Сүтқоректілердің дамуы

Пән: Ветеринария
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 37 бет
Таңдаулыға:

Аннотация

Курстық жұмыстың тақырыбы «Сүтқоректілердің дамуы». Курстық жұмыс 37 беттен тұрады.

«Кіріспе» бөлімінде жеке даму биологиясы туралы бірер сөз жазылған.

«Сүтқоректілерге жалпы сипаттама» бөлімінде сүтқоректілердің құрылысы, қызметі және түрлері, т. б. туралы жазылған.

«Сүтқоректілердің дамуы мен маңызы» бөлімінде сүтқоректілердің даму ерекшеліктері және халық шаруашылығындағы және табиғаттағы маңызы туралы айтылған.

Курстық жұмыс қорытыдыдан және 15 пайдаланылған әдебиеттен тұрады.

Мазмұны

Кіріспе . . . 3

1 Сүтқоректілердің дамуы мен маңызы

1. 1 Сүтқоректілердің дамуы . . . 4

1. 2 Ланцетниктердің дамуы . . . 19

1. 3 Қосмекенділердің дамуы . . . 21

2 Сүтқоректілердің дамуы мен маңызы

2. 1 Құстардың дамуы . . . 24

2. 2 Ұрықтың дамуы . . . 31

2. 3 Жұмыртқа клеткасының бөлшектенуі . . . 32

Қорытынды . . . 35

Пайдаланылған әдебиеттер . . . 36

Қосымшалар . . . 37

Кіріспе

Курстық жұмыстың көкейкестілігі: сүтқоректілердің даму ерекшеліктерін анықтау, зерттеу, баяндау.

Жеке даму биологиясы онтогенездің заңдылықтары мен жолдары зерттейтін ғылым. Қазіргі уақыттағы жеке даму биологиясы бұл - эмбриология, цитология, генетика және молекулалық биология салаларының жетістіктерін қамтитын жинақты ғылым. Даму биологиясының негізі эмбриология болып саналады. Жай сөзбен айтқанда даму биологиясының мақсаты: эмбриологиялық, генетикалық, биохимиялық, молекулалық-биологиялық әдістерді қолдана отырып ұрықтанған жұмыртқадан қандай жолмен күрделі организмнің пайда болатынын түсіндіру болып табылады. Жеке даму биологиясы гаметогенезді (жыныс клеткаларының дамуын), яғни ұрық пайда болу алдындағы кезеңді, ұрықтық кезеңді және ұрық жарыққа шыққаннан соңғы (постэмбрионалды) кезеңдерді зерттейді. Постэмбрионалды кезең - өсу, метаморфоз, жыныссыз көбею, регенерация, соматикалық эмбриогенез сияқты процестерді қамтиды. Сонымен, бұл ғылымның саласы тірі организмдердің дербес дамуы негізіне жататын сан алуан құбылыстарды қарастырады [3] .

Эмбриологияның даму тарихындағы бірінші қезең сипаттамалық кезең деп аталады. Ол кезеңде ғалымдар өз зерттеулерінде дамушы организмдегі морфологиялық өзгерістерді суреттеумен ғана шектейтін. Сонымен бірге, алғашқыда ұрықтың түрлі кезеңдеріңдегі жалпы құрылысы зерттелген болса, кейінірек зерттеушілердің негізгі назары даму процесіндегі ішкі мүшелер мен олардың нәзік құрылымының пайда болуы мәселелеріне көшкен. Бүгінгі күнде де классикалық сипаттамалық эмбриология өзінің маңызын жойған жоқ, себебі қазіргі заманның электрондық және жарық микроскопияның жаңа әдістері қолданылып әр түрлі жануарлардың ұрықтық дамуы жүйелі түрде зерттелуде.

