және несиелендіру қағидалар

Несие қазіргі кездегі экономиканың тірегі, экономикалық дамудың басты бөлшегі болып табылады. Оны ірі өндіріс орындары мен бірлестіктер, сондай-ақ өндірістік, ауылшаруашылық және сауда-саттық шағын құрылымдар, мемлекеттер мен үкіметтер, сонымен қатар қарапайым халық та пайдаланады.

Қарыз алушының мақсаттық талаптарына байланысты несие өндірістік және тұтынушылық болып екіге бөлінеді.

Несиенің өндірістік түрі несие берушідан алынған қаржының пайдалану ерекшеліктеріне байланысты. Несиенің бұл түрі өндірістік мақсаттарда жұмсалатын қарыздар ретінде алынады.

Несиенің тұтынушылық түрі бастапқы несиелік қатынастар дамығанда, яғни бір субъектінің тұтыну заттары артылғанда, екіншісінің оларды пайдалану қажеттілігі туындағанда пайда болған. Уақыт өте келе несиенің бұл түрі шаруашылықта кеңінен таралып, халықтың қажеттілігін, ең алдымен ұзақ пайдаланатын тауарлар сұранысын қанағаттандыру үрдісін тездету мүмкіндігін тудырды.

Өндірістік несиемен салыстырғанда тұтынушылық несие түрін халық тұтыну мақсаттарында пайдаланады, ол жаңа құн тудыруға бағытталмаған, қайта қарызгердің тұтынушылық қажеттіліктерін қанағаттандыру үшін жұмсалады.

Тұтынушылық несие - халыққа тұтынушылық тауар сатып алуға немесе тұрмыстық қызметтерді өтеуге коммерциялық (бөлшектік сауда арқылы тауарлардың төлемін шегіндіріп сату) және банктік (тұтынушылық мақсаттарға берілетін қарыздар) несие түрінде берілетін қарыз. Тұтынушылық несиенің басты бағыты - халықтың тауарларды сатып алуына көмектесу. Бұл несие бөлшектік саудамен тығыз байланысты: бір жағынан тауар айналымы өскен сайын несиенің көлемі де артады, өйткені тауарға деген сұраныс несие қажеттілігін тудырады, екінші жағынан - халықты несиелеу көбейген сайын төлем қабілеттілігі өсе береді.

Несие құрылымы оның мәніне негізделген және несиелік қатынастарды тануға баспалдақ болып табылады.

Тұтынушылық несиелеу үрдісінде қарыз беретін тарап несиелік мәміленің несие берушіы (алашақ) болып табылады. Қарызды беру үшін несие берушідың белгілі бір қаражаты болуы шарт. Олардың жеке меншік қорлары мен жинақтары қаражат көзіне айналуы ықтимал. Банк-несие беруші өз шаруашылығында жеке қорларынан ғана емес, есепшоттарда сақталған клиенттерден түскен қаражат, сондай-ақ акциялар мен облигациялар түрінде қарыз бере алады.

Несие алып жатқан, несиелік қатынастар құрған тарап қарызгер болып саналады, олар алынған соманы қайтарып беруге міндетті. Қазіргі кезде банктермен қоса шаруашылық ұйымдар, мемлекет пен халықтың өзі қарызгер бола алады.

Сонымен қатар, айырбас объектісі, яғни несие берушідың қарызгерге беретін заты, керісінше, несие берушіға қайтарылып берілетін зат тұтынушылық несиелеу жүйесінің маңызды бөлшегінің бірі болып табылады.

Несие берушілердің ерекшеліктерін ескере отырып, халықты несиелендіру жүйесі тура және жанама болып екі түргі бөлінеді.

Тура банктік несие берілгенде банк пен қарызгер арасында келісімшарт құрылады. Ал жанама несие банк пен клиенттің арасына делдал тарапты араластыру арқылы беріледі. Әдетте делдар ретінде бөлшектік сауда өнеркәсіптері қызмет етеді, мұндай жағдайда клиент пен кейіннен банктен қарыз алатын дүкен арасында несиелік келісімшарт құрылады. Қазіргі кезде халыққа тұрмыстық техниканы сатып алуға берілетін қарыздардың 60% жанама несие құрайды.

Тұтынушылық қажеттіліктерді қанағаттандыратын тура және жанама несиелердің артықшылықтары мен кемшіліктері бар. Тура несиенің жанама несиеден ең бірінші артықшылығы - несиелеу объектісінің құнын нақты бағалауға, қарыздың экономикалық мақсаттылығын анықтауға, оның қолданысын бақылауды бекітуге көмектесетін несиелік үрдісті ұйымдастыру қарапайымдылығы. Осының бәрі банк пен қарызгер арасындағы несиелік қатынастарды нығайтуға көмектесетіні сөзсіз. Алайда, банк тұрғысынан банктік тура несие жанама несиеден қауіптірек саналатын бірнеше жағдай мұндай несие түрінің кемшілігі болып табылады.

