Адамдарды шынықтыру

Сауықтыру дене тәрбиесінің міндеті – денсаулықты, дене және ми қызметіне қабілеттілікті жақсы күйінде сақтау, аурулардан сақтандыру. Бұл тұрғыдан алғанда адамға ең қауіпті факторларға – жүрек-тамыр жүйесінің патологиясы мен қимыл функциясының бұзылуна барынша көңіл аудару керек. Дене шынықтыру бағдарламаларына жүрек-тамыр, тыныс алу жүйелерінің қызметін жақсартатын және бұлшық еттердің күшін арттыру, буындардың беріктігін арттыратын жаттығуларды енгізу керек. Сонымен қатар анаэробтық қабілеттілік пен қимыл координауиясын күшейту керек. Сауықтыру бағдарламасын құрғанда адам денесінің әр бағытта, үйлесімді дамуына көңіл аудар керек.
Республикалық шынықтыру бағдарламалары көптеген талаптарға сай құрылу керек. Мысалы, жаттығулардың тиімді қарқанын, түрін, ұзақтылығын, кезекпелілігін анықтау керек, жаттығулардың қауіпсіздігін тиілді бақылауды қамтамасыз ету керек.
Сауықтыру жаттығуларының негізгі принциптері: қайталап отыру принциптері, біртіндеп ұлғайту принциптері, әр адамға жеке жаттығу керек принциптері.
Түсетін күштің мөлшерін анытау. Түсетін күштің мөлшерін анықтау жеткіліксіз энергия жұмсауды тиімді мөлшерге келтіруге және адам организмінің алғашқы функциональдық мүмкіншілігін ескертуге негізделген.
1. Шартты қуатқа қарап мөлшерлеу. Дене қызметіне қажеттіліктің алғашқы деңгейін есептегеннен кейін, жаттығу қуатының керек деңгейін есептеп шығарады. Көбіне проценттік қатынас қолданылады.
2. Түсетін күшті метобализм көрсеткіштеріне қарап мөлшерлеу. Өлшем бірлігі ретінде жалпы зат алмасуды анықтау кезіндегі жұмсалатын энергия деңгейі алынады. Бұл метод көбіне зат алмасуы бұзылғанда, қимыл мүмкіншіліктері шектелген адамдарда қолданылады.
3. Түсетін күш қуатын жүректің соғу жиілігіне (ЖСЖ) қарап мөлшерлеу. Метод түскен күшпен пульс жиілігінің арасында тура тәуелділік болатынына негізделген. Көбіне үш көрсеткішті бетке ұстайды: табалдырықты жүректің соғу жиілігі (ЖСЖ), ең жоғарғы ЖСЖ, орташа ЖСЖ.
4. Жаттығудың қайталау санына қарап мөлшерлеу. «Жаппай дене шынықтыру» жаттығуларында қолданылады.
5. Түскен күшті эмпириялық жолмен мөлшерлеу. Түскен күшті жаттығушынң субьективті сезіміне қарап мөлшерлейді.

1. Кафедра дәрістері
2. Василенко В.Х., Гребенев А.И., Ішкі аурулар пропедевтикасы М. 82
3. А.В: Никитин Непосредственные исследования бльного с основами синдромной диагностики .1995г. Воронеж.
4. Жаманкулов К.А. Ішкі аурулар пропедевтикасы Ақтөбе.1996ж.
5. Айтбембетов Б.И. Ішкі аурулар пропедевтикасы Алматы.1989ж.
6. Сейсенбеков Т.З. Ішкі аурулар пропедевтикасы Алматы.1997ж.
7.В.И.Маколкин, С.И.Овчаренко, Внутренние болезни, Учебник, М., 2000
8. Пропедевтика внутренних болезней /под ред. Василенко В.М., 1982,
9. Диагностика и лечение внутренних болезней (руководство для врачей
в 3- х томах Ф.И. Комарова - М., 1991-1992
10. Ф.И. Комаров. Руководство по внутренним болезням - М., 1993
11. А.В.Виноградов. Дифференциальный диагноз внутренних болезней
12. А.И.Окороков. Диагностика и лечение болезней внутренних органов,
том 1,2,3,4.- Минск, Высш.школа, 1997.
13. М.Д. Машковский. Лекарственные средства, М., 1993, т. 1-2
14.Т.Р. Харрисон Внутренние болезни., М., 1993 в 10 книгах
15. Ю.Д. Арбатская Руководство по ВТЭ в 2-х тоомах-М.,-1983
16.Е.И.Чазов Болезни сердца и сосудов М.,1992
17.М.И. Даулетбакова Практическая ЭКГ – Алматы- 1995
18. М.С. Кушаковский -Аритмии сердца- М., 1990
19. А.Е. Сыркин Инфаркт миокарда. – М.,1992
21.Рекомендации по диагностике и лечению артериальной гипертонии /(VI
отчет обьединенного национального комитета по профилактике ,
диагностике и лечению повышенного артериального давления (США).-
клин. Фармокол. и терапия. – 1999.- №8
22. В.Н. Орлов Руководство по ЭКГ ., М., 1985
23. О.И.Буткевич Инфекционный эндокардит. М.,1988
24. А.В.Сумароков, В.С. Моисеев. Клиническая кардиология, М.,1999
25. В.А. Насонова , М.Г.Астапенко. Клиническая ревматология. М., 1989.
26. Ревматические болезни. В.А. Насонова, Н.В. Бунчука – М.,1997
27. В.Н.Чепой. Диагностика и лечение болезней суставов.- М.,1991
28. Г.Б. Федосеева, Т.Г.Хлопотова. Бронхиальная астма .- М.,1988
29. А.Г. Чучалин. Бронхиальная астма.- М.,1997.
30 Л.И. Аруин, П.Я.Григорьев, В.А. Исаков, Э.П. Яковенко Хронический
гастрит – Амстердам .1993
31.Л.И.Аруин, Л.Л.Капуллер, В.А. Исаков. Морфологическая диагностика
болезней желудка и кишечника .- Триада-Х.- М.1998
32. С.Д. Подымова. Болезни печени.М., Медицина 1999
33. А.И. Хазанов. Функциональная диагностика болезней печени М.,1988
34. Н.А. Скуя. Заболевания поджелудочной железы. М., 1986
35. Н.А. Мухин . Диагностика и лечение болезней почек. М., 1989
36. И.Е Тареев. Нефрология. М., 1994
37.В.И. Воробьев Руководство по гематологии. Т.1, 2. М.,1986