Сауықтыру дене тәрбиесінің мақсаты, негізгі принциптері және жаттығу жүктемесін мөлшерлеу әдістері

Пән: Спорт
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 4 бет
Таңдаулыға:

Адамдарды шынықтыру

Сауықтыру дене тәрбиесінің міндеті - денсаулықты, дене және ми қызметіне қабілеттілікті жақсы күйінде сақтау, аурулардан сақтандыру. Бұл тұрғыдан алғанда адамға ең қауіпті факторларға - жүрек-тамыр жүйесінің патологиясы мен қимыл функциясының бұзылуна барынша көңіл аудару керек. Дене шынықтыру бағдарламаларына жүрек-тамыр, тыныс алу жүйелерінің қызметін жақсартатын және бұлшық еттердің күшін арттыру, буындардың беріктігін арттыратын жаттығуларды енгізу керек. Сонымен қатар анаэробтық қабілеттілік пен қимыл координауиясын күшейту керек. Сауықтыру бағдарламасын құрғанда адам денесінің әр бағытта, үйлесімді дамуына көңіл аудар керек.

Республикалық шынықтыру бағдарламалары көптеген талаптарға сай құрылу керек. Мысалы, жаттығулардың тиімді қарқанын, түрін, ұзақтылығын, кезекпелілігін анықтау керек, жаттығулардың қауіпсіздігін тиілді бақылауды қамтамасыз ету керек.

Сауықтыру жаттығуларының негізгі принциптері: қайталап отыру принциптері, біртіндеп ұлғайту принциптері, әр адамға жеке жаттығу керек принциптері.

Түсетін күштің мөлшерін анытау. Түсетін күштің мөлшерін анықтау жеткіліксіз энергия жұмсауды тиімді мөлшерге келтіруге және адам организмінің алғашқы функциональдық мүмкіншілігін ескертуге негізделген.

Шартты қуатқа қарап мөлшерлеу. Дене қызметіне қажеттіліктің алғашқы деңгейін есептегеннен кейін, жаттығу қуатының керек деңгейін есептеп шығарады. Көбіне проценттік қатынас қолданылады.
Түсетін күшті метобализм көрсеткіштеріне қарап мөлшерлеу. Өлшем бірлігі ретінде жалпы зат алмасуды анықтау кезіндегі жұмсалатын энергия деңгейі алынады. Бұл метод көбіне зат алмасуы бұзылғанда, қимыл мүмкіншіліктері шектелген адамдарда қолданылады.
Түсетін күш қуатын жүректің соғу жиілігіне (ЖСЖ) қарап мөлшерлеу. Метод түскен күшпен пульс жиілігінің арасында тура тәуелділік болатынына негізделген. Көбіне үш көрсеткішті бетке ұстайды: табалдырықты жүректің соғу жиілігі (ЖСЖ), ең жоғарғы ЖСЖ, орташа ЖСЖ.
Жаттығудың қайталау санына қарап мөлшерлеу. «Жаппай дене шынықтыру» жаттығуларында қолданылады.
Түскен күшті эмпириялық жолмен мөлшерлеу. Түскен күшті жаттығушынң субьективті сезіміне қарап мөлшерлейді.

Түскен күштің нормасы. Физиологтардың пікірі бойынша ми қызметімен айналысатындар мен жеңіл дене қызметімен айналысатындарға белгіленетін жаттығулар күніне 350-400 ккал энергия жұмсауды. Талап етуі керек. Күш түскен кездегі шығын болатын энергияны тканьдердің пайдаланған оттегіне қарап анықтауды американ дәрігері К. Купер ұсынды. Сауықтыру жүйесінің негізі етіп енгізген өзінің бұл тәсілін ол аэробика деп атады. К. Купердің пікірі бойынша, организмнің дене қызметіне дайындығы клеткаларда болатын биологиялық тотығу реакцияларын қамтамасыз етуге қажет оттегінің мөлшеріне тәуелді болып келеді. Купер жаттығулардың «аэробтық ұпайды» қолдануды ұсынады. Бір үпай дене массасының 1 кг-ның бір минутте қолданатын 7 мл оттегіне сәкес келеді. Купердің пікірі бойынша, дене қызмкетіне жақсы дайындығы бар сау адам бір аптада төрт жаттығудың нәтижесінде 30 ұпай жинауы керек. Бірақ әр адам тканьдері оттегімен тиімді түрде қамтамасыз ете алмайды, сондықтан да ол дене қызметіне дайындықтың бес градациясын негізеді.

Түсетін кұштің қуаты аэробтық мүмкіншілікке байланысты. Түсетін күш аэробтық қабілеттің шегіне жетпеуі керек, себебі бұл шамадан тыс күш организнің болдыруын тудырады. Ал, деңгейі жеткіліксіз түскен күш жүрек- тамыр жүйесін шынықтыра алмайды. Сондықтан да организмді шынықтыру үшін қажет күштің тиімді деңгейі ең жоғарғы

Кафедра дәрістері
Василенко В. Х., Гребенев А. И., Ішкі аурулар пропедевтикасы М. 82
А. В: Никитин Непосредственные исследования бльного с основами синдромной диагностики . 1995г. Воронеж.
Жаманкулов К. А. Ішкі аурулар пропедевтикасы Ақтөбе. 1996ж.
Айтбембетов Б. И. Ішкі аурулар пропедевтикасы Алматы. 1989ж.
Сейсенбеков Т. З. Ішкі аурулар пропедевтикасы Алматы. 1997ж.

7. В. И. Маколкин, С. И. Овчаренко, Внутренние болезни, Учебник, М., 2000

8. Пропедевтика внутренних болезней /под ред. Василенко В. М., 1982,

9. Диагностика и лечение внутренних болезней (руководство для врачей

в 3- х томах Ф. И. Комарова - М., 1991-1992

10. Ф. И. Комаров. Руководство по внутренним болезням - М., 1993

11. А. В. Виноградов. Дифференциальный диагноз внутренних болезней

12. А. И. Окороков. Диагностика и лечение болезней внутренних органов,

том 1, 2, 3, 4. - Минск, Высш. школа, 1997.

13. М. Д. Машковский. Лекарственные средства, М., 1993, т. 1-2

14. Т. Р. Харрисон Внутренние болезни., М., 1993 в 10 книгах

15. Ю. Д. Арбатская Руководство по ВТЭ в 2-х тоомах-М., -1983

16. Е. И. Чазов Болезни сердца и сосудов М., 1992