Ұлттық нақышта қазақ көйлегі
1 Ұлттық киім сән өнерінің практикалық негіздері.
2. Техника қауіпсіздігі
3. Технологиялық ережелер
4 Киім туралы жалпы мәлімет
5 Ою.өрнектер үлгілері
2. Техника қауіпсіздігі
3. Технологиялық ережелер
4 Киім туралы жалпы мәлімет
5 Ою.өрнектер үлгілері
Жалпы киім ұғымы адамдардың уақытқа және қоғамдық
жағдайларға сәйкес сұлулық туралы белгілі бір ұғыммен бейнелейтін сәнмен тығыз байланыста болады.Қай заманда болмасын адамзат алдындағы ұлы мұрат-міндеттердің ең басты-өз ісін, өмірін жалғастыратын, салауатты ұрпақ тәрбиелеу. Ал ойлы- пайымды, білімді, мәдениетті, іскер, еңбекшіл азамат тәрбиелеуді адамзаттың ақыл-ойымен мәдениетінің дамуындағы бағалы байлықтың бәрін
игере отырып, оны бүгінгі ұрпақтың санасына ұстаздық шеберлікпен біртіндеп сіңіру арқылы ғана жүзеге асыруға болады. Адамзат қоғамы дамыған сайын бұл көзқарастар өзгереді, яғни сәнде үнемі жаңарып отырады.Киімді әркім өз бетінше таңдайды, таңдау барысында адам жеке талғамы мен сән ағымына сүйенеді. Жақсы киіне білуде өнер.
Киім таңдаудағы жақсы талғамды білдіретін кең тараған
анықтамалардың бірі-әдемілік, сәнділік. Сәнділік ұғымы ең алдымен киім түсі мен сәніне қарай дұрыс құрай білуге тікелей байланысты , киімге деген талғампаздық адамның өзіне сын көзбен қарай алатынының белгісі болып табылады. Киімді жарасымды етіп пішу-қонымды киімдердің кепілі екенін ұмытпауымыз керек.Сонымен қатар киім адамды қоршаған ортаның табиғаттың түрлі әсерлерінен қорғайды оны тұтыну мәні мен бірге қызмет ететін маңызы бар. Киімнің
шығуы адам еңбегінің ерекшелігіне қоғамдық өндіріс пен мәдениеттің дамуына тығыз байланысты. Алғашқы кезде киімді қазақтар мал терісінен илеп жүнен тоқып тігіп киетін болған киін бертін келе матаға жүн салып сыратын болды. Қазіргі кездегі киімдер мынадай түрлерге
бөлінеді: ерекше маталарды қажет ететін өндірістік, арнайы киімдер, жұмысқа, қыдыруға, саяжай мен куроттарға, әскери адамдардың
теміржолшылардың, спорттық деп және тағы басқа. Киім-утилитарлық және эстетикалық қызыметтерді атқаруға, адам денесін сыртқы әсерден қорғауға арналған бұйымдардың жиынтығы. Киім сөзімен мағыналас қолданылатын<<Костюм>> ұғымы кең мағынаны
қамтиды. Қазіргі кездегі костюмнің атқаратын қызметі сан алуан ол ең бірінші қажеттілік болып табылады. Өйткені киім адам ағзасын табиғаттың және өндірістің ортаның әртүрлі зиянды серлерінен
қорғайды. Қазіргі заманғы барлық киімдер екі классқа бөлінеді тұрмыстық және өндірістік .
Тұрмыстықтың өзі келесі класстарға бөлінеді: сырт киім, жеңіл киім, корсетті бұйымдар, бас киім.
Сырт киімге- пальто, жәкет, тон, шекпен, бешпент, плащ, куртка
жатқызылады.
жағдайларға сәйкес сұлулық туралы белгілі бір ұғыммен бейнелейтін сәнмен тығыз байланыста болады.Қай заманда болмасын адамзат алдындағы ұлы мұрат-міндеттердің ең басты-өз ісін, өмірін жалғастыратын, салауатты ұрпақ тәрбиелеу. Ал ойлы- пайымды, білімді, мәдениетті, іскер, еңбекшіл азамат тәрбиелеуді адамзаттың ақыл-ойымен мәдениетінің дамуындағы бағалы байлықтың бәрін
игере отырып, оны бүгінгі ұрпақтың санасына ұстаздық шеберлікпен біртіндеп сіңіру арқылы ғана жүзеге асыруға болады. Адамзат қоғамы дамыған сайын бұл көзқарастар өзгереді, яғни сәнде үнемі жаңарып отырады.Киімді әркім өз бетінше таңдайды, таңдау барысында адам жеке талғамы мен сән ағымына сүйенеді. Жақсы киіне білуде өнер.