Субъектер бойынша несиені бөлу оларды алу несие жүйесінде жіктеу түсінігін қалыптастырады, яғни, несие түрлері. Несиенің түрлері экономикалық және ұйымдастыру қатынасындағы әлдебір нақты несие келісіміне тән ерекшеліктердің жиынтығын көрсетеді. Несие келісімінің экономикалық ерекшелігі дегеніміз несиенің қасиеті болып табылады, олар біртұтас (қайтарылымы, төлемдігі) . Ұйымдастырушылық қасиеті жекелеген жағдайларда түрлі болуы мүмкін - несиені беру және оны қайтару тәртібі басқаша болуы мүмкін. Жоғарыда атап көрсетілген салалық бағытқа сәйкес өндірістік, саудалық, банк аралық несиелер ерекше айқындалуы мүмкін. АҚШ-та несиені жіктеу жүйесінде ауылшаруашылық несиелері ерекше назар аударады.

Әрбір жағдайда несие түрлерінің беру және қайтару тәртібін реттейтін өзіндік құрылымы болуы мүмкін. Орталықтандырылған одақтық банк жүйесінде аса танымал болған құрылымдар - тауар айналымы жөніндегі несие тәртібі, ауылшаруашылық өндірістері, маусымдық өндірістік сипаттағы өндірістік кәсіпорындарды реттейтін №1 нұсқау, дайындық өнеркәсіптер және т. б. Банкаралық несиелер де ерекше технологиялық тәртіппен ерекшеленеді.

Несие түрлері тек субъектер бойынша ғана емес, сондай-ақ, басқа да белгілері арқылы ерекшеленеді (Сурет 1) .

Сурет 1 Несие түрлері*

*Ескертпе /4, 142б/

Оларға жататындар:

- несиенің капитал қозғалысымен байланысы;

- несиені қолдану саласы;

- несие мерзімі;

- несиенің төлемі;

- несиенің қамтамасыз етілуі.

Несиенің капитал қозғалысымен байланысы бойынша оны екі түрге бөлуге болады: ақша қарызы мен капитал қарызы. Ақша қарызы, ереже бойынша, тұтынушылық немесе басқа мақсаттармен байланысты. Несие қоғамдық өнімнің өндірісін алып келмей, жасалған жинақ есебінен жабылған жағдайда осылай болады. Капитал қарызы, керісінше, өнімді жоюды емес, оны көбейтуды ұсынады. Несиегер бұл жағдайда несиенің тек қарызды қайтару үшін ғана емес, оның көмегімен жаңа бағаны алу үшін пайдалануы тиіс. Сондай-ақ, банк қаражатын қолдану нәтижесінде қосымша алынған табыс бөлігі ретінде қарыз пайызын төлеуі керек. Капитал қарызы банктік несиелендірудің типтік түрі болып табылады.

Несиенің пайдалану саласы бойынша, өндіріс саласы несие мен айналым саласы несиесі болып бөлінеді. Қазіргі заманғы тәжірибелер үшін қаржыны қалыпты экономика айқындамасы жағынан дұрыс саналатын өндіріс саласына емес, керісінше, айналым мен табыс өндірістік салаға қарағанда анағұрлым көп болып табылатын айналым саласына салу оңтайлы болып табылады. Қазіргі заманға тән тәжірибенің ерекшелігі тауар өндірушілер банктерден қарыз ала бермейтіндігінде. Кейде оны алу қиынға соғып жатса, ал енді бір жағдайда, олар үшін пайызын қайтару тым ауыр соғады.

Несиені пайдаланғаны үшін төленетін қарыз пайызы тым жоғары болып келеді. Өзіндік құнына жатқызуға да келмейді, өндірістік саладағы операциялардың аса маңызды рентабельдігі үшін түскен табыс есебінен төлеуге де келмейді. Жоғарғы қарыз пайызын ең басты, сауда-делдалдық фирмалар ғана төлеуге қабілетті болып келеді. Сондықтан да несие салымының өндірісті дамыту жағына емес (нарықты тұрақтандыру айқындамасы жағынан және инфляция ырғағын төмен түсіру жағынан маңызды болып табылатын), керісінше сауда саласына қарай ауытқуы да белгілі.