Жануарлар организмдерінің ұрықтық дамуы туралы деректі мәліметтер біртіндеп жиналған сайын, эмбриологияда зерттеудің тәжірибелік әдістерін қолдануға лайықты жағдай жасалады. Сипаттамалық эмбриология әр түрлі ұрықтық даму процесі қалай және қандай кезекпен өтетінін зерттесе, эксперименттік эмбриология даму барысындағы әр түрлі процестер мен ұрық бөлшектері арасындағы өзара қарым-қатынастарының байланысын анықтауды көздейді. Эксперименттік эмбриологияның негізін қалаушылардың бірі Вильгельм Ру оны «даму механикасы» деп бекер айтпаған. Әр түрлі физикалық, химиялық, ішкі және сыртқы факторлардың ұрықтың дамуына тигізетін әсері бүгінгі күні аса зор ықыласпен зерттелуде.

Курстық жұмыстың мақсаты - сүтқоректілердің даму ерекшеліктерін зерттеп, бақылау.

Курстық жұмыстың міндеті - сүтқоректілердің түрлерімен және дамуымен толық танысу.

1 Сүтқоректілердің дамуы мен маңызы

1. 1 Сүтқоректілердің дамуы

Жеке даму биологиясының негізі эмбриология болып табылады. Сондықтан жеке даму биологиясының тарихы эмбриологияның тарихымен тығыз байланысты. Жануарлардың ұрықтық дамуы туралы алғашқы деректер ертедегі өркениет орталықтары - Көне Мысыр, Вавилон, Ассирия, Греция, Үңді мен Қытай елдерінің тарихи құжаттарында кездеседі.

Көне Үнділер (біздің дәуірге дейін бірнеше ғасыр бұрын) ұғымына сәйкес ұрықтың дамуы дененің барлық мүшелерінен алынатын аталық өндіру заты мен (тұқым деген мағлұматқа сай) аналық өндіру затының (бұл менструальды қанмен теңестірілсе керек) қосылуынан басталады. Ұрықтың жынысы ұрықтану кезіңдегі «қан» мен «тұқымның» салыстырмалы мөлшеріне байланысты деп саналған. Жалпы айтқанда, осы ұғымдар материалистік көзқарасқа жақын болған. Біздің дәуірге дейінгі (б. д. д. ) VI - 1 ғғ. үнді медициналық шығармаларында тірі жандардың өзгермейтін тұқым қуалаушы қасиеті бар, сондықтан бала ата-анасына ұқсас деген пікір айтылады. Көне Грециядағы жануарлардың эмбриондық дамуы туралы теориялық-философиялық көзқарастар мен практикалық деректер ерекше назар аудартады. Мысалы, философ-натуралист Эмпедокл (б. д. д. 490-430 жж. шамасы) ұрық еркек пен ұрғашы ұрықтардың араласу нәтижесінде пайда болады, ал ұрықтың жынысы даму кезеңіндегі температураға байланысты деп санаған. Демокрит (б. д. д. 460-370 жж. ) ұрықтың құрамында дененің барлық бөлімдері мен мүшелерінен шыққан бөлшектер барын болжаған. Көне дәуірдің аса көрнекті емшісі Гиппократ (б. д. д. 460-377 жж. шамасы) ұрық дененің барлық мүшелерінен шығады деген идеяны қолдаған және қандай да болса зақым алған ата-анадан дені сау балалармен қатар, ауру балалар тууы мумкін деп санаған. Ұрық, Гиппократтың көзқарасы бойынша, еркек пен ұрғашы ұрығының араласуынан пайда болады. Ұрықтың айналасында қапшық түзіледі, дем алатын кіндік қалыптасады. Ұрықтың барлық мүшелері бір уақытта құрылады. Яғни, ұрықта барлық органдар түгел, олардың кейінгі даму процесінде жай ғана көлемі ұлғаяды. Гиппократтың бұл ұғымы ХVІІ-ХVШ ғасырлардағы көпшілік мақұлдаған преформизм теориясымен үйлеседі. Бұл теория бойынша, қандай да ұрық болсын - ол ересек организмнің кішкентай көшірмесі, даму процесінде ол жай ғана өзгермей (дифференциациясыз) өседі. Дегенмен, Гиппократтың пайымдауынша, дамудың ең алғашқы кезеңінде мүшелер қалыптаса бастайды [6] .

