Қоршаған ортаны қорғау жайында

Жабайы табиғатты бағындырып адамдар өздерін жердің «иесіндей» сезінді. Бірақ ұқыпты иеленуші болу қажет екнін бірден ұғына қоймады. Табиғат байлықтарының шектеулі екенін, кейбіреуінің қалпына өздігінен келмейтінін , табиғаттың байлығын сақтауға,
молайтуға қамқорлық қажет екнін, олай етпеген жағдайда адамдар өздерін қоршаған ортаны, оның байлығын жойып алатынын түсіну үшін қаншама уақыт өтті. Табиғат ресурстарын қалпына келтірмей, өсіріп сақтамай табиғи ортаның бұзылуына, ресурстарының сарқылуына әкеліп соғады. Ол адамдардың биялогиялық түрі ретінде өздерінің қажеттіліктерін қамтамасыз ете алмай, өмір сүруін тоқтату мүмкін деген сөз.
Табиғатты ұқыпты пайдалану адамдардың өздерінің өмір сүру шарты екенін түсінген соң ғана олар табиғатты қаншалықты, қандай шамада пайдалануға болатынын қарастыра бастады.
Тұтыну шегін анықтау өте қиын мәселе . Өйткені, кезінде Г.Гегель айтқандай «нақты қажеттіліктің шегін анықтаудың ешқандай мүмкіндігі жоқ, қажеттілікті қанағаттандырудың жаңа құралы ашылды, ол өз кезегінде жаңа тұтыным тудырады , жаңа қажеттілік тудырады».Ұдайы артып отыратын қажеттілік пен табиғаттың үйлесімділігіне қалай жетуге болады? Тұтыну шегі не? Тұтыну шегінен асқанды қалай білуге болады ? Егер Гегельмен келісетін болсақ , тұтыну шегі өзің өндірген өнімдер, өндіргеннен артық тұтыну артықшылық.Қазір мұны анықтау мүмкін емес, қазіргі адамдардың өндірісі мен тұтынымы табиғатын өндіргеніңді – тұтыну сипатын жоғалтып, қоғамдық сипат алған: бір затты өндіруге көптеген адам қатысады.
Сонымен тұтынудың қажетті және мүмкін шегі қандай?
Бұл сұрақтың бірден – бір дұрыс жауабы жоқ. Әрбір нақты жағдайға байланысты : біріншіден, жеке адамдардың немесе адамзат қоғамының қажеттілігін оның дамуы, ұдайы өндірісі қамтамасыз ете ала ма? (төменгі және жоғары шектері ) ; екіншіден, адамдардың тұтынымы, өздері өмір сүретін биосфераның қалыпты жағдайына, дамуына қарсы болмай ма? (ең жоғарғы шегі ) ; осыларды анықтау керек . Әрбір жеке адам мен бүкіл қоғам жеткілікті пайымды тұтыну принципін ұстану керек.Мәселе мүмкіндікке сәйкес өмір сүріп, қажеттілікті тежеп, тұтынуды шектей білуде. Бұл жеке адамдардың шешімі емес. Жердің мүмкіндігінің шегіне байланысты табиғи заңдылыққа мойынсыну.
Азаматтың озық ақыл-ойы, дін қағидалары осыны меңзейді. Тарихшы А. Тойынбидің айтуы бойынша діндердің негізін қалаушылар, ғаламның жаратылуы, рух пен тән туралы әр түрлі пікірде болғанымен, этикалық көзқарас туралы бір пікірге келіседі. Олардың барлығы – егер біз материалдық байлығымызды басты мақсат етсек, ол бізді сорлатады - деп үйретеді.
Өкінішке орай, табиғи ортаның қазіргі жағдайы және адамзат қоғамы тұтыну шегінің ұдайы сақталмайтынын көрсетіп отыр. Бір жағынан, өндіріс процестеріне қоғамның дамуына қажетті шамадан ондаған, жүздеген есе артық табиғат ресурстары қарастырылады. Екінші жағынан – планетамыздың кез-келген тұрғыны өздерінің қажеттіліктерінің толық қанағаттандырылмайтынын айтады. Және неғұрлым көп тұтынған сайын оның өзінің тұтыну деңгейіне наразылығы арта түседі.
Өндірісі дамыған елдерде тұтыну басты өмірлік құндылыққы айналады. Әлеуметтік дәрежелерге ұмтылу, жарнама, мемлекеттік саясат, тауар нарығы, коммерция, тұтынуды насихаттау барлығы - тұтынуға
Итермелейді.