Киім таңдаудағы жақсы талғамды білдіретін кең тараған
анықтамалардың бірі-әдемілік, сәнділік. Сәнділік ұғымы ең алдымен киім түсі мен сәніне қарай дұрыс құрай білуге тікелей байланысты , киімге деген талғампаздық адамның өзіне сын көзбен қарай алатынының белгісі болып табылады. Киімді жарасымды етіп пішу-қонымды киімдердің кепілі екенін ұмытпауымыз керек.Сонымен қатар киім адамды қоршаған ортаның табиғаттың түрлі әсерлерінен қорғайды оны тұтыну мәні мен бірге қызмет ететін маңызы бар. Киімнің
шығуы адам еңбегінің ерекшелігіне қоғамдық өндіріс пен мәдениеттің дамуына тығыз байланысты. Алғашқы кезде киімді қазақтар мал терісінен илеп жүнен тоқып тігіп киетін болған киін бертін келе матаға жүн салып сыратын болды. Қазіргі кездегі киімдер мынадай түрлерге
бөлінеді: ерекше маталарды қажет ететін өндірістік, арнайы киімдер, жұмысқа, қыдыруға, саяжай мен куроттарға, әскери адамдардың
теміржолшылардың, спорттық деп және тағы басқа. Киім-утилитарлық және эстетикалық қызыметтерді атқаруға, адам денесін сыртқы әсерден қорғауға арналған бұйымдардың жиынтығы. Киім сөзімен мағыналас қолданылатын<<Костюм>> ұғымы кең мағынаны
қамтиды. Қазіргі кездегі костюмнің атқаратын қызметі сан алуан ол ең бірінші қажеттілік болып табылады. Өйткені киім адам ағзасын табиғаттың және өндірістің ортаның әртүрлі зиянды серлерінен
қорғайды. Қазіргі заманғы барлық киімдер екі классқа бөлінеді тұрмыстық және өндірістік .
Тұрмыстықтың өзі келесі класстарға бөлінеді: сырт киім, жеңіл киім, корсетті бұйымдар, бас киім.
Сырт киімге- пальто, жәкет, тон, шекпен, бешпент, плащ, куртка
жатқызылады.
1 Абай. Екі томдық шығармалар жинағы. А, «Жазушы», 1986
2 Аганов М, Қадырбаев М, Сокровища древнею Казахстана. А, Жалын
3 С.Асанова Сымбат «Қазақстан ұлттық киімдері» Атамұра Алматы 1995
4 Ұ. Әбдіғапбарова «Қазақтың ұлттық ою - өрнектері» «Өнер баспасы»
5 Дмитриева Н. А. Краткая история искусств Вып ІІ Северное
6 К.Джонс Инженерное и художественное конструирование М.Мир, 1976
7 «burda» Журнал. М., 12. 2006
8 С. Қасиманов Қазақ халқының қолөнері Алматы «Қазақстан» 1995
9 «Шаңырақ. Үй тұрмыс энциклопедиясы» Алматы 1990 ж.
10 «Бейнелеу өнері» оқулықтары. Алматы. «Атамұра».
11 Қазақ халқының дәстүрлі өнері. Өмірбекова М. Ш. – 2004
2 Аганов М, Қадырбаев М, Сокровища древнею Казахстана. А, Жалын
3 С.Асанова Сымбат «Қазақстан ұлттық киімдері» Атамұра Алматы 1995
4 Ұ. Әбдіғапбарова «Қазақтың ұлттық ою - өрнектері» «Өнер баспасы»
5 Дмитриева Н. А. Краткая история искусств Вып ІІ Северное
6 К.Джонс Инженерное и художественное конструирование М.Мир, 1976
7 «burda» Журнал. М., 12. 2006
8 С. Қасиманов Қазақ халқының қолөнері Алматы «Қазақстан» 1995
9 «Шаңырақ. Үй тұрмыс энциклопедиясы» Алматы 1990 ж.
10 «Бейнелеу өнері» оқулықтары. Алматы. «Атамұра».
11 Қазақ халқының дәстүрлі өнері. Өмірбекова М. Ш. – 2004
Табиғатты қорғау - қазіргі кезде өмір сүрушілер ғана емес сондай-ақ, болашақұрпақтардың да денсаулығы мен хал-жағдайы дұрыс және өз уақытындағы шешімдерге тәуелді болатын қазіргі кездегі мәселелердің бірі.[[1]]
Табиғатты қорғау - бұл табиғи жер және су ресурстарын ұтымды пайдаланып, сақтауды және ұдайы өсіруді қамтамасыз етуге бағытталған мемлекеттік, қоғамдық, әкімшілік-шаруашылық, техникалық-өндірістік, экономикалық және заңды шаралар жүйесі. Қазақстанның табиғи ресурстарын қорғау және ұтымды пайдалану. Қазақстан Республикасының Мәжілісі және Үкіметінде табиғатты қорғауды күшейтуге, республикамыздың табиғи ресурстарын ұдайы өсіруге бағытталған бірқатар заңнамалық актілер қабылданып, пайдаланылуда. Әрбір облыстардың жанында осы актілердің орындалуын бақылайтын арнаулы мекемелер бар. Республикада табиғат қорғау прокуратурасы құрылды. Ол Қазақстан Республикасының табиғат қорғау туралы заңдарының орындалуын қатаң кадағалайды. Қазақстанда мемлекеттік ұйымдар торабы құрылған, олардың қызметі бірегей құрамды флоралар мен фауналары бар үлкен аумақты барынша ұзақ сақтауға арнайы бағытталған. Бұл ұйымдар - қорықтар, ұлттық табиғи саябақтар және ерекше қорғалатын аумақтар. Қазақстан Республикасында 2003 жылы ерекше қорғалатын 25 аумақ бар деп есептеледі, олардың қорықтары 10, табиғи ұлттық саябақтары - 10. Бұл табиғат қорғау мекемелері шамамен 3 млн гектар ауданға орналасқан.