Көне дәуірдің асқан ойшылдарының бірі Аристотельдің (б. д. дейін 384-328 жж. ) еңбектерінде биология мәселелері маңызды орын алған. Соның ішінде ол жануарлардың дамуына ерекше назар аударады.

Аристотельдің ұғымы бойынша, ұрық еркек ұрығымен ұрғашының денесінен бөлініп шыққан заттардың қосылуынан пайда болады. Ұрғашы затынан материя (ұрық пайда болу мүмкіндігі) қалыптасады, бірақ бұл мүмкіндікті іске асыру, тек еркек ұрығынан шыққан форманың материяға көрсеткен әсеріне байланысты. Сонымен, еркек ұрықта организмнің мақсатқа лайықты құрылысы мен тіршілік әрекетін түсіндіретін, даму принципі (рух) қаланған.

«Жануарлардың пайда болуы туралы» деген атты трактатында Аристотель жануарлар мен адам эмбриологиясының мәліметтерін талдап қорытады. Ол жануарлардың жыныс айырмашылықтарын, жұмыртқа салушы және тірі туушы жануарлардың көбею тәсілдерін, әсіресе адамның көбеюін толық сипаттаған. Тауық эмбрионының дамуындағы арнайы бояусыз, қарусыз көзбен көруге болатын нәрсенің бәрін егжей-тегжейіне дейін суреттеген. Ол жыныс тегі, тұқым қуалау, кемтарлықтың пайда болуы, көптұқымдылық және постэмбрионалдық даму процесінде белгілер қалыптасуға байланысты сұрақтармен шұғылданған.

Аристотельдің практикалық білімінің деңгейі туралы мынадан түсінуге болады. Ол сүтқоректілерді сипаттаушы ең басты белгілердің ішінде олардың тірі туатынын, төлді сүтпен өсіретінін, ұрықтары жатырға кіндік және кейін шу деп аталған мүше арқылы бекінетінін атап көрсеткен. Осы себептен, ол балық тобынан киттерді бөліп алып оларды сүтқоректілер қатарына қосты. Қате деп саналып жүрген Аристотельдің бақылауы: Галеос акуласының жұмыртқасы жатыр қабырғасына сүтқоректі жануарлардың шуына ұқсас мүше арқылы бекінетінін, тек XIX ғасырдың ортасында ғана Иоганн Мюллер растады. Аристотель еңбектерінің мәні, ең алдымен, олар болжаудан бақылауға және суреттемеге көшуді бейнелейді. Бірақ ерте ұрық пен оның бөлшектерінің нәзік құрылысын терең зерттеуге үлкейткіш оптикалық жүйелер шыққанға дейін көп уақыт бойында мүмкіндік болмады.

Гиппократқа қарағанда Аристотель ұрықтың мүшелері бірте-бірте, бірінен соң бірі біртекті массадан пайда болады, олардың бәрінде алғашында жеке мүшелер болмайды деп санаған. Ақырында, организмнің даму барысында біртіндеп құрылымының күрделенуі туралы Аристотельдің көзқарасы эпигенез теориясының негізін қалады.

«Орта ғасырлар» деп аталған V - XV ғғ. кезеңі феодализмнің пайда болуы мен дамуы, сонымен қатар, ғылым, мәдениет, техниканың құлдырауы және шіркеу идеологиясының күрт күшеюімен байланысты. Осы кезеңде, табиғат туралы көзкарастар діни қағидалар мен феодалдық қоғам ережелерінің ауыр таңбасын арқалаған еді.

Биологиялық білімнің одан әрі кеңеюі мен жүйеленуі XV-XVIII ғасырларда қайта өрлеу дәуірінде өтті. Биология ғылымының жедел дамуына біріншіден, жаңа техникалық құралдарды (микроскоп, термометр, барометр т. с. ) пайдалану, екіншіден, ғалымдардың көптеген саяхаттарға шығуы себеп болды. XVI-XVIII ғғ. жануарлар эмбриологиясы саласында да едәуір табысқа қол жетті. Италия ғалымы У. Альдрованди (1522-1605 жж. ) Аристотельден кейін бірінші рет тауық жұмыртқасының даму сатыларын жүйелі бақылап шығуға тырысты. У. Альдровандидың шәкірті В. Койтер (1534-1576 жж. ) балапан эмбриогенезін үлкен ұқыптылықпен зерттеген.

Эмбриология тарихында маңызды із қалдырған В. Гарвейдің «Жануарлардың пайда болуы жөнінде» (1651 ж. ) деген кітабы болды, Бұл кітабында ол ұрық даму процесінде мүшелердің жаңадан пайда болуы туралы және эмбриогенез жөніндегі кейбір ескі көзқарастарды сынаған (сондай-ақ, ұрык аталық ұрықтан және аналық қаннан пайда болады деген пікір) . Гарвей «тірі жанның бәрі жұмыртқадан дамиды» деген атақты афоризмнің иесі. Ол кездегі, тірі емес заттың өзінен өзі тіріге айналып өсіп-өнуі мүмкін деген көзқарастың басымдығын ескерсек, бұл афоризмнің батыл да мағынасының терең екеніне көз жеткіземіз.

1677 жылы С. Гам және А. Левенгук адам шәуетіндегі сперматозоидтардың ролін түсінбей, оны ұрық сұйықтығындағы инфузория сияқты паразиттік жәндіктер деп қарастырған [4] .

Бұдан бұрынырақ, 1672 жылы, Р. де Грааф көптеген сүтқоректілердің аналық безіндегі фолликулдарды (ішінде сұйық заты бар, көлемі әр түрлі көпіршіктер) сипаттаған және оларды жұмыртқа деп атауды ұсынған, өйткені олар құстардың аналығындағы жұмыртқаға өте ұқсас болған. Ұрықтанғаннан кейін ұрғашы үй коянының жыныс мүшелерін белгілі бір уақыт сайын зерттеп Грааф аналықтағы көпіршіктердің жарылып босайтынын, ал жатыр түтігінде, саны сол шамадай, олардан едәуір ұсақ жұмыртқалар пайда болатынын көрген. Грааф анағұрлым күрделі, жүздеген клеткадан тұратын құрылымды қателесіп жұмыртқа деп санаған, ол қазір «Грааф көпіршігі» деп аталады, ал шын жұмыртқа осы көпіршіктің ішінде орналасады.

Антуан ван Левенгук (3632-1723 жж. ) өзі жасаған микроскоп көмегімен (үлкейтуі 270 рет) бірқатар омыртқасыз және омыртқалы жануарлардың сперматозоидтарын суреттеп, иттің жатыры мен жатыр түтігінде шағылысудан кейін саны аса көп тірі сперматозоидтарды байқаған. Осыған сүйеніп ол жатырдағы ұрық сперматозоидтардан пайда болады деген болжам жасайды.

Қайта өрлеу дәуірінде преформистік және эпигенетика лық көзқарастар біржолата қалыптасты. Преформизмді жақтаушылар (Д. Альдрованди, Я. Сваммердам, А. Левенгук, Лейбниц, Боннэ, Галер ж. б. ) ұрықтық даму бұрыннан жұмыртқада (Сваммердам, Валисниери) немесе сперматозоидта (Левенгук, Либеркюн ж. б. ) қалыптасқан нәзік құрылымдардың сапалық жағынан өзгермей тек сандық жағынан өркендеуімен байланысты деп санады (Сурет 1) .

Сурет 1 - спермий ежелгі авторлардын көзқарасы бойынша

1 - Гартсокер, 2 - Далленваций, 3-5 - Левенгук, 6 - Пуше

Анималькулистер (дайын организм спермий ішінде болады деген теорияны жақтаушылар) бағытының ең үздік өкілі Н. Анри - жұмыртқа құрылысы тесігі бар шар тәріздес, ал спермий түрі кішкентай адамшықтарға ұқсас - деп жазған. Адамшықтардың үлкен тобынан санаулысы ғана жұмыртқа ішіне еніп, ішінен жабыльш алып, өсе бастайды.

Нағыз преформистер, мысалы Боннэ, «бірінің ішіне бірі салынып қойылған ұрықтар» концепциясын қолдаған. Бұл көзқарас бойынша ұрықтың аналық безінде келесі ұрпақ ұрықтары жатады, ал олардың ішінде өз алдына болашақ ұрпақтардың ұрықтары болады. Сонда Боннэ, Еваның аналық безінде бүкіл болашақ адамзаттың ұрықтары болған деп санады.

Бір ғажабы, сол кездегі преформистік көзқарас табысына микроскопиялық техника кеңінен пайдалана бастауы себеп болды. Микроскопистердің алғашқы зерттеулерінен-ақ эмбрион құрылысының, тіпті дамудың ерте кезеңінің де орасан зор күрделілігі айқындалды.

Эпигенетиктер мен преформистер арасындағы айтыста болашақ Ресей академигі Каспар Фридрих Вольфтың (1734-1794 жж. ) «Дүниеге келу теориясы» деген магистрлік диссертациясы аса маңызды роль атқарды. Микроскоппен ұрықтың жеке мүшелерінің түрін және олардың пайда болған мерзімін зерттеп, ол мүшелер бір мезгілде емес керісінше бірінен кейін бірі эмбриогенез процесінде дамиды деген қорытындыға келді. Демек, даму процесі эпигенез жолымен жүреді. Мүшелердің дамуы - ол жай ғана өсу емес, ол нағыз жаңадан пайда болудың үлгісі. Мысалы, ішек алғашқыда жазық жапырақша түрінде болады да, кейін оралып түтікке айналады [5] .

Эмбриологияның биология саласы болып өздігінше қалыптасуынан кейінгі, одан әрі өрлеуі Х. Пандер (1794-1865 жж. ), К. Бэр (1792-1876 жж. ), М. Ратке (1793-1860 жж. ) еңбектерімен тығыз байланысты болды.

Пандердің балапан дамуын (1818 ж. ) бақылау нәтижесінің ең маңызды жаңалығы, белгілі сатыда тауық ұрығы үш қабаттан тұратындығы: сыртқы - серозды, ішкі - шырышты және ортаңғы - тамырлы. «Жануарлардың даму тарихы. Бақылаулар мен ойлар» (1 том 1828 ж, II том 1837 ж. шықты) деген классикалық еңбегінде К. Бэр тауық ұрығының дамуын ұсақ-түйегіне деген қадағалады және ұрық бейнесі алғашқы біркелкі массадан біртіндеп пайда болатынын, мүшелері кейін қалыптасатынын суреттеді. К. Бэр екі алғашқы анималдық және вегетативтік жапырақшаларды ажыратты. Анималдық жапырақша кейін екі қабат береді: терілік және бұлшықеттік, ал вегетативтік - тамырлы мен шырышты қабаттарды түзеді. Терілік қабат, өз кезегіне, жамылғыны, нерв жүйесін және сезім мүшелерін береді. Бұлшықеттік - бұлшықетті және сүйекті жасауға негіз болады. Тамырлы - ішперде мен тамырларды, ал шырышты қабат ішек қабырғасын түзеді.

Преформистер мен эпигенетиктер арасындағы қызу таласта К. Бэр көп уақыт бойы бейтарап жол ұстап жүрді, сосын, барлық дәлелдер мен фактілерді пысықтау нәтижесінде, даму преформацияланған эпигенез болады деген тұжырымға тоқтады.

XIX ғасырда биологиядағы аса ірі жаңалық - клеткалық теория мен эволюциялық ілімнің қалануы екені жалпыға мәлім. Ч. Дарвиннің теориясы тірі табиғат туралы ғылымда төңкеріс жасады. Эволюциялық теория басқа биологиялық ілімдер қатарында эмбриологияға да өз әсерін тигізді. Сонымен қатар, ұрықтық дамуды салыстырмалы зерттеу саласындағы ашылған жаңалықтар эволюция теориясына көп мән берді, өйткені өздерінің ұйымдасуы бойынша арасы алшақ жануарлар топтарының филогенетикалық туыстығына сенімді дәлелдер келтірді.

Эволюциялық эмбриология ғылымының пайда болуына орыс ғалымдары А. О. Ковалевский (1840-1901 жж. ) мен И. И. Мечников (1845-1916 жж. ) орасан зор үлес қосты.

Сол кездегі зоологтар алдында кейбір типтердің: құрттар, бассүйексіздер, қабықшалылар, иықаяқтылар, губкалар, қылтанжақтылар, ішекқуыстылар, буылтық құрттар, бүйіржүйкелілер, күрекаяқтылар мен бас аяқты моллюскілер, шаянтәрізділер, өрмекшітәрізділер мен бунақденелілердің - шынайы систематикалық орнын, демек, қалған жануарлар әлемімен филогенетикалық қатынастарын табу мәселесі тұрды.

А. О. Ковалевский бірінші болып омыртқасыздардан ұрық жапырақшаларын тапты және барлык жануарлардың дамуы бірыңғай жоспармен жүретінін дәлелдеді. А. О. Ковалевский мен И. И. Мечников дәлелдеген ұрық жапырақшаларының гомология идеясы барлық Меtаzоа пайда болуы бірлігінің эмбриологиялық дәлелі болды.

Эмбриология ғылымында суреттеу мен салыстырмалы кезеңдерінен соң XIX ғасырдың 70-80 жж. эксперименттік бағыт туды. Эмбриологиялық зерттеулерде эксперименттік әдістерді пайдалану нәтижесінде, даму механизмін аныктау және эмбриогенез процесіне мақсатты ықпал ету мүмкіндігін зерттеу қажет болды. Жаңа бағыттың қалыптасуы, ең алдымен, неміс ғалымдары Г. Дриш (1867-1941 жж. ), В. Гис (1831-1904 жж. ), В. Ру (1850-1924 жж. ), Г. Шпеман (1869-1941 жж. ) есімдерімен байланысты.

Вильгельм Ру «даму механикасы» деп өзі атаған еңбегінде эксперименттік эмбриологияның басты мәселесі себептілік факторларды, дамуды белгілейтін механизмдерді табу деп санаған. Ол даму қатаң детерминацияланған және эмбриогенездің барлық кезеңдерінде өсіп келе жатқан ұрықтың барлық бөлшектері өзара тығыз байланысты деп ойлаған.

Көрнекті эмбриолог және анатом В. Гис заңды түрде аналитикалық эмбриологияның негізін қалаушы болып есептеледі. Ол бірінші болып, физика-химиялық методтарды қолданып, ұрық дамуының алғашқы кезеңдеріндегі морфогенез процестерінің талдауын жасады. Оның пікірі бойынша, келешек мүшелердің әлі қалыптаспаған бастамалары жұмыртқада немесе әлі дифференциалданбаған ұрықта тәртіппен топталған және оларды таңбалап картаға түсіру мүмкін.

Г. Дриш эпигенетикалық көзқарастарды ұстанды. Ол эксперимент арқылы ұрықтың бұзылып барып дамудың табиғи жолын қайтадан құра алатын қабілетін көрсеткен. Ол теңіз кірпісінің ерте ұрығын қыл тұзақпен екі бластомерге бөліп, олардың әрқайсысынан да толық ұрық дами алатынын көрсеткен. Оны Г. Дриш эмбрионалды регуляция деп атаған.

Эксперименттік эмбриологияға Г. Шпеман да зор үлес қосты. Ол Г. Дриштің экспериментін қайталап, тритонның ерте ұрығын бөлу нәтижесінде бөлінген бөлшектердің кейінгі тағдыры сұр орақ аталған материал қай түрде таратылғанына байланысты екенін көрсетті. В. Ру мен ГДриштің зерттеулер бағыттарын жалғастырып, Ганс Шпеман ұрықтың болашақтағы дифференциациясы мен детерминациясы әр түрлі ұрық бөліктерінің өзара қатынасуы жетекші роль атқаратынын көрсетті. Г. Шпеман ұрықтың сұр орақ материалы жоқ бөлігінде білік мүшелер: нерв түтігі, хорда, т. б. түгелдей болмау фактісін талдай келіп, нерв жүйесі презумитивтік (болжалы) хордомезодерма материалының индукциялық әсерінен эктодермадан қалыптасады деген ойын айтты. Осы жорамалды тексеру үшін Г. Шпеман 1924 ж. айдарлы тритонның хордомезодерманың бастамасын қарапайым тритон ұрығының құрсақ энтодермасының астына қондырғанда, қондырылған хордомезодерма шынымен ие клеткасының нерв түтігіне айналуының индукциялағанын көрді. Осы құбылыс алғашқы эмбрионалды индукция деп аталды. Айта кету керек, пішін құру құбылыстарында эмбрионалдық индуктор әсерімен қатар регуляция процестері де байқалған [7] .

Кейінгі, 50-80-жылдары С. Тойвонен, Л. Саксен, П. Ньюкуп пен К. Гробстайн ұрық бөліктерінің өзара индукциялық қатынастарын зерттеп, бірқатар екінші индукцияларды тауып ашты.

Орыс ғалымы М. М. Завадовский құстар мен сүтқоректілердің ұрық «бөлшектерінің» өзара әрекеттесу нәтижесінде әр түрлі жыныстық белгілердің пайда болу механизмдерін айқындауға тырысты. М. М. Завадовский алғашқы рет гаметогенез, эмбриогенез, метаморфоз, регенерация және басқа морфогенетикалық процестерінің гормондық реттелуін зерттеді.

Мысалы, қораз айдары бас жамылғы ұлпаларынан аталық жыныс гормондары әсерімен өседі. Аталық жыныс безі алынып тасталса айдардың жойылуына апарып соғады, кезегінше, айдарды ампутациялау аталық жыныс безінің гипертрофиясына ұшыратады. Завадовский өсіп келе жатқан организмде тағы да бірқатар «әрекеттестік жүйелерді» эксперимент арқылы тапқан (аналық жыныс безі - жатыр, гипофиз - аналық жыныс безі, т. б. ) .

Орыс эмбриологы Д. П. Филатов омыртқалылардың есту мен көру мүшелерінің дамуын зерттеді. Соның нәтижесінде жаңа микрохирургия әдістерін ұсынды.

XIX ғасырдың 70-80-жылдары Ф. Мишер мен Р. Альтман ашқан нуклеин қышқылдары XX ғасырдың 30-жылдардың аяғында ғана геннің химиялық субстанциясы ретінде қарала бастады. Геннің физикалық-химиялық табиғатын 1953 ж. генетик Г. Уотсон мен физик Ф. Крик зерттеді. Олар ДНҚ-ның нәзік құрылысын анықтады.

Академик Б. Л. Астауров (1904-1974 жж. ) генетикалық аппарат қызметінің негізі ретінде ядро мен цитоплазманың өзара әрекеттесу проблемаларын шешуге үлкен үлес қосты. XX ғасырдың 30-жылдарында ол алғашқылардың бірі болып генетикалық ақпаратты жүзеге асыру жолы күрделі, көптеген факторларға тәуелді деген ой айтқан. Оның партеногенетикалық, андрогенетикалық және гиногенетикалық жасанды ұрпақ алу методтарының іс жүзінде қолдануға лайықты маңызы болды және олар дүниежүзілік ғылымға қосылған үлес ретінде батыл бағалануы орынды еді.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.