Кәсіпорынның инвестицияны тартудың тиімділгінің теориялық негізі

Жоспар

Кіріспе

1. Кәсіпорынның инвестицияны тартудың тиімділгінің теориялық негізі
1.1 Кәсіпорындағы инвестицияның мәні мен маңызы
1.2 Инвестициялардың қайнар көзі және түрлері

2. ҚР.дағы кәсіпорындар инвестициясының тиімділігі
2.1 ҚР.дағы кәсіпорындарының инвестициялық қызметі
2.2 ҚР.дағы кәсіпорындардың инвестициялық тиімділігі мен табыстылығы

3. Кәсіпорындарға инвестицияны тартудың мәселелері мен жетілдіру жолдары

Қорытынды

Кіріспе

Кез келген елге шетелдік инвестициялардың ағыны және олардың эффективтілігі жағымды инвестициялық климаттың бар болуымен анықталады.
Инвестицияның климатты үлгілеу (модельдеу) – мемлекет саясатының шетел инвестицияларын пайдалану және тартудағы маңызды звеносы. Себебі ол, біріншіден шет ел инвесторына әсер ететін факторлардың жүйелік көрінісін береді, екіншіден, елдегі жағдайды терең бағалауға, үшіншіден, шет ел іс-әрекет ынтасын сезінуге мүмкіндік береді. Елдегі жағымды инвестициялық климатты қалыптастыру – бұл көрсеткіштердің толық жүйесін құратын, сол кезеңдегі Қазақстандағы инвестициялық климаттың салыстырмалы анализді бағалау негізі болып табылатын әртүрлі шаралар кешені:
1. елдегі нарық потенциалының сипаттамасы;
2. табиғи және еңбек ресурстарымен қамтамасыз етілгендік;
3. экономикалық реформалардың жағдайы мен қозғалысы;
4. инвестициялық іскерлік үшін заңдық база;
5. мемлекеттік органдарда басқару шешімдерін қабылдауды реттеу;
6. нарықтық инфрақұрылым мен валюталық нарықтың дамуы;
7. банк жүйесінің тұрақтылығы.
Шет ел инвесторлары жоғарыда көрсетілген құрамалардың әр бірінен танысып, бағалайды және инвестициялау шешімі инвестициялық тәуекелге алып келеді.
Инвестициялық климат және инвестициялық тәуекел өзара тығыз байланысты. Инвестициялық климат жайлы болған сайын инвестициялық тәуекел де төмен болады және керісінше, инвестициялық климат нашар болса, инвестициялық тәуекел жоғары болады.
Елдің нарық потенциалы – халық саны, ЖҰӨ және ЖІӨ-нің жан басына шаққандағы көлемі сияқты көрсеткіштерді сиаттайды. КСРО кезінде бүтін нарық потенциалы ұзақ уақыт бойы үлкен нарық деп қарастырылған және инвесторларға негізгі түрткі болған. Бірақ, Кеңес Одағының құлауы, мемлекеттердің дезинтеграция нәтижесінде бұл біртұтас және ерекше нарықтық өкілеттігі жойылды. Мұндай жағдайларда потенциалды инвесторы бұрынғы Одақ республикаларының - жеке мемлекеттердің нарығына бағдар алуға мәжбүр болады. Олардың ішінде тұтынушылар саны көбі – Ресей, Украина, Қазақстан, Өзбекстан. ЖІӨ жанбасына шаққандағы деңгейі бойынша – Ресей, Белоруссия, Қазақстан және Түркменстан. Бұл 2 белгі бойынша да Қазақстан нарығы потенциалды инвесторлар үшін тартымды.
Көптеген инвесторлар Қазақстанның маңызды артықшылығы – ең үлкен Азиаттық шығын нарығына жақындығы, ол өзінің жеке нарығының потенциалын арттырады.
Қазақстан Евро Одақпен бірігіп жұмыс істеу келісіміне қол қойған. Онда 2 жақтың да бір-біріне тауар және капитал қозғалысына жақсы жағдай жасау режимі, алдағы екіжақты салық салуды жою міндеттелген. Сол себепті шет ел инвесторлары жоғары салықтық ынта беретін Қазақстанға өздерінің инвестицияларын салу арқылы жоғары сезілетін мүмкіндік береді.
Қазақстан өзінің табиғи байлықтарымен – шикізат және энергиямен жақсы қамтамасыз етілген. Оның территориясы (2,7 млн.км2) Европалық Экономикалық Одақтың барлық елдерінің территориясынан (2,3 млн.км2) үлкен. Сонда да территорияны пайдалану интенсивтілігі салыстырмалы түрде жоғары емес.
Қазақстан мұнай мен газдың үлкен өндірушілерінің бірі болып табылады. Бірақ, үлкен игерілмеген территориялар да бар, олар қажетті инвестиция бөлінсе пайдалану мүмкін. Біздің республика дүние жүзінде қоңыр көмір өндіруден 2-ші, тас көмір өндіруден 3-ші орында. Қазақстанда сонымен қатар минералды ресурстар – темір рудасы (негізгі өндірушілер Қазақстан, Украина және Ресей), мыс, аллюминий, күміс, никель және фосфат шикізаттары бар. Республика дүние жүзінде алтын қалайы өндіруден 3-ші орынды алып жатыр.
Жақын 15-20 жылда өндірілетін бағалы түсті және қара металлдар көзінің потенциалды құндылығы 245,7 млрд доллар немесе жылына 2,4 млрд доллар деп бағалаған. Сонымен қатар эксплуатациялық шығындар 160-180млрд доллар , ал егер тау-кен саасында қажетті инвестиция көлемі тартылғанда, потенциалды жалпы пайда 50-67 млрд доллармен бағаланылады.
Жылу-энергетика кешені көзінің потенциалды құндылығы көмір бойынша – 685,6 млрд, мұнай бойынша 222,5 млрд долларды құрайды.
Қазақстан бұрынғы Кеңес Одағы мемлекеттерінің арасында еңбек ресурсы бойынша (7 млн адамға жуық) 4-ші орында. Ол шет ел инвесторларын тартуға әсер етеді. Қазақстандағы орташа жалақы деңгейі шамамен 100 доллар, орташа есеппен алғанда АҚШ-пен салыстырғанда 11 есе аз. Осыған байланысты шет ел инвесторлары үшін жалақы төлеу шығындары айтарлықтай маңызды емес.
ҚР-ның экономикалық жүйесі орталықтандырылған-командалық жүйеден нарықтық жүйеге өтудегі қиын кезеңнен өтуде. Макроэкономикалық тұрақтылық, өндірістің құлдырау жылдамдығының айтарлықтай төмендеуі, ұлттық валютаның берктелуі және бюджет тапшылығының төмендеуі - өндірістің өсуін қамтамасыз ете алмайды. Ең алдымен бұзылған өндірістік процесті қалпына келтіру, нарық институттарын құру, экономикалық нақты жұмыс істейтін жеке секторды және бәсекелестік ортаны қамтамасыз ету керек.
1996 жылдың басында “Үкіметтің 1996-1998 жылдардағы реформаларын тереңдету ісі бағдарламасы” қабылданған. Бұл бағдарламаның маңызды міндеті – 1994-1997 жылдардағы қол жеткізілген макроэкономикалық тұрақтылық пен құрылымды-институтционалдық қалыптасуларды берік орнату. Алдағы уақыттағы экономикалық реформалардың дамуы Президенттің “Қазақстан-2030” жолдауында қарастырылған, сонымен қатар “1998-2000 жылдарға Қазақстан Республикасының әлеуметтік экономикалық даму жоспарында” нақтыланған. Олардың мақсаты – экономикалық өсу мен халықтың тұрмыс деңгейін көтеруді қамтамасыз ететін өндірістің құлдырауын тоқтату.