Этнопедагогика мен этнопсихологияның ортақтығы туралы



1. Ұлттық психикалық құрылым мен ұлт мәдениетi арасында байланыс.
2. Ұлттық психикалық құрылым . мәдени ерекшелiктiң шартты белгісі.
3. Салт.дәстүр сабақтастығы.
Этнопедагогика — ±лттыќ салт-дєст‰рлердiњ тєлiмдiк мєн-маѓынасын зерттейтiн ѓылым саласы болса, ал этнопсихология —халќымыздыњ сан ѓасырлар бойы ќалыптасќан дєст‰рлерi мен салттарындаѓы ±лттыќ сана-сезiмiн, µмiрге деген кµзќарасын, µзiндiк ойлау ерекшелiктерiн зерттейтiн ѓылым.
Олай болса, этнопедагогика мен этнопсихологияныњ даму процесiнде ортаќ зандылыќтар бар деп ќарауѓа тура келедi.
Қай халықтың болмасын ұлт болып қалыптасуы үшiн қажеттi факторлар: оның құрамына енген адамдар тобының материалдық тұрмыс жағдайларының, территориясы мен экономикалық өмiрiнiң, тiлi мен мәдениетiнiң, әлеуметтiк психологиядағы сол ұлтқа тән кейбiр этникалық ерекшелiгiнiң ортақтастығы болып табылады.
Ұлттық психикалық құрылым мен ұлт мәдениетi арасында тығыз байланыс бар. Ұлттық психикалық ерекшелiк ұлт мәдениетiнiң түрлерiнен көрiнiс бередi. Мысалы, бiз ән-күйлердi, билердi тыңдай отырып, немесе ою-өрнектi, зергерлiк әшекей заттарды көрiп, оның қай ұлтқа тән екенiн бiрден айырамыз.
Ұлттық психологиялық құрылым ерекшелiгi адамдардың әлеуметтiк қарым-қатынасынан, киiм киюiнен, спорттық ойын түрлерiнен немесе ұлттық тұрмыстық салт-дәстүрлерден (келiн түсiру, қыз ұзату, қонақ күту, өлiк жөнелту рәсiмдерiнен т. б.), ұлттық тағам түрлерiнен байқалады.
Ұлттық психикалық құрылым үш бөлiктен тұрады: ол ұлттық сезiм, салт-дәстүрлер және ұлттық мiнез. Осы үш бiрлестiк ұлттық мәдени ерекшелiктiң шартты белгiлерi болып табылады.
Ұлттық сезiм дегенiмiз — адамдардың туған жерге, өскен елге, ана тiлiне, ұлттық салт-дәстүрлерге деген сүйiспеншiлiктi бiлдiруi. Ұлттық сезiм адамды қоршаған ортаның әлеуметтiк-экономикалық, мәдени және жаратылыс құбылыстарының сол ұлт өкiлiне тартқан ерекше табиғи сыйы. Ұлттық сезiм басқа сезiмдер сияқты адамның жеке басының қанағаттану, шаттануымен немесе риза болмай, қанағаттанбауымен байланысты ой-қиял, әсер сезiмiнiң сыртқа шыққан көрiнiсi. Мысалы, “Елiм-ай” әнiн ести отырып, елiнiң басына түскен ауыртпалық, шапқыншылық әрекетке езiлiп мұңаюы немесе “Саржайлау”, “Сарыарқа” күйлерiн ести отырып, тыңдаушының туған жер табиғатына деген сүйiспеншiлiк, шаттық сезiмiнiң оянуы табиғи заңды құбылыс. Адамның ана тiлiне деген сүйiспеншiлiгi де ұлттық сезiмiнiң ерекше түрi.

Пән: Педагогика
Жұмыс түрі:  Материал
Тегін:  Антиплагиат
Көлемі: 5 бет
Таңдаулыға:   
Этнопедагогика мен этнопсихологияның ортақтығы