1. ер бетіндегі тіршілік иелері атаулылар қорегі және энергияның негізгі көзі болғандықтан, табиғи және су ресурстарын ұтымды пайдалану кез келген елдер үшін негізгі мәселелердің бірі болып табылады. Қазақстанда шөл, қуаң (аридті) және сортаң жерлердің орасан зор аумағы бар. Мұнда табиғи ресурстар шектеулі, соның салдарынан бұл аумақтарды ұтымды пайдалану республикамыз үшін ерекше көкейкесті мәселе болып есептеледі. Сондықтан республика ғалымдарының алдына өсімдіктердің жаңа іріктемелерін жоғары температура және сортаңдық сияқты қолайсыз факторларға төзімділігі артқан жануарлар қолтұқымдарын шығаруды тездету міндеті жүктелуде. Солтүстік Қазақстанның топырақ өнімділігін шұғыл шектеу факторларының бірі топырақты шаңға айналдырып, жеңіл ұшыратын жел эрозиясы болып табылады. Мұндай жерді жыртқан кезде топырақтың жыртылатын құнарлы қабатын жел ұшырып әкетеді. Атап айтқанда академик А. И. Бараев Қазақстанда топырақ өңдеудің эрозияға қарсы топырақ қорғайтын қайырмасыз жырту жүйесін жасап, кеңінен пайдалануда. Бұл жүйеге сәйкес жырту кезінде топырақ қабатын аудармай, арнаулы сыдыра қопсытқыш (плоскорез) арқылы өңдеп, тек арамшөптердің 4 - 5 см тереңдіктегі тамырын қияды, мұндайда өсімдік (паясы) аңызында кесілген сабақтар тік қалпында қалады. Сөйтіп топырақ құрылымы сақталады да, шаңға айналмайды. Топырақты осылай өңдеген кезде ауаға шаң көтерілмейді. Осы технологияның арқасында Қазақстан жыртылатын жерді сақтап, Қазақстанның солтү Орысша-қазақша түсіндірме сөздік: Әлеуметтану және саясаттану бойынша Жалпы редакциясын басқарған э.ғ.д., профессор Е. Арын - Павлодар: ЭКО ҒӨФ. 2006. - 569 б. ISBN 9965-808-89-9
2. Жоғарыға көтеріліңіз↑ Биология: Жалпы білім беретін мектептің, 9-сыныбына арналған оқулық, 2-басылымы, өңделген М. Гильманов, А. Соловьева, Л. Әбшенова. - Алматы: Атамұра, 2009. ISBN 9965-34-927-4
стігінде астықтан жоғары түсім алуға қол жеткізді.[[2]] саты. Ағашты көркемдеп өңдеудің ерекшеліктерімен таныстыру. Материалдарды дұрыс таңдай білуге үйрету, құрал-саймандардың қызметімен таныстыру. Ұлттық қолданбалы қолөнер технологиясын меңгертіп, оқушылардың шеберліктерін шыңдау.
Тәрбиелік мақсаты. Оқушыларды ұлттық қолөнерді қадірлеуді, ұлттық салт-дәстүрді сақтап, қастерлеуге тәрбиелеу. Олардың бойындағы эстетикалық сезімдерін, талғамдарын дамыту.
Дамытушылық мақсаты. Ойлау, салыстыра білу, танымдық қабілеттерін дамыту. Көз алдына елестете білу, кеңістіктік ойлауын дамыту.
Сабақ үлгісі. Аралас.
Сабақтың өтілетін жері. Мектеп шеберханасы.
Керекті құрал - жабдықтар. Арнаулы өрнек кесетін пышақтар топтамасы, ара, сүргі, шапқылар, ағаш балға, әртүрлі пішімді егеулер, құмқағаз, қарындаш, сызғыш, ою-өрнектер үлгілері, көшірме қағаздар,т.б.
Пән аралық байланыс. Бейнелеу өнері, сызу, тарих.
Сабақ барысы
:: Ұйымдастыру кезеңі
:: Үй тапсырмасын тексеру
:: Жаңа материалды баяндау, түсіндіру
:: Сарамандық тапсырмаларды орындау
:: Сабақты қорытындылау
:: Үйге тапсырма
Сабақты болашақта ағаштан жасалатын бұйымның қандай мақсатта қолданылатынын және оның пішімі, көлемі қандай әрі оған қандай ою-өрнек түсіруге болатынын анықтап алу керектігінен бастаймын.
Және де бұл жұмысқа шығармашылықпен қарап, кірісулерін ескертемін.
