Агроөнеркәсіп кешенің дамытудағы қызмет көрсету саласының ролі



МАЗМҰНЫ

К1Р1СПЕ

1. БӨЛІМ. АГРОӨНЕРКӘСІП КЕШЕНІҢ ДАМЫТУДАҒЫ ҚЫЗМЕТ КӨРСЕТУ САЛАСЫНЫҢ РОЛІ.
1.1. АӨК.нің өндірістік инфрақұрылымның салаларының дамуы

II.БӨЛІМ. ҚЫЗМЕТ КӨРСЕТУ САЛАСЫНЫҢ НЕГІЗГІ БАҒЫТТАРЫНЫҢ ДАМУ ЖАҒЫДАЙЫНА ТАЛДАУ.
2. Ауылшаруашылығына қызмет көрсететін салаларын талдау
2.1. Қазақстан Республикасындағы агролизингтің қазіргі жағдайын
талдау
2.2. Ауылшаруашылық өндірістік инфрақұрылымды жетілдіруде
мемлекеттің ролі

ҚОРЫТЫНДЫ

ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
КІРІСПЕ

Республика Президенті Н.Ә.Назарбаев өзінің әлемге белгілі "Қазақстанның егеменді мемлекет ретінде қалыптасуы мен дамуының стратегиясы атты еңбегінде "Барлық стратегиялық басымдылықтардың көш басында агроөнеркәсіп кешенін дамыту, оны дәйекті де батыл реформалау, сондай-ақ тұтыну рыногын өнеркәсіп тауарлармен толтыру шаралары жүретін болады"-деп, атап көрсеткен болатын.
Қазақстан Республикасында агроөнеркәсіп кешенінің барлық салаларын, оның ішінде ауыл шаруашылығында қызмет көрсету саласын дамытуға мүмкіндік мол. Егер де осы потенциалдық мүмкіндікті нарық жағдайында әрбір жекелеген аймақтардың өзгешеліктерін еске ала отырып ауыл шаруашылығының қызмет көрсету салаларын дамыта білсек, еліміздің экономикасын бұдан биік деңгейге көтеруге мүмкіндік жасар едік.
2004 жылдың 1 қаңтарынан бастап салық саясатында елеулі жеңілдіктер туғызу қарастырылуда. Соның ішінде жеке табыс салығының ең жоғарғы пайызын 30-дан 20 дейін кеміту көзделуде.
Агроөнеркәсіптік өндірістің соңғы нәтижелері тек тікелей ауыл шаруашылығының даму деңгейіне ғана емес, сонымен қатар соған қызмет көрсететін салаларға да байланысты. Ауыл шаруашылығының өндіріс көлемі ұлғайған сайын материалдық-техникалық ресурстарды, қажетті шикізаттарды, қосалқы материалдарды т.б. жұмсау мөлшері де ұлғаяды. Шаруашылықтың электр-энергияға, транспортқа, байланыс құралдарына, өнімдерді сақтауға деген қажеттіліктері де көбейеді.
Ауылшаруашылық өндірісінің жөндеу - техникалық қызметтерге, материалдық - техникалық қамтамасыз етуді ұйымдастыруға, инженерлік, зооветеринарлық, агрохимиялық және агролизингтік қызмет көрсету және т.б. қызметтерге деген тәуелділігі өсе түсуде. Сонымен бірге ауылшаруашылық өнімдерінің қажетті көлемін алуды қамтамасыз ететін салалары мен өндірістерді де, өнімдерді де тиімді пайдалануды және оларды тұтынушыларға дейін жеткізуді қамтамасыз ететін ұйымдастырудың да бірдей дәрежеде дамуы маңызды. Осындай салалар мен қызметтердің жиынтығы экономикада инфрақұрылым деп аталады.
Инфрақұрылым өнеркәсіп пен ұйымдардың тиімді қызмет атқаруының қамтамасыз етуге және агроөнеркәсіп кешенінің соңғы өнімін көп мөлшерде және жоғары сапамен алуға бағытталған.
Материалдық өндірістің инфрақұрылымының маңызды мәселелерінің бірі ауылшаруашылық өнеркәсіптік өндіріске қызмет көрсету функцияларын орындауда және барлық күш қуатты негізгі өндірістік қызметке жұмылдыру болып табылады. Инфрақұрылым өндіріс көлемін өсіруге және ауылшаруашылық өнімінің негізгі түрлерінің сапасын жақсартуға қажетті жағдай жасау үшін қажет.
Екінші бөлімінде ауыл шаруашылығының қызмет көрсету саласының негізгі бағыттарының даму жағдайына талдау жасалынды.
Үшінші бөлімінде ауылшаруашылығына қызмет көрсету саласын жетілдіру жолдары қарастырылған.
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР.

1. Закон РК "О крестьянском (фермерском) хозяйстве", от 31 марта N214-1, "Экономика и предпринимательство", N7(59), 1998 год.
2. Некоторые вопросы поддержки сельскохозяйственных производителей: Постановление Правительства РК. // Собрание актов Президента и Правительства РК-1998г, N38.
3. Назарбаев НА. Стратегия Казакстана-2030, Алматы, 1998г.
4. Назарбаев НА. Не подняв селскохазяйство, не сделаем экономику процветающей. // Казахстанская правда 2000г. 9 февраля стр. 1-2.
5. Казахстанкая правда. 2002г декабрь
6. Оңтүстік Қазақстан облысының Ауылшаруашылық департаментінің 2001-2002 жылдық қорытындылар жинағы.
7. Калашников А.В. Особенности перехода к рыночным отношениям при организации материально-технического снабжения АПК, Техника в сельском хозяйстве. N 4 1990.Г.
8. Оспанов М.Т. Аутов P.P. Ертазин X. "Агробизнес теориясы мен практикасы", Алматы. 1999 ж.
9. Белгібаев Қ.А Ауылшаруашылық экономикасы. //Алматы 1991 ж.
10. Ландышев В.В и др. Организация технологического обеспечения в агропромышленном производстве. //Алматы, 2001 г.
11. П.Балапанов А.А. АӨК-дегі инфрақұрылымды дамыту. //Алматы 1994 ж.
12. Абдукамалов О.А Новые формы хозяйствования в АПК и факторы развития их в условиях рынка. //Алматы 1991 г
13. Абдайм Р. Развитие финансового лизинг в Казахстане: реальность и перспективы. Аль-Пари N5, стр-41-44, 2000 г
14. Гусаков Б. Лизинг-катализатор экономического роста. Финансы. N1 стр 12-15, 2001 г.
15. Калдияров Д. Лизинг - как эффективный метод кредитования малых предприятий. Қаржы каражат (Финансы Казахстана). N12, стр 87- 92, 1999 г.
16. Омарова С.К. Маркетинг в агропромышленном производстве. //Алматы 2000 г.
17. Попов НА. Экономика сельскохозяйственном производстве. //Масква 1999 г.
18. Атамкулов Б. Аспекты Казакстанской модели приватизации в агробизнесе. //Транзитная экономика N 5-6, стр 20-26, 1999 г.
19. Дебердеев А. Государственное регулирование сельского хозяйства. //Аль-Пари, стр 72-77, 1998 г.
20. Елубаев М Не подняв селское хазяйство, не сделаем экономику приватизацией. //Қаржы-қаражат, стр 3-11, 2000 ж.
21. Калгулова Р. Лизинг-как один из методов кредитования сельскохозяйственных товаропризводителей. //Банки Казахстана N6, стр 29-30, 2000 г.
22. Макбулатова А. Финансовое планирование в сельскохозяйственных предприятии. //Кдржы-қаражат, N3, стр 65, 1998 ж
23. Махмутова Ж. Пути повышения эффективности функционирования хозяйствующих субъектов агробизнеса в Южно Казахстанской области. //Саясат. N7, стр 73-76, 2000 г.
24. Сабирова А. И Ауылшаруашылығын дағдарыстан шығару бағытындағы кейбір ұсыныстар. //Жаршы 2002 ж.
25. Есіркепов Т. Аграрлык сала күйзелістен қайтсе шықпак, //Ақиқат N3, стр26, 1999 ж.
26. Тумеров Р. Инвестиционный кризис в АПК. //Экономика N2, стр 45-46, 2000 г.
27. Трентъев И. Состояние и перспективы АПК. //Экономист N4, стр83-91, 2000 г.
28. Сулейменов Ж. и др. Вопросы управления реформированием селско хозяйства Казакстана. //Транзитная экономика N4, стр 98, 2000 г.
29. Растениеводство Южно Казахстанской области 1998- 1999-2000.ггг. //Статистический сборник. Шымкент, 2002 г.
30. Селезнев А. Некоторые проблемы управления АПК и пути их решения. //Экономист N6, стр 76-79, 2000 г.