Мерзіміне қарай банктік несиелер қысқа мерзімді, ұзақ мерзімді және орта мерзімді болып бөлінеді.

Қазіргі заман дәстүрлі несие ісі қысқа мерзімді сипатпен ерекшеленеді. Көптеген нарықтық экономика елдерінің айқындамасы жағынан қысқа мерзімді несиелерге пайдалану уақыты бір жылдан әрі аспайтын қарыздар жатады. Негізінен, бұл ағымдағы клиент сұранысынан шығатын капитал айналымынына қызмет ететін қарыз.

Ұзақ мерзімді несиелерге пайдалану мерзімі алтын жылдан асатын (кейбір елдерде, мәселен, АҚШ-та сегіз жылдан артық мерзімдерді ұзақ мерзімге жатқызады) несиелер жатады. Бұл қарыз негізгі капиталды құру үшін қажетті қаражатқа сұраныс үшін, қаржы активтерін, сондай-ақ, кейбір түрлі айналым қарадатына қызмет етеді.

Орта мерзімді несиелерге пайдалану мерзімі 1 жылдан 6 жылға дейін созылатын несиелер жатады. Оларды қолдану саласы ұзақ мерзімді несиені пайдалану саласымен сәйкес келеді.

Әлемдік тәжірибе айқындамасы жағынан клиенттерге несие берудің мерзімінің ұзақтығы барлық эталон үшін бірдей болып келмейді. Мәселен, кеңестік тәжірибеде қысқа мерзімді қарызға 1 жыл мен 3 жыл аралығында пайдалануға берілген несиені жатқызатын.

Қазақстанның қазіргі заманға сай ақша айналымы (күшті инфляция, банк капиталының жылдам құнсыздануы) әлемдік банктік тәжірибеде тұрақтанған. Қысқа мерзімді, ұзақ мерзімді, орта мерзімді стандарттарды өзгертіп жібереді. Қысқа мерзімді қарызға 12 айға дейін пайдалануға берілген қарызды жатқызады. Ал орта мерзімдіге - 1-2 жыл, ұзақ мерзімді - 3 жылдан жоғары.

Америка тәжірибесінде қысқа мерзімді қарызды қайтару мерзімін нақты көрсетпей-ақ рәсімделсе, қазақстандық қысқа мерзімді несиенің айырмашылығы, бізде ереже бойынша қарызды пайдалану, сондай-ақ, қайтару мерзімі нақты көрсетіледі.

Қазіргі заманғы қазақстандық банк статистикасы белгісіздік пен «орта мерзімді несие» түсінігінің болмашы үлесінің әсерінен, тек қысқа мерзімді және ұзақ мерзімді ғана несиелер қалады /4, 162б. /.

Банк қарыздарын жіктеу критерийлері бөлімінде несиені төлеу соңғы орындарда емес. Аталмыш белгілері деректеріне байланысты нарықтық пайыздық көрсеткішті банк қарызын айқындауға болады. Несиенің нарықтық бағамы - сол тұста нарықта көрсетілген баға болып табылады. Түрлі банк қарыздары бойынша сұраныс пен ұсынысты назарға алу қажет. Күшті инфляция жағдайында бұл өте қозғалмалы баға болып табылады. Оның көтеру айқындамасы да болады. Жоғары пайыздық көрсеткішті қарыз ереже бойынша, үлкен тәуекелге байланысты туады. Олардың несие шарттарын бұзуы, несие ресурстары бағамының көтерілу болжамы және тағы басқалары.

Жеңілдетілген пайыздық шартта ұсынылған қарыздар несиеге дифференциялық табыс элементі болып табылады. Ол акционерлермен қарым-қатынас кезінде, эмиссиондық банктердің орталықтандырылған несиелерін қайта қаржыландыру (олардың нарықтық бағасымен салыстырғанда төмендетілген жағдайы), банк қызметкерлерін несиелендіру (ерекше жағдайда банк оларға пайызсыз қарыз береді) .

Несиелендіру мен банк қарыздарын жіктеу белгілерінің маңызды элементтері қамсыздандыру болып табылады. Бұған байланысты қарыздың тікелей, жанама қамсыздандыруы болуы мүмкін. Немесе мүлдем болмауы да мүмкін. Халықаралық тәжірибеде несие былай бөлінеді: қамсыздандырылған, қамсыздандырылмаған, жартылай қамсыздандырылған.