Жасалатын бұйымды анықтап алған соң оның көрнекті кескінін салып, осы сурет бойынша бұйымның технологиялық картасын сызуды және қажетті материалды қалай таңдап алу керек екендігін түсіндіруден бастаймын.
.Жұмыс барысында техникалық қауіпсіздік ережелерін қатаң сақтауларын естеріне саламын.
Ағаш ою үшін ағаштың көптеген түрлерін қолданады. Тұрмыста қолданылатын ыдыс - аяқтарды жасау үшін терек, көктерек ағштарын жиі пайдаланады. Өйткені олар жұмсағырақ, кесуге, өңдеуге оңай көнеді.
Ағымдағы нұсқама:
Емдік қасиеті. Тәтті, дәмді, суық райлы, іркілген қанды таратады, өкпені тазалайды, ішекті дымқылдандырады. Ауыздың сасуына: қауын тұқымынан қажет мөлшерде алып талқандап, таңертең ашқарынға ауызды ысады немесе балмен араластырып дәрі жасап тіске басса да болады. Бел, аяқ қақсап ауырғанда: 120гр. қауын тұқымын талқандап 10 күн араққа шылап, бір ішкенде 10мл-ден үш күн ашқарынға ішеді. Ішекке ас тоқтап тынышсыздануға 6-15гр. Қауын тұқымын талқандап сумен ішеді. Қауын тұқымы 10гр. , аю балдырған 30гр, жылан қабығын бір дана талқандап, әр ретте 12гр, тамақ алдында ішеді. Соқыр ішек қабынуға: басқа дәрілерді қауын тұқымын қосып ішкізсе, соқыр ішектің қабынуының алдын алады.
Асқабақ. Асқабақ пен дәрмене (жусан түрі) ұрығының ұнтағынан бір-бір ас қасық алып, сол ұнтақты жарты килограмм қара мейізге қосып темір келіде жаншып, осының бас бармақтайын күніне 4 рет глимастасы бар балаға жегізсе, бір күннің ішінде іштегі құртты айдап шығарады.
Асқабақты сүтке қайнатып ас орнына жиі ішсе - бауыр, көкбауыр, қант диабеті ауруларына өте жақсы ем. Ал асқабақ сабағын суға қайнатып ішсе, несепті жүргізеді, бүйрек пен жүректің ісініп ауырғанын қайтарады.
Сөкті -- тарыны ақтап, қауызынан тазартып алады. Тазаланған сөк -- арнайы өңделген тары дәні -- жоғары, бірінші және екінші сортқа бөлінеді. Кейбір сөктің ашқылтым дәмі болады. Оны кетіру үшін тарыны қайнаған суға әбден жуады.
Қарақұмық жармасын буланған немесе буланбаған қарақұмық дәнінен алады. Құрамында сіңімді белоктар, крахмал мол болады. Қарақұмық жармасының белоктары басқа қосылыстармен алмастыруға болмайтын амин қышқылдарына бай. Өндеу тәсілдері мен дон сапасына қарай қарақұмық жармасы ұнтақталмаған тұтас жарма және тез пісетін жарма болып бөлінеді. Ұнтақталған қарақұмық дәні тез піседі. Сұрыпталған жарманы бірінші және екінші сортқа бөледі. Ал ұнтақ жарма сортқа бөлінбейді. Жармадан қоймалжың ботқа әзірлейді, ал сұрыпталмаған жарманы дербес тағам түріндегі кебіртек ботқа, сонымен бірге гарнирге, турамаға пайдаланады.
Асбұршақ. Асбұршақ бағалы, жоғары ақуызды дәнді бұршақ дақылы болып табылады. Қазақстанда аудандастырылған сорттарының тұқымдарына орта есеппен 24-27% ақуыз, 50%-ден астам көмірсулары (негізінен крахмал), айтарлықтай мөлшерде май , күлдік заттар мен дәрумендер (А, В, С ж.б.) болады. Тұқымдары жоғары қоректілігімен және жақсы дәмдік санасымен ерекшеленеді, әр түрлі тағамдар дайындауға бүтін және үгітілген тұқымдар кеңінен қолданылады, консервіленген түрде де пайдалануға болады. Асбұршақтан әр түрлі мал азықтық өнімдер ден (дара азық, шөп ұны, пішен, пішендеме, т.б.) өндіріледі.
IV. Дәнді - дақылдарды жұмысқа дайындау реті.
:: Қауын дәнін алдын - ала жуып, күнге кептіріп алады;
:: Асқабақ дәнін әбден сүртіп, кептіріп аламыз;
:: Таңдалған дәндерді суретке байланыстыра отырып эскиз дайындаймыз;
:: Дәндеріміз жылтыр, әрі әдемі көрінуі үшін түссіз лак ерітіндісімен бояу керек.
V. Сарамандық жұмыс.
:: Эскиз бойынша дәндерді таңдау;
:: Двп-ға алдымен гүлдердің орнын шеңбер етіп белгілеп аламыз;
:: Сол шеңбердің шетінен бастап желім жағып дәндерді реттілігімен жапсырамыз;
:: Гүлдің жапырағын асбұршақпен немесе сөкпен жапсырмалаймыз;
:: Гүлдің құмырасын қарақұмықпен жапсырмалаймыз;
:: Желімді қолдану кезінде қауіпсіздік шараларын есте сақтау керек;
:: Эстетикалық талғаммен бұйымды түрлендіру.