Пән: Ауыл шаруашылығы
Жұмыс түрі:  Курстық жұмыс
Тегін:  Антиплагиат
Көлемі: 38 бет
Таңдаулыға:   
МАЗМҰНЫ

К1Р1СПЕ

1. БӨЛІМ. АГРОӨНЕРКӘСІП КЕШЕНІҢ ДАМЫТУДАҒЫ ҚЫЗМЕТ КӨРСЕТУ САЛАСЫНЫҢ РОЛІ.
1.1. АӨК-нің өндірістік инфрақұрылымның салаларының дамуы

II.БӨЛІМ. ҚЫЗМЕТ КӨРСЕТУ САЛАСЫНЫҢ НЕГІЗГІ БАҒЫТТАРЫНЫҢ ДАМУ ЖАҒЫДАЙЫНА
ТАЛДАУ.
2. Ауылшаруашылығына қызмет көрсететін салаларын талдау
2.1. Қазақстан Республикасындағы агролизингтің қазіргі жағдайын
талдау
2.2. Ауылшаруашылық өндірістік инфрақұрылымды жетілдіруде
мемлекеттің ролі

ҚОРЫТЫНДЫ

ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ

КІРІСПЕ

Республика Президенті Н.Ә.Назарбаев өзінің әлемге белгілі
"Қазақстанның егеменді мемлекет ретінде қалыптасуы мен дамуының стратегиясы
атты еңбегінде "Барлық стратегиялық басымдылықтардың көш басында
агроөнеркәсіп кешенін дамыту, оны дәйекті де батыл реформалау, сондай-ақ
тұтыну рыногын өнеркәсіп тауарлармен толтыру шаралары жүретін болады"-деп,
атап көрсеткен болатын.
Қазақстан Республикасында агроөнеркәсіп кешенінің барлық салаларын,
оның ішінде ауыл шаруашылығында қызмет көрсету саласын дамытуға мүмкіндік
мол. Егер де осы потенциалдық мүмкіндікті нарық жағдайында әрбір жекелеген
аймақтардың өзгешеліктерін еске ала отырып ауыл шаруашылығының қызмет
көрсету салаларын дамыта білсек, еліміздің экономикасын бұдан биік деңгейге
көтеруге мүмкіндік жасар едік.
2004 жылдың 1 қаңтарынан бастап салық саясатында елеулі жеңілдіктер
туғызу қарастырылуда. Соның ішінде жеке табыс салығының ең жоғарғы пайызын
30-дан 20 дейін кеміту көзделуде.
Агроөнеркәсіптік өндірістің соңғы нәтижелері тек тікелей ауыл
шаруашылығының даму деңгейіне ғана емес, сонымен қатар соған қызмет
көрсететін салаларға да байланысты. Ауыл шаруашылығының өндіріс көлемі
ұлғайған сайын материалдық-техникалық ресурстарды, қажетті шикізаттарды,
қосалқы материалдарды т.б. жұмсау мөлшері де ұлғаяды. Шаруашылықтың электр-
энергияға, транспортқа, байланыс құралдарына, өнімдерді сақтауға деген
қажеттіліктері де көбейеді.
Ауылшаруашылық өндірісінің жөндеу - техникалық қызметтерге,
материалдық - техникалық қамтамасыз етуді ұйымдастыруға, инженерлік,
зооветеринарлық, агрохимиялық және агролизингтік қызмет көрсету және т.б.
қызметтерге деген тәуелділігі өсе түсуде. Сонымен бірге ауылшаруашылық
өнімдерінің қажетті көлемін алуды қамтамасыз ететін салалары мен
өндірістерді де, өнімдерді де тиімді пайдалануды және оларды тұтынушыларға
дейін жеткізуді қамтамасыз ететін ұйымдастырудың да бірдей дәрежеде дамуы
маңызды. Осындай салалар мен қызметтердің жиынтығы экономикада инфрақұрылым
деп аталады.
Инфрақұрылым өнеркәсіп пен ұйымдардың тиімді қызмет атқаруының
қамтамасыз етуге және агроөнеркәсіп кешенінің соңғы өнімін көп мөлшерде
және жоғары сапамен алуға бағытталған.
Материалдық өндірістің инфрақұрылымының маңызды мәселелерінің бірі
ауылшаруашылық өнеркәсіптік өндіріске қызмет көрсету функцияларын орындауда
және барлық күш қуатты негізгі өндірістік қызметке жұмылдыру болып
табылады. Инфрақұрылым өндіріс көлемін өсіруге және ауылшаруашылық өнімінің
негізгі түрлерінің сапасын жақсартуға қажетті жағдай жасау үшін қажет.
Екінші бөлімінде ауыл шаруашылығының қызмет көрсету саласының негізгі
бағыттарының даму жағдайына талдау жасалынды.
Үшінші бөлімінде ауылшаруашылығына қызмет көрсету саласын жетілдіру
жолдары қарастырылған.

