Қазақстан Республикасының жер қоры
I бөлiм. Негізгі ережелер
2.бөлiм. Жерге меншік құқығы, жер пайдалану құқығы және жерге өзге де заттық құқықтар
3.бөлiм. Жер санаттары
4.бөлiм. Жерді қорғау, мемлекеттік бақылау, жерге орналастыру, мониторинг және жер кадастры
5.бөлiм. Жер заңдарының орындалуын қамтамасыз ету және қорытынды ережелер
2.бөлiм. Жерге меншік құқығы, жер пайдалану құқығы және жерге өзге де заттық құқықтар
3.бөлiм. Жер санаттары
4.бөлiм. Жерді қорғау, мемлекеттік бақылау, жерге орналастыру, мониторинг және жер кадастры
5.бөлiм. Жер заңдарының орындалуын қамтамасыз ету және қорытынды ережелер
Қазақстан Республикасының жер қоры
1. Қазақстан Республикасының жер қоры нысаналы мақсатына сәйкес мынадай санаттарға бөлiнедi:
1) ауыл шаруашылығы мақсатындағы жер;
2) елдi мекендердiң (қалалардың, кенттер мен ауылдық елдi мекендердiң) жерi;
3) өнеркәсiп, көлiк, байланыс, қорғаныс жерi және өзге де ауыл шаруашылығы мақсатына арналмаған жер;
4) ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың жерi, сауықтыру мақсатындағы, рекреациялық және тарихи-мәдени мақсаттағы жер;
5) орман қорының жерi;
6) су қорының жерi;
7) босалқы жер.
2. Осы баптың 1-тармағында аталған жер белгiленген нысаналы мақсатына сәйкес пайдаланылады. Жердiң құқықтық режимi оның қай санатқа тиесiлiлiгiне және жердi (аумақты) аймақтарға бөлуге сәйкес рұқсатты пайдаланылуына негiзделiп айқындалады.
3. Қазақстан Республикасының аумағында табиғи жағдайлары бойынша мынадай аймақтар ерекшеленедi:
1) орманды дала;
2) дала;
3) қуаң дала;
4) шөлейттi;
5) шөлдi;
6) тау етегi-шөлдi-далалық;
7) субтропикалық шөлдi;
8) субтропикалық-тау етегi-шөлдi;
9) орта азиялық таулы;
10) оңтүстiк-сiбiр таулы аймақтар.
2-бап. Жердi санаттарға жатқызу, оларды бiр санаттан басқасына ауыстыру
Жердi осы Кодекстiң 1-бабында аталған санаттарға жатқызуды, сондай-ақ жердi оның нысаналы мақсатының өзгеруiне байланысты бiр санаттан басқасына ауыстыруды Қазақстан Республикасының Үкіметі, облыстардың (республикалық маңызы бар қаланың, астананың), аудандардың (облыстық маңызы бар қалалардың) жергілікті атқарушы органдары, аудандық маңызы бар қаланың, кенттің, ауылдың (селоның), ауылдық (селолық) округтің әкімі осы Кодексте және Қазақстан Республикасының өзге де заң актiлерiнде белгiленген, жер учаскелерін беру және алып қою, соның ішінде мемлекет мұқтажы үшін алып қою жөнiндегi өз құзыретi шегiнде жүргiзедi.
Ескерту. 2-бапқа өзгерту енгізілді - Қазақстан Республикасының 2006.01.10. N 116 (2006 жылғы 1 қаңтардан бастап қолданысқа енгізіледі), 2007.07.06. N 279 Заңдарымен.
1. Қазақстан Республикасының жер қоры нысаналы мақсатына сәйкес мынадай санаттарға бөлiнедi:
1) ауыл шаруашылығы мақсатындағы жер;
2) елдi мекендердiң (қалалардың, кенттер мен ауылдық елдi мекендердiң) жерi;
3) өнеркәсiп, көлiк, байланыс, қорғаныс жерi және өзге де ауыл шаруашылығы мақсатына арналмаған жер;
4) ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың жерi, сауықтыру мақсатындағы, рекреациялық және тарихи-мәдени мақсаттағы жер;
5) орман қорының жерi;
6) су қорының жерi;
7) босалқы жер.
2. Осы баптың 1-тармағында аталған жер белгiленген нысаналы мақсатына сәйкес пайдаланылады. Жердiң құқықтық режимi оның қай санатқа тиесiлiлiгiне және жердi (аумақты) аймақтарға бөлуге сәйкес рұқсатты пайдаланылуына негiзделiп айқындалады.
3. Қазақстан Республикасының аумағында табиғи жағдайлары бойынша мынадай аймақтар ерекшеленедi:
1) орманды дала;
2) дала;
3) қуаң дала;
4) шөлейттi;
5) шөлдi;
6) тау етегi-шөлдi-далалық;
7) субтропикалық шөлдi;
8) субтропикалық-тау етегi-шөлдi;
9) орта азиялық таулы;
10) оңтүстiк-сiбiр таулы аймақтар.
2-бап. Жердi санаттарға жатқызу, оларды бiр санаттан басқасына ауыстыру
Жердi осы Кодекстiң 1-бабында аталған санаттарға жатқызуды, сондай-ақ жердi оның нысаналы мақсатының өзгеруiне байланысты бiр санаттан басқасына ауыстыруды Қазақстан Республикасының Үкіметі, облыстардың (республикалық маңызы бар қаланың, астананың), аудандардың (облыстық маңызы бар қалалардың) жергілікті атқарушы органдары, аудандық маңызы бар қаланың, кенттің, ауылдың (селоның), ауылдық (селолық) округтің әкімі осы Кодексте және Қазақстан Республикасының өзге де заң актiлерiнде белгiленген, жер учаскелерін беру және алып қою, соның ішінде мемлекет мұқтажы үшін алып қою жөнiндегi өз құзыретi шегiнде жүргiзедi.
Ескерту. 2-бапқа өзгерту енгізілді - Қазақстан Республикасының 2006.01.10. N 116 (2006 жылғы 1 қаңтардан бастап қолданысқа енгізіледі), 2007.07.06. N 279 Заңдарымен.
I бөлiм. Негізгі ережелер
1-тарау. Жалпы ережелер
1-бап. Қазақстан Республикасының жер қоры
1. Қазақстан Республикасының жер қоры нысаналы мақсатына сәйкес мынадай
санаттарға бөлiнедi:
1) ауыл шаруашылығы мақсатындағы жер;
2) елдi мекендердiң (қалалардың, кенттер мен ауылдық елдi мекендердiң)
жерi;
3) өнеркәсiп, көлiк, байланыс, қорғаныс жерi және өзге де ауыл шаруашылығы
мақсатына арналмаған жер;
4) ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың жерi, сауықтыру мақсатындағы,
рекреациялық және тарихи-мәдени мақсаттағы жер;
5) орман қорының жерi;
6) су қорының жерi;
7) босалқы жер.
2. Осы баптың 1-тармағында аталған жер белгiленген нысаналы мақсатына
сәйкес пайдаланылады. Жердiң құқықтық режимi оның қай санатқа тиесiлiлiгiне
және жердi (аумақты) аймақтарға бөлуге сәйкес рұқсатты пайдаланылуына
негiзделiп айқындалады.
3. Қазақстан Республикасының аумағында табиғи жағдайлары бойынша мынадай
аймақтар ерекшеленедi:
1) орманды дала;
2) дала;
3) қуаң дала;
4) шөлейттi;
5) шөлдi;
6) тау етегi-шөлдi-далалық;
7) субтропикалық шөлдi;
8) субтропикалық-тау етегi-шөлдi;
9) орта азиялық таулы;
10) оңтүстiк-сiбiр таулы аймақтар.
2-бап. Жердi санаттарға жатқызу, оларды бiр санаттан басқасына ауыстыру
Жердi осы Кодекстiң 1-бабында аталған санаттарға жатқызуды, сондай-ақ жердi
оның нысаналы мақсатының өзгеруiне байланысты бiр санаттан басқасына
ауыстыруды Қазақстан Республикасының Үкіметі, облыстардың (республикалық
маңызы бар қаланың, астананың), аудандардың (облыстық маңызы бар
қалалардың) жергілікті атқарушы органдары, аудандық маңызы бар қаланың,
кенттің, ауылдың (селоның), ауылдық (селолық) округтің әкімі осы Кодексте
және Қазақстан Республикасының өзге де заң актiлерiнде белгiленген, жер
учаскелерін беру және алып қою, соның ішінде мемлекет мұқтажы үшін алып қою
жөнiндегi өз құзыретi шегiнде жүргiзедi.
Ескерту. 2-бапқа өзгерту енгізілді - Қазақстан Республикасының 2006.01.10.
N 116 (2006 жылғы 1 қаңтардан бастап қолданысқа енгізіледі), 2007.07.06. N
279 Заңдарымен.
3-бап. Жерге меншiк
Қазақстан Республикасында жер мемлекеттiк меншiкте болады. Жер учаскелерi
осы Кодексте белгiленген негiздерде, шарттар мен шектерде жеке меншiкте де
болуы мүмкiн.
4-бап. Жер заңдарының принциптерi
Қазақстан Республикасының жер заңдары:
1) Қазақстан Республикасы аумағының тұтастығы, қол сұғылмаушылығы және
бөлiнбейтiндiгi;
2) жердi табиғи ресурс, Қазақстан Республикасы халқының өмiрi мен
қызметiнiң негiзi ретiнде сақтау;
3) жердi қорғау және ұтымды пайдалану;
4) экологиялық қауiпсiздiктi қамтамасыз ету;
5) жердi нысаналы пайдалану;
6) ауыл шаруашылығы мақсатындағы жердiң басымдығы;
7) жердiң жай-күйi және оған қолжетiмдiлiк туралы ақпаратпен қамтамасыз
ету;
8) жердi пайдалану мен қорғау жөнiндегi iс-шараларды мемлекеттiк қолдау;
9) жерге залал келуiн болдырмау немесе оның зардаптарын жою;
10) жердi ақылы пайдалану принциптерiне негiзделедi.
5-бап. Жер заңдарының мiндеттерi
Қазақстан Республикасы жер заңдарының мiндеттерi: жер учаскесiне меншiк
құқығы мен жер пайдалану құқығы туындауының, өзгертiлуi мен тоқтатылуының
негiздерiн, шарттары мен шектерiн; жер учаскелерiнiң меншiк иелерi мен жер
пайдаланушылардың құқықтары мен мiндеттерiн жүзеге асыру тәртiбiн белгiлеу;
жердi ұтымды пайдалану мен қорғауды, топырақ құнарлылығын ұдайы қалпына
келтiрiп отыруды, табиғи ортаны сақтау мен жақсартуды қамтамасыз ету
мақсатында жер қатынастарын реттеу; шаруашылық жүргiзудiң барлық нысандарын
тең құқықпен дамыту үшiн жағдайлар жасау; жеке және заңды тұлғалар мен
мемлекеттiң жерге құқықтарын қорғау; жылжымайтын мүлiк рыногын жасау мен
дамыту; жер қатынастары саласында заңдылықты нығайту болып табылады.
6-бап. Жер заңдары
1. Қазақстан Республикасындағы жер заңдары Қазақстан Республикасының
Конституциясына негiзделедi және осы Кодекс пен Қазақстан Республикасының
осыған сәйкес қабылданатын нормативтiк құқықтық актілерінен тұрады.
2. Жер қойнауын, суды, атмосфералық ауаны, орман-тоғайды және өзге де
өсiмдiктердi, жануарлар дүниесiн, экологиялық, ғылыми және мәдени жағынан
ерекше құндылығы бар қоршаған орта объектiлерiн, ерекше қорғалатын табиғи
аумақтарды пайдалану мен қорғау жөнiндегi қатынастар Қазақстан
Республикасының арнаулы заңдарымен реттеледi.
3. Жер қатынастары субъектiлерiнiң өздерiне тиесiлi құқықтарды жүзеге
асыруы табиғи pecуpc ретiндегi жерге және қоршаған ортаның өзге де
объектiлерiне, сондай-ақ басқа тұлғалардың құқықтары мен заңды мүдделерiне
зиян келтiрмеуге тиiс.
4. Егер Қазақстан Республикасының жер, экология, орман, су заңдарында жер
қойнауы, өсiмдiктер мен жануарлар дүниесi, ерекше қорғалатын табиғи
аумақтар туралы заңдарында өзгеше көзделмесе, жер учаскелерiн иелену,
пайдалану және оларға билiк ету, сондай-ақ олармен мәмiле жасасу бойынша
мүлiктiк қатынастар Қазақстан Республикасының азаматтық заңдарымен
реттеледi.
5. Жеке және заңды тұлғалардың заңдарда белгiленген құқықтарын мемлекеттiк
органдардың актiлерiмен шектеуге болмайды.
6. Егер осы Кодексте немесе Қазақстан Республикасының басқа да заң
актiлерiнде өзгеше көзделмесе, шетелдiктер, азаматтығы жоқ адамдар, сондай-
ақ шетелдiк заңды тұлғалар жер құқығы қатынастарында Қазақстан
Республикасының азаматтарымен және заңды тұлғаларымен тең құқықтарды
пайдаланады және сондай мiндеттер атқарады.
7. Басқа мемлекеттердiң Қазақстан Республикасының аумағында жер пайдалану
құқығы Қазақстан Республикасы бекiткен халықаралық шарттарға сәйкес
туындайды.
Ескерту. 6-бапқа өзгерту енгізілді - Қазақстан Республикасының 2007.01.09.
N 213 Заңымен.
7-бап. Халықаралық шарттар
Егер Қазақстан Республикасы бекiткен халықаралық шартта осы Кодекстегiден
өзгеше ережелер белгiленсе, аталған шарттың ережелерi қолданылады.
Халықаралық шарттан оны қолдану үшiн заң актiсiн шығару талап етiлетiн
жағдайларды қоспағанда, Қазақстан Республикасы бекiткен халықаралық шарттар
жер қатынастарына тiкелей қолданылады.
8-бап. Жердi аймақтарға бөлу
1. Аймақтарға бөлу - жер аумағын оның нысаналы мақсаты мен пайдаланылу
режимiн белгiлей отырып айқындау.
2. Жерді аймақтарға бөлуді облыстар (республикалық маңызы бар қала,
астана), аудандар (облыстық маңызы бар қалалар) деңгейінде ұйымдастыруды
облыстардың (республикалық маңызы бар қаланың, астананың), аудандардың
(облыстық маңызы бар қалалардың) тиісті уәкілетті органдары жүзеге асырады.
Жерді аймақтарға бөлу жобасын (схемасын) облыстардың (республикалық маңызы
бар қаланың, астананың), аудандардың (облыстық маңызы бар қалалардың)
тиісті өкілді органдары бекітеді.
Жердің нысаналы мақсатының жіктемесі жерді аймақтарға бөлу жобаларының
(схемаларының) негізінде әзірленеді және оны облыстардың (республикалық
маңызы бар қаланың, астананың), аудандардың (облыстық маңызы бар
қалалардың) жергілікті атқарушы органдары бекітеді.
3. алып тасталды - 2006.01.10. N 116 Заңымен.
4. Жердi аймақтарға бөлу кезiнде белгiленген, аумақты пайдаланудың нысаналы
режимi жер құқығы қатынастарының субъектiлерi үшiн мiндеттi болып табылады.
5. Жердi аймақтарға бөлу жергiлiктi атқарушы органдардың шешiмi бойынша
жүргiзiледi және бюджет қаражаты есебiнен жүзеге асырылады.
Ескерту. 8-бапқа өзгерту енгізілді - Қазақстан Республикасының 2006.01.10.
N 116 (2006 жылғы 1 қаңтардан бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
9-бап. Жер үшiн төленетiн төлемдер
1. Меншiктегi, тұрақты жер пайдаланудағы немесе бастапқы уақытша өтеусiз
жер пайдаланудағы жер учаскелерiне Қазақстан Республикасының салық
заңдарына сәйкес жер салығы салынады.
2. Мемлекет уақытша өтеулi пайдалануға (жалға) берген жер учаскелерi үшiн
жер учаскелерiн пайдалану төлемақысы алынады.
Жер учаскелерiн пайдалану төлемақысын есептеу және бюджеттiң кiрiсiне төлеу
тәртiбi Қазақстан Республикасының салық заңдарына сәйкес айқындалады.
Қазақстан Республикасының аумағында басқа мемлекеттерге жер учаскесi жалға
берiлген кезде жер учаскелерiн пайдалану төлемақысының мөлшерi Қазақстан
Республикасы бекiткен халықаралық шарттарда айқындалады.
