Сөйлеу тіліндегі ақаулықтар туралы

Жоспар:
Кіріспе
Негізгі бөлім 1. Сөйлеу тіл кемістіктерінің жіктелуі.
2. Клинико.педагогикалық классификация
3. Психолого.педагогикалық классификация

Қорытынды

Логопедия ғылымында көп уақытқа дейін шешілмей келе жатқан мәселелердің бірі- жүйелі ғылыми тұрғыдан тіл кемістіктерін жіктеу (классификация) болып табылады. Оған бөгет болатын жағдайлар, біріншіден, тіл кемістіктерінің көптеген түрлерінің кездесуі және олардың таза, нағыз күйінде кездеспей, күрделі түрде болуы. Сонымен қатар сөйлеу тіл бұзылыстарының себептеріне деген ғалымдардың көзқарастары әр түрлі болуы. Осының бәрі тіл кемістіктерін ғылым жүзінде дәлелдеп, жіктеуді қиындатады. Сондықтан қазіргі таңда сөйлеу тілінің бұзылыстарын жіктеу мәселесі әлі де өзекті деуге болады.
Логопедия өзінің алғашқы қалыптасу кезінде жеке классификациясы болмаған және осы классификация жайында мәселе көтерілмеген де. Өйткені сол кезде логопедия еуропалық медицинаның тіл кемістіктерін зерттеуіндегі үлкен жетістіктерінің әсерінде болды және ХІХ ғасырдың аяғында ХХ ғасырдың басында солардың қалыптасқан классификациясына сүйенетін. Алғашқы классификациялардың бірін Куссмауль (1877) қарастырған. Ол тіл кемістіктерінің түрлері жайында бұрыннан қалыптасқан көзқарастарға сындық талдау жасап, тіл кемістіктері туралы түсініктерді жүйелеп, терминологиясын ретке келтірді. Бұл жіктеу кейіннен клиникалық деп аталды. Осы топтастыру ХХ ғасырдың басында көптеген шетелдік, ресейлік ғалымдардың жүргізген зерттеу жұмыстарының модификацияларының негізіне алынды: В.Олтушевскийдің, Г.Гуцманның, Э.Фрешельстың, С.М.Доброгаевтың.
Бұл классификациялардың көптеген ортақ белгілері болды: клиникалық көзқарас, бұзылыстардың түрлерін белгілі бір сырқаттың түрлерімен байланыстыру (тіл кемістіктерін белгілі бір аурудың симптомы ретінде қарастыру), ортақ терминдерді қолдану (көптеген терминдер әлі күнге дейін қолданылуда). Классификациялардың арасында көптеген сәйкессіздіктер де кездескен. Олардың тіл кемістіктерді жіктеу кезінде әр қайсысы әр түрлі принциптерге сүйенуі және белгілі бір критерийдің, тіл кемістіктерін жіктеудің қажеттілігіне бір ыңғай көзқарастың болмауы. Бір де бір автор белгілі бір принципке сүйене отырып жіктей алмады. Осыған байланысты сөйлеу тіл бұзылыстарының көрінісі толық емес, кейбір жағдайда бір-біріне қарама-қайшы көрсетілген болды. Бір топқа жататын бұзылыстар әр түрлі топта, ал әр түрлі көріністер тір топқа жатқызылды. ХХ ғасырда неврологияда тіл кемістігінің түрлері жайында көптеген түсініктер қайта қарастырылды. Логопедия осы тенденциядан шетте қалған жоқ. Логопедияда М.Ғ.Хватцев, Ф.А.Рау, кейінірек О.В.Правдина, С.С.Ляпидевский, т.б. клиникалық жіктеуге көптеген өзгерістер енгізді. Бұл өзгерістер терминдерді түсінуде қайщылық туғызды. Даму принципіне сүйену және балалардың тіл кемістіктерін терең таладу барысында даму кезінде пайда болған тіл кемістікті сөйлеу тіл жүйесі қалыптасқаннан кейін пайда болған тіл кемістігімен бірдей қарастыруға болмайтындығы дәлелденді. Балаларде кезедесетін тіл кемістіктері мен олардың типологиясы клиникалық жіктеудің негізіне алынған принциптерден басқа талдау принциптеріне негізделген болуы керек. Бұл жіктеуде балалар мен ересектердің тіл бұзылыстары ажыратылмаған. Балаларда кезедесетін тіл кемістіктерінталдаудың жаңа принциптерін Р.Е.Левина құрастырып, логопедияның жаңа бөлімінің негізін құрады. Отандық логопедияда сөйлеу бұзылыстарының екі классификациясын қолданады: клинико-педагогикалық және психолого-педагогикалық (Л.С. Волкова, С.Н. Шаховская және т.б., 1999). Бұл классификациялар әр-түрлі көз-қарастармен бір жағдайды қарастырса да бір-біріне қарсыласпай керісінше бірін-бірі толықтырып сөйлеу дамуының бұзылыстарын коррекциялауды шешеді. әр-түрлі мәселелерді бірлесе шешеді. Бұл екі классификация баланың сөйлеуінің дамымауын қарастырады.

Пайдаланған әдебиеттер

1.Қ.Қ.Өмірбекова, Г.С.Оразаева, Г.Н.Төлебиева, Г.Б.Ибатова. Логопедия. Алматы 2011
2. « Специальная дошкольная педагогика» Н.И.Белова. Москва
Просвещение 1985 год.
3. « Воспитательная работа» под.ред. С.Б.Хмырова Москва 1962 год.