І.1.Агроөнеркәсіп кешенінің өндірістік инфрақұрылымның
салаларының дамуы
Аграрлық өнеркәсіптік өндірістің қазіргі және болашақтағы дамуы тек
ауыл шаруашылығының тікелей даму деңгейіне ғана емес, сонымен бірге оған
қызмет көрсететін салалардың даму дәрежесімен де айқындалады, сондай-ақ
ауылдың өндірістік және әлеуметтік инфрақұрылымының даму дәрежесіне
байланысты.
Аграрлық-өнеркәсіптік кешені инфрақұрылымның дамуы оның дамуының басым
бағыттарының бірі болып табылады. Қазіргі және болашақтағы жағдайда
инфрақұрылымның неғұрлым тез дамуы қажеттігі ауылшаруашылық өндірісінің
ауқымын ұлғайтуға және оның өсу факторларының өзгеруіне байланысты,
өндірісті жүргізудің интенсивті формаларына көшуге байланысты туған.
Негізгі өндіріске оның қызмет көрсетуші салаларын дамыту өндіріс құрал-
жабдығын тиімді пайдаланудың, бүкіл аграрлық сектордың экономикалық
потенциалын арттырудың объективті шарты болып табылады.
Негізгі өндіріске қызмет ететін инфрақұрылым салалары түпкі дербес
өндірмегенмен, елімізде азық-түлік және әлеуметтік мәселелерді шешуде
негізінен халық шаруашылығы қызметінің бағдарына айналатын түпкі
нәтижелерді айқындайды, ал бүкіл басқару қызметі осы түпкі нәтижелерге қол
жеткізуге бағытталған. Жалпы өндірістік процестегі өзінше бір аралық
буындар инфрақұрылымның элементтері болып табылады. Осы элементтерін жан-
жақты қарастырайық.
Ауыл шаруашылығының материалдық-техникалық ресурстары - ең жаңа ғылыми-
техникалық жетістіктерді кең қолдануға негізделген қоғамдастырылған ірі
машиналы өндіріс, бұған қоса электрлендіру, механикаландыру,
автоматтандыру, химияландыру. Кең мағынада алғанда өндірістің заттық,
субъективтік факторлары қамтылады.
Әлеуметтік-экономикалық тұрғыдан алғанда, ауыл шаруашылығының
материалдық-техникалық дамуының ең басты міндеті — халықты азық-түлікпен,
ал өнеркәсіпті шикізатпен, сондай - ақ ауылдың жедел әлеуметтік дамуын
қамтамасыз ету. Ал, даму жердің экономикалық құнарлылығын арттырудан,
өнімділігі жоғары жаңа техниканы барған сайын кеңінен енгізуден,
электрлендіруді, химияландыруды, мелиорациялауды, өсімдік шаруашылығы мен
мал шаруашылығының жемшөп өндірісінің өнімін өндіру, индустрияландыруды,
өндірістік процестерді тікелей пайдаланудан, ауыл шаруашылығы ғылымын
өндіріспен ұштастырудан көрініс табады.
Ауыл шаруашылығының материалдық-техникалық ресурстарын-ең алдымен ауыл
шаруашылығының барлық салаларында жұмыс істейтін еңбек құралдары мен заттар
құрайды. Оларға жер, тракторлар мен ауыл шаруашылығы машиналары,
двигательдер, күш қондырғылары, мал және мал өнімі, көп жылдық екпе
ағаштар, ирригациялық құрғату жүйелері, жолдар, үйлер мен ғимараттар,
тұқым, жем, тыңайтқыштар, жанар майы, құрал-сайман және басқалары жатады.
Жердің ең басты құрал-жабдығы екені ауыл шаруашылығының материалық-
техникалық базасының қалыптасып, дамуының аса маңызды ерекшелігі болып
табылады. Жерді ұтымды пайдалану, оның құнарлылығын арттыру ауыл
шаруашылығының материалдық-техникалық базасына қойылатын аса маңызды
талаптар болып табылады.
Ауыл шаруашылығы өндірісін техникамен қайта жарақаттандыруды нысаналы
түрде жүргізу, агроөнеркәсіптік кешеннің материалдық-техникалық базасын
сапасы жағынан өзгерту жөніндегі қажетті шараларды әзірлеп, жүзеге асыру,
ауыл шаруашылығы тракторлары, жүк автомобильдері және ауыл шаруашылығы
машиналарын беру, оның ішінде өсімдік шаруашылығына арналған машиналар, мал
шаруашылығына арналған машиналар қажеттігі көрсетіледі. Соны экономикалық
жоғары өнімді машиналар кешені мен транспорт, жүк тиеу-түсіру құралдарымен
жарақтандыру, жақсарту, машина-трактор паркін сақтау, оған техникалық күтім
жасауды және оны пайдалануды едәуір жақсарту, жөндеу базасын нығайту, ауыл
шаруашылығы тұтынушыларын электрмен жабдықтаудың сенімділігін арттыру
зор міндет болып табылады.
Ауыл шаруашылығының энергетикалық ресурстары. Ауыл шаруашылығының
материалдық-техникалық ресурстарының негізгі және неғұрлым белсенді бөлігі
энергетикалық ресурстар мен энергетикалық құралдардан тұрады. Ондай
құралдарға мынандай машиналар жатады: электр маторлары, күш қондырғылары,
механикалық двигательдер, тракторлар, комбайн маторлары, автомобильдер,
сондай-ақ жұмыс малы жатады (энергетикалық қуаттар ат күшімен айқындалады).
Энергетикалық қуаттардың құрылымын жетілдіру, оларды арттыру-ауыл
шаруашылығының материалдық – техникалық ресурстарын дамытудың аса маңызды
бағыттарының бірі.
Қазіргі кезде ауыл шаруашылығының энергетикалық қуаттарының құрамында
75%-ті механикалық двигательдердің үлесіне тиеді. Оның ішінде 35% трактор
маторларының, 29%-ті автомобиль, 12%-ті комбайн маторларының, 23%-ті электр
қондырғылары мен басқа да механикалық двигательдердің үлесіне тиеді.
Энергетикалық ресурстарын пайдалануды жақсарту және ауыл
шаруашылығында энергияны көп қажет ететін өнімді азайту жолдары. Бұл
өндірісті интенсивтендіру: егіншілік пен мал шаруашылығының ғылыми
негізделген жүйелерін енгізу; өндірісті кешеінді механикаландыру; қолда бар
қорларды экономикалық жағынан тиімді пайдалану; қор айналымдылығын
жеделдету; озық тәжірибені пайдалану.
Техникалық қызметті жақсарту үшін трактор және ауыл шаруашылығы
қосалқы бөлшектерімен кепілді жабдықтау кешенінде мамандандырылған
техникалық қызмет көрсету жұмысын барлық жерде енгізу, ауылда өндірістік-
техникалық қызмет көрсетудің кооперативтік формаларын кеңінен енгізу
ұсынылды.