Қорытынды .
:: Әр оқушының жасаған бұйымын қабылдап, баға беріп, жіберген қателіктерін қайта түсіндіру;
:: Қорытынды сұрақтармен сабақта бекіту;
:: Жұмыс орнын, құрал - жабдықтарды тазалап кету.
абақтың тақырыбы: Сән туралы түсінік.
Мақсаты: Жалпы сән туралы жан - жақты түсінік беру. Жалпы түс үйлесімділіктері мен киім кию мәдениетін қалыптастыру.
Білімділік: Оқушыларды сән, стиль, костюм, силуэт ұғымдарымен таныстыру.
Дамытушылық: оқушыларды талдау жасауға және киім стилінің ерекшеліктерін ажырата білуге үйрету.
Тәрбиелік: оқушылардың эстетикалық талғамдарын қалыптастыру, өзара көмек көрсетуге тәрбиелеу.
Сабақтың түрі: аралас.
Сабақтың әдістері:
:: Суретті - түсіндірмелі (әңгіме, дидактикалық материалдармен жұмыс, үлгілерді көрсету)
:: Репродуктивті (зертханалық жұмыс, өз бетінше жұмыс)
:: Жартылай ізденісті
Көрнекілік және құрал - жабдықтар: суреттер, сән журналдары, оқулық, дәптер, қарындаш, қайшы, желім.
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі.
ІІ. Жаңа тақырыпты баяндау.
Қазіргі кезде кез келген адамның өз қалауынша сәнді киінуіне мүмкіндігі бар. Тіге білетін және осы іске қызыққан адам өзіне ыңғайлы және сәнді бұйым тігіп кие алады.
Киім өзінің бастамасын алғашқы қауымдағы шөптен жасалған белдік байламдардан, жануар терісінен денесіне жапқан жабулардан алады. Киімді суықтан, ыстықтан, жараланудан, сырып кетуден сақтап қалу үшін киді. Киім үшін тек тікелей табиғаттан алынатын, өңдеуді қажет етпейтін материалдарды ғана пайдаланған. Мұндай киім қарапайым болған және не жыныстық не әлеуметтік жағынан айырмашылығы болмаған. Тарихи кезеңдерге байланысты адам қауымдарға бөліне бастағаннан кейін, киімді түрлі жыныстық, әлеуметтік, мүліктік белгілері бойынша бөліп қарау туындады. Осыған орай, костюм өзінің жетілуінің ерте кезеңінен бастап адамның қоғамдық өмірінде болып жатқан барлық өзгерістерін көрсетеді.
Сән ( франц. Moda, лат. Modus - өлшем, әрекет тәсілі)- киім кию мәдениеті, өмірдің әр түрлі сферасында жеке талғамның уақытша үстемдік етуі.
Костюм ( франц. Costume - киім - кешек ) - белгілі бір ұлттың, дәуірдің, әр түрлі қоғамдық топтардың тұрақты киім үлгісі. Киім үлгілерінің пішіндерінің алмасуы қоғаммен бірге өзгеретін әр дәуірдің эстетикалық идеалын, көркемдік бейнесін көрсетеді.
Стиль ( лат. Stylus) - мәнер, сипат, ерекшелік. Сонымен қатар стиль сол дәуірдің мәдениетін, сұлулық туралы түсінігін, қоршаған ортаға қарым - қатынасын көрсететін тұрақты, анық, ерекшеленген дәуір тілі.
Киімде бірнеше: классикалық, спорттық, романтикалық және фольклорлық стильдер болады.
Классикалық стиль - келісті, іскерлі, элеганттты (өзгермейтін стиль) салыстырмалы түрде тұрақты, сән әлеміндегі өзгерістерге онша беріле бермейтін киім түрлері кіреді.
Оның негізгі белгілері - форманың тұрақтылығы, адамды іскер, ұстамды етіп көрсету, мінсіздігі, қолайлылығы, беріктігі.
Ерлердің классикалық киімдеріне - костюм шалбар немесе тек шалбардың өзі, жакет - костюм, ағылшын пальтосы, плащ, ал әйелдердің классикалық киіміне - жеңді көйлек жакетімен, белдемше, блузка немесе жакет, шалбар мен жакет - жейде кіреді. Қазіргі кезде классикалық киімдер аясы ерлер үшін де, әйелдер үшін де трикотаж күртешелердің ештеңеге міндеттемейтін еркін түрлерінің енуіне байланысты біршама кеңеюде. Әйелдер киімінің құрамына ерлер пиджагі, жейдесі, шалбары түпкілікті енді.
Классикалық стиль:
:: Қимылға кедергі келтірмейді, ыңғайлы;
:: Нәзік реңкті немесе ұсақ суретті жоғары сапалы мата;
:: Түстері қатты ашық емес және нәзік;
:: Аксесуарлары мен әшекейлері ұстамды;
:: Орташа өкшелі немесе өкшесіз жайпақ аяқ - киімдер.