3. Жер учаскелерiн мемлекеттiк меншiктен жеке меншiкке беру өтеулi негiзде,
өзінің жер учаскелерін беру жөніндегі құзыреті шегінде облыстың
(республикалық маңызы бар қаланың, астананың), ауданның (облыстық маңызы
бар қаланың) жергілікті атқарушы органының, аудандық маңызы бар қала, кент,
ауыл (село), ауылдық (селолық) округ әкімінің шешiмi бойынша ақысы бiрден
төленiп нe төлеу мерзiмiн ұзартып сату арқылы жүргізіледі, бұған:
1) Қазақстан Республикасының азаматтарына - тұрғын үй-жайлардың меншiк
иелерiне кондоминиум объектiлерiндегi мiнсiз үлесi ретiнде;
2) Қазақстан Республикасының азаматтарына осы Кодекстің 50-бабының 2-
тармағына сәйкес өзiндiк қосалқы шаруашылығын жүргiзу, бағбандық, жеке
тұрғын үй және саяжай құрылыстары үшiн;
2-1) Қазақстан Республикасының Үкіметі белгілеген тәртіппен айқындалатын
халықаралық қатысуы бар ғылыми орталықтарға;
3) осы Кодексте және Қазақстан Республикасының заң актiлерiнде көзделген
өзге де жағдайларда, жер учаскесi меншiкке өтеусiз негiзде берiлетiн
жағдайлар қосылмайды.
Жер учаскесiне жеке меншiк құқығын өтеулi түрде беру (сату) (бұдан әрi -
жер учаскелерi үшiн төлемақы) немесе уақытша өтеулi жер пайдалану құқығын
өтеулi түрде бepу (сату) төлемақысы (бұдан әрi - жалдау құқығын сату
төлемақысы) жер учаскелерi үшiн төлемақының базалық ставкаларына түзету
коэффициенттерiн қолдану арқылы шығарылатын кадастрлық (бағалау) құны
негiзiнде есептеледi.
4. Мемлекеттiң ауыл шаруашылығы мақсатындағы жер учаскелерiн жеке меншiкке
сатқаннан түсетiн қаражат Ұлттық қорға аударылады және Қазақстан
Республикасының заңдарында белгiленген тәртiппен пайдаланылады.
5. Өзiндiк қосалқы шаруашылық, бағбандық жүргізу, жеке тұрғын үй және
саяжай құрылысы үшiн, осы Кодексте жер учаскелерін ақылы түрде беру
көзделген өзге де мақсаттар үшін өтеусiз берiлген жер учаскесiнiң нысаналы
мақсаты өзгерген жағдайда жер учаскесiнiң меншiк иесi жер учаскесiнiң
өзгерген нысаналы мақсаты үшiн Қазақстан Республикасының заңында көзделген
кадастрлық (бағалау) құнына тең болатын соманы бюджеттiң кiрiсiне төлеуге
мiндеттi.
Елді мекеннің аумағы шегіндегі ауыл шаруашылығы мақсатындағы, сондай-ақ
ауыл шаруашылығында пайдаланылатын жер учаскесінің нысаналы мақсаты,
мемлекет мұқтажы үшін алып қойылған жерлерді қоспағанда, ауыл және орман
шаруашылығын жүргізумен байланысты емес мақсаттарда пайдалану үшін
өзгертілген жағдайда, аталған жер учаскесінің меншік иесі жер учаскесінің
өзгерген нысаналы мақсаты үшін Қазақстан Республикасының заңнамасында
көзделген кадастрлық (бағалау) құны мен осы учаскенің бұрын мемлекеттен
сатып алынған бағасы арасындағы айырмаға тең соманы бюджетке төлеуге
міндетті.
6. Мемлекеттiк заттай гранттар түрiндегi жер учаскелерi мен жер пайдалану
құқығы инвестициялық жобаның атқарылуын жүзеге асыратын Қазақстан
Республикасының заңды тұлғасына осы Кодекске және Қазақстан Республикасының
инвестициялар туралы заңдарына сәйкес берiледi.
Облыстың (республикалық маңызы бар қаланың, астананың), ауданның (облыстық
маңызы бар қаланың) жергілікті атқарушы органының жер учаскесін заттай
грант ретінде беру туралы шешімі оның жер учаскелерін беру жөніндегі
құзыреті шегінде инвестициялар жөніндегі уәкілетті органның шешімі
негізінде қабылданады.
7. Меншiк иесi жер учаскесiн сатқан немесе жалға берген кезде, мемлекеттiк
емес жер пайдаланушы өзiне тиесiлi жер пайдалану құқығын басқа тұлғаларға
сатқан кезде, сондай-ақ ол жер учаскесiн кейiнгi жер пайдаланушыларға жалға
берген кезде, жер учаскелерi үшiн төлемақының мөлшерi, мерзiмдерi мен
нысаны Қазақстан Республикасының азаматтық заңдарына сәйкес сатып алу-сату
немесе мүлiк жалдау шарттарымен айқындалады.
8. Жер учаскесі ұлттық компания мәртебесі бар әлеуметтік-кәсіпкерлік
корпорацияларға жер учаскесінің кадастрлық (бағалау) құны бойынша
есептелетін баға бойынша жарғылық капиталының (меншігінің) төлеміне берілуі
мүмкін.
Бұл ретте жер учаскесін ұлттық компания мәртебесіне ие әлеуметтік-
кәсіпкерлік корпорациялардың меншігіне ресімдеу жарияланған акциялар
шығарылымы мемлекеттік тіркелгеннен кейін жүзеге асырылады.
Ескерту. 9-бапқа өзгерту енгізілді - Қазақстан Республикасының 2005.05.04.
N 48, 2006.01.10. N 116 (2006 жылғы 1 қаңтардан бастап қолданысқа
енгізіледі), 2006.07.05. N 162, 2007.07.06. N 279 Заңдарымен.
10-бап. Жер учаскелерi үшiн төлемақының базалық ставкалары және жер
учаскесiнiң кадастрлық (бағалау) құны
1. Жер учаскелерi жеке меншiкке берiлген кезде, мемлекет немесе мемлекеттiк
жер пайдаланушылар жалға берген кезде олар үшiн төлемақының базалық
ставкаларын, жалдау құқығын сату төлемақысының мөлшерiн Қазақстан
Республикасының Үкiметi кемінде жылына бір рет белгiлейдi. Бұл ретте жер
учаскелерiн пайдалану төлемақысының ставкалары жер салығы ставкаларының
мөлшерiнен төмен белгiленбейдi.
Жалдау құқығын сату төлемақысы нақты жер учаскесiнiң кадастрлық (бағалау)
құнына қарай сараланып белгiленедi.
2. Нақты жер учаскесінің кадастрлық (бағалау) құнын мемлекеттік жер
кадастрын жүргізетін мамандандырылған мемлекеттік кәсіпорындар мемлекеттің
жеке меншікке немесе жалға өтеулі негізде беретін жер учаскелері үшін
төлемақының базалық ставкаларына сәйкес оған түзету (арттыратын немесе
кемітетін) коэффициенттерін қолдана отырып белгілейді және облыстардың
(республикалық маңызы бар қаланың, астананың), аудандардың (облыстық маңызы
бар қалалардың) жергілікті атқарушы органдарының жер учаскелерін беру
жөніндегі құзыреті шегінде облыстың (республикалық маңызы бар қаланың,
астананың), ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) уәкілетті органы
бекітетін жер учаскесінің кадастрлық (бағалау) құнын айқындау актісімен
ресімдейді.
Астана қаласының, республикалық маңызы бар қалалардың, облыс орталықтарының
маңындағы аймақта және курортты аймақта орналасқан елдi мекендерде (кенттер
мен ауылдық елдi мекендерде) жеке меншiкке берiлетiн жер учаскелерi үшiн
төлемақының базалық ставкалары екi есе арттырылады.
3. Қазақстан Республикасының азаматтарына жеке меншiкке өзiндiк қосалқы
шаруашылық жүргiзу, бағбандық және саяжай құрылысы үшiн тегiн берудiң
белгiленген нормаларынан артық берiлетiн қосымша жер учаскелерiнiң
кадастрлық (бағалау) құны бағаланатын учаскелерге неғұрлым жақын орналасқан
ауылдық елдi мекендердiң жер учаскелерi үшiн төлемақының базалық
ставкаларына негiзделе отырып айқындалады.
4. Елдi мекендердiң шегiнен тыс орналасқан, азаматтарға және мемлекеттiк
емес заңды тұлғаларға құрылыс жүргiзу үшiн берiлген (берiлетiн) немесе
үйлер (құрылыстар, ғимараттар) мен олардың кешендерi салынған жер
учаскелерi бойынша, үйлердiң (құрылыстардың, ғимараттардың) пайдаланылу
мақсатына сәйкес қызмет көрсетуге арналған жердi қоса алғанда, оларды
кадастрлық (бағалау) құны облыстық маңызы бар қалаларда аталған мақсаттар
үшiн берiлген (берiлетiн) жер учаскелерi үшiн төлемақының базалық
ставкаларының он процентi мөлшерiне негiзделе отырып айқындалады.
5. Осы баптың 3 және 4-тармақтарында аталған жер учаскелерiнiң кадастрлық
(бағалау) құнын айқындау кезiнде, осы Кодекстiң 11-бабының 4-тармағының 3)
тармақшасына сәйкес осы учаскелердiң қызмет көрсету саласы орталықтарынан
қашықтығына байланысты түзету коэффициенттерi қолданылады
Ескерту. 10-бапқа өзгерту енгізілді - Қазақстан Республикасының 2006.01.10.
N 116 (2006 жылғы 1 қаңтардан бастап қолданысқа енгізіледі), 2007.07.06. N
279 Заңдарымен.
11-бап. Жер учаскелерi үшiн төлемақының базалық ставкаларына түзету
коэффициенттерi
1. Түзету коэффициенттері мен аудандық маңызы бар қалалардағы, кенттер мен
ауылдық елді мекендердегі аймақтардың шекаралары ауданның жергілікті
атқарушы органының ұсынысы бойынша аудандық өкілді органның, ал облыстық
маңызы бар қалаларда (республикалық маңызы бар қалада, астанада) - облыстың
(республикалық маңызы бар қаланың, астананың) жергілікті атқарушы органының
ұсынысы бойынша облыстық (республикалық маңызы бар қала, астана) өкілді
органның шешімімен бекітіледі.
Бұл ретте арттыратын немесе кемiтетiн коэффициенттердiң шектi (ең жоғары)
мөлшерi екi еседен аспауға тиiс.
2. Мемлекет ауыл шаруашылығы өндiрiсiн жүргiзу үшiн беретiн жер
учаскелерiнiң кадастрлық (бағалау) құнын айқындау кезiнде жер учаскесiнiң
сапалық жай-күйiне, орналасуына, сумен қамтамасыз етiлуiне, қызмет көрсету
орталықтарынан қашықтығына байланысты түзету (арттыратын немесе кемiтетiн)
коэффициенттерi қолданылады.
3. Алқаптардың түрi мен топырақтардың үлгiсi бойынша жер учаскесiнiң
сапалық жай-күйi жер-кадастр карталары, топырақ, геоботаникалық, топырақ-
мелиорация және басқа зерттеу материалдары негiзiнде анықталады:
1) егiстiк құрамында пайдаланылатын жер учаскесiнiң құнын белгiлеу үшiн
оның мелиорациялық жай-күйi мен жер бетiнiң еңiстiгiне қарай мынадай түзету
коэффициенттерi қолданылады:
жердiң мелиорациялық жай-күйi:
жақсы (топырағы тұзды емес және сортаң емес, тассыз, эрозияға ұшырамаған;
жер асты суларының тереңдiгi: тұщы су - 3 метрден астам, минералды су - 6
метрден астам) - 1,2;
қанағаттанарлық (топырағы аздап тұзды, сортаңдау, тасы аз, аздап эрозияға
ұшыраған; минералдануы төмен жер асты суларының тереңдiгі 3-6 м) - 0,9;
қанағаттанғысыз (топырағы орташа және аса тұзданған, орташа және аса
сортаң, тастақ, орташа және күштi эрозияға ұшыраған; 1 гл астам
минералданған жер асты суларының тереңдiгi 3 метрден кем) - 0,6;
жер бетiнiң еңiстiгi:
1 градусқа дейiн - 1; 1-ден 3 градусқа дейiн - 0,98; 3-тен 5 градусқа дейiн
- 0,96; 5-тен 7 градусқа дейiн - 0,93; 7 градустан астам - 0,86;
2) табиғи жем-шөп алқаптары (шабындық, жайылым) құрамында пайдаланылатын
жер учаскелерiнiң құнын айқындау үшiн учаскенiң сапалық жай-күйi мен жер
бетiнiң еңiстiгiне қарай мынадай түзету коэффициенттерi қолданылады:
жақсартылған шабындықтар мен жайылымдар:
көп жылдық шөп егiлiп, түбегейлi жақсартылған - 1,2;
өсiмдiк жамылғысының түр-құрамын өзгертпей, беткi қабаты жақсартылған -
1,1;
шабындық жердiң жай-күйi:
жақсы (ластанбаған, бұта-шiлiк баспаған, ағаш өспеген, тассыз, аймақтық
өсiмдiктердiң белгiлерi жақсы байқалатын жер учаскесi) - 1,2;
қанағаттанарлық (ластанған, бұта-шiлiк басып кеткен, ағаш өскен, тастақ,
өсiмдiк жамылғысының аймақтық құрылымы бұзылған жер учаскесi. Аталған
белгiлер аумақтың 40 процентiне дейiнгi алаңынан көрiнедi) - 0,9;
қанағаттанғысыз (ластанған, бұта-шiлiк басып кеткен, ағаш өскен, тастақ,
өсiмдiк жамылғысының аймақтық құрылымы бұзылған жер учаскесi. Аталған
белгiлер аумақтың 40 процентiнен астам алаңынан байқалады) - 0,7;
жер қабатының еңiстiгi:
3 градусқа дейiн - 1; 3,1-ден - 6 градусқа дейiн - 0,95; 6,1-ден - 10
градусқа дейiн - 0,9; 10,1-ден - 20 градусқа дейiн - 0,85; 20 градустан
астам - 0,5;
жайылымдық жердiң жай-күйi:
жақсы (ластанбаған, бұта-шiлiк (азыққа жарамайтын бұталар) баспаған, ағаш
өспеген, тассыз, аймақтық өсiмдiктердiң белгiлерi жақсы байқалатын жер
учаскесi) - 1,2;
қанағаттанарлық (ластанған, бұта-шiлiк (азыққа жарамайтын бұталар) басқан,
ағаш өскен, тастақ, өсiмдiк жамылғысының аймақтық құрылымы бұзылған, қатты
тапталған жайылымдары, жалаңаш сорлары бар, сортаң топырақты, тақыр жер
учаскесi. Аталған белгiлер аумақтың 40 процентiне дейiнгi алаңынан
көрiнедi) - 0,9;
қанағаттанғысыз (ластанған, бұта-шiлiк (азыққа жарамайтын бұталар) басқан,
ағаш өскен, тастақ, өсiмдiк жамылғысының аймақтық құрылымы бұзылған, қатты
тапталған жайылымдары, жалаңаш сорлары бар, сортаң топырақты, тақыр жер
учаскесi. Аталған белгiлер аумақтың 40 процентiнен астам алаңынан
байқалады) - 0,6;
жер қабатының еңiстiгi:
12 градусқа дейiн - 1; 13-тен - 20 градусқа дейiн - 0,8; 20 градустан
жоғары - 0,6.
4. Жер учаскелерiнiң құнын анықтау үшiн жер учаскесiнiң суландырылуына,
оның шаруашылық орталығына қарағанда орналасқан жерiне, қызмет көрсету
саласының орталықтарынан қашықтығына байланысты мынадай түзету
коэффициенттерi қолданылады:
1) жер учаскесiнiң суландырылуы (сумен қамтамасыз етiлуi):
суландырылған - 1,2; суландырылмаған - 0,8;
2) жер учаскесiнiң шаруашылық орталығына қатысты орналасуы, километрмен:
беске дейiн - 1,2; 5-тен 10-ға дейiн - 1; 10-нан 20-ға дейiн - 0,9; 20-дан
30-ға дейiн - 0,8; 30-дан астам - 0,7;
3) жер учаскесiнiң қызмет көрсету орталықтарынан қашықтығы, жолдардың
сапасына байланысты:
___________________________________ ________________________________
Қашықтығы, Тас Қиыршық тас Жай жолдар
км жолдар төселген жолдар
___________________________________ ________________________________
20-ға дейiн 1,4 1,1 0,7
21 - 40 1,2 0,9 0,6
41 - 60 1,0 0,7 0,5
61 - 80 0,8 0,5
81 - 100 0,6
100-ден астам 0,5
___________________________________ ________________________________
5. Жер учаскесiнiң кадастрлық (бағалау) құнын арттыратын немесе кемiтетiн
бiрнеше факторлар болған кезде коэффициенттер көбейтiледi.
Ауыл шаруашылығы өндiрiсiн жүргiзуге арналған жер учаскесiнiң кадастрлық
(бағалау) құнын арттырудың немесе кемiтудiң жалпы мөлшерi осы Кодекстiң 10-
бабының 1-тармағына сәйкес белгiленген төлемақының базалық ставкаларының
елу процентiнен аспауға тиiс.
Ескерту. 11-бапқа өзгерту енгізілді - Қазақстан Республикасының 2006.01.10.
N 116 (2006 жылғы 1 қаңтардан бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
12-бап. Осы Кодексте пайдаланылатын негiзгi ұғымдар
Осы Кодексте мынадай негізгі ұғымдар пайдаланылады:
1) алып қою - мемлекеттік органдардың жеке меншік иесінің немесе жер
пайдаланушының жер учаскесіне меншік құқығын немесе жер пайдалану құқығын
осы Кодексте көзделген тәртіппен және жағдайларда тоқтатуға бағытталған іс-
әрекеті;
2) арнайы жер қоры - ауыл шаруашылығы мақсатындағы алқаптардың, сондай-ақ
мақсаты бойынша пайдаланылмай жатқан не Қазақстан Республикасының
заңнамасын бұза отырып пайдаланылып жүрген жер учаскелерінің және шартты
жер үлестерінің иелері мен жер
пайдаланушылар бас тартқан жердің есебінен құралатын резервтегі жер;
3) аффилиирленген тұлға - мемлекеттік емес заңды тұлғаға қатысты еншілес
болып табылатын немесе тәуелді акционерлік қоғам деп танылатын ұйым;
4) бастапқы жер пайдаланушылар - жер пайдалану құқығын осы Кодекстің 32-
бабында көзделген тәртіппен тікелей мемлекеттен не осы құқықтан айыру
тәртібімен басқа да бастапқы жер пайдаланушылардан алған тұлғалар;
5) бірыңғай мемлекеттік жер тізілімі - құқықтық, сәйкестендіру,
экономикалық және басқа да сипаттамаларды қамтитын, мемлекеттік жер
кадастры құрамындағы жер учаскелерін есепке алудың қорытынды құжаты;
6) жеке меншіктегі жер учаскесін уақытша пайдалану құқығы - жер учаскесінің
меншік иесі мен уақытша пайдаланушы (жалға алушы немесе өтеусіз
пайдаланушы) арасындағы жер учаскесін уақытша пайдалану туралы шарт
негізінде туындайтын, субъектінің жер
учаскесін иелену және пайдалану құқығы;
7) жер - Қазақстан Республикасының егемендігі белгіленетін шектегі аумақтық
кеңістік, табиғи ресурс, жалпыға ортақ өндіріс құралы және кез келген еңбек
процесінің аумақтық негізі;
8) жерге билік ету құқығы - мемлекеттің Қазақстан Республикасы аумағындағы
жердің заңдық тағдырын айқындаудағы заңмен қамтамасыз етілген құқығы,
сондай-ақ жердің жеке меншік иесінің өз жер учаскесіне қатысты Қазақстан
Республикасының заңдарында тыйым
салынбаған мәмілелер жасасуға құқығы;
9) жергілікті атқарушы органдардың шешімдері - облыстардың (республикалық
маңызы бар қаланың, астананың), аудандардың (облыстық маңызы бар
қалалардың) жергілікті атқарушы органдарының, сондай-ақ аудандық маңызы бар
қалалар, кенттер, ауылдар (селолар), ауылдық (селолық) округтер әкімдерінің
жер учаскесіне құқық беру туралы құқықтық актілері;
10) жерді жалдау төлемақысы - уақытша өтеулі жер пайдалану төлемақысы;
11) жер иелену құқығы - жерді іс жүзінде иеленуді жүзеге асырудың заңмен
қамтамасыз етілген мүмкіндігі;
12) жер кадастры - жер туралы мәліметтер жүйесі, мемлекеттік кадастрлардың
құрамдас бөлігі;
13) жер қатынастары жөніндегі уәкілетті орган - жер қатынастары саласындағы
функцияларды жүзеге асыратын облыстың (республикалық маңызы бар қаланың,
астананың), ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) жергілікті атқарушы
органдарының құрылымдық
бөлімшесі (бұдан әрі - облыстың (республикалық маңызы бар қаланың,
астананың), ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) уәкілетті органы);
14) жер қатынастарының объектісі - Қазақстан Республикасы аумағының
шегіндегі бүкіл жер, онда орналасқанына және олардың жекелеген
субъектілерге бекітіліп берілуінің құқықтық негіздеріне қарамастан
жекелеген жер учаскелері, сондай-ақ жер учаскелері мен
жер үлестеріне құқықтар;
15) жер құқығы қатынастары - жерге меншік құқығын және өзге де құқықтарды
жүзеге асыра отырып, жер ресурстарын басқаруға, жекелеген субъектілерге жер
учаскелерін бекітіп беруге байланысты жерді пайдалану мен қорғау жөніндегі
құқықтық қатынастар;
16) жер құқығы қатынастарының субъектілері - жер құқығы қатынастарына
қатысушылар болып табылатын және соған орай құқықтары бар әрі осы құқық
қатынасында міндеттер атқаратын жеке және заңды тұлғалар, сондай-ақ
мемлекеттер;
17) жер пайдалану құқығы - тұлғаның мемлекеттік меншіктегі жер учаскесін
өтеулі және (немесе) өтеусіз негізде шектеусіз мерзімге (тұрақты жер
пайдалану) немесе белгілі бір мерзім ішінде (уақытша жер пайдалану) иелену
және пайдалану құқығы;
18) жер ресурстары - қоғамның материалдық, мәдени және басқа да қажеттерін
қанағаттандыру үшін шаруашылық және өзге де қызмет процесінде
пайдаланылатын немесе пайдаланылуы мүмкін жер;
19) жер ресурстарын басқару жөніндегі орталық уәкілетті орган
- жер қатынастары саласындағы реттеуді жүзеге асыратын мемлекеттік орган
(бұдан әрі - орталық уәкілетті орган);
20) жер учаскелерінің нысаналы мақсатының жіктемесі - аумақты аймақтарға
бөлуге сәйкес учаске аумағын және онда орналасқан үйлер мен ғимараттардың
(үй-жайлардың) функционалдық мақсатының (пайдаланылуының) үлгісі мен түрі
бойынша жер учаскелерін мақсатты пайдалану түрлерін топтастыру;
21) жер учаскесі - осы Кодексте белгіленген тәртіппен жер қатынастары
субъектілеріне бекітіліп берілетін, тұйық шекара ішінде бөлінген жер
бөлігі;
22) жер учаскесін жалдау құқығын сату төлемақысы - уақытша өтеулі жер
пайдалану құқығымен берілген мемлекеттік меншіктегі жер учаскесі үшін
біржолғы төлем;
23) жер учаскесіне жеке меншік құқығы - азаматтардың және мемлекеттік емес
заңды тұлғалардың өздеріне тиесілі жер учаскесін осы Кодексте белгіленген
негіздерде, шарттар мен шектерде иелену, пайдалану және оларға билік ету
құқығы;
24) жер учаскесіне құқық белгілейтін құжат - осылардың негізінде жер
учаскесіне құқықтар туындайтын, өзгертілетін немесе тоқтатылатын заңдық
фактілердің (заңдық құрамдарының) басталғанын растайтын құжат, оның ішінде
шарттар, соттардың шешімдері, атқарушы органдардың құқықтық актілері,
мұрагерлікке құқық туралы куәлік, меншік құқығымен жер учаскесіне иеленген
немесе уақытша өтеулі жер пайдалану құқығын сатып алған мемлекеттік емес
заңды тұлғаларды қайта ұйымдастыру кезіндегі табыстау актісі немесе бөлу
балансы;
25) жер учаскесіне сәйкестендіру құжаты - жер, құқықтық және қала құрылысы
кадастрларын жүргізу мақсатында қажетті, жер учаскесінің сәйкестендіру
сипаттамаларын қамтитын құжат;
26) жер учаскесін немесе жер пайдалану құқығын кепілге салу -
міндеттемелердің орындалуын қамтамасыз етудің кепіл шартына негізделген не
Қазақстан Республикасы заңдарының негізіндегі әдісі, осыған орай
кредитордың (кепіл ұстаушының) борышкер кепілмен
қамтамасыз етілген міндеттемені орындамаған жағдайда кепілге салынған жер
учаскесінің немесе жер пайдалану құқығының құнынан осы жер учаскесі немесе
жер пайдалану құқығы тиесілі тұлғаның (кепіл берушінің) басқа кредиторлары
алдында қайтарым алуға басым құқығы
болады, бұған Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексінде белгіленген
алып қою жағдайлары қосылмайды;
27) жер учаскесін өз бетінше иеленіп алу - жер учаскесі меншік иесінің
немесе жер пайдаланушының рұқсатынсыз бөтен жер учаскесін иелену, сондай-ақ
мемлекеттік меншіктегі және жер пайдалануға берілмеген жер учаскесін
Қазақстан Республикасы Үкіметінің немесе жергілікті атқарушы органның
тиісті шешімінсіз иелену;
28) жер үлесі - жер учаскесіне құқықтар мен міндеттерге басқа тұлғалармен
бірге қатысудың осы Кодексте және Қазақстан Республикасының өзге де
заңдарында белгіленген тәртіппен және жағдайларда бөліп шығарылуы мүмкін
сан жағынан айқындалған үлесі;
29) иммиграциялық жер қоры - оралмандарға беру үшін резервке қалдырылған
және арнайы жер қоры құрамына кіретін жер учаскелері;
30) кадастрлық (бағалау) құны - мемлекет жер учаскесін немесе оны жалға алу
құқығын сатқан кезде қолданылатын, инфляцияның жалпы деңгейі туралы
мемлекеттік статистика деректеріне сәйкес кезең- кезеңімен нақтыланатын жер
учаскелері үшін төлемақының базалық ставкалары және оларға түзету
коэффициенттері негізінде айқындалатын жер учаскесінің есептеу құны;
31) кейінгі жер пайдаланушылар - өзінің бастапқы жер пайдаланушы мәртебесін
сақтап қалатын жер пайдаланушыдан кейінгі жер пайдалану туралы шарт
негізінде уақытша жер пайдалану құқығын алған тұлғалар;
32) кондоминиум - жылжымайтын мүлікке меншіктің (өзге де құқықтың) ерекше
нысаны, бұл ретте жылжымайтын мүліктің жекелеген бөліктері жеке және
(немесе) заңды тұлғалардың бөлек (дербес) меншігінде (өзге де құқықта)
болады, ал жылжымайтын мүліктің бөлек
меншікке жатпайтын бөліктері, оның ішінде жер учаскесі де оларға ортақ
үлестік меншік құқығымен (өзге де ортақ құқықпен) тиесілі болады және бөлек
(дербес) меншігіндегі (өзге де құқықтағы) жылжымайтын мүлік бөліктеріне
құқықтардан ажыратылмайды;
33) мемлекеттік жер пайдаланушылар - мемлекеттік республикалық және
коммуналдық заңды тұлғалар;
34) мемлекеттік заттай гранттар - Қазақстан Республикасының заңды тұлғасына
инвестициялық жобаны іске асыру үшін осы Кодексте және Қазақстан
Республикасының инвестициялар туралы заңнамасында белгіленген тәртіппен
уақытша өтеусіз жер пайдалану құқығымен беріле отырып, кейіннен меншікке
немесе жер пайдалануға өтеусіз берілетін жер учаскелері;
35) мемлекеттік емес жер пайдаланушылар - азаматтар және (немесе)
мемлекеттік емес заңды тұлғалар;
36) меншік құқығының объектілері - мемлекеттік және жеке меншіктегі жер;
37) өзіндік қосалқы шаруашылық - ауылдық жерде және қала маңындағы аймақта
орналасқан жер учаскесінде өз қажеттерін қанағаттандыруға арналған қызмет
түрі;
38) сервитут - бөтен жер учаскелерін шектеулі нысаналы пайдалану, оның
ішінде жаяу өту, көлікпен өту, қажетті коммуникацияларды тарту мен
пайдалану, аңшылық шаруашылығы және
өзге де мұқтаждар үшін пайдалану құқығы;
39) топырақ қабаты - жердің құрғақ үстіңгі қабаты, тек өзіне тән құрылымы,
құрамы мен қасиеттері бар ерекше табиғи түзілім;
40) төлемақының базалық ставкасы - мемлекет жер учаскесіне жеке меншік
құқығын берген кезде немесе уақытша өтеулі жер пайдалану құқығын сатқан
кезде оның кадастрлық (бағалау) құнын айқындауға арналған жер учаскесінің
нормативтік бағасы;
41) тұрақты жер пайдаланушылар - жер пайдалану құқығының мерзімі шектеусіз
сипатта болатын тұлғалар;
42) уақытша жер пайдаланушылар - жер пайдалану құқығы белгілі бір мерзіммен
шектелген тұлғалар;
43) ұлттық жер пайдаланушылар - Қазақстан Республикасының азаматтары,
Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес құрылған заңды тұлғалар, соның
ішінде шетелдік қатысушысы бар кәсіпорындар;
44) шартты жер үлесі - таратылған немесе қайта ұйымдастырылған ұжымшар
мүшелерінің, мемлекеттік емес болып қайта құрылған мемлекеттік ауыл
шаруашылығы ұйымдары қызметкерлерінің, сондай-ақ осы Кодексте аталған өзге
де тұлғалардың сандық тұрғыдан анықталған үлесі, оған сәйкес аталған
ұйымдардың жер пайдалану құрамында бұдан бұрын болған жер учаскелеріне
құқықтар беру жүзеге асырылады немесе осы Кодексте көзделген өзге де
құқықтар іске асырылады;
45) шетелдік жер пайдаланушылар - шетелдіктер, азаматтығы жоқ адамдар, шет
мемлекет заңдарына сәйкес құрылған заңды тұлғалар (шетелдік заңды
тұлғалар), шет мемлекеттер, халықаралық бірлестіктер мен ұйымдар.
Ескерту. 12-бап жаңа редакцияда - Қазақстан Республикасының 2007.07.06. N
279, өзгерту енгізілді - 2007.07.26. N 311 Заңымен.
2-тарау. Мемлекеттік органдардың жер қатынастары саласындағы құзыреті
13-бап. Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң құзыретi
Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң жер қатынастарын реттеу саласындағы
құзыретiне мыналар жатады:
1) Республиканың жер қорын пайдалану мен қорғау саласындағы мемлекеттiк
саясаттың негiзгi бағыттарын әзiрлеу;
2) қоршаған ортаны қорғау жөнiндегi басқа да iс-шаралардың кешенiнде жердi
ұтымды пайдалану, топырақ құнарлылығын сақтау мен арттыру, жер ресурстарын
қорғау жөнiндегi мемлекеттiк бағдарламаларды әзiрлеу;
3) республикалық маңызы бар ерекше қорғалатын табиғи аумақтарды құру мен
кеңейтуге, халықаралық мiндеттемелердi орындау мен жердi қорғаныс мұқтажы
үшiн пайдалануға байланысты жағдайларда барлық санаттағы жерден жер
учаскелерiн беру және алып қою, соның ішінде мемлекет мұқтажы үшін алып
қою;
4) жер учаскесiне меншiк құқығына және жердi пайдалану құқығына берiлетiн
құжаттардың нысандарын бекiту;
4-1) жеке тұрғын үй құрылысы үшін жер учаскелеріне құқық беру ережелерін
бекіту;
5) облыстық өкiлдi және атқарушы органдардың аудандар мен облыстық маңызы
бар қалалардың шекарасын өзгерту мәселелерi жөнiндегi ұсыныстарын келiсу,
сондай-ақ облыстық маңызы бар қалалар төңiрегiнде қала маңы аймақтарын
белгiлеу мен өзгерту;
6) жердi ерекше қорғалатын табиғи аумақтарға жатқызу және жердi осы
аумақтардың резервiне қалдыру тәртiбiн, республикалық және халықаралық
маңызы бар ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың тiзбесiн бекiту;
7) мемлекеттiк жер кадастры мен жер мониторингiн жүргiзу тәртiбiн бекiту;
8) алып тасталды - 2006.01.31. N 125 Заңымен.