Ауыл шаруашылығы өндірісін механикаландыру.
Механикаландыру мен электрлендіру-механикалық және электр
двигательдері бар машиналарды ауыл шаруашылығы өндірісіне енгізіп,
пайдалану және осы негізді қол еңбегін механикаландырылған еңбекке
айналдыру.
Ауыл шаруашылығын техникалық жағынан қайта жарақтандыру нәтижесінде
энергиямен қамтамасыз ету және объектінің энергияның жарақтануы күрт артты.
Мұның өзі ауыл шаруашылығы еңбегінің өнімділігін арттыруға жәрдемдесті.
Алайда ауыл шаруашылығының бірқатар салаларында энергиямен қамтамасыз
етудің, электрмен жарықтандырудың және жұмыстарды механикаландырудың қол
жеткізген деңгейі ауыл шаруашылығының өскелең талаптарына, даму үстіндегі
осы заманғы ауыл шаруашылығының, әсіресе, мал шаруашылығының қажеттеріне
сай келмейді.
Ауыл шаруашылығында үлгілік шеберханалар, автогараждар мен әртүрлі
қоймалар жетіспейді. Осындай ішінара механикаландырудың бүкіл нәтижесі
басқа қол жұмыстарында жоғалады.
Республикада өнімнің жекелеген түрлерін өндіретін бірыңғай
технологиялық тізбек шын мәнінде жоқ. Жетекші және қосалқы жұмыстарды
механикаландыру деңгейінде айтарлықтай алшақтық бар.
Мал шаруашылығы мен егіншілік салаларында толық механикаландырудың
аяқталмауы машиналардың қажетті жүйесінің жоқтығына байланысты.
Машиналар жүйесі деп бірін-бірі толықтыратын және өнім өндіру
жөніндегі барлық жұмыс процестерін дәйектілікпен орындайтын машиналардың
жиынтығын түсінуіміз керек.
Қырмандарда астық тазартып, кептіретін және тиейтін қуатты
механизмдермен жабдық жөніндегі қажеттіліктер толық дәрежеде
қанағаттандырылмай отыр. Егін жинау жұмыстарын механикаландыру деңгейін
одан әрі арттыру қажет. Мақта жинау 64 процентке механикаландырылған, ал
бұл жұмыстың қол еңбегі қолданылатын негізгі түрі.
Ауыл шаруашылығын кешенді түрде механикаландыруға арналған машиналар
жүйесінде 2790 түрлі техникалық құрал, оның ішінде мал шаруашылығы бойынша
1020, өсімдік шаруашылығы бойынша 1170 құрал қамтылады.
Қазіргі кезеңде техника әмбебап етілуде, мұның өзі машинаны әртүрлі
жұмыстарда пайдалануды қамтамасыз етеді. Әмбебап үлгідегі трактор eric
жұмыстарында, жүк тасымалдауда, мал шаруашылығында, жол және басқа
жұмыстарда пайдаланылады.
Ауыл шаруашылығында техниканы фирмалық жөндеуден және оған техникалық
күтім жасаудың тиімді жүйесін ұйымдастыру туралы ұсыныс әзірлеу керек.
Ауыл шаруашылығы өндірісін автоматтандыру. Өндірісті автоматтандыру-
электрмен механикаландырудың жоғары сатысы. Онда барлық өндірістік
процестерді жұмысшылардың дене еңбегін толық жоюды қамтамасыз ететін
машиналар, құралдар мен тетіктердің өзара байланысты жүйесінің орындалуы
көзделген. Автоматтандыру кезінде машиналар да арнаулы құралдардың
көмегімен басқарылады.
Автоматтандыру өндіріс процестерін кешенді түрде механикаландырудың
шыңы болып табылады. Ол жұмыс күшіне қажеттілікті күрт қысқартып,
қызметкерлердің еңбегін жеңілдетеді. Сондай-ақ өнімділікті арттыра өндіріс
көлемін ұлғайтып, шығынын азайтады.
Ауыл шаруашылығы өндірісін электрлендіру процесін механикаландыру
саласын кеңейтеді, ауыл шаруашылығының экономикасы мен мәдениетін көтеруді
қамтамасыз етеді. Техникалық прогресс өндірісті басқаруда механикаландыру
мен автоматтандыру құралдарын кең қолдануға жәрдемдеседі.

Агроөнеркәсіп кешенінің жүйесіндегі транспорттың ролі
Агроөнеркәсіп кешенінің жүйесінде транспорт (көлік)
инфрақұрылымдарының басты элементтерінің бірі болып саналады. Ол өндіріс
процестерін тиімді жүргізуді қамтамасыз етіп, ауыл шаруашылығы өнімдерін
өндіру оны тұтынушыларға жеткізуді байланыстырып, олардың материалдық
негізін жасауда үлкен орын алады.
Ауыл шаруашылығында транспорт тек қана алыстан ғана жүк таситын құрал
ретінде пайдаланылмай, ол көптеген технологиялық процестерге қатысып, өнім
өндіру сақтау, оларды өңдеу процестеріне, бір қалыпты үздіксіз жұмыс
істеулеріне жағдай туғызады. Нарық экономикасының салааралық қарым-
қатынасының даму жағдайында өндірісті өнім өндіру процесінде транспорт
жүйесінің алатын орны үлкейгеніне байланысты, қазір ауыл шаруашылығынан
алатын өнімге шығатын шығынның 14 мөлшері транспорттың үлесіне тиеді.
Ауыл шаруашылығының негізгі салаларына транспортпен қызмет көрсетудің
инфрақұрылымының екі жолы бар. Бірі шаруашылықтардың өз қарауындағы
транспорттардың түрлерін тиімді пайдалану жолы (автомашинаны, тракторды,
көлік-арбаларды т.б.). Бұл салада үлкен кемшіліктер, пайдаланбай жатқан
көптеген мүмкіндіктер бар. Қазір барлық ауыл шаруашылығы ұжымдарында жүк
тасу өндірістік технологиялық жұмыстардың 75 проценттен астамы автомашина
күшімен, 23 проценті тракторлармен, небары 2 проценті тасымал, тағы басқа
жұмыстар көлік арбалардың үлесіне тиеді. Жанар-жағар майдың қымбаттаған
жағдайда шаруашылықтарда көлік күшін көбірек пайдалануға көңіл аударған жөн
болады.
Екіншісі, тиісті мақсатпен шоғырланған, жүк тасуға немесе ауыл
шаруашылығы өнімдерінің әрбір технологиялық процестеріне маманданған
шаруашылықтармен сауда, дайындау органдарының қажеттерін қамтамасыз ететін
транспорт жүйесі. Олардың қатарына көлемді жүк тасуға маманданған
"ауылтехникатранпорт"; шаруашылықаралық кооператавтік негізде қызмет
көрсететін-транспорт жүйесі; ауыл шаруашылығының қызу маусымында уақытша
арнайы міндетпен құрылатын транспорт бөлімдері (астық ору, тасу уақытына
т.б.) өнімдерді тасуға тікелей маманданған автобазалар (нан, сүт, ет т.б.).
Ауыл шаруашылығының бірде-бір салаларына қызмет көрсетуге мамандар,
транспорттың түрлері, мал дәрігерлері жұмыстарына маманданған автомашиналар
т.б. Жоғарыда атап көрсетілген транспорт жүйелерінің көпшілігі өздерінің
жұмыстарын шаруашылық есеппен жүргізіп тұтынушыларға келісім шарт жасау
негізінде қызмет көрсетеді.
Ауыл шаруашылығына тиімді транспорт қызметінің көрсетілуі белгілі бір
мөлшерде жол жайларына байланысты.
Өйткені бұл инфрақұрылымның ең бір маңызды элементтеріне жатады. Оның
себебі барлық өндіріс, технологиялық және экономикалық процестер,
әлеуметтік тұрмыс қажеттілігінің проблемалар ауылдық жерден жол жағдайына
тікелей байланысты. Жол беттері дұрыс дамымауы, ғылыми-техникалық прогресс
жетістіктерін кеңінен енгізуге бөгет жасайды, өнімдердің ысырап болуына,
жанар-жағар майлардың нормадан артық шығын болуына, машина мен
механизмдердің тозуына, жөндеу шығынының артуына әсер етеді.
Қазіргі барлық ТМД территориясында 1 млн. 400 мың км. артық тас жол
құрылысы бар. Бұрынғы Совет Одағына кіретін республикалардың ішінде
Қазақстан жер көлемі көп болғандықтан, тағы басқа жағдаймен жол құрылысынан
өте артта. Мысалы, Эстонияда 1 кв.км. территориясына 525 м. тас жол
құрылысы, Украинада 193 м. болса, біздің республикада небары 20 м. ғана
шамасында.
Жол құрылысы инфрақұрылымның маңызды бөлімінің бірі ішкі шаруашылық
жолдары, олардың жайына байланысты ауыл шаруашылығы өндіріс процестерінің
тиімділігінің нәтижесі.
Жүк құрылымында техникалық, дәнді және жемдік дақылдар өнім,
органикалық және минералдық тыңайтқыштар, құрылыс материалдары
жанармай және мал шаруашылығы өнімдері тасымалының үлес салмағы неғұрлым
көп. Жүргізілген зерттеулер тіркелмелі қораптарды пайдаланғанда
автотранспорттың неғұрлым тиімді екенін көрсетті. Трактор поездарын 5
километрлік қашықтықта шаруашылық ішінде, ал көлік транспортын 3 км.
қашықтықта пайдаланудың тиімділігі де тәжірибеден байқалады. Ферма ішінде
транспорт жұмыстарына әртүрлі транспорттар, электрокарлар мен арбалар
пайдаланылады.
Транспорт құралдарын жоғары өнімді пайдалану жолдары: тасымалдың
қашықтығын және жүктердің сипатын ескере отырып, жұмыс түрі бойынша
транспорт құралдарын ұтымды пайдалану, автомобиль, тракторлар және
тіркемелі қораптардың техникалық күтімін жақсарту; автопаркті, жұмыс
уақытын, жүктерді бару-қайту жолдарында бірдей тасымалдау есебінен 0,6-ға
дейін, жүк көтергіштігін пайдалану коэффициенттерін арттыру; әрбір машинаға
шаққанда орташа жұмыс көлемін көбейту; транспорт құралдарының топтық
жұмысы; тракторларға транспорт тіркемелерін дұрыс тіркеу жолдары, әсіресе
танаптық жолдарды жақсарту; шаруашылық есепті енгізу және транспорт
қызметкерлерінің материалдық мүдделігін арттыру.

Ауыл шаруашылығына электротехникалық қызмет көрсетудің дамуы
Агроөнеркәсіптік кешенінің жүйесінде барлық еңбек өнімділігін
дамытуда, еңбекшілердің әлеуметтік мәдениетін көтеруде ауылды жерде электр
қуатын кеңінен пайдаланудың маңызы өте зор.
Республика ауыл шаруашылығында электр күшін пайдалану мөлшері кейінгі
15-20 жылдың ішінде 6 еседен артық өсті. Ауыл шаруашылығында еңбек істейтін
әрбір адамның жарақтанғаны өткен жылы 48 ат күшінен асты. Бұл барлық ТМД
мемлекеттерімен салыстырғанды ең үлкен көрсеткіш болып есептелінеді.
Нарық экономикасындағы қарым-қатынастардың дамуына байланысты электр
қуатын ауылшаруашылық жұмыстарының барлық процестеріне, сол сияқты халықтың
әлеуметтік-мәдениет қажеттілігіне кеңінен қолдану, электр жабдықтарын,
электр аппараттарын толығымен тиімді пайдалану мақсатымен қазіргі уақытта
Республика көлемінде ауыл шаруашылығы Министрлігінің жүйесіне кіретін,
әрбір жеке тауар өндірушілерге қажетіне қарай электр техникаларды жөндеуге,
қондыруға олардың бір қалыпты жұмыс істеуіне көмек көрсететін "ауыл
энергия" акционерлік қоғамдары немесе ауданаралық бірлестіктер қызмет
атқарады.
"Ауыл энергия" жүйесі нарықтық қарым-қатынастарды тауар өндірушілермен
дамыта отырып, оларға тек электр жабдықтарын жөндеу немесе қондырумен
көмектесіп қана қоймай, акционерлік қоғамдарға, ассоциациялық
кооперативтерге сол сияқты жеке шаруа қожалықтарына электр энергиясын
тиімді пайдалануға керекті электр техниктерді, электриктерді тағы басқа осы
жүйеде қызмет атқаратын маман кадрларды дайындауда оларға электр
жабдықтарына керекті бөлшектерімен көмек көрсетіп тұрады.
Болашақта "ауыл энергия" бөлімшелеріне шаруашылықты электрлендіру
функциясы шоғырландырылатын болады.
Экономикалық тұрғыдан қарағанда ауыл шаруашылығына электр техникалық
қызмет көрсетудің тиімділігі негізінде төменгі үш көрсеткіштермен
анықталынады. Олар: электр энергиясын пайдаланумен тауар өндірушілердің
өндіретін көлемінің көбейіп, сапасының артуы электр энергиялық қолдануымен
өндірілген өнімдерге шығатын шығындардың кемуі, олардан алатын пайдалардың
молаюы, сол сияқты олардың тауар өндірушілердің еңбек өнімділігін
арттыруға, халықтың әлеуметтік - мәдениет жағдайын жақсартуға көрсететін
ықпалдары т.б.

Агролизингтің дамуының әлемдік тәжірибесі
Лизинг — кәсіпкерлік, коммерциялық іс-әрекеттің, қызмет көрсету
сферасындағы бизнестің жаңа формасы және әлемдік экономикада өте қарқынды
дамуда. Көп жағдайда отандық әдебиетте Лизинг — деп машиналарды,
жабдықтарды, транспорт құралдарын және өндірістік сипаттағы құрылыстарды
арендалау немесе ұзақ мерзімге арендалауды түсінеді.
Лизинг мәселесімен айналысушы көптеген Ресей экономистері "Лизинг -
аренда мен жабдықтарды арендалау төлем ақысын несиелеуді біріктіретін сала"
деген пікірді ұстанады.
Е.Кабатова, Е.Чекморева, В.Перов сияқты лизинг ұғымын кең мағынада
түсіндірушілер пікірінше лизинг келісім шарт қатынастарының күрделі кешенін
қамтиды және екі немесе одан да көп келісім шарт негізінде жүзеге асады. Ең
алдымен сатып алу — сату және мүлікті жалға алу келісім шарт негізінде іске
асады.
Экономикалық қатынастар жағынан алғанда лизингтер қаржы
операцияларының жаңа формасын капитал салымдарының тәсілімен іске асыру
болып түсініледі: Егер лизингті белгілі бір мерзім шартымен мүлікті уақытша
пайдалануға беру деп түсінсек, онда оны негізгі қордағы тауар несиесі деп
есептеуге болады. Осы жағынан қарағанда лизинг дәстүрлі банк саудасына
баламалы болатын машиналармен жабдықтарды несиелеудің бір формасына жатады.
Кез-келген лизинг ісінде ең бастысы қаржы, атап айтқанда несие операциясы.
Мүлік иесі пайдаланушыға, лизинг алушыға қаржы қызметін көрсетеді. Ол толық
құнына мүлікті жеке меншігіне алады да, лизинг алушы мерзім сайын оның
жарна төлеп, оның толық құнын өтейді.
Лизинг бүгінгі күні пайда болған жоқ. Венецияда XI ғасырдың өзінде
лизингтік операцияларға ұқсас практикада әрекет етті: венециялық
кәсіпкерлер сауда кемелерін иелеріне сол кездегі қымбат құрал-жабдықтарды
арендаға берген. Қазіргі тарихта лизинг ұғымын алғаш пайдалану 1877 жылдан
басталады.
Алғашқы лизингтік компания АҚШ-тың Сан-Франциско (Калифорния штаты)
қаласында құралған.
Әлемдік экономикада лизингтің даму тарихы 2 кезеңге бөлуге болады:
I кезең - алғашқы индустриялды еддерде қалыптасу кезеңі (1952-1970жж.);
II кезең - "лизингтік бум", оның қарқынды өсу кезеңі (1971- 1990жж.).
Әлемдік лизингтік қызмет нарығының негізгі бөлігі (шамамен 90%) "АҚШ —
Батые Европа — Жапония" үшбұрышында шоғырланған.
Ең дамыған лизингтік қызмет нарығы АҚШ-та қалыптасты.
50-жылдардың соңында американдық лизингтік компаниялар өздерінің
назарларын шетел нарықтарына аударды.
Европада лизингтік қызмет 60-жылдардың басында жүйелі түрде жүзеге
асырылады. Лизинг әртүрлі болып келеді, сондықтан көптеген европалық
елдердің заңдарында оны белгілеу үшін әртүрлі терминдер қолданылады.
Франция, Бельгия, Италия елдерінің заң актілерінде сәйкес мынадай
терминология қолданылады: аренда, несие; аренданы қаржыландыру; қаржы
арендасы бойынша операциялар. Европада лизингтік операциялар дың белсенді
өсуіне көбінде азаматтық, эномикалық, саудалық қаржы және салық заңдары
тұрғысынан олардың статусының белгісіздігі Кедергі болды.
Экономикалық өсудің ынталандыру мақсатында лизингті
дамытуда үлкен рольді мемлекеттік қаржы органдары, сонымен қатар бірқатар
халықаралық қаржы ұйымдары, оның ішінде дамушы елдер үшін лизингті
дамытуда арнайы бағдарламасы бар Халықаралық қаржы корпорациясы
(ХКК) атқарады.
Францияда лизингтің операциялардың белсенді дамуына 1966 жылы арнайы
лизинг туралы заңның қабылдануы әсер етті. Оның негізгі мазмұны француз
экономикасы үшін маңызды лизинг түрлерін бөлуге және сипаттауға
келтірілген. Оларға мыналар жатады:
• Несиелік аренда (қаржы лизингтің бір түрі);
Жай жеткізу (басқа сөзбен айтқанда, оперативтік лизинг келісімі);
• Сатып алу операциясын жеткізу;
• Қозғалмайтын мүлік лизингі.
Француздық лизинг практикасы ерекшеліктерінің бірі іс - әрекеттері энергия
сақтау технологияларына, жаңа энергия көздері облысындағы өңдеулерге,
пайдалы қазбалар қорын қалпына келтіруге жататын лизинг берушілерді қолдау
болып табылады.
Барлық жоғарыда аталған лизингтік қызмет түрлерінің амортизациясы және
салықты есептеумен байланысты жеңілдіктері бар.
Ұлыбританияда өткен жүз жылдықтың 60-жылдарында лизингтік операциялар
көбінесе американдық фирмалардың филиалдарымен жүргізіледі және несиені
алумен бәсекеге түсті.
Ұлыбританияда 60 - 70 жылдар барысында лизинг кәсіпкерлік іс
-әрекеттің қарқынды түрі болды.
Ұлыбританияда лизингтік операциялардың негізгі бөлігін қаржы құрайды.
1996 жылы әлемде лизингтің көмегімен сомасы 380 млрд. АҚШ долларынан
асатын жаңа құрал-жабдықтармен, машиналармен және механизмдермен келісімдер
қаржыландырылды, ал бұл сома шамасы бойынша сол мерзімдегі тікелей шетел
инвестицияларына тең келді.
Батыс Еуропа елдерінде құрал-жабдық лизингі абсолюттік шамада жылына
120 млрд.долл. болады. Жапонияда жылдық лизингтік келісім шарттар 50 млрд.
АҚШ доллардан аса болады.
Дамушы елдерде лизинг көлемінің тез өсуі, әсіресе Индияда,
Индонезияда, Малайзияда, Оңтүстік Кореяда байқалады.
Халықаралық лизингтік операциялар даму алды. Олардың көлемі жылына 15
- 20 млрд. долл. болды, әлемдік машина және құрал-жабдық экспортының 3
пайызына сәйкес келеді. Шетелдік лизинг АҚШ-та. Жапонияда, Ұлыбританияда
дамыды.
Жалпы, экспорттық лизингтік операциялардың жалпы инвестиция
көлеміндегі үлесі 10-15 пайыз болды.
Әлемнің алдыңғы қатарлы елдерінде (АҚШ, Жапония, Германия, Франция)
лизингтік тауарлық құрылымда құны бойынша үлкен үлесті ЭЕМ және кеңсе кұрал-
жабдықтары – 30 - 40 пайыз, жалпы мақсаттары өнеркәсіптік құрал-жабдықтар
15 - 30 пайыз құрайды.
Дамушы елдерде лизингтің тауарлық құрылымда үлкен орынды өнеркәсіптік
құрал - жабдықтар және автокөлік құралдары алады.
Лизингтік фирмалардың барлық санынан банктердің еншілес компаниялары
және басқа қаржы ұйымдары маңызды рол атқарады (АҚШ-тан басқа).
Қазіргі кезде лизингпен айналысатын банктердің және басқа
мамандандырылған қаржы ұйымдардың ең көп несие ресурстары бар. Бұл
компаниялардың ең ірі объектілерді (зауыттарды, самолеттерді, кемелерді)
қаржыландыру мүмкіндіктері бар.
Лизингпен құрал-жабдық шығаратын өнеркәсіптік компаниялар белсенді
айналысуда. Ол үшін тек лизингпен айналысатын мамандандырылган филиалдар
құрады. Мұндай типті лизингтік компаниялардың ролі әр елде бірдей емес.
Мысалы, АҚШ - та лизингтік қызмет нарығының дамуына мұндай компаниялар
біршама әсер етеді (әсіресе, ЭЕМ лизингінде).
Келесі фирмалар тобы - қаржылық және мамандандырылған лизингтік
фирмалар.
Қаржы фирмалары қаржы лизингімен айналысады және өзінің іс-әрекетін
машина құрылысы өнімінің белгілі-бір номенклатурасымен шектемейді. Бұдан
басқа, бұл фирмалар несие беруі, бағалы қағаздармен операцияларды жүргізуі
лизинг тобына қатысуы мүмкін.
Мамандандырылған лизингтік компаниялар құрал-жабдықтар лизингісінің
белгілі-бір түрімен айналысады немесе белгілі бір клиенттер тобына қызмет
көрсетеді. Бұл фирмалар көбінесе оперативтік лизингпен айналысады.
Бұдан басқа лизингпен сақтандыру компаниялары, иивестициялық
банктер және кез - келген мемлекеттік ұйымдар айналысады.
Машина және құрал-жабдық лизингімен айналысатын ұйымдардың дәл санын
қай елде болса да белгілеу қиын.
Халықаралық қаржы корпорациясының мәліметтері бойынша жекелеген
елдерде 80 - жылдардың ортасында тіркелген лизингтік компаниялардың саны:
АҚШ-та - 802; Германияда — 685, қозғалмайтын мүлікті қосқанда; Францияда -
43; Ұлыбританияда — 63; Италияда -300. қозғалмайтын мүлікті қосқанда;
Жапонияда — 195, Индияда — 200 бодды.
Лизингтік қызметті тұтынушылар көбінде шағын және орта фирмалар болып
табылады.
Лизингтің қалыптасуының бірінші кезеңі үшін лизингтік операцияларды
елдің ішінде кеңейту тән. Қазіргі кезде лизинг шартымен барлық машина
және құрал-жабдықтар түрі алынады. Құрал - жабдық құнының мөлшеріне қатысты
шектеу жоқ.

2. Ауыл шаруашылығына қызмет көрсететін салаларын талдау.
Ауыл шаруашылығының материалдық-техникалық жабдықтау жүйесі

Ауыл шаруашылығының және оған қызмет көрсететін салалардың теңбе-тең
пропорционалды дамуы, түпкі жоғарғы нәтижеге жету үшін халық шаруашылығының
барлық бөлімдерін басқаруды жетілдіру азық-түлік нарығын толықтырудың
маңызды шаралары. Ауыл шаруашылығының материалдық - техникалық негізін
тиісті құру, оны нарықтық қатынастарға көшіру, т.б аграрлық өнеркәсіптік
интеграциясына аддын - ала материалдық жағыдай жасау.
Ауылдың материалдық - техникалық негізі, оның инфрақұрылымының
деңгейі және ауыл шаруашылығындағы тауар өндірушілеріне толық қызмет
көрсету әзірше төмен сатыда тұр. Негізгі өндірістік қорлар әбден тозған,
өлшеп орайтын жабдықтардың жоқтығы және әдістің тапшылығы ауылшаруашылық
өнімдерінің төмен дәрежеде тауарлық дайындығына себеп болып отыр. Ауыл
шаруашылығында өте көп инвестицияны қажет ететін аяқталмаған өндірістердің
көлемі өте көп. Сонымен қатар, ауылдық тауар өндірушілердің ауылшаруашылық
кәсіпорындарының қаржы - экономикалық тұрақсыздығынан өндірісті кеңейтуте,
жаңартуға және техникалық қаруландыруға өз қаржылары жоққа тән.
Облысымызда 1991 жылмен салыстырғанда 2002 жылы ауылшаруашылық тауар
өндірушілерінің жаңадан қалыптасу жағдайынан және соның ішінде ең негізгі
факторы құрал - жабдық пен техникалардың тозуы және жетіспеу салдарынан
егістік алқаптың ауданы жылдан жылға кемуде.

Оңтүстік Қазақстан облысындағы 1991 - 2002 жылдардағы Ауылшаруашылық
техникаларының салыстырмалы көрсеткіштері
(дана).
Облысымызда ауылшаруашылық техникаларының саны жылдан -жылға кемуде.
Біз 1991 жылды негізгі жыл деп алатын болсақ 2002 жылға дейін
ауылшаруашылық техникаларының саны 4-5 есеге дейін азайған. Трактор
тіркемелері 20000 - нан 5000 - ға, машиналы тракторлар 1400 - ден 350 - ге,
тракторлар 4000 - нан 1000 - ға дейін азайған.
Астық жинағыш комбайындардың саны 2636-ден 750-ге, жем жинағыш комбайндар
601 - ден 66 - ға, жүгері жинайтын комбайндар 250 - ден 10 - ке, картоп
жинағыш комбайндар 370 - тен 15 - ке дейін кеміген. Мақта жинағыш
машиналардың саны 3976 - дан 1147 - ге қысқарған.

Негізгі ауылшаруашылық техникаларының өндірісі
Кесте
Атаулары 1991 2000 2001 2002
Орағыштар 19690 1099 245 199
Жаткалар 1027 116 86 74
Тракторлар 41050 2058 404 646

Осы техникалардың жетіспеушілігін жою жолында облыста техника
жағдайын бақылайтын инспекциясы әр ауданда МТС құруды жолға қойып отыр.

МТС құру үшін техника – экономикалық негізделу.
Біздің облысымызда түрлі жағдайларға байланысты соңғы 4-5 жылда
ауылшаруашылық техникалары мүлдем жаңартылмаған, ал шаруашылықтарда
бұрыннан қолданылып келе жатқан техникалар әбден ескірген, жұмысқа жарамсыз
десек те болады. Бұрынғы техникалық қызымет көрсетудің қол жеткізген
деңгейі қазіргі кезде толығымен жоғалған.
Сондықтан ауыл шаруашылығындағы қызымет көрсетудің үйлесімді тұруы
үшін МТС бұрыннан келе жатқан түрлерін жаңарту қажет.
Отандық инвестицяны ауылшаруашылық өндірісіне тарту жұмыстары
жүргізілуде. 2001 жылы отандық инвесторлар тарапынан барлығы 3
млрд. теңге қаржы бөлінді, оның 60 млн. теңгесі МТС дамытуға бөлінді.
Ал облыста МТС-тар құру жұмыстары жүргізілуде. 2000 жылы Түлкібас,
Бәйдібек, Сайрам, Сарыағаш аудандарында — 7 МТС, Түркістан қаласында — 3
МТС ашылды. 2001 жылдың сәуір айында "Мақтарал ауданында "Қазагроқаржы" ЖАҚ-
ның филиалында жұмыс өнімділігі жоғары тракторлар базасында
механикаландырылған звено ұйымдастырылған.

МТС қолайлы құрамы және есептеу құны

Алдын - ала есептелу көрсеткіштеріне қарасақ қолайлы құрам ішіне
кіретіндер: .4 - 5 кең жаткалы астық жинағыш комбайндер, 3 - 4 валкалы
жаткалар, 4 - 5 мақта жинағыш машиналар, 3 - 4 тракторлардың тартқыш
түрлері, ауылшаруашылық өнімдерін тасу үшін 15-20 тонналы көлік құралдары
және міндетті түрде қажетті ауылшаруашылық құрал- жабдықтары.
Осындай қолайлы есептеу нәтижесі көрсеткендей, бір машина-технологиялы
станциясын құру үшін, жаңа технология сатып алу 25 - 30 млн. теңгеге
түседі, сонда несие ресурстарының өтелу құны мақта егумен айналысатын
аудандарда 3 жыл, астық егін аудандарда 5 жылды құрайды.
МТС құру базасы, несие алушылардың кепілдегі мүлкін есептеудің
механизімінен құралады. 2000 жылы облысымыздағы МТС ашылған аудандар: Арыс-
3, Бәйдібек-1, Сарыағаш-2, Түркістан-1, Шардара-1, Отрар-2, Ордабасы-1,
Қазығұрт-1. Сонымен қатар облысымыздың 2003-2005 жыл аралығында мына
аудандарда: Бәйдібек-2, Қазығұрт - 1, Сайрам-3, Созақ - 1, Түркістан-2 МТС-
ті іске қосу жоспарланып отыр.
Жоғарыда айтылып кеткендей, тек бір МТС сатып алу үшін 25-30 млн.
теңгеге түседі ал ескілерін жаңарту 3-5 млн. теңгеге түседі екен.
Сондықтан Оңтүстік Қазақстан облысының техникалық инспекциясы 2000
жылдан бастап, облыс бюджетіне қараса отырып МТС-ті облысымыздың екі
бөлдігінде құруды ұсынды:
1. Ордабасы ауданында, Төрткүл және Түркістан,
Отрар аудандарының шаруашылықтарын қамти отырып;
2. Қазығұрт, Сарыағаш аудандарында Төлеби ауданын қамти отырып
МТС 2000 га жуық жерге қызмет жасайды.
Міндетті түрде бөлінген ресурстардың саны 20 млн.
теңге. Бұрыннан қызмет етуші МТС-на көмек көрсету 3-5 млн. теңгеге түседі.
Оны міндетті түрде шағын және орта бизнесті қолдау бағдарламасы бойынша
қарау қажет.

Есептеу.
МТС қолайлы құрамын, қажетті шығындарды және өтелу құнын есептеу
(Қазығұрт, Сарыағаш аудандарында).

1. Қызмет көрсету көлемі — 2000 га.
2. Жекеменшік егіс көлемі — 300 га.
3. МТС құрамы:
ДТ — 2 дана 2 млн. теңге

K 700 - 1 дана 5 млн. теңге
МТ380 - 3 дана 2 млн. теңге
Комбайндар - 3 дана 11 млн.теңге.

Барлығы 20 млн. теңге.

4. Өтелу құны:
Бидай 2000 га * 15 =3000тн*30%=900тн*8000=7.2 млн. теңге.
Сафлор 500 га*5=250тн*30%=750тн*8000=0.6 млн. теңге
Жоңышқа тұқымы 500 га*4=200тн*30%=60тн*5000=3млн. теңге.
Астық 300 га*15=450тн*8000=3,6 млн. теңге.
Жинағы 14,4 млн. теңге.

Материалдық шығындар 5.8 млн. теңге
Бюджетке бөлінулер 2.9 млн. теңге.
Есептеу пайдасы 5,7 млн. теңге.
Несиені қайтару 4 млн. теңге.
Таза пайда 1,7 млн. теңге.
Оның ішінен даму қорына 1,7 млн. теңге.
Жинақтау қорына 0,7 млн. теңге
Өтелу құны 5 жылдан соң.

Есептеу.
МТС қолайлы құрамын, қажетті шығындарды және төлеу құнын есептеу
(Төрткүл зонасында):
1. Қызымет көрсету көлемі -500га
2. МТС құрамы:
ДТ75 - 1 дана Қосымша ретінде:
МТ380 - 2 дана ДТ75-2 дана 2 млн. теңге
К700 - 2 дана МТ380 -2 дана 2 млн. тенге
Т4 - 4 дана

Ауылшаруашылық жабдықтары — 1 млн. теңге
Комбайн - 1 дана
Комбайн - 4 дана
Құрал - саймандарды сатып алу, ЖЖМ (айналым құралдары) – 2 млн.
теңге

Барлығы: 15 млн. тенге
3. Шығындардың өтелу құны:
5000 га * 15 = 7500 тн * 33 % - 2500 тн. таза мақта
Қызметі үшін: 2500 * 30% = 750 тн * 1150 долл.= 862,5 мың. Долл (73,3
млн. теңге)

- Жалпы түскен ақша - 7303 млн. теңге
- Материалдық шығындар (40%) - 29,3 млн. теңге
- Бюджетке бөлінулер және басқа қорларға (25%) - 18,3 млн. теңге
- Есептеу пайдасы - 25,7 млн. теңге
- Несиені қайтару (30%) - 7,7 млн. теңге
- Таза пайда - 18 млн. теңге

Бөлінулер:

Өндірістің даму қорына (70%) - 12,6 млн.теңге
Жинақтау қорына (30%) - 5,4 млн. теңге
Мелиративтік және ирригациялық жұмыстардың есебі.

2000 жылы Қазақстан Республикасының Ауылшаруашылық Министрлігі
"Оңтүстік Қазақстан гидрогеология-мелеративтік экспедициясы" мемлекеттік
тапсырмамен "суландырмалы жерлердің мелиоративті жағыдайын бағалау"
бағдарламасы бойынша, Оңтүстік ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
АУЫЛ ШАРУАШЫЛЫҒЫМЕН АЙНАЛЫСАТЫН КӘСІПОРЫНДАҒЫ БУХГАЛТЕРЛІК ЕСЕП ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ
Оңтүстік Қазақстын Облысының агроөнеркәсіпті дамытудағы инновацияның рөлі немесе оның қызметін жетілдіру жолдары
Агроөнеркәсіп кешенің дамытудағы шаруашылық инфрақұрылым саласының ролі
Кәсіпорын процестерін басқарудағы маркетинг қызметі
Ауыл шаруашылық өндіріс өнімінің есебі және оны жетілдіру
Агроөнеркәсіптік кешеннің құрылымы
Ауыл шаруашылығын және оның нарығының өнімдерін ре
Ауыл шаруашылығында инвестициялық белсенділікті арттыруды жетілдіру жолдары
Жаһандану жағдайында ұлттық экономиканың бәсекелестік артықшылығын қалыптастырудағы агроөнеркәсіп саласының әлеуетін және мүмкіншіліктері
Ауыл шаруашылығы саласы
Пәндер