Тұлғаның қалыптасуында ертегілердің алатын орны

1 Тұлғаның қалыптасуы
2 Ертегілердің функциясы
3 Ертегілердің теориялары

Бұл мақалада тұлғаның қалыптасуында ертегілердің алатын орны қарастырылады. Ертегілердің функциялары шығара отыра олардың түп мәнін ашамыз. Және әр түрлі авторлардың ұсынған ертегілердің шығу тарихы мен теориялары сипатталынады.
Кілтік сөздер: ертегінің функциясылары - «үлгі», «фасилитатор», «бақылаушы», «инструктор», «серіктес», «ойнаушы жаттықтырушы», «ақыл беруші», «мұғалім» «кеңесші»; ертегілердің теориялары.

Тұлғаның қалыптасуы – мазмұны және құрлымы бойынша күрделі процесс. Ақпараттық (білім беру), операционалды (оқыту) және құндылыққа бағдарланған (тәрбие) сияқты үш бөлек және үш деңгейлі әрекетте құрлымда көрінетін мағыналы және универсалды механизм ертегіде ерекше орын алады. Аталынып кеткен деңгейлер тұлғаның мәдени жағының мазмұнды үш бөлікті құрайды /5/.
Ертегінің тәрбиелік процессін қолдануда айтылып кеткен механизмнің үш құрастырушының белсенді көрінуі байқалады.
Бұл рухани құндылықтын универсалды феноменде үлкен потенциалды мүмкіншілік бар және нақты механизм ретінде білім, дағды және іс - әрекеттің мотивтері қалыптасады да, ертегі керемет құрал бола алады. Өзінің универсалды дәстүрлі ертегілік формасы (сюжет, композиция, құрылым, кейіпкер, эмоционалды фон) арқасында барлық уақытта және халықтарға бір қалыпты болып қала береді, және де эффективті механизм ретінде баланы мәдениет әлеміне еңгіздіреді, әсіресе алғашқы әлеуметтену кезеңінде. Баланың субмәденитінде маңызды роль атқара отырып ертегі өз кезегінде көп функционалды – ол баланы өзін түсінуе, сріктестіктен өзін қуанышты сезінуге, өзінің уникалдылығын көрсетуге көмектеседі. Ол баланы индивидуалды және ұжымдық творчествосының субъектісіне қаратқызады: ертегідегі бар адамзаттық бай әлеуметтік тәжірибесіне сіңіп өзінің творчестволық потенциалын байытады. Филлипова Ю.В. және Кольцова И.Н. бойынша ертегінің ең маңызды әлеуметтік мәдени функциясы ретінде келесіні бөліп шығарады: бірлестік (со-единство), сенімділік (со-довери), қайғыру (со-страдание) және серіктестік (со-трудничество) сезімдері балада қалыптасады /5/. Ертегі ол мінез-құлықтын мотивін өзгертетін мықты детерминанта ғана емес, ол адамзат қоғамын біріктіретін әлеуметтік күші ретінде «келісушілік зонасы» болады.

1. Зинкевич Т.Д. Волшебный источник. Теория и практика сказкотерапии / Т.Д.Зинкевич, А.М.Михайлов. СПб.:Смарт, 1996. – 258 с.
2. Нартов К.М. Сказка поэзия народной души // Мир психологии. 1993 № 3.- С. 103-111.
3. Ожегов С.И. Словарь русского языка. М.: Русский язык, 1986. - С. 304, 625.
4. Филлипова Л.В. Сказка как источник творчества. М.: ВЛАДОС, 2001.
5. Филлипова Ю.В., Кольцова И.Н. Сказка в процессе социализации детей (сказочные и мифологические персонажи и ситуации в воспитательном процессе и структура ее организации) // Мир психологии. 2003, №3 (35). – С. 160-174.
6. Фон Франц М.-Л. Психология сказки. СПб., 2003. – 465 с.
7. Эльконин Д.Б. Психология игры. М.,1999. – С.118.
8. Юнг К.Г. Аналитическая психология. Спб. 1994. – С. 135.