1. Ұлттық психикалық құрылым мен ұлт мәдениетi арасында байланыс.
2. Ұлттық психикалық құрылым - мәдени ерекшелiктiң шартты белгісі.
3. Салт-дәстүр сабақтастығы.
Этнопедагогика — ±лттыќ салт-дєст‰рлердiњ тєлiмдiк мєн-маѓынасын
зерттейтiн ѓылым саласы болса, ал этнопсихология —халќымыздыњ сан ѓасырлар
бойы ќалыптасќан дєст‰рлерi мен салттарындаѓы ±лттыќ сана-сезiмiн, µмiрге
деген кµзќарасын, µзiндiк ойлау ерекшелiктерiн зерттейтiн ѓылым.
Олай болса, этнопедагогика мен этнопсихологияныњ даму процесiнде ортаќ
зандылыќтар бар деп ќарауѓа тура келедi.
Қай халықтың болмасын ұлт болып қалыптасуы үшiн қажеттi факторлар: оның
құрамына енген адамдар тобының материалдық тұрмыс жағдайларының,
территориясы мен экономикалық өмiрiнiң, тiлi мен мәдениетiнiң, әлеуметтiк
психологиядағы сол ұлтқа тән кейбiр этникалық ерекшелiгiнiң ортақтастығы
болып табылады.
Ұлттық психикалық құрылым мен ұлт мәдениетi арасында тығыз байланыс
бар. Ұлттық психикалық ерекшелiк ұлт мәдениетiнiң түрлерiнен көрiнiс
бередi. Мысалы, бiз ән-күйлердi, билердi тыңдай отырып, немесе ою-өрнектi,
зергерлiк әшекей заттарды көрiп, оның қай ұлтқа тән екенiн бiрден айырамыз.
Ұлттық психологиялық құрылым ерекшелiгi адамдардың әлеуметтiк қарым-
қатынасынан, киiм киюiнен, спорттық ойын түрлерiнен немесе ұлттық тұрмыстық
салт-дәстүрлерден (келiн түсiру, қыз ұзату, қонақ күту, өлiк жөнелту
рәсiмдерiнен т. б.), ұлттық тағам түрлерiнен байқалады.
Ұлттық психикалық құрылым үш бөлiктен тұрады: ол ұлттық сезiм, салт-
дәстүрлер және ұлттық мiнез. Осы үш бiрлестiк ұлттық мәдени ерекшелiктiң
шартты белгiлерi болып табылады.
Ұлттық сезiм дегенiмiз — адамдардың туған жерге, өскен елге, ана
тiлiне, ұлттық салт-дәстүрлерге деген сүйiспеншiлiктi бiлдiруi. Ұлттық
сезiм адамды қоршаған ортаның әлеуметтiк-экономикалық, мәдени және
жаратылыс құбылыстарының сол ұлт өкiлiне тартқан ерекше табиғи сыйы. Ұлттық
сезiм басқа сезiмдер сияқты адамның жеке басының қанағаттану, шаттануымен
немесе риза болмай, қанағаттанбауымен байланысты ой-қиял, әсер сезiмiнiң
сыртқа шыққан көрiнiсi. Мысалы, “Елiм-ай” әнiн ести отырып, елiнiң басына
түскен ауыртпалық, шапқыншылық әрекетке езiлiп мұңаюы немесе “Саржайлау”,
“Сарыарқа” күйлерiн ести отырып, тыңдаушының туған жер табиғатына деген
сүйiспеншiлiк, шаттық сезiмiнiң оянуы табиғи заңды құбылыс. Адамның ана
тiлiне деген сүйiспеншiлiгi де ұлттық сезiмiнiң ерекше түрi.
Мысалы, ұзақ уақыт елден жырақ жат жұртта жүрiп, көпшiлiк iшiнен өз ұлт
өкiлiнiң ана тiлiнде тiл қатуына елең етпейтiн, iш тартпайтын адам
болмайды. Өйткенi, ана тiлi адамның iшкi сезiмiн басқаға жеткiзуде ой-
қиялға етене жақын, жүрегiне жылы күштi құралы. Айталық, сұлу қызды
аспандағы айға, күлiмдеген күнге, судағы құндызға теңеу. (“Ай десе аузы,
күн десе көзi бар” деу) немесе “Ай мен күндей, әмбеге бiрдей бiр сұлу қыз
болыпты” деп басталатын ертек қазақ ұғымына, ұлттық сезiмiне жақын
теңеулер. Қазақ әдебиетiнде сұлу қызды “Ботакөз” деуi, туған баласын әке-
шешесiнiң “ботам”, “құлыным”, “қозым” деуi ұлттық ұғымға, ұлттық сезiмге
жақын көркем сөз айшықтары.
Ұлттық тағамдарды даярлау, сыйлы қонағын ұлттық тағаммен сыйлау да
ұлттық сезiмдi, ұлттық мақтанышты көрсетедi. Және ол әр ұлттың өзiне тән
тағам даярлау ерекшелiгiнiң куәсi болып табылады. Мысалы, өзбек қонағын
палаумен сыйласа, қазақ “бес бармағымен”, ұйғыр мәнтi, лағманымен, татарлар
пәрәмiшiмен сыйлайды. Қазақ шәйiн қаймақ қатқан сүтпен баптап берсе,
қалмақ, ұйғырлар май, тұз, ұн салып бередi. Орыс халқы кофе қайнатады,
соның бәрi тағам берудегi ұлттық ерекшелiк дәстүрлер.
Ұлттық салт-дәстүрлерге ана тiлiне деген сүйiспеншiлiктi, ұлттық өнер
түрлерiн: ән-күй, зергерлiк қол өнерi, бейнелеу-сурет өнерi, ұлттық ойын
мен спорттың түрлерiн, ұлттық тағамды, киiмдi, мерекелердi, тарихи
ескерткiштердi т.б. жатқызуға болады. Дәстүрге ғасырлар бойы қалыптасып,
сұрыпталған әдет-ғұрыптар, жол-жоралар, көзқарас түсiнiктер жатады.
Ұлттық салт-дәстүрлердiң ерекшелiктерiн патриархалдық, рулық салт
дәстүрлерiмен шатастыруға болмайды. Мысалы, қазақтардың қызды қалың малға
сатуы немесе барымтасы мен өзбек әйелдерiнiң ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Этнопсихология туралы түсінік
Этнопедагогикадағы әдістері мен тәсілдері
Халық педагогикасының негізгі қағидалары және оның ғылыми педагогикамен байланысы. Қорытынды
Этнопедагогика мен этнопсихологияның ортақ белгілері
Ұлттық психологиялық ғылым тілінің аясын өсіру мәселелері
Этнопсихологияның негізгі теориялық мәселелері
Этнопсихологиядағы эксперименталды және кроссмәдени зерттеулер: тарих және қазіргі заман тарихы
Ұлттық-психологиялық ерекшеліктер
ОҚУШЫЛАРДЫ ТӘРБИЕЛЕУДЕ ЭТНОПСИХОЛОГИЯ МЕН ЭТНОПЕДАГОГИКАНЫҢ АЛАТЫН ОРНЫ
Этнопедагогиканың негізгі түсініктері
Пәндер