9) облыстардың және астананың, республикалық маңызы бap қалалардың
арасындағы жер қатынастарын реттеу;
10) оған Қазақстан Республикасының Конституциясымен, заңдарымен және
Қазақстан Республикасы Президентiнiң актiлерiмен жүктелген өзге де
функциялар.
Ескерту. 13-бапқа өзгерту енгізілді - Қазақстан Республикасының 2006.01.31.
N 125 (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз), 2006.07.05. N 162,
2007.07.06. N 279 Заңдарымен.
14-бап. Орталық уәкілетті органның және оның аумақтық органдарының құзыреті
1. Орталық уәкілетті органның құзыретіне:
1) жер заңнамасын қолдану іс-тәжірибесін жинақтау және оны жетілдіру;
2) жер қатынастарын реттеу саласындағы нормативтік құқықтық актілердің
жобаларын әзірлеу және Қазақстан Республикасы Үкіметінің бекітуіне енгізу;
3) мемлекеттік жер кадастры мен жер мониторингін жүргізудің дұрыстығын
бақылауды жүзеге асыру;
4) жерге орналастыру және мемлекеттік жер кадастры жөніндегі нормативтік
құқықтық актілерді бекіту;
5) жерді пайдалану мен қорғау мәселелеріне қатысты республикалық
бағдарламаларға, жобалар мен схемаларға сараптама жүргізу;
6) орталық және жергілікті атқарушы органдармен жер қатынастарын реттеу
мәселелері бойынша өзара іс-қимыл жасау;
7) ауыл шаруашылығы мақсатындағы жер учаскелері паспортының нысанын бекіту;
8) жер-кадастрлық құжаттаманың құрылымын, құрамын, мазмұнын және нысандарын
белгілеу;
9) жер мониторингін жүргізуді ұйымдастыру;
10) мемлекеттік жер кадастрын жүргізуді ұйымдастыру және облыстардың
(республикалық маңызы бар қаланың, астананың) жер балансының деректері
негізінде Қазақстан Республикасының жер балансын жасау;
11) өз құзыретіне кіретін жер учаскелерін беру және алып қою, соның ішінде
мемлекет мұқтажы үшін алып қою, жерді бір санаттан басқасына ауыстыру
мәселелері бойынша Қазақстан Республикасы Үкіметінің құқықтық актілерінің
жобаларын дайындау;
12) жердің пайдаланылуы мен қорғалуын мемлекеттік бақылауды жүзеге асыру;
13) Қазақстан Республикасының халықаралық шарттарымен белгіленген Каспий
теңізі түбінің қазақстандық учаскесі шегінде келісім-шарттық аумақтан тыс
мұнай-газ құбырын салуға қоршаған ортаны қорғау, су қорын пайдалану және
қорғау, балық шаруашылығы, ерекше қорғалатын табиғи аумақтар, жер қойнауын
пайдалану жөніндегі, төтенше жағдайлар жөніндегі, сауда мақсатында теңізде
жүзу салаларындағы және Қазақстан Республикасының Үкіметі белгілеген
тәртіппен сыртқы саяси қызметті жүзеге асыратын уәкілетті мемлекеттік
органдардың келісімімен рұқсат беру;
14) облыстардың (республикалық маңызы бар қаланың, астананың), аудандардың
(облыстық маңызы бар қалалардың) уәкілетті органдарының жеке және заңды
тұлғалардың өтініштері бойынша қабылдаған шешімдерінің заңдылығын бақылау;
15) жер заңнамасы саласындағы әкімшілік құқық бұзушылық туралы істерді
қарау жатады.
2. Облыстың (республикалық маңызы бар қаланың, астананың) жер ресурстарын
басқару жөніндегі аумақтық органының құзыретіне:
1) жердің пайдаланылуы мен қорғалуын мемлекеттік бақылауды жүзеге асыру;
2) осы Кодекстің 14-1-бабы 2-тармағының 20) тармақшасында көзделген
жағдайларды қоспағанда, пайдаланылмай жатқан және Қазақстан Республикасының
заңнамасын бұза отырып пайдаланылып жатқан жерді анықтау;
3) анықталған жер заңнамасын бұзушылықтарды жою жөнінде орындалуы міндетті
нұсқамалар беру;
4) жер заңнамасы саласындағы әкімшілік құқық бұзушылық туралы істерді
қарау;
5) осы Кодекстің 16-бабы 2-тармағының 2-2) тармақшасында көзделген
жағдайларды қоспағанда, өз мақсатында пайдаланылмай не Қазақстан
Республикасының заңнамасын бұза отырып пайдаланылып жатқан жер учаскелерін
мәжбүрлеп алып қою туралы сотқа талап-арыз дайындау;
6) облыс (республикалық маңызы бар қала, астана) жерінің мониторингін
жүргізуді ұйымдастыру;
7) жер кадастрының дұрыс жүргізілуін бақылау;
8) егер құрылыс, пайдалы қазбалар кен орындарын қазу, объектілерді
пайдалану, геологиялық-барлау және басқа жұмыстар жер заңнамасын, жерді
пайдаланудың белгіленген режимін бұза отырып жүзеге асырылса, сондай-ақ бұл
жұмыстар сараптамадан өтпеген немесе теріс қорытынды алған жобалар бойынша
жүргізілсе, оларды тоқтата тұру жатады.
Ескерту. 14-бап жаңа редакцияда - Қазақстан Республикасының 2006.01.10. N
116 (2006 жылғы 1 қаңтардан бастап қолданысқа енгізіледі), өзгерту
енгізілді - 2007.07.06. N 279, 2007.07.21. N 297 (ресми жарияланған күнінен
бастап қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.
14-1-бап. Облыстардың (республикалық маңызы бар қаланың, астананың),
аудандардың (облыстық маңызы бар қалалардың) уәкілетті органдарының
құзыреті
1. Облыстың уәкілетті органының құзыретіне:
1) облыстың жергілікті атқарушы органының жер қойнауын пайдалану және
магистральды құбырлар, мұнай және газ өңдеу объектілерін салу, жергілікті
маңызы бар ерекше қорғалатын табиғи аумақтарды құру әрі кеңейту мақсатында
жер учаскелерін беру жөніндегі, сондай-ақ пайдалы қазбалардың кең орындарын
(кең таралғанынан басқасын) қазуға, магистральды құбырлар салу, жергілікті
маңызы бар ерекше қорғалатын табиғи аумақтарды құру әрі кеңейту үшін жер
учаскелерін мемлекет мұқтажына мәжбүрлеп иеліктен шығару жөніндегі
ұсыныстары мен шешімдерінің жобаларын дайындау;
2) облыстың жергілікті атқарушы органының мемлекеттік ғылыми-зерттеу
ұйымдары мен олардың тәжірибе шаруашылықтарына, сондай-ақ мемлекеттік тұқым
өсіру шаруашылықтары мен асыл тұқымды мал зауыттарына жер учаскелерін беру
жөніндегі ұсыныстары мен шешімдерінің жобаларын дайындау;
3) барлық түрдегі ерекше қорғалатын табиғи аумақтар құру үшін жерді
резервтеу жөніндегі ұсыныстарды дайындау;
4) өз құзыреті шегінде мемлекет жеке меншікке сататын нақты жер
учаскелерінің кадастрлық (бағалау) құнын бекіту;
5) өз құзыреті шегінде жер учаскелерінің бөлінетіндігі мен бөлінбейтіндігін
айқындау;
6) жерге орналастыруды жүргізуді ұйымдастыру және жер учаскелерін
қалыптастыру жөніндегі жерге орналастыру жобаларын бекіту;
7) жерді аймақтарға бөлу жобаларын және облыстың жерін ұтымды пайдалану
жөніндегі бағдарламаларды, жобалар мен схемаларды әзірлеуді ұйымдастыру;
8) өз құзыреті шегінде жер сауда-саттығын (конкурстар, аукциондар)
жүргізуді ұйымдастыру;
9) жерді пайдалану мен қорғау мәселелеріне қатысты облыстық, қалалық,
аудандық бағдарламалардың, жобалар мен схемалардың сараптамасын жүргізу;
10) өз құзыреті шегінде жер учаскесін сатып алу-сату шарттары мен жалдау
және жерді уақытша өтеусіз пайдалану шарттарын жасасу;
11) аудандардың (облыстық маңызы бар қалалардың) деректері негізінде
облыстың жер балансын жасау;
12) жерге орналастыру жұмыстарын жүргізуді лицензиялау;
13) осы Кодекстің 71-бабына сәйкес облыстың жергілікті атқарушы органының
іздестіру жұмыстарын жүргізу үшін жер учаскелерін пайдалануға рұқсат беруі
жөнінде ұсыныстар дайындау;
14) ауыл шаруашылығы алқаптарын бір түрден екіншісіне ауыстыру жөнінде
ұсыныстар дайындау;
15) облыстың жергілікті атқарушы органының жер учаскесіне құқық беру туралы
шешімі негізінде жер учаскесіне сәйкестендіру құжаттары беру жатады.
2. Республикалық маңызы бар қаланың, астананың уәкілетті органының, оның
әкімшілік бағынысына берілген аумақтағы құзыретіне:
1) жерге орналастыру жұмыстарын жүргізуді лицензиялау;
2) осы Кодекстің 71-бабына сәйкес республикалық маңызы бар қаланың,
астананың жергілікті атқарушы органының іздестіру жұмыстарын жүргізу үшін
жер учаскелерін пайдалануға рұқсат беруі жөнінде ұсыныстар дайындау;
3) ауыл шаруашылығы алқаптарын бір түрден екіншісіне ауыстыру жөнінде
ұсыныстар дайындау;
4) барлық түрдегі ерекше қорғалатын табиғи аумақтар құру үшін жерді
резервтеу жөнінде ұсыныстар дайындау;
5) республикалық маңызы бар қаланың, астананың жер балансын жасау;
6) республикалық маңызы бар қаланың, астананың жергілікті атқарушы
органының жер учаскелерін беру және олардың нысаналы мақсатын өзгерту
жөніндегі ұсыныстары мен шешімдерінің жобаларын дайындау;
7) жер учаскелерінің бар немесе жоқ екендігі туралы анықтамалар беру;
8) республикалық маңызы бар қаланың, астананың атқарушы органының жер
учаскесіне құқық беру туралы шешімі негізінде жер учаскесіне сәйкестендіру
құжаттарын беру;
9) ауыл шаруашылығы мақсатындағы жер учаскелерінің паспорттарын беру;
10) жер учаскесін сатып алу-сату шарттары мен жалдау және жерді уақытша
өтеусіз пайдалану шарттарын жасасу;
11) иесіз жер учаскелерін есепке алу;
12) мемлекет мұқтажы үшін жер учаскелерін мәжбүрлеп иеліктен шығару жөнінде
ұсыныстар дайындау;
13) жер учаскелерінің бөлінетіндігі мен бөлінбейтіндігін айқындау;
14) мемлекет жеке меншікке сататын нақты жер учаскелерінің кадастрлық
(бағалау) құнын бекіту;
15) жерге орналастыруды жүргізуді ұйымдастыру және жер учаскелерін
қалыптастыру жөніндегі жерге орналастыру жобаларын бекіту;
16) жерді аймақтарға бөлу жобаларын және республикалық маңызы бар қаланың,
астананың жерін ұтымды пайдалану жөніндегі бағдарламаларды, жобалар мен
схемаларды әзірлеуді ұйымдастыру;
17) жер сауда-саттығын (конкурстар, аукциондар) жүргізуді ұйымдастыру;
18) жерді пайдалану мен қорғау мәселелеріне қатысты бағдарламалардың,
жобалар мен схемалардың сараптамасын жүргізу;
19) жер учаскелерінің меншік иелері мен жер пайдаланушылардың, сондай-ақ
жер құқығы қатынастарының басқа да субъектілерінің есебін жүргізу;
20) мақсаты бойынша пайдаланылмай жатқан жерлерді анықтау жатады.
3. Аудандардың (облыстық маңызы бар қалалардың) уәкілетті органдарының
аудан шекарасы, қала шекарасы (шегі) шебіндегі және оның әкімшілік
бағыныстылығына берілген аумақтағы құзыретіне:
1) иесіз жер учаскелерін есепке алу;
2) ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) жергілікті атқарушы органының жер
учаскелерін беру және олардың нысаналы мақсатын өзгерту жөніндегі
ұсыныстары мен шешімдерінің жобаларын дайындау;
3) мемлекет мұқтажы үшін жер учаскелерін мәжбүрлеп иеліктен шығару жөнінде
ұсыныстар дайындау;
4) жер учаскелерінің бөлінетіндігі мен бөлінбейтіндігін айқындау;
5) мемлекет жеке меншікке сататын нақты жер учаскелерінің кадастрлық
(бағалау) құнын бекіту;
6) жерге орналастыруды жүргізуді ұйымдастыру және жер учаскелерін
қалыптастыру жөніндегі жерге орналастыру жобаларын бекіту;
7) жерді аймақтарға бөлу жобаларын және аудандардың (облыстық маңызы бар
қалалардың) жерін ұтымды пайдалану жөніндегі бағдарламаларды, жобалар мен
схемаларды әзірлеуді ұйымдастыру;
8) елді мекендер аумағының жер-шаруашылық орналастыру жобаларын әзірлеуді
ұйымдастыру;
9) жер сауда-саттығын (конкурстар, аукциондар) жүргізуді ұйымдастыру;
10) жерді пайдалану мен қорғау мәселелеріне қатысты қалалық, аудандық
бағдарламалардың, жобалар мен схемалардың сараптамасын жүргізу;
11) аудандардың (облыстық маңызы бар қалалардың) жер балансын жасау;
12) жер учаскелерінің меншік иелері мен жер пайдаланушылардың, сондай-ақ
жер құқығы қатынастарының басқа да субъектілерінің есебін жүргізу;
13) жер учаскесіне сәйкестендіру құжаттарын беру;
14) жер учаскелерінің бар немесе жоқ екендігі туралы анықтамалар беру;
15) ауыл шаруашылығы мақсатындағы жер учаскелерінің паспорттарын беру;
16) жер учаскесін сатып алу-сату шарттары мен жалдау және жерді уақытша
өтеусіз пайдалану шарттарын жасасу;
17) осы Кодекстің 71-бабына сәйкес ауданның (облыстық маңызы бар қаланың)
жергілікті атқарушы органының іздестіру жұмыстарын жүргізу үшін жер
учаскелерін пайдалануға рұқсат беруі жөнінде ұсыныстар дайындау;
18) ауыл шаруашылығы алқаптарын бір түрден екіншісіне ауыстыру жөнінде
ұсыныстар дайындау жатады.
Ескерту. 14-1-баппен толықтырылды - Қазақстан Республикасының 2006.01.10. N
116 (2006 жылғы 1 қаңтардан бастап қолданысқа енгізіледі), өзгерту
енгізілді - 2007.07.06. N 279, 2007.07.21. N 297 (ресми жарияланған күнінен
бастап қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.
15-бап. Жергiлiктi өкiлдi органдар мен жергiлiктi өзiн-өзi басқару
органдарының құзыретi
1. Жергiлiктi өкiлдi органдардың тиiстi аумақтарда жер қатынастарын реттеу
саласындағы құзыретiне мыналар жатады:
1) басқа да табиғат қорғау iс-шаралары кешенiнде жердi ұтымды пайдалану,
топырақ құнарлылығын арттыру, жер ресурстарын қорғау жөнiндегi аймақтық
бағдарламаларды бекiту;
2) ауылдық (селолық) атқарушы органдардың қарамағына берiлген ауыл
шаруашылығы алқаптарын қоса алғанда, елдi мекендер аумағында жер шаруашылық
орналастыру жоспарларын бекiту;
3) алып тасталды - 2006.01.10. N 116 Заңымен.
4) жергiлiктi атқарушы органдар мен ұйымдар басшыларының жер ресурстарының
пайдаланылуы мен қорғалуының жай-күйi туралы есептерiн тыңдау;
5) Қазақстан Республикасының заң актiлерiнде белгiленген құзыретi шегiнде
әкiмшiлiк-аумақтық бiрлiктер арасындағы шекараны белгiлеу туралы шешiмдер
қабылдау;
5-1) қала маңындағы аймақтардың шекараларын осы Кодекстің 110-бабына сәйкес
бекіту;
6) алып тасталды - 2006.01.10. N 116 Заңымен.
2. Жергiлiктi өзiн-өзi басқару органдары жер қатынастарын реттеу саласында
Қазақстан Республикасының заң актiлерiнде белгiленген өкiлеттiктер шегiнде
тұрғын халықтың жергiлiктi маңызы бар мәселелердi шешуге қатысуын
қамтамасыз етедi.
Ескерту. 15-бапқа өзгерту енгізілді - Қазақстан Республикасының 2006.01.10.
N 116 (2006 жылғы 1 қаңтардан бастап қолданысқа енгізіледі), 2007.07.06. N
279 Заңдарымен.
16-бап. Облыстың (республикалық маңызы бар қаланың, астананың) жергілікті
атқарушы органының құзыреті
1. Облыстың жергілікті атқарушы органының құзыретіне мыналар жатады:
1) басқа да табиғат қорғау iс-шаралары кешенiнде жердi ұтымды пайдалану,
топырақ құнарлылығын арттыру, жер ресурстарын қорғау жөнiндегi облыстық
(қалалық) бағдарламаларды әзiрлеп, облыстық (республикалық маңызы бар
қаланың, астананың) өкiлдi органның бекiтуiне енгiзу және олардың
орындалуын қамтамасыз ету;
1-1) аудандық маңызы бар қалалар маңындағы аймақтардың шекараларын облыстың
жергілікті өкілді органына бекітуге табыс ету;
2) жер қойнауын пайдалану, магистральды құбырлар, мұнай және газ өңдеу
объектілерін салу мақсатында жер учаскелерін беру, сондай-ақ пайдалы
қазбалардың кен орындарын (кең таралғанынан басқасын) қазуға, магистральды
құбырлар салу үшін жер учаскелерін мемлекет мұқтажына мәжбүрлеп иеліктен
шығару;
3) ауданаралық маңызы бар уақытша пайдаланылатын мал айдау жолдарына жер
учаскелерiн беру;
4) осы Кодекстiң 71-бабының 2-тармағына сәйкес iздестiру жұмыстарын жүргізу
үшiн жер учаскелерiн пайдалануға рұқсат беру;
5) мемлекеттiк ғылыми-зерттеу ұйымдары мен олардың тәжiрибе
шаруашылықтарына, сондай-ақ мемлекеттiк тұқым өсiру шаруашылықтары мен асыл
тұқымды мал зауыттарына жер учаскелерiн беру;
6) ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың барлық түрлерiн құру үшiн жердi
резервте сақтау;
7) осы Кодекстiң 13-бабының 3) тармақшасында көзделген жағдайларды
қоспағанда, жергiлiктi маңызы бар ерекше қорғалатын табиғи аумақтарды құру
мен кеңейтуге байланысты жағдайларда жердiң барлық санаттарынан жер
учаскелерiн беру және алып қою, соның iшiнде мемлекет мұқтажы үшін алып
қою;
8) осы Кодексте және Қазақстан Республикасының басқа да заң актiлерiнде
белгiленген құзыретiне сәйкес аудандар арасындағы жер қатынастарын реттеу;
9) орман қоры жерiн қоспағанда, осы ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
1-тарау. Жалпы ережелер
1-бап. Қазақстан Республикасының жер қоры
1. Қазақстан Республикасының жер қоры нысаналы мақсатына сәйкес мынадай
санаттарға бөлiнедi:
1) ауыл шаруашылығы мақсатындағы жер;
2) елдi мекендердiң (қалалардың, кенттер мен ауылдық елдi мекендердiң)
жерi;
3) өнеркәсiп, көлiк, байланыс, қорғаныс жерi және өзге де ауыл шаруашылығы
мақсатына арналмаған жер;
4) ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың жерi, сауықтыру мақсатындағы,
рекреациялық және тарихи-мәдени мақсаттағы жер;
5) орман қорының жерi;
6) су қорының жерi;
7) босалқы жер.
2. Осы баптың 1-тармағында аталған жер белгiленген нысаналы мақсатына
сәйкес пайдаланылады. Жердiң құқықтық режимi оның қай санатқа тиесiлiлiгiне
және жердi (аумақты) аймақтарға бөлуге сәйкес рұқсатты пайдаланылуына
негiзделiп айқындалады.
3. Қазақстан Республикасының аумағында табиғи жағдайлары бойынша мынадай
аймақтар ерекшеленедi:
1) орманды дала;
2) дала;
3) қуаң дала;
4) шөлейттi;
5) шөлдi;
6) тау етегi-шөлдi-далалық;
7) субтропикалық шөлдi;
8) субтропикалық-тау етегi-шөлдi;
9) орта азиялық таулы;
10) оңтүстiк-сiбiр таулы аймақтар.
2-бап. Жердi санаттарға жатқызу, оларды бiр санаттан басқасына ауыстыру
Жердi осы Кодекстiң 1-бабында аталған санаттарға жатқызуды, сондай-ақ жердi
оның нысаналы мақсатының өзгеруiне байланысты бiр санаттан басқасына
ауыстыруды Қазақстан Республикасының Үкіметі, облыстардың (республикалық
маңызы бар қаланың, астананың), аудандардың (облыстық маңызы бар
қалалардың) жергілікті атқарушы органдары, аудандық маңызы бар қаланың,
кенттің, ауылдың (селоның), ауылдық (селолық) округтің әкімі осы Кодексте
және Қазақстан Республикасының өзге де заң актiлерiнде белгiленген, жер
учаскелерін беру және алып қою, соның ішінде мемлекет мұқтажы үшін алып қою
жөнiндегi өз құзыретi шегiнде жүргiзедi.
Ескерту. 2-бапқа өзгерту енгізілді - Қазақстан Республикасының 2006.01.10.
N 116 (2006 жылғы 1 қаңтардан бастап қолданысқа енгізіледі), 2007.07.06. N
279 Заңдарымен.
3-бап. Жерге меншiк
Қазақстан Республикасында жер мемлекеттiк меншiкте болады. Жер учаскелерi
осы Кодексте белгiленген негiздерде, шарттар мен шектерде жеке меншiкте де
болуы мүмкiн.
4-бап. Жер заңдарының принциптерi
Қазақстан Республикасының жер заңдары:
1) Қазақстан Республикасы аумағының тұтастығы, қол сұғылмаушылығы және
бөлiнбейтiндiгi;
2) жердi табиғи ресурс, Қазақстан Республикасы халқының өмiрi мен
қызметiнiң негiзi ретiнде сақтау;
3) жердi қорғау және ұтымды пайдалану;
4) экологиялық қауiпсiздiктi қамтамасыз ету;
5) жердi нысаналы пайдалану;
6) ауыл шаруашылығы мақсатындағы жердiң басымдығы;
7) жердiң жай-күйi және оған қолжетiмдiлiк туралы ақпаратпен қамтамасыз
ету;
8) жердi пайдалану мен қорғау жөнiндегi iс-шараларды мемлекеттiк қолдау;
9) жерге залал келуiн болдырмау немесе оның зардаптарын жою;
10) жердi ақылы пайдалану принциптерiне негiзделедi.
5-бап. Жер заңдарының мiндеттерi
Қазақстан Республикасы жер заңдарының мiндеттерi: жер учаскесiне меншiк
құқығы мен жер пайдалану құқығы туындауының, өзгертiлуi мен тоқтатылуының
негiздерiн, шарттары мен шектерiн; жер учаскелерiнiң меншiк иелерi мен жер
пайдаланушылардың құқықтары мен мiндеттерiн жүзеге асыру тәртiбiн белгiлеу;
жердi ұтымды пайдалану мен қорғауды, топырақ құнарлылығын ұдайы қалпына
келтiрiп отыруды, табиғи ортаны сақтау мен жақсартуды қамтамасыз ету
мақсатында жер қатынастарын реттеу; шаруашылық жүргiзудiң барлық нысандарын
тең құқықпен дамыту үшiн жағдайлар жасау; жеке және заңды тұлғалар мен
мемлекеттiң жерге құқықтарын қорғау; жылжымайтын мүлiк рыногын жасау мен
дамыту; жер қатынастары саласында заңдылықты нығайту болып табылады.
6-бап. Жер заңдары
1. Қазақстан Республикасындағы жер заңдары Қазақстан Республикасының
Конституциясына негiзделедi және осы Кодекс пен Қазақстан Республикасының
осыған сәйкес қабылданатын нормативтiк құқықтық актілерінен тұрады.
2. Жер қойнауын, суды, атмосфералық ауаны, орман-тоғайды және өзге де
өсiмдiктердi, жануарлар дүниесiн, экологиялық, ғылыми және мәдени жағынан
ерекше құндылығы бар қоршаған орта объектiлерiн, ерекше қорғалатын табиғи
аумақтарды пайдалану мен қорғау жөнiндегi қатынастар Қазақстан
Республикасының арнаулы заңдарымен реттеледi.
3. Жер қатынастары субъектiлерiнiң өздерiне тиесiлi құқықтарды жүзеге
асыруы табиғи pecуpc ретiндегi жерге және қоршаған ортаның өзге де
объектiлерiне, сондай-ақ басқа тұлғалардың құқықтары мен заңды мүдделерiне
зиян келтiрмеуге тиiс.
4. Егер Қазақстан Республикасының жер, экология, орман, су заңдарында жер
қойнауы, өсiмдiктер мен жануарлар дүниесi, ерекше қорғалатын табиғи
аумақтар туралы заңдарында өзгеше көзделмесе, жер учаскелерiн иелену,
пайдалану және оларға билiк ету, сондай-ақ олармен мәмiле жасасу бойынша
мүлiктiк қатынастар Қазақстан Республикасының азаматтық заңдарымен
реттеледi.
5. Жеке және заңды тұлғалардың заңдарда белгiленген құқықтарын мемлекеттiк
органдардың актiлерiмен шектеуге болмайды.
6. Егер осы Кодексте немесе Қазақстан Республикасының басқа да заң
актiлерiнде өзгеше көзделмесе, шетелдiктер, азаматтығы жоқ адамдар, сондай-
ақ шетелдiк заңды тұлғалар жер құқығы қатынастарында Қазақстан
Республикасының азаматтарымен және заңды тұлғаларымен тең құқықтарды
пайдаланады және сондай мiндеттер атқарады.
7. Басқа мемлекеттердiң Қазақстан Республикасының аумағында жер пайдалану
құқығы Қазақстан Республикасы бекiткен халықаралық шарттарға сәйкес
туындайды.
Ескерту. 6-бапқа өзгерту енгізілді - Қазақстан Республикасының 2007.01.09.
N 213 Заңымен.
7-бап. Халықаралық шарттар
Егер Қазақстан Республикасы бекiткен халықаралық шартта осы Кодекстегiден
өзгеше ережелер белгiленсе, аталған шарттың ережелерi қолданылады.
Халықаралық шарттан оны қолдану үшiн заң актiсiн шығару талап етiлетiн
жағдайларды қоспағанда, Қазақстан Республикасы бекiткен халықаралық шарттар
жер қатынастарына тiкелей қолданылады.
8-бап. Жердi аймақтарға бөлу
1. Аймақтарға бөлу - жер аумағын оның нысаналы мақсаты мен пайдаланылу
режимiн белгiлей отырып айқындау.
2. Жерді аймақтарға бөлуді облыстар (республикалық маңызы бар қала,
астана), аудандар (облыстық маңызы бар қалалар) деңгейінде ұйымдастыруды
облыстардың (республикалық маңызы бар қаланың, астананың), аудандардың
(облыстық маңызы бар қалалардың) тиісті уәкілетті органдары жүзеге асырады.
Жерді аймақтарға бөлу жобасын (схемасын) облыстардың (республикалық маңызы
бар қаланың, астананың), аудандардың (облыстық маңызы бар қалалардың)
тиісті өкілді органдары бекітеді.
Жердің нысаналы мақсатының жіктемесі жерді аймақтарға бөлу жобаларының
(схемаларының) негізінде әзірленеді және оны облыстардың (республикалық
маңызы бар қаланың, астананың), аудандардың (облыстық маңызы бар
қалалардың) жергілікті атқарушы органдары бекітеді.
3. алып тасталды - 2006.01.10. N 116 Заңымен.
4. Жердi аймақтарға бөлу кезiнде белгiленген, аумақты пайдаланудың нысаналы
режимi жер құқығы қатынастарының субъектiлерi үшiн мiндеттi болып табылады.
5. Жердi аймақтарға бөлу жергiлiктi атқарушы органдардың шешiмi бойынша
жүргiзiледi және бюджет қаражаты есебiнен жүзеге асырылады.
Ескерту. 8-бапқа өзгерту енгізілді - Қазақстан Республикасының 2006.01.10.
N 116 (2006 жылғы 1 қаңтардан бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
9-бап. Жер үшiн төленетiн төлемдер
1. Меншiктегi, тұрақты жер пайдаланудағы немесе бастапқы уақытша өтеусiз
жер пайдаланудағы жер учаскелерiне Қазақстан Республикасының салық
заңдарына сәйкес жер салығы салынады.
2. Мемлекет уақытша өтеулi пайдалануға (жалға) берген жер учаскелерi үшiн
жер учаскелерiн пайдалану төлемақысы алынады.
Жер учаскелерiн пайдалану төлемақысын есептеу және бюджеттiң кiрiсiне төлеу
тәртiбi Қазақстан Республикасының салық заңдарына сәйкес айқындалады.
Қазақстан Республикасының аумағында басқа мемлекеттерге жер учаскесi жалға
берiлген кезде жер учаскелерiн пайдалану төлемақысының мөлшерi Қазақстан
Республикасы бекiткен халықаралық шарттарда айқындалады.
3. Жер учаскелерiн мемлекеттiк меншiктен жеке меншiкке беру өтеулi негiзде,
өзінің жер учаскелерін беру жөніндегі құзыреті шегінде облыстың
(республикалық маңызы бар қаланың, астананың), ауданның (облыстық маңызы
бар қаланың) жергілікті атқарушы органының, аудандық маңызы бар қала, кент,
ауыл (село), ауылдық (селолық) округ әкімінің шешiмi бойынша ақысы бiрден
төленiп нe төлеу мерзiмiн ұзартып сату арқылы жүргізіледі, бұған:
1) Қазақстан Республикасының азаматтарына - тұрғын үй-жайлардың меншiк
иелерiне кондоминиум объектiлерiндегi мiнсiз үлесi ретiнде;
2) Қазақстан Республикасының азаматтарына осы Кодекстің 50-бабының 2-
тармағына сәйкес өзiндiк қосалқы шаруашылығын жүргiзу, бағбандық, жеке
тұрғын үй және саяжай құрылыстары үшiн;
2-1) Қазақстан Республикасының Үкіметі белгілеген тәртіппен айқындалатын
халықаралық қатысуы бар ғылыми орталықтарға;
3) осы Кодексте және Қазақстан Республикасының заң актiлерiнде көзделген
өзге де жағдайларда, жер учаскесi меншiкке өтеусiз негiзде берiлетiн
жағдайлар қосылмайды.
Жер учаскесiне жеке меншiк құқығын өтеулi түрде беру (сату) (бұдан әрi -
жер учаскелерi үшiн төлемақы) немесе уақытша өтеулi жер пайдалану құқығын
өтеулi түрде бepу (сату) төлемақысы (бұдан әрi - жалдау құқығын сату
төлемақысы) жер учаскелерi үшiн төлемақының базалық ставкаларына түзету
коэффициенттерiн қолдану арқылы шығарылатын кадастрлық (бағалау) құны
негiзiнде есептеледi.
4. Мемлекеттiң ауыл шаруашылығы мақсатындағы жер учаскелерiн жеке меншiкке
сатқаннан түсетiн қаражат Ұлттық қорға аударылады және Қазақстан
Республикасының заңдарында белгiленген тәртiппен пайдаланылады.
5. Өзiндiк қосалқы шаруашылық, бағбандық жүргізу, жеке тұрғын үй және
саяжай құрылысы үшiн, осы Кодексте жер учаскелерін ақылы түрде беру
көзделген өзге де мақсаттар үшін өтеусiз берiлген жер учаскесiнiң нысаналы
мақсаты өзгерген жағдайда жер учаскесiнiң меншiк иесi жер учаскесiнiң
өзгерген нысаналы мақсаты үшiн Қазақстан Республикасының заңында көзделген
кадастрлық (бағалау) құнына тең болатын соманы бюджеттiң кiрiсiне төлеуге
мiндеттi.
Елді мекеннің аумағы шегіндегі ауыл шаруашылығы мақсатындағы, сондай-ақ
ауыл шаруашылығында пайдаланылатын жер учаскесінің нысаналы мақсаты,
мемлекет мұқтажы үшін алып қойылған жерлерді қоспағанда, ауыл және орман
шаруашылығын жүргізумен байланысты емес мақсаттарда пайдалану үшін
өзгертілген жағдайда, аталған жер учаскесінің меншік иесі жер учаскесінің
өзгерген нысаналы мақсаты үшін Қазақстан Республикасының заңнамасында
көзделген кадастрлық (бағалау) құны мен осы учаскенің бұрын мемлекеттен
сатып алынған бағасы арасындағы айырмаға тең соманы бюджетке төлеуге
міндетті.
6. Мемлекеттiк заттай гранттар түрiндегi жер учаскелерi мен жер пайдалану
құқығы инвестициялық жобаның атқарылуын жүзеге асыратын Қазақстан
Республикасының заңды тұлғасына осы Кодекске және Қазақстан Республикасының
инвестициялар туралы заңдарына сәйкес берiледi.
Облыстың (республикалық маңызы бар қаланың, астананың), ауданның (облыстық
маңызы бар қаланың) жергілікті атқарушы органының жер учаскесін заттай
грант ретінде беру туралы шешімі оның жер учаскелерін беру жөніндегі
құзыреті шегінде инвестициялар жөніндегі уәкілетті органның шешімі
негізінде қабылданады.
7. Меншiк иесi жер учаскесiн сатқан немесе жалға берген кезде, мемлекеттiк
емес жер пайдаланушы өзiне тиесiлi жер пайдалану құқығын басқа тұлғаларға
сатқан кезде, сондай-ақ ол жер учаскесiн кейiнгi жер пайдаланушыларға жалға
берген кезде, жер учаскелерi үшiн төлемақының мөлшерi, мерзiмдерi мен
нысаны Қазақстан Республикасының азаматтық заңдарына сәйкес сатып алу-сату
немесе мүлiк жалдау шарттарымен айқындалады.
8. Жер учаскесі ұлттық компания мәртебесі бар әлеуметтік-кәсіпкерлік
корпорацияларға жер учаскесінің кадастрлық (бағалау) құны бойынша
есептелетін баға бойынша жарғылық капиталының (меншігінің) төлеміне берілуі
мүмкін.
Бұл ретте жер учаскесін ұлттық компания мәртебесіне ие әлеуметтік-
кәсіпкерлік корпорациялардың меншігіне ресімдеу жарияланған акциялар
шығарылымы мемлекеттік тіркелгеннен кейін жүзеге асырылады.
Ескерту. 9-бапқа өзгерту енгізілді - Қазақстан Республикасының 2005.05.04.
N 48, 2006.01.10. N 116 (2006 жылғы 1 қаңтардан бастап қолданысқа
енгізіледі), 2006.07.05. N 162, 2007.07.06. N 279 Заңдарымен.
10-бап. Жер учаскелерi үшiн төлемақының базалық ставкалары және жер
учаскесiнiң кадастрлық (бағалау) құны
1. Жер учаскелерi жеке меншiкке берiлген кезде, мемлекет немесе мемлекеттiк
жер пайдаланушылар жалға берген кезде олар үшiн төлемақының базалық
ставкаларын, жалдау құқығын сату төлемақысының мөлшерiн Қазақстан
Республикасының Үкiметi кемінде жылына бір рет белгiлейдi. Бұл ретте жер
учаскелерiн пайдалану төлемақысының ставкалары жер салығы ставкаларының
мөлшерiнен төмен белгiленбейдi.
Жалдау құқығын сату төлемақысы нақты жер учаскесiнiң кадастрлық (бағалау)
құнына қарай сараланып белгiленедi.
2. Нақты жер учаскесінің кадастрлық (бағалау) құнын мемлекеттік жер
кадастрын жүргізетін мамандандырылған мемлекеттік кәсіпорындар мемлекеттің
жеке меншікке немесе жалға өтеулі негізде беретін жер учаскелері үшін
төлемақының базалық ставкаларына сәйкес оған түзету (арттыратын немесе
кемітетін) коэффициенттерін қолдана отырып белгілейді және облыстардың
(республикалық маңызы бар қаланың, астананың), аудандардың (облыстық маңызы
бар қалалардың) жергілікті атқарушы органдарының жер учаскелерін беру
жөніндегі құзыреті шегінде облыстың (республикалық маңызы бар қаланың,
астананың), ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) уәкілетті органы
бекітетін жер учаскесінің кадастрлық (бағалау) құнын айқындау актісімен
ресімдейді.
Астана қаласының, республикалық маңызы бар қалалардың, облыс орталықтарының
маңындағы аймақта және курортты аймақта орналасқан елдi мекендерде (кенттер
мен ауылдық елдi мекендерде) жеке меншiкке берiлетiн жер учаскелерi үшiн
төлемақының базалық ставкалары екi есе арттырылады.
3. Қазақстан Республикасының азаматтарына жеке меншiкке өзiндiк қосалқы
шаруашылық жүргiзу, бағбандық және саяжай құрылысы үшiн тегiн берудiң
белгiленген нормаларынан артық берiлетiн қосымша жер учаскелерiнiң
кадастрлық (бағалау) құны бағаланатын учаскелерге неғұрлым жақын орналасқан
ауылдық елдi мекендердiң жер учаскелерi үшiн төлемақының базалық
ставкаларына негiзделе отырып айқындалады.
4. Елдi мекендердiң шегiнен тыс орналасқан, азаматтарға және мемлекеттiк
емес заңды тұлғаларға құрылыс жүргiзу үшiн берiлген (берiлетiн) немесе
үйлер (құрылыстар, ғимараттар) мен олардың кешендерi салынған жер
учаскелерi бойынша, үйлердiң (құрылыстардың, ғимараттардың) пайдаланылу
мақсатына сәйкес қызмет көрсетуге арналған жердi қоса алғанда, оларды
кадастрлық (бағалау) құны облыстық маңызы бар қалаларда аталған мақсаттар
үшiн берiлген (берiлетiн) жер учаскелерi үшiн төлемақының базалық
ставкаларының он процентi мөлшерiне негiзделе отырып айқындалады.
5. Осы баптың 3 және 4-тармақтарында аталған жер учаскелерiнiң кадастрлық
(бағалау) құнын айқындау кезiнде, осы Кодекстiң 11-бабының 4-тармағының 3)
тармақшасына сәйкес осы учаскелердiң қызмет көрсету саласы орталықтарынан
қашықтығына байланысты түзету коэффициенттерi қолданылады
Ескерту. 10-бапқа өзгерту енгізілді - Қазақстан Республикасының 2006.01.10.
N 116 (2006 жылғы 1 қаңтардан бастап қолданысқа енгізіледі), 2007.07.06. N
279 Заңдарымен.
11-бап. Жер учаскелерi үшiн төлемақының базалық ставкаларына түзету
коэффициенттерi
1. Түзету коэффициенттері мен аудандық маңызы бар қалалардағы, кенттер мен
ауылдық елді мекендердегі аймақтардың шекаралары ауданның жергілікті
атқарушы органының ұсынысы бойынша аудандық өкілді органның, ал облыстық
маңызы бар қалаларда (республикалық маңызы бар қалада, астанада) - облыстың
(республикалық маңызы бар қаланың, астананың) жергілікті атқарушы органының
ұсынысы бойынша облыстық (республикалық маңызы бар қала, астана) өкілді
органның шешімімен бекітіледі.
Бұл ретте арттыратын немесе кемiтетiн коэффициенттердiң шектi (ең жоғары)
мөлшерi екi еседен аспауға тиiс.
2. Мемлекет ауыл шаруашылығы өндiрiсiн жүргiзу үшiн беретiн жер
учаскелерiнiң кадастрлық (бағалау) құнын айқындау кезiнде жер учаскесiнiң
сапалық жай-күйiне, орналасуына, сумен қамтамасыз етiлуiне, қызмет көрсету
орталықтарынан қашықтығына байланысты түзету (арттыратын немесе кемiтетiн)
коэффициенттерi қолданылады.
3. Алқаптардың түрi мен топырақтардың үлгiсi бойынша жер учаскесiнiң
сапалық жай-күйi жер-кадастр карталары, топырақ, геоботаникалық, топырақ-
мелиорация және басқа зерттеу материалдары негiзiнде анықталады:
1) егiстiк құрамында пайдаланылатын жер учаскесiнiң құнын белгiлеу үшiн
оның мелиорациялық жай-күйi мен жер бетiнiң еңiстiгiне қарай мынадай түзету
коэффициенттерi қолданылады:
жердiң мелиорациялық жай-күйi:
жақсы (топырағы тұзды емес және сортаң емес, тассыз, эрозияға ұшырамаған;
жер асты суларының тереңдiгi: тұщы су - 3 метрден астам, минералды су - 6
метрден астам) - 1,2;
қанағаттанарлық (топырағы аздап тұзды, сортаңдау, тасы аз, аздап эрозияға
ұшыраған; минералдануы төмен жер асты суларының тереңдiгі 3-6 м) - 0,9;
қанағаттанғысыз (топырағы орташа және аса тұзданған, орташа және аса
сортаң, тастақ, орташа және күштi эрозияға ұшыраған; 1 гл астам
минералданған жер асты суларының тереңдiгi 3 метрден кем) - 0,6;
жер бетiнiң еңiстiгi:
1 градусқа дейiн - 1; 1-ден 3 градусқа дейiн - 0,98; 3-тен 5 градусқа дейiн
- 0,96; 5-тен 7 градусқа дейiн - 0,93; 7 градустан астам - 0,86;
2) табиғи жем-шөп алқаптары (шабындық, жайылым) құрамында пайдаланылатын
жер учаскелерiнiң құнын айқындау үшiн учаскенiң сапалық жай-күйi мен жер
бетiнiң еңiстiгiне қарай мынадай түзету коэффициенттерi қолданылады:
жақсартылған шабындықтар мен жайылымдар:
көп жылдық шөп егiлiп, түбегейлi жақсартылған - 1,2;
өсiмдiк жамылғысының түр-құрамын өзгертпей, беткi қабаты жақсартылған -
1,1;
шабындық жердiң жай-күйi:
жақсы (ластанбаған, бұта-шiлiк баспаған, ағаш өспеген, тассыз, аймақтық
өсiмдiктердiң белгiлерi жақсы байқалатын жер учаскесi) - 1,2;
қанағаттанарлық (ластанған, бұта-шiлiк басып кеткен, ағаш өскен, тастақ,
өсiмдiк жамылғысының аймақтық құрылымы бұзылған жер учаскесi. Аталған
белгiлер аумақтың 40 процентiне дейiнгi алаңынан көрiнедi) - 0,9;
қанағаттанғысыз (ластанған, бұта-шiлiк басып кеткен, ағаш өскен, тастақ,
өсiмдiк жамылғысының аймақтық құрылымы бұзылған жер учаскесi. Аталған
белгiлер аумақтың 40 процентiнен астам алаңынан байқалады) - 0,7;
жер қабатының еңiстiгi:
3 градусқа дейiн - 1; 3,1-ден - 6 градусқа дейiн - 0,95; 6,1-ден - 10
градусқа дейiн - 0,9; 10,1-ден - 20 градусқа дейiн - 0,85; 20 градустан
астам - 0,5;
жайылымдық жердiң жай-күйi:
жақсы (ластанбаған, бұта-шiлiк (азыққа жарамайтын бұталар) баспаған, ағаш
өспеген, тассыз, аймақтық өсiмдiктердiң белгiлерi жақсы байқалатын жер
учаскесi) - 1,2;
қанағаттанарлық (ластанған, бұта-шiлiк (азыққа жарамайтын бұталар) басқан,
ағаш өскен, тастақ, өсiмдiк жамылғысының аймақтық құрылымы бұзылған, қатты
тапталған жайылымдары, жалаңаш сорлары бар, сортаң топырақты, тақыр жер
учаскесi. Аталған белгiлер аумақтың 40 процентiне дейiнгi алаңынан
көрiнедi) - 0,9;
қанағаттанғысыз (ластанған, бұта-шiлiк (азыққа жарамайтын бұталар) басқан,
ағаш өскен, тастақ, өсiмдiк жамылғысының аймақтық құрылымы бұзылған, қатты
тапталған жайылымдары, жалаңаш сорлары бар, сортаң топырақты, тақыр жер
учаскесi. Аталған белгiлер аумақтың 40 процентiнен астам алаңынан
байқалады) - 0,6;
жер қабатының еңiстiгi:
12 градусқа дейiн - 1; 13-тен - 20 градусқа дейiн - 0,8; 20 градустан
жоғары - 0,6.
4. Жер учаскелерiнiң құнын анықтау үшiн жер учаскесiнiң суландырылуына,
оның шаруашылық орталығына қарағанда орналасқан жерiне, қызмет көрсету
саласының орталықтарынан қашықтығына байланысты мынадай түзету
коэффициенттерi қолданылады:
1) жер учаскесiнiң суландырылуы (сумен қамтамасыз етiлуi):
суландырылған - 1,2; суландырылмаған - 0,8;
2) жер учаскесiнiң шаруашылық орталығына қатысты орналасуы, километрмен:
беске дейiн - 1,2; 5-тен 10-ға дейiн - 1; 10-нан 20-ға дейiн - 0,9; 20-дан
30-ға дейiн - 0,8; 30-дан астам - 0,7;
3) жер учаскесiнiң қызмет көрсету орталықтарынан қашықтығы, жолдардың
сапасына байланысты:
___________________________________ ________________________________
Қашықтығы, Тас Қиыршық тас Жай жолдар
км жолдар төселген жолдар
___________________________________ ________________________________
20-ға дейiн 1,4 1,1 0,7
21 - 40 1,2 0,9 0,6
41 - 60 1,0 0,7 0,5
61 - 80 0,8 0,5
81 - 100 0,6
100-ден астам 0,5
___________________________________ ________________________________
5. Жер учаскесiнiң кадастрлық (бағалау) құнын арттыратын немесе кемiтетiн
бiрнеше факторлар болған кезде коэффициенттер көбейтiледi.
Ауыл шаруашылығы өндiрiсiн жүргiзуге арналған жер учаскесiнiң кадастрлық
(бағалау) құнын арттырудың немесе кемiтудiң жалпы мөлшерi осы Кодекстiң 10-
бабының 1-тармағына сәйкес белгiленген төлемақының базалық ставкаларының
елу процентiнен аспауға тиiс.
Ескерту. 11-бапқа өзгерту енгізілді - Қазақстан Республикасының 2006.01.10.
N 116 (2006 жылғы 1 қаңтардан бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
12-бап. Осы Кодексте пайдаланылатын негiзгi ұғымдар
Осы Кодексте мынадай негізгі ұғымдар пайдаланылады:
1) алып қою - мемлекеттік органдардың жеке меншік иесінің немесе жер
пайдаланушының жер учаскесіне меншік құқығын немесе жер пайдалану құқығын
осы Кодексте көзделген тәртіппен және жағдайларда тоқтатуға бағытталған іс-
әрекеті;
2) арнайы жер қоры - ауыл шаруашылығы мақсатындағы алқаптардың, сондай-ақ
мақсаты бойынша пайдаланылмай жатқан не Қазақстан Республикасының
заңнамасын бұза отырып пайдаланылып жүрген жер учаскелерінің және шартты
жер үлестерінің иелері мен жер
пайдаланушылар бас тартқан жердің есебінен құралатын резервтегі жер;
3) аффилиирленген тұлға - мемлекеттік емес заңды тұлғаға қатысты еншілес
болып табылатын немесе тәуелді акционерлік қоғам деп танылатын ұйым;
4) бастапқы жер пайдаланушылар - жер пайдалану құқығын осы Кодекстің 32-
бабында көзделген тәртіппен тікелей мемлекеттен не осы құқықтан айыру
тәртібімен басқа да бастапқы жер пайдаланушылардан алған тұлғалар;
5) бірыңғай мемлекеттік жер тізілімі - құқықтық, сәйкестендіру,
экономикалық және басқа да сипаттамаларды қамтитын, мемлекеттік жер
кадастры құрамындағы жер учаскелерін есепке алудың қорытынды құжаты;
6) жеке меншіктегі жер учаскесін уақытша пайдалану құқығы - жер учаскесінің
меншік иесі мен уақытша пайдаланушы (жалға алушы немесе өтеусіз
пайдаланушы) арасындағы жер учаскесін уақытша пайдалану туралы шарт
негізінде туындайтын, субъектінің жер
учаскесін иелену және пайдалану құқығы;
7) жер - Қазақстан Республикасының егемендігі белгіленетін шектегі аумақтық
кеңістік, табиғи ресурс, жалпыға ортақ өндіріс құралы және кез келген еңбек
процесінің аумақтық негізі;
8) жерге билік ету құқығы - мемлекеттің Қазақстан Республикасы аумағындағы
жердің заңдық тағдырын айқындаудағы заңмен қамтамасыз етілген құқығы,
сондай-ақ жердің жеке меншік иесінің өз жер учаскесіне қатысты Қазақстан
Республикасының заңдарында тыйым
салынбаған мәмілелер жасасуға құқығы;
9) жергілікті атқарушы органдардың шешімдері - облыстардың (республикалық
маңызы бар қаланың, астананың), аудандардың (облыстық маңызы бар
қалалардың) жергілікті атқарушы органдарының, сондай-ақ аудандық маңызы бар
қалалар, кенттер, ауылдар (селолар), ауылдық (селолық) округтер әкімдерінің
жер учаскесіне құқық беру туралы құқықтық актілері;
10) жерді жалдау төлемақысы - уақытша өтеулі жер пайдалану төлемақысы;
11) жер иелену құқығы - жерді іс жүзінде иеленуді жүзеге асырудың заңмен
қамтамасыз етілген мүмкіндігі;
12) жер кадастры - жер туралы мәліметтер жүйесі, мемлекеттік кадастрлардың
құрамдас бөлігі;
13) жер қатынастары жөніндегі уәкілетті орган - жер қатынастары саласындағы
функцияларды жүзеге асыратын облыстың (республикалық маңызы бар қаланың,
астананың), ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) жергілікті атқарушы
органдарының құрылымдық
бөлімшесі (бұдан әрі - облыстың (республикалық маңызы бар қаланың,
астананың), ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) уәкілетті органы);
14) жер қатынастарының объектісі - Қазақстан Республикасы аумағының
шегіндегі бүкіл жер, онда орналасқанына және олардың жекелеген
субъектілерге бекітіліп берілуінің құқықтық негіздеріне қарамастан
жекелеген жер учаскелері, сондай-ақ жер учаскелері мен
жер үлестеріне құқықтар;
15) жер құқығы қатынастары - жерге меншік құқығын және өзге де құқықтарды
жүзеге асыра отырып, жер ресурстарын басқаруға, жекелеген субъектілерге жер
учаскелерін бекітіп беруге байланысты жерді пайдалану мен қорғау жөніндегі
құқықтық қатынастар;
16) жер құқығы қатынастарының субъектілері - жер құқығы қатынастарына
қатысушылар болып табылатын және соған орай құқықтары бар әрі осы құқық
қатынасында міндеттер атқаратын жеке және заңды тұлғалар, сондай-ақ
мемлекеттер;
17) жер пайдалану құқығы - тұлғаның мемлекеттік меншіктегі жер учаскесін
өтеулі және (немесе) өтеусіз негізде шектеусіз мерзімге (тұрақты жер
пайдалану) немесе белгілі бір мерзім ішінде (уақытша жер пайдалану) иелену
және пайдалану құқығы;
18) жер ресурстары - қоғамның материалдық, мәдени және басқа да қажеттерін
қанағаттандыру үшін шаруашылық және өзге де қызмет процесінде
пайдаланылатын немесе пайдаланылуы мүмкін жер;
19) жер ресурстарын басқару жөніндегі орталық уәкілетті орган
- жер қатынастары саласындағы реттеуді жүзеге асыратын мемлекеттік орган
(бұдан әрі - орталық уәкілетті орган);
20) жер учаскелерінің нысаналы мақсатының жіктемесі - аумақты аймақтарға
бөлуге сәйкес учаске аумағын және онда орналасқан үйлер мен ғимараттардың
(үй-жайлардың) функционалдық мақсатының (пайдаланылуының) үлгісі мен түрі
бойынша жер учаскелерін мақсатты пайдалану түрлерін топтастыру;
21) жер учаскесі - осы Кодексте белгіленген тәртіппен жер қатынастары
субъектілеріне бекітіліп берілетін, тұйық шекара ішінде бөлінген жер
бөлігі;
22) жер учаскесін жалдау құқығын сату төлемақысы - уақытша өтеулі жер
пайдалану құқығымен берілген мемлекеттік меншіктегі жер учаскесі үшін
біржолғы төлем;
23) жер учаскесіне жеке меншік құқығы - азаматтардың және мемлекеттік емес
заңды тұлғалардың өздеріне тиесілі жер учаскесін осы Кодексте белгіленген
негіздерде, шарттар мен шектерде иелену, пайдалану және оларға билік ету
құқығы;
24) жер учаскесіне құқық белгілейтін құжат - осылардың негізінде жер
учаскесіне құқықтар туындайтын, өзгертілетін немесе тоқтатылатын заңдық
фактілердің (заңдық құрамдарының) басталғанын растайтын құжат, оның ішінде
шарттар, соттардың шешімдері, атқарушы органдардың құқықтық актілері,
мұрагерлікке құқық туралы куәлік, меншік құқығымен жер учаскесіне иеленген
немесе уақытша өтеулі жер пайдалану құқығын сатып алған мемлекеттік емес
заңды тұлғаларды қайта ұйымдастыру кезіндегі табыстау актісі немесе бөлу
балансы;
25) жер учаскесіне сәйкестендіру құжаты - жер, құқықтық және қала құрылысы
кадастрларын жүргізу мақсатында қажетті, жер учаскесінің сәйкестендіру
сипаттамаларын қамтитын құжат;
26) жер учаскесін немесе жер пайдалану құқығын кепілге салу -
міндеттемелердің орындалуын қамтамасыз етудің кепіл шартына негізделген не
Қазақстан Республикасы заңдарының негізіндегі әдісі, осыған орай
кредитордың (кепіл ұстаушының) борышкер кепілмен
қамтамасыз етілген міндеттемені орындамаған жағдайда кепілге салынған жер
учаскесінің немесе жер пайдалану құқығының құнынан осы жер учаскесі немесе
жер пайдалану құқығы тиесілі тұлғаның (кепіл берушінің) басқа кредиторлары
алдында қайтарым алуға басым құқығы
болады, бұған Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексінде белгіленген
алып қою жағдайлары қосылмайды;
27) жер учаскесін өз бетінше иеленіп алу - жер учаскесі меншік иесінің
немесе жер пайдаланушының рұқсатынсыз бөтен жер учаскесін иелену, сондай-ақ
мемлекеттік меншіктегі және жер пайдалануға берілмеген жер учаскесін
Қазақстан Республикасы Үкіметінің немесе жергілікті атқарушы органның
тиісті шешімінсіз иелену;
28) жер үлесі - жер учаскесіне құқықтар мен міндеттерге басқа тұлғалармен
бірге қатысудың осы Кодексте және Қазақстан Республикасының өзге де
заңдарында белгіленген тәртіппен және жағдайларда бөліп шығарылуы мүмкін
сан жағынан айқындалған үлесі;
29) иммиграциялық жер қоры - оралмандарға беру үшін резервке қалдырылған
және арнайы жер қоры құрамына кіретін жер учаскелері;
30) кадастрлық (бағалау) құны - мемлекет жер учаскесін немесе оны жалға алу
құқығын сатқан кезде қолданылатын, инфляцияның жалпы деңгейі туралы
мемлекеттік статистика деректеріне сәйкес кезең- кезеңімен нақтыланатын жер
учаскелері үшін төлемақының базалық ставкалары және оларға түзету
коэффициенттері негізінде айқындалатын жер учаскесінің есептеу құны;
31) кейінгі жер пайдаланушылар - өзінің бастапқы жер пайдаланушы мәртебесін
сақтап қалатын жер пайдаланушыдан кейінгі жер пайдалану туралы шарт
негізінде уақытша жер пайдалану құқығын алған тұлғалар;
32) кондоминиум - жылжымайтын мүлікке меншіктің (өзге де құқықтың) ерекше
нысаны, бұл ретте жылжымайтын мүліктің жекелеген бөліктері жеке және
(немесе) заңды тұлғалардың бөлек (дербес) меншігінде (өзге де құқықта)
болады, ал жылжымайтын мүліктің бөлек
меншікке жатпайтын бөліктері, оның ішінде жер учаскесі де оларға ортақ
үлестік меншік құқығымен (өзге де ортақ құқықпен) тиесілі болады және бөлек
(дербес) меншігіндегі (өзге де құқықтағы) жылжымайтын мүлік бөліктеріне
құқықтардан ажыратылмайды;
33) мемлекеттік жер пайдаланушылар - мемлекеттік республикалық және
коммуналдық заңды тұлғалар;
34) мемлекеттік заттай гранттар - Қазақстан Республикасының заңды тұлғасына
инвестициялық жобаны іске асыру үшін осы Кодексте және Қазақстан
Республикасының инвестициялар туралы заңнамасында белгіленген тәртіппен
уақытша өтеусіз жер пайдалану құқығымен беріле отырып, кейіннен меншікке
немесе жер пайдалануға өтеусіз берілетін жер учаскелері;
35) мемлекеттік емес жер пайдаланушылар - азаматтар және (немесе)
мемлекеттік емес заңды тұлғалар;
36) меншік құқығының объектілері - мемлекеттік және жеке меншіктегі жер;
37) өзіндік қосалқы шаруашылық - ауылдық жерде және қала маңындағы аймақта
орналасқан жер учаскесінде өз қажеттерін қанағаттандыруға арналған қызмет
түрі;
38) сервитут - бөтен жер учаскелерін шектеулі нысаналы пайдалану, оның
ішінде жаяу өту, көлікпен өту, қажетті коммуникацияларды тарту мен
пайдалану, аңшылық шаруашылығы және
өзге де мұқтаждар үшін пайдалану құқығы;
39) топырақ қабаты - жердің құрғақ үстіңгі қабаты, тек өзіне тән құрылымы,
құрамы мен қасиеттері бар ерекше табиғи түзілім;
40) төлемақының базалық ставкасы - мемлекет жер учаскесіне жеке меншік
құқығын берген кезде немесе уақытша өтеулі жер пайдалану құқығын сатқан
кезде оның кадастрлық (бағалау) құнын айқындауға арналған жер учаскесінің
нормативтік бағасы;
41) тұрақты жер пайдаланушылар - жер пайдалану құқығының мерзімі шектеусіз
сипатта болатын тұлғалар;
42) уақытша жер пайдаланушылар - жер пайдалану құқығы белгілі бір мерзіммен
шектелген тұлғалар;
43) ұлттық жер пайдаланушылар - Қазақстан Республикасының азаматтары,
Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес құрылған заңды тұлғалар, соның
ішінде шетелдік қатысушысы бар кәсіпорындар;
44) шартты жер үлесі - таратылған немесе қайта ұйымдастырылған ұжымшар
мүшелерінің, мемлекеттік емес болып қайта құрылған мемлекеттік ауыл
шаруашылығы ұйымдары қызметкерлерінің, сондай-ақ осы Кодексте аталған өзге
де тұлғалардың сандық тұрғыдан анықталған үлесі, оған сәйкес аталған
ұйымдардың жер пайдалану құрамында бұдан бұрын болған жер учаскелеріне
құқықтар беру жүзеге асырылады немесе осы Кодексте көзделген өзге де
құқықтар іске асырылады;
45) шетелдік жер пайдаланушылар - шетелдіктер, азаматтығы жоқ адамдар, шет
мемлекет заңдарына сәйкес құрылған заңды тұлғалар (шетелдік заңды
тұлғалар), шет мемлекеттер, халықаралық бірлестіктер мен ұйымдар.
Ескерту. 12-бап жаңа редакцияда - Қазақстан Республикасының 2007.07.06. N
279, өзгерту енгізілді - 2007.07.26. N 311 Заңымен.
2-тарау. Мемлекеттік органдардың жер қатынастары саласындағы құзыреті
13-бап. Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң құзыретi
Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң жер қатынастарын реттеу саласындағы
құзыретiне мыналар жатады:
1) Республиканың жер қорын пайдалану мен қорғау саласындағы мемлекеттiк
саясаттың негiзгi бағыттарын әзiрлеу;
2) қоршаған ортаны қорғау жөнiндегi басқа да iс-шаралардың кешенiнде жердi
ұтымды пайдалану, топырақ құнарлылығын сақтау мен арттыру, жер ресурстарын
қорғау жөнiндегi мемлекеттiк бағдарламаларды әзiрлеу;
3) республикалық маңызы бар ерекше қорғалатын табиғи аумақтарды құру мен
кеңейтуге, халықаралық мiндеттемелердi орындау мен жердi қорғаныс мұқтажы
үшiн пайдалануға байланысты жағдайларда барлық санаттағы жерден жер
учаскелерiн беру және алып қою, соның ішінде мемлекет мұқтажы үшін алып
қою;
4) жер учаскесiне меншiк құқығына және жердi пайдалану құқығына берiлетiн
құжаттардың нысандарын бекiту;
4-1) жеке тұрғын үй құрылысы үшін жер учаскелеріне құқық беру ережелерін
бекіту;
5) облыстық өкiлдi және атқарушы органдардың аудандар мен облыстық маңызы
бар қалалардың шекарасын өзгерту мәселелерi жөнiндегi ұсыныстарын келiсу,
сондай-ақ облыстық маңызы бар қалалар төңiрегiнде қала маңы аймақтарын
белгiлеу мен өзгерту;
6) жердi ерекше қорғалатын табиғи аумақтарға жатқызу және жердi осы
аумақтардың резервiне қалдыру тәртiбiн, республикалық және халықаралық
маңызы бар ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың тiзбесiн бекiту;
7) мемлекеттiк жер кадастры мен жер мониторингiн жүргiзу тәртiбiн бекiту;
8) алып тасталды - 2006.01.31. N 125 Заңымен.
9) облыстардың және астананың, республикалық маңызы бap қалалардың
арасындағы жер қатынастарын реттеу;
10) оған Қазақстан Республикасының Конституциясымен, заңдарымен және
Қазақстан Республикасы Президентiнiң актiлерiмен жүктелген өзге де
функциялар.
Ескерту. 13-бапқа өзгерту енгізілді - Қазақстан Республикасының 2006.01.31.
N 125 (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз), 2006.07.05. N 162,
2007.07.06. N 279 Заңдарымен.
14-бап. Орталық уәкілетті органның және оның аумақтық органдарының құзыреті
1. Орталық уәкілетті органның құзыретіне:
1) жер заңнамасын қолдану іс-тәжірибесін жинақтау және оны жетілдіру;
2) жер қатынастарын реттеу саласындағы нормативтік құқықтық актілердің
жобаларын әзірлеу және Қазақстан Республикасы Үкіметінің бекітуіне енгізу;
3) мемлекеттік жер кадастры мен жер мониторингін жүргізудің дұрыстығын
бақылауды жүзеге асыру;
4) жерге орналастыру және мемлекеттік жер кадастры жөніндегі нормативтік
құқықтық актілерді бекіту;
5) жерді пайдалану мен қорғау мәселелеріне қатысты республикалық
бағдарламаларға, жобалар мен схемаларға сараптама жүргізу;
6) орталық және жергілікті атқарушы органдармен жер қатынастарын реттеу
мәселелері бойынша өзара іс-қимыл жасау;
7) ауыл шаруашылығы мақсатындағы жер учаскелері паспортының нысанын бекіту;
8) жер-кадастрлық құжаттаманың құрылымын, құрамын, мазмұнын және нысандарын
белгілеу;
9) жер мониторингін жүргізуді ұйымдастыру;
10) мемлекеттік жер кадастрын жүргізуді ұйымдастыру және облыстардың
(республикалық маңызы бар қаланың, астананың) жер балансының деректері
негізінде Қазақстан Республикасының жер балансын жасау;
11) өз құзыретіне кіретін жер учаскелерін беру және алып қою, соның ішінде
мемлекет мұқтажы үшін алып қою, жерді бір санаттан басқасына ауыстыру
мәселелері бойынша Қазақстан Республикасы Үкіметінің құқықтық актілерінің
жобаларын дайындау;
12) жердің пайдаланылуы мен қорғалуын мемлекеттік бақылауды жүзеге асыру;
13) Қазақстан Республикасының халықаралық шарттарымен белгіленген Каспий
теңізі түбінің қазақстандық учаскесі шегінде келісім-шарттық аумақтан тыс
мұнай-газ құбырын салуға қоршаған ортаны қорғау, су қорын пайдалану және
қорғау, балық шаруашылығы, ерекше қорғалатын табиғи аумақтар, жер қойнауын
пайдалану жөніндегі, төтенше жағдайлар жөніндегі, сауда мақсатында теңізде
жүзу салаларындағы және Қазақстан Республикасының Үкіметі белгілеген
тәртіппен сыртқы саяси қызметті жүзеге асыратын уәкілетті мемлекеттік
органдардың келісімімен рұқсат беру;
14) облыстардың (республикалық маңызы бар қаланың, астананың), аудандардың
(облыстық маңызы бар қалалардың) уәкілетті органдарының жеке және заңды
тұлғалардың өтініштері бойынша қабылдаған шешімдерінің заңдылығын бақылау;
15) жер заңнамасы саласындағы әкімшілік құқық бұзушылық туралы істерді
қарау жатады.
2. Облыстың (республикалық маңызы бар қаланың, астананың) жер ресурстарын
басқару жөніндегі аумақтық органының құзыретіне:
1) жердің пайдаланылуы мен қорғалуын мемлекеттік бақылауды жүзеге асыру;
2) осы Кодекстің 14-1-бабы 2-тармағының 20) тармақшасында көзделген
жағдайларды қоспағанда, пайдаланылмай жатқан және Қазақстан Республикасының
заңнамасын бұза отырып пайдаланылып жатқан жерді анықтау;
3) анықталған жер заңнамасын бұзушылықтарды жою жөнінде орындалуы міндетті
нұсқамалар беру;
4) жер заңнамасы саласындағы әкімшілік құқық бұзушылық туралы істерді
қарау;
5) осы Кодекстің 16-бабы 2-тармағының 2-2) тармақшасында көзделген
жағдайларды қоспағанда, өз мақсатында пайдаланылмай не Қазақстан
Республикасының заңнамасын бұза отырып пайдаланылып жатқан жер учаскелерін
мәжбүрлеп алып қою туралы сотқа талап-арыз дайындау;
6) облыс (республикалық маңызы бар қала, астана) жерінің мониторингін
жүргізуді ұйымдастыру;
7) жер кадастрының дұрыс жүргізілуін бақылау;
8) егер құрылыс, пайдалы қазбалар кен орындарын қазу, объектілерді
пайдалану, геологиялық-барлау және басқа жұмыстар жер заңнамасын, жерді
пайдаланудың белгіленген режимін бұза отырып жүзеге асырылса, сондай-ақ бұл
жұмыстар сараптамадан өтпеген немесе теріс қорытынды алған жобалар бойынша
жүргізілсе, оларды тоқтата тұру жатады.
Ескерту. 14-бап жаңа редакцияда - Қазақстан Республикасының 2006.01.10. N
116 (2006 жылғы 1 қаңтардан бастап қолданысқа енгізіледі), өзгерту
енгізілді - 2007.07.06. N 279, 2007.07.21. N 297 (ресми жарияланған күнінен
бастап қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.
14-1-бап. Облыстардың (республикалық маңызы бар қаланың, астананың),
аудандардың (облыстық маңызы бар қалалардың) уәкілетті органдарының
құзыреті
1. Облыстың уәкілетті органының құзыретіне:
1) облыстың жергілікті атқарушы органының жер қойнауын пайдалану және
магистральды құбырлар, мұнай және газ өңдеу объектілерін салу, жергілікті
маңызы бар ерекше қорғалатын табиғи аумақтарды құру әрі кеңейту мақсатында
жер учаскелерін беру жөніндегі, сондай-ақ пайдалы қазбалардың кең орындарын
(кең таралғанынан басқасын) қазуға, магистральды құбырлар салу, жергілікті
маңызы бар ерекше қорғалатын табиғи аумақтарды құру әрі кеңейту үшін жер
учаскелерін мемлекет мұқтажына мәжбүрлеп иеліктен шығару жөніндегі
ұсыныстары мен шешімдерінің жобаларын дайындау;
2) облыстың жергілікті атқарушы органының мемлекеттік ғылыми-зерттеу
ұйымдары мен олардың тәжірибе шаруашылықтарына, сондай-ақ мемлекеттік тұқым
өсіру шаруашылықтары мен асыл тұқымды мал зауыттарына жер учаскелерін беру
жөніндегі ұсыныстары мен шешімдерінің жобаларын дайындау;
3) барлық түрдегі ерекше қорғалатын табиғи аумақтар құру үшін жерді
резервтеу жөніндегі ұсыныстарды дайындау;
4) өз құзыреті шегінде мемлекет жеке меншікке сататын нақты жер
учаскелерінің кадастрлық (бағалау) құнын бекіту;
5) өз құзыреті шегінде жер учаскелерінің бөлінетіндігі мен бөлінбейтіндігін
айқындау;
6) жерге орналастыруды жүргізуді ұйымдастыру және жер учаскелерін
қалыптастыру жөніндегі жерге орналастыру жобаларын бекіту;
7) жерді аймақтарға бөлу жобаларын және облыстың жерін ұтымды пайдалану
жөніндегі бағдарламаларды, жобалар мен схемаларды әзірлеуді ұйымдастыру;
8) өз құзыреті шегінде жер сауда-саттығын (конкурстар, аукциондар)
жүргізуді ұйымдастыру;
9) жерді пайдалану мен қорғау мәселелеріне қатысты облыстық, қалалық,
аудандық бағдарламалардың, жобалар мен схемалардың сараптамасын жүргізу;
10) өз құзыреті шегінде жер учаскесін сатып алу-сату шарттары мен жалдау
және жерді уақытша өтеусіз пайдалану шарттарын жасасу;
11) аудандардың (облыстық маңызы бар қалалардың) деректері негізінде
облыстың жер балансын жасау;
12) жерге орналастыру жұмыстарын жүргізуді лицензиялау;
13) осы Кодекстің 71-бабына сәйкес облыстың жергілікті атқарушы органының
іздестіру жұмыстарын жүргізу үшін жер учаскелерін пайдалануға рұқсат беруі
жөнінде ұсыныстар дайындау;
14) ауыл шаруашылығы алқаптарын бір түрден екіншісіне ауыстыру жөнінде
ұсыныстар дайындау;
15) облыстың жергілікті атқарушы органының жер учаскесіне құқық беру туралы
шешімі негізінде жер учаскесіне сәйкестендіру құжаттары беру жатады.
2. Республикалық маңызы бар қаланың, астананың уәкілетті органының, оның
әкімшілік бағынысына берілген аумақтағы құзыретіне:
1) жерге орналастыру жұмыстарын жүргізуді лицензиялау;
2) осы Кодекстің 71-бабына сәйкес республикалық маңызы бар қаланың,
астананың жергілікті атқарушы органының іздестіру жұмыстарын жүргізу үшін
жер учаскелерін пайдалануға рұқсат беруі жөнінде ұсыныстар дайындау;
3) ауыл шаруашылығы алқаптарын бір түрден екіншісіне ауыстыру жөнінде
ұсыныстар дайындау;
4) барлық түрдегі ерекше қорғалатын табиғи аумақтар құру үшін жерді
резервтеу жөнінде ұсыныстар дайындау;
5) республикалық маңызы бар қаланың, астананың жер балансын жасау;
6) республикалық маңызы бар қаланың, астананың жергілікті атқарушы
органының жер учаскелерін беру және олардың нысаналы мақсатын өзгерту
жөніндегі ұсыныстары мен шешімдерінің жобаларын дайындау;
7) жер учаскелерінің бар немесе жоқ екендігі туралы анықтамалар беру;
8) республикалық маңызы бар қаланың, астананың атқарушы органының жер
учаскесіне құқық беру туралы шешімі негізінде жер учаскесіне сәйкестендіру
құжаттарын беру;
9) ауыл шаруашылығы мақсатындағы жер учаскелерінің паспорттарын беру;
10) жер учаскесін сатып алу-сату шарттары мен жалдау және жерді уақытша
өтеусіз пайдалану шарттарын жасасу;
11) иесіз жер учаскелерін есепке алу;
12) мемлекет мұқтажы үшін жер учаскелерін мәжбүрлеп иеліктен шығару жөнінде
ұсыныстар дайындау;
13) жер учаскелерінің бөлінетіндігі мен бөлінбейтіндігін айқындау;
14) мемлекет жеке меншікке сататын нақты жер учаскелерінің кадастрлық
(бағалау) құнын бекіту;
15) жерге орналастыруды жүргізуді ұйымдастыру және жер учаскелерін
қалыптастыру жөніндегі жерге орналастыру жобаларын бекіту;
16) жерді аймақтарға бөлу жобаларын және республикалық маңызы бар қаланың,
астананың жерін ұтымды пайдалану жөніндегі бағдарламаларды, жобалар мен
схемаларды әзірлеуді ұйымдастыру;
17) жер сауда-саттығын (конкурстар, аукциондар) жүргізуді ұйымдастыру;
18) жерді пайдалану мен қорғау мәселелеріне қатысты бағдарламалардың,
жобалар мен схемалардың сараптамасын жүргізу;
19) жер учаскелерінің меншік иелері мен жер пайдаланушылардың, сондай-ақ
жер құқығы қатынастарының басқа да субъектілерінің есебін жүргізу;
20) мақсаты бойынша пайдаланылмай жатқан жерлерді анықтау жатады.
3. Аудандардың (облыстық маңызы бар қалалардың) уәкілетті органдарының
аудан шекарасы, қала шекарасы (шегі) шебіндегі және оның әкімшілік
бағыныстылығына берілген аумақтағы құзыретіне:
1) иесіз жер учаскелерін есепке алу;
2) ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) жергілікті атқарушы органының жер
учаскелерін беру және олардың нысаналы мақсатын өзгерту жөніндегі
ұсыныстары мен шешімдерінің жобаларын дайындау;
3) мемлекет мұқтажы үшін жер учаскелерін мәжбүрлеп иеліктен шығару жөнінде
ұсыныстар дайындау;
4) жер учаскелерінің бөлінетіндігі мен бөлінбейтіндігін айқындау;
5) мемлекет жеке меншікке сататын нақты жер учаскелерінің кадастрлық
(бағалау) құнын бекіту;
6) жерге орналастыруды жүргізуді ұйымдастыру және жер учаскелерін
қалыптастыру жөніндегі жерге орналастыру жобаларын бекіту;
7) жерді аймақтарға бөлу жобаларын және аудандардың (облыстық маңызы бар
қалалардың) жерін ұтымды пайдалану жөніндегі бағдарламаларды, жобалар мен
схемаларды әзірлеуді ұйымдастыру;
8) елді мекендер аумағының жер-шаруашылық орналастыру жобаларын әзірлеуді
ұйымдастыру;
9) жер сауда-саттығын (конкурстар, аукциондар) жүргізуді ұйымдастыру;
10) жерді пайдалану мен қорғау мәселелеріне қатысты қалалық, аудандық
бағдарламалардың, жобалар мен схемалардың сараптамасын жүргізу;
11) аудандардың (облыстық маңызы бар қалалардың) жер балансын жасау;
12) жер учаскелерінің меншік иелері мен жер пайдаланушылардың, сондай-ақ
жер құқығы қатынастарының басқа да субъектілерінің есебін жүргізу;
13) жер учаскесіне сәйкестендіру құжаттарын беру;
14) жер учаскелерінің бар немесе жоқ екендігі туралы анықтамалар беру;
15) ауыл шаруашылығы мақсатындағы жер учаскелерінің паспорттарын беру;
16) жер учаскесін сатып алу-сату шарттары мен жалдау және жерді уақытша
өтеусіз пайдалану шарттарын жасасу;
17) осы Кодекстің 71-бабына сәйкес ауданның (облыстық маңызы бар қаланың)
жергілікті атқарушы органының іздестіру жұмыстарын жүргізу үшін жер
учаскелерін пайдалануға рұқсат беруі жөнінде ұсыныстар дайындау;
18) ауыл шаруашылығы алқаптарын бір түрден екіншісіне ауыстыру жөнінде
ұсыныстар дайындау жатады.
Ескерту. 14-1-баппен толықтырылды - Қазақстан Республикасының 2006.01.10. N
116 (2006 жылғы 1 қаңтардан бастап қолданысқа енгізіледі), өзгерту
енгізілді - 2007.07.06. N 279, 2007.07.21. N 297 (ресми жарияланған күнінен
бастап қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.
15-бап. Жергiлiктi өкiлдi органдар мен жергiлiктi өзiн-өзi басқару
органдарының құзыретi
1. Жергiлiктi өкiлдi органдардың тиiстi аумақтарда жер қатынастарын реттеу
саласындағы құзыретiне мыналар жатады:
1) басқа да табиғат қорғау iс-шаралары кешенiнде жердi ұтымды пайдалану,
топырақ құнарлылығын арттыру, жер ресурстарын қорғау жөнiндегi аймақтық
бағдарламаларды бекiту;
2) ауылдық (селолық) атқарушы органдардың қарамағына берiлген ауыл
шаруашылығы алқаптарын қоса алғанда, елдi мекендер аумағында жер шаруашылық
орналастыру жоспарларын бекiту;
3) алып тасталды - 2006.01.10. N 116 Заңымен.
4) жергiлiктi атқарушы органдар мен ұйымдар басшыларының жер ресурстарының
пайдаланылуы мен қорғалуының жай-күйi туралы есептерiн тыңдау;
5) Қазақстан Республикасының заң актiлерiнде белгiленген құзыретi шегiнде
әкiмшiлiк-аумақтық бiрлiктер арасындағы шекараны белгiлеу туралы шешiмдер
қабылдау;
5-1) қала маңындағы аймақтардың шекараларын осы Кодекстің 110-бабына сәйкес
бекіту;
6) алып тасталды - 2006.01.10. N 116 Заңымен.
2. Жергiлiктi өзiн-өзi басқару органдары жер қатынастарын реттеу саласында
Қазақстан Республикасының заң актiлерiнде белгiленген өкiлеттiктер шегiнде
тұрғын халықтың жергiлiктi маңызы бар мәселелердi шешуге қатысуын
қамтамасыз етедi.
Ескерту. 15-бапқа өзгерту енгізілді - Қазақстан Республикасының 2006.01.10.
N 116 (2006 жылғы 1 қаңтардан бастап қолданысқа енгізіледі), 2007.07.06. N
279 Заңдарымен.
16-бап. Облыстың (республикалық маңызы бар қаланың, астананың) жергілікті
атқарушы органының құзыреті
1. Облыстың жергілікті атқарушы органының құзыретіне мыналар жатады:
1) басқа да табиғат қорғау iс-шаралары кешенiнде жердi ұтымды пайдалану,
топырақ құнарлылығын арттыру, жер ресурстарын қорғау жөнiндегi облыстық
(қалалық) бағдарламаларды әзiрлеп, облыстық (республикалық маңызы бар
қаланың, астананың) өкiлдi органның бекiтуiне енгiзу және олардың
орындалуын қамтамасыз ету;
1-1) аудандық маңызы бар қалалар маңындағы аймақтардың шекараларын облыстың
жергілікті өкілді органына бекітуге табыс ету;
2) жер қойнауын пайдалану, магистральды құбырлар, мұнай және газ өңдеу
объектілерін салу мақсатында жер учаскелерін беру, сондай-ақ пайдалы
қазбалардың кен орындарын (кең таралғанынан басқасын) қазуға, магистральды
құбырлар салу үшін жер учаскелерін мемлекет мұқтажына мәжбүрлеп иеліктен
шығару;
3) ауданаралық маңызы бар уақытша пайдаланылатын мал айдау жолдарына жер
учаскелерiн беру;
4) осы Кодекстiң 71-бабының 2-тармағына сәйкес iздестiру жұмыстарын жүргізу
үшiн жер учаскелерiн пайдалануға рұқсат беру;
5) мемлекеттiк ғылыми-зерттеу ұйымдары мен олардың тәжiрибе
шаруашылықтарына, сондай-ақ мемлекеттiк тұқым өсiру шаруашылықтары мен асыл
тұқымды мал зауыттарына жер учаскелерiн беру;
6) ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың барлық түрлерiн құру үшiн жердi
резервте сақтау;
7) осы Кодекстiң 13-бабының 3) тармақшасында көзделген жағдайларды
қоспағанда, жергiлiктi маңызы бар ерекше қорғалатын табиғи аумақтарды құру
мен кеңейтуге байланысты жағдайларда жердiң барлық санаттарынан жер
учаскелерiн беру және алып қою, соның iшiнде мемлекет мұқтажы үшін алып
қою;
8) осы Кодексте және Қазақстан Республикасының басқа да заң актiлерiнде
белгiленген құзыретiне сәйкес аудандар арасындағы жер қатынастарын реттеу;
9) орман қоры жерiн қоспағанда, осы ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz