Нөл-гипотеза ұғымы, оның эксперименттегі мәні

І.Кіріспе бөлімі.
І.І.Экспериментке қысқаша шолу.
І.ІІ.Нөл.гипотеза ұғымы, оның эксперименттегі мәні.
І.ІІІ.Статистикалық мәнділікке тексеру түсінігі.

ІІ.Негізгі бөлімі.
ІІ.І. Мүмкін болатын үшінші қорытынды.
ІІ.ІІ.Керекті айырмашылық көлеміне әсер етуші факторлар.
ІІ.а)альфа.деңгей ұғымы
б)бета.деңгей ұғымы.
ІІ.ІІІ.Екі жағдайдағы шынайы қорытындылар.
ІІ. Үш “қиын мәселе”

ІІІ.Қорытынды бөлім.

Кез-келген анадан оның баласы өзінің кеткенінен кейін жылайтыны-жыламайтыны туралы сұрап көріңізші. Әрине,сіз жылайды деген жауап аларсыз. Бірақзерттеушілер(даму әлеуметтенуі саласындағы) объективті дәлел алуға тырысты.Олар баланың әлеуметтік дамуында оның жақын байланысқан адамның (әсіресе ананың) қаншалықты маңызды екенін анықтағысы келді.Осы идея негізінде екі психолог-Дон Флинер жәнеРоберт Кернс (1970)эксперимент жүргізді. Бұл экспериментте анасының және экспериментатор ассистентінің кетуіндегі балалар жылауының күші мен ұзақтығы салыстырылды. Мұндағы алынған нәтижелердің екі тобын қарастырайық. Әрбір баланың жылауы 5 секундадан 25 период көлемінде анасының кетуінен де, ассистенттің кетуінен кейін де, бағаланды. 12-ден 14 ай жасындағы 15 бала шешесі кеткенде осы 5 секундтың периодтардың орташа уақыты –11.67 жылады, ал ассистенттің кетуі кезінде балалар бұл периодтардың 8.27 уақытында жылады. 3.40 орташа айырмашылық негізінде Флинер мен Кернс мынандай тұжырымға келді : бұл жастағы топтың балалары шешелері кеткен кезде көп жылайды.
9-дан 11 айға дейінгі 13 баладан тұратын топтан алынған орташа мәндер мынандай болды: 9.08 - кеткенде және 8.15
Екінші фактор –статистикалық шешім ережесі. Мүмкін болатын, жоғарыда қарастырылған үш қорытынды осы статистикалық шешім ережесі бойынша – нөл-гипотеза жоққа жығарылуы мүмкін, егер айырмашылықты алу мүмкіндігі (нөл-гипотеза дұрыс деген ) 0,05 тен кем болса (яғни 20дан 1ден аз). Нөл-гипотеза жоққа шығаруға қолданылатын мүмкіншілік альфа-деңгей деп аталады. Яғни,альфа-деңгей экспериментатордың дұрыс болған нөл-гипотезаны қателесіп жоққа шығаруының рискі мүмкіншілігі. Солайша,бұл рисктің өсуімен ұлғая түсетін қателік I типті қателік деп аталады. I типті қателік рискінің дәрежесі 0,05 альфа-деңгейде 0,01альфа-деңгеймен салыстарғанда 5есе жоғары.
Альфа-деңгейдің кішіреюінде оған қарсы қателіктің рискі жоғарылайды. Бұл-қандай-да бір басқа гипотеза дұрыс болған жағдайда нөл-гипотезаны жоққа шығармай,растау (әрине,мұнда нөл-гипортеза қате). Мұны II типті қателік деп атайды. Егер нөл-гипотеза қате болса, қандай да бір басқа гипотеза дұрыс болуы қажет. Басқа гипотеза дұрыс болған жағдайда нөл гипотезаны жоққа шығармау, растау рискі бета-деңгей деп аталатын мүміншілік арқылы көрсетілуі мүмкін. Кез-келген нақты мәліметтер жиыны үшін бұл мүмкіншілік (бета аталатын)альфа-деңгейдің келуімен көбейеді немесе жоғарылайды. Солай бола тұра, эксперименттің сенімділігін ұлғайта келе,қатаң альфа-деңгей кезінде де бетаның қалыпты көлемін табуға болады.