Әлемдік банк тәжірибесінде қарызды қамсыздандыруға қашан да біржақты қарамаған. Орталықтандырылған банк жүйесінде тауарлық материалдық құндылықпен қамсыздандырылған қарыздан сенімді болып саналған. Ал батыс тәжірибесінде мұндай нақтылық болмаған. Керісінше, батыс тәжірибесі көрсеткендей, материалдық қамсыздандыру банк қарызының уақытында қайтарылуына сенімділік бермейді. Нақты сатылмайтын, баяу айналымды материалды қор бір жағында тұрса, екіншісі - қарызгердің жалпы мүлкі, жылдам сатылатын активтер. Материалды қорға сенімсіздіктен батыс экономистері өз тұжырымдарын жасады. Мұндай қамсыздандыруы бар несие ең сенімсізі болып табылады. Керісінше, тауарлық материалдық құндылықпен (олар қорда да жоқ, олардың бәрі де айналымда жүреді) қамсыздандырылмаған несие сенімді болып келеді.

Егер де, мәселен, өтім базарын таппаған дайын өнім қорын кепілге алып несие берсе, онда, бұл несиені қанша жерден тауарлық материалдық қамсыздандырылғанымен, сенімді деп айтуға болмайды. Керісінше, мұндай жағдайда қарызды қайтарып алу қиынға соғады. Өйткені, оны осыған байланысты сенімсіз қарыздар санатына қосамыз.

Бар мәселе қамсыздандыру сапасында. Егер де бар болып, өтімді әрі жеткілікті болса, онда несие үшін соншалықты жаман болмайды, және мұндай қамсыздандыруды жоққа шығаруға да болмайды. Ал басқа жағынан алып қарағанда, назарға қамсыздандырылмаған (бланктік) қарыздардың жағымды жақтарын да назарға алмауға болмайды. Әсіресе, она егер де алдыңғы қатарлы қарызгер мен кепіл ұсынса (мұндай жағдайда несиенің қайтарылу қамсыздандырылуы қарызгердің бүкіл мүлкі болады) .

Батыс тәжірибесінде қамсыздандырылмаған несие заңды тұлғалармен қатар, жеке тұлғаларға да беріледі. Кәсіорындарға қамсыздандырылмаған несиені беретін кезде қарызгердің беделі, оның қаржылық жағдайы, болашақтағы табысы, сондай-ақ, несие ережелерін сақтауы назарға алынады. Қамсыздандырылмаған несие ірі сомада ірі кәсіпорындарға, алдыңғы қатарлы қарызгер бола алатын, білікті басшылығы бар және тамаша даму тарихы бар ірі сауда компанияларына беріледі.

Көп жағдайда, бұл жеке тұлғаларға қатысты болып келеді. Өздерінің бланкілік несиесін ұсынған банктер олардың мүліктерін жеке үйінің барын, көп жылдан бергі тұрақты жұмыс орнын, қарызды дер кезінде жабуын назарға алып несиесін ұсынады.

Және тағы да бір ескерту. Жоғарыда атап өткендей, қамсыздандыру банк несиелендіру жүйесінің іргетасты элементі болып табылады. Оны сол немесе басқа жобаны қаржыландыру мүмкіндігі мәселесі бойынша шешім қабылдауда «соңғы қорғаныс шебі» деп атау дәстүрге айналған.

Әлемдік банк тәжірибесінде жіктеудің басқа да белгілерін көруге болады. Көптеген елдерде қарыз екі блокқа бөлінеді: заңды тұлғаларға несие және жеке тұлғаларға қарыз. Егер де бірінші блоктың несиесі өндірістік мақсатқа жұмсалса (мәселен, өндірісті ұлғайту және өнімді сату), онда, екінші блоктың несиелері халықтың жеке қажеттілігіне қызмет көрсетеді. Мұндай жіктеме несиелендіру ұйымына да (рұқсат ету, рәсімдеу, қарызды өтеу, несиені қамсыздандыру және т. б. ), сондай-ақ, несие салымының диверсификациясы үшін де маңызды болып саналады.

Банк несиесін басқа да, ұсақ белгілері арқылы бөлшектейді. Оларды несиелендіру процесі кезінде пайдаланылған валютаға (рубль, доллар, евро және тағы басқалары) байланысты да бөледі. Олардың несие қарыздарының лимитталған және лимитталмағанына да, ұдайы толықтырылған және бөлінген несиелерге де байланысты.

Арнайы несие тобын бөлу үшін оның мөлшері де маңызды негіз болып табылады. Отандық және әлемдік банктерде «ірі» несиелер реттеледі. Бұл несиелердің қатарына бір қарызгерге (немесе қарызгерлер тобына) берілетін банк капиталының 5 пайызынан асатын қарызды жатқызамыз.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.