Спорттық стиль - демалыста, спортпен айналысқанда, саяхатқа шыққанда киюге ыңғайлы киімдер. Жалпы спорттық стильдегі киімдерде адам өзін еркін және ыңғайлы сезінеді.
Романтикалық стиль - әдемілік, ерекшелік, сүйкімділік немесе нәзіктікті әдеттегіден тыс бөліп көрсетеді. Романтикалық стильдің ерекшелігі - қатпарлар, желбіреушелер, шілтерлер, банттар жиынтығынан тұрады.
Фольклорлық стиль (этникалық стиль) - ұлттық сипаттағы осы заманғы киімдер. Бұл стильде ұлтық ою - өрнектер, кестелер, қол жұмысының көптеген элементтері кеңінен пайдаланылады.
Қазақстанның қазіргі сәнгерлері (модельер) ұлттық киімдердің дәстүрлерін сақтап дамытуда. Көненің құндылықтарын біздің заманымызға жеткізуге тырысады.
Қазіргі заман өзінің тұрмыстық киім стилі, өзінің таза көрінісін сирек қолданады. Көбінесе стильдердің араласуы кездесіп отырады. Бұл құбылыс эклектика деп аталады.
Қазіргі сәнді демократияшыл десе де болады. Ол таңдау идеясы мен еркіндігінің көптігімен, яғни әр түрлі стильдермен, пішіндермен, үлгілермен, сондай - ақ әр түрлі көлемдерімен және алуан түстің гаммалығымен ерекшеленеді.
Костюм - өнер туындысы. Ол адамзат мәдениетінің даму кезеңдерін көрсетеді.
Ал қазіргі заманғы костюмдерді шартты түрде қарапайым геометриялық мүсіндерге жатқызуға болады.
Силуэт ( siluett деген француз сөзі) - ұзындығы мен ені бойынша адам мүсінінің пропорциясына жақындау келетін геометриялық фигуралардың бірін беретін киімнің кез келген бөлігінің сыртқы кескіні. Силуэттің мынадай түрлері болады:
Түзу силуэт өзінің ерекшелігі бойынша тіктөртбұрышқа немесе шаршыға жақындау.
Трапеция силуэті үстіңгі жағы тар, төменгі жағы кең трапецияны елестетеді.
Үшбұрыш төменгі жағы үшкірлеу келеді де, үстіңгі жағы кеңейіп келген үшбұрышқа жақын.
Сопақ және Жартышар силуэттері геометриялық сопақ мүсінді елестетеді. Бұл силуэттерді екі геометриялық фигуралардың қосындысы деуге болады: жартылай сопақ дене төменгі бөлігі төртбұрыш.
Бұйымның ұзындығы мен енінің ара қатынасы, бұйымның жалпы көлеміне қарай әрбір бөлшектің өлшемі келесі бөлшектің өлшеміне байланысты алынады. Мысалы: үсті қысқа, төменгі жағы ұзын,; үстіңгі жағы ұзын, төменгі жағы қысқа; үсті мен төменгі жағы бірдей.
Костюмді композициялауда түс үлкен рөл атқарады. Түсті дұрыс таңдау киім моделін жасауда көп көмегін тигізеді.
Қазіргі заман жеткіншектерінің киім үлгілері, көңіл - күйді көтеріңкі етіп көрсететін қанық түстермен және спорттық, фольклорлық еркін стильде болуымен сипатталады.
Оқушылар түстер үйлесімділігін көз алдына келтіріп, елестете алуы керек. Үйлесімді түстер: Қара - қызыл, қара - ақ, жасыл - сары, қоңыр - сары, ақ - сары т. б.
ІІІ. Зертханалық жұмыс
Сән үлгілерін салу, өздері құрастырған сән үлгілерін көрсету, сипаттау.
ІV. Ағымдағы нұсқаулық
:: Жұмыс орнының ұйымдастырылуын тексеру
:: Жұмыс тәсілдерінің дұрыс орындалуын тексеру
:: Техника қауіпсіздігінің ережелерін сақтау.
V. Материалды бекіту
1. Сән, стиль, костюм ұғымдарына анықтама беру.
2. Классикалық стиль дегеніміз не?
3. Спорттық стиль дегеніміз не?
4. Романтикалық стиль дегеніміз не?
5. Фольклорлық стиль дегеніміз не?
Соңғы нұсқаулық
:: Қателіктер мен оның себептеріне талдау жасау
:: Сабақты қорытындылау
:: Баға қоюҚазақ халқының қол өнері көне замантарихымен бірге дамып, біте қайнасып келе жатқан бай қазына. Оның бір ұшығы туысқан Орта Азия халықтарының жәнеорыс халқының қол өнерімен де ұштасып жатыр. Қол өнерінің басты бір саласы -- киім тігу. Ерте заманнан күні бүгінге дейін өзінің қадір-қасиетін жоймай, қол өнерінің озық үлгісі ретінде ғана емес, әрі әсем, әрі ыңғайлылығымен де пайдаланудан қалмай келе жатқан қазақтың ұлттық киімдері әлі де аз емес. Олардың кейбіреулерін ескінің көзі қарттар күнделікті киіп жүрсе, енді біреулерін қыз ұзату, келін түсіру тойларында ойын-сауыққа пайдаланады (қалындыққа сәукеле кигізу) , сондай-ақ көпшілігі театрлардың арнаулы заказы бойынша тігіліп жүр. Алматыдағы Қазақстанмагазинінде, облыс орталықтарында ұлттық киімдер (шапан, мәсі , бөрік, қамзол т. б.) сатылады. Қазақтың ұлттық киімдері -Еуразия даласын қоныс еткен көшпелі ел қазақтардың басқа халықтарға ұксамайтын киім үлілері табиғи ерекшеліктер мен көшпелі тіршілікке сәйкес қалыптасы. Қазақы киімнің барша сымбаты мен оюөрнегінде, әрбір әшекейінде халқымыздың тарихының, ой-дүниесінің қайталанбас көрінісі бар. Ол - біздің ұлттық мәдениетіміз. Қазақтың шеше көрген тон пішер,- деген сөзінің айна қатесіз
Өз ұлтымыз қазақ қыз киімдерін жаңарту мақсатында шеберлердің өнерлілердің
Жақсы киім - жетілген қоғам белгісі. Бұл -
Адам әрдайым қоғамда, ортада өмір сүреді, сондықтанда тек өндірісшілерге
Мода - деген сөз біздің тілімізге шет тілден енген
Бұл ойды әрі сабақтай түсетін болсақ сән үлгілерінің басты
Ел ішіндегі қазақ қыз ұлттық киім сипатын табу және
Аты әлемге мәшһүр француздың Жан Контонның модаға немқұрайлы емес,
Киім - жетілген қоғамның белгісі деп есептейтін болсақ, еңбектеген
2 бөлім. Қазақ ұлттық киім сән үлгілерінің теориялық негізі.
2-1. Ұлттық қазақ қыз киім тарихы және жаңаша сипаттау
Орта Азия және Қытаймен арадағы сауда саттық нәтижесінде қымбат
Қоршаған орта мен климат жағдайлары, кәсіби шаруашылық негіздері мен
Ойланып ойға кеттім жүз жылғы өткен,
Тон қабаттап кигеніме шиден шекпен.
Жейде дамбал ақ саннан, жарғақ шалбар,
Жырым балақ, матамен әдіптеген.
Мықшима аяғымда былғары етік,
Киіз байпақ тоңдырмас ызғар өтіп.
Үлкен кісебелімде жез салдырған,
Шақпағым, дәдәпуіп жарқ - жұрқ етіп.
Күлпәрә басымда пұшпақ тұмақ
Ішкі бауын өткізген тесік құлақ
Тобылғыдан кесіп ап жіппен қадап
Артын белге қыстырған бар құрысқақ
Қазақ киімдерінің түрлі үлгісі көп. Кейбірінің сырт көріністері мен
Біріншісі арзан, бірақ шаруа жұмысына берік материалдардан қарапайым үлгіде
Қазіргі өркениетті заманда ұлттық нышандарымызды айқындай түсетін егделерімізге де,
Композициялық сәулелер
Қазақта қайсы бір түстердің символдық мәні бар
Көк түс - аспанның символы.
Қызыл түс - оттың, күн көзінің символы.
Ақ түс - ақиқаттың, қуаныштың символы.
Сары түс - ақыл парасаттың, қайғы - мұңның символы.
Қара түс - жер символы.
Жасыл түс - жастықтың, көктемнің символы.
Демек бояу мен түсті таңдап орналастыру тарихында әрбір елдің
Қазақта қазақ қыз киімдері әшекей, ажар жағынан ел салты
Қос етек бұраң бел
Қуалай соғар самал жел, - деген өлең шумақтары қыз
Мысалы: ақ шәлі жібек, ақ ләкүнгі, ақ торғын, ақ
Қос етек көйлек әдетте ұзын, кең, оның жеңінің ұшы
Қазіргі өлшеммен алғанда бір қос етек көйлекке 6 -
Қазақ халқының ұлттық киімі ілгілері көшпелі тұрмыс пен құбылмалы
Үкілі камшап, бүрмелі көйлек
Тұрғандай өзі қимылсыз билеп
Иықтан шамың төгіліп жерге
Күмістен шашбау жарасып белге
Қиылған қасың қарақат көзің
Жүректі баурап астар сезім
Тал, бойы нәзік қызғалдақ гүлдей
Жүрегің нұрлы шуақты күндей -
деген өлең шумақтарында да қазақ қызының бейнесі көркем суреттелген.
Ұлттық киім ұлағаты
Енді міне тәуелсіз мемлекет атанып, көк аспанымызда көк байрағымыз
Осы орайда қазақтың ұлттық киімдерін бүгінгі ұрпаққа қайта жаңғыртуға
Жалпы, біздің бәрімізге де Қазақстанның әрбір аймақтарында, тіптен әрбір
Көненің көзіндей болып бізге сонау ғасырлардан жеткен ұлттық киімдеріміздің
Өзімнің киім саласындағы ұзақ жылдар бойы жинаған тәжірибеме сүйене
Ықылым заманнан адамдар алғаш аң терісін алып, өздеріне жамылуды,
Әуел баста тек суықтан қорғану, бойды жылыту үшін керек
Талай тарихымыз жыр кестесіне төгілген қазақтың Батырлар жырын қарасаңыз,
Алдымен суықтан кейін дұшпаннан қорғану үшін қажет баған киімдер
Жұмыр жер дөңгелеп жүр десек, оның алып төсін мыңдаған
Қаншама ұлт болса, соншама ұлттық киім үлгілері қалыптасқан. Өйткені,
Жылдар көші жылжыған сайын ұлттық киімдер дами түскен, үнемі
Қазақтың ұлттық киімдері де өзінің сипатымен, сырымен, сұлулығымен, сәнімен
Этнографиялық ассортиментімізді түгел қамти отырып бүгінгі күні енді, осы
Көйлек - Гүл жердің көркі, қыз елдің көркі деп
Тұтастай тігіліп мығыннна тобыққа дейін төгіліп тұратын көйлектер әдетте
Көйлектерді сыртынан біз бұған дейін толық сипаттап кеткен камзолдар
Ойын - сауыққа, той - думанға арналған бір киер
Жиын - тойларда киілетін көйлектердің ұзындықтары да ерекше болған.
Міне, ежелгі қазақ қыздары мен әйелдерінің ұлттық көйлегі тігілетін
Қазіргі мода талаптары мен ұлттың дәстүрлері сәтті ұштастырғанымды мақтаныш
Мен енді талғампаз тұтынушы қауымына ұсынатын көйлектермен жақынырақ таныстырсам
:: Көргенде көгілдір түрі көз тартатын, көктемгі қырдың үлбіреген
Бұл комплекстінің көйлегі ақ атластан тігіледі. Ол мықыннан қосылатындай
Көйлек тізеден төмен және қос етек болып тігіледі. Олардың
Кәжекей түкті велюр матадан тігіледі. Оның астары міндетті түрде
Кәжекейді толық әшекейлеу керек. Әсіресе ою - өрнекпен алдыңғы
Кәжекейдің (бешпеттің) барлық жиектері ақ паршамен көмкеріледі. Тура жаурын
Бұл үлгіні бойжеткен қыздың бас киімі толықтырып тұр. Оның
Мың құбылған бишіге немесе домбыраны қолға алып топ алдына
Көйлек мықыннан тігіледі. Көйлектің мықын тұсы шыжымдалып жиналған, ал
Жеңі тік, жең ұшы бөлек манжетпен безендірілген. Артынан
Камзолдың астары бар. Ал өзі үшін пүліш пайдаланылады. Ортасынан
Камзолдың алды тегіс Y әрпі тәріздес оюлармен безендірілген. Ол
Бұл кешенді тақия толықтырылады. Ол да камзолдың пүлішінен. Сол
Кәжекей - жеңі жоқ, жағасы кеңірек ойылған, белден төменірек
Бас киімдер -қазақтың соңғы жетпіс жылға дейінгі ұлт ретіндегі
Қазақ халқының ұлттық киімі үлгілерінің көшпелі тұрмыс пен құбылмалы
Жалаңбас жүрмеудің эстетикалық, экологиялық негіздері бар. Мың жылдық тарихында
Осы киімдер ғана қазақтың басын күн өтуден немесе аязға
Оның үстіне ұлттық этикалық нормаларында бас киімдерге де өзіндік
Табиғатпен етене өскен халық бас киімге де өзінің ежелгі
Бас киімге қарап сол кездегі адамдардың қоғамдағы орнын тануға
Қоғамдағы орынды айтқанда әркімнің өз кәсібіне қарай әр түрлі
Мәселен, елді жаудан қорғайтын батырлар ұрыста қаны кетпес үшін
Қыздар тақиясы. Оның біз жаңа сипаттама беріп кеткен ер
Қыздар тақиясының жоғары жағы не дөңгелек кону, не қырлы
Қазақтың үкідей үлбіреген, не болмаса тотыдай таранған деген қыздарға
Жалпы әйел затының ұлттық бас киімдерінің атаулары: тақия, бөрік,
Аяқ киімдер. Қазақ халқының ұлттық киімдерінің бір тобы -
Әрине ол кезде ауыл - ауылда ойнап жатып, арнайы
Қазақ әсіресе, қызын ұзатарда оның жүгін жылдап жинап, қалыңдықтың
Ұлттық аяқ киімдердің түрлері: етік, кебіс, мәсі.
Кебіс. Қазіргі әйелдер туфли сияқты аяқ киімді атамыз қазақ
Қазақ жатқа жалаң аяғын көрсетпейтін болғандықтан, бұл кебістің үсті
Жалпы аяқ киімдердің сәнді болуы бүкіл кастюмнің ажарын ашады.
Етігің тар болса - дүниенің кеңдігінен не пайда демекші,
Сәндік қолданбалы өнер
Сәндік қолданбалы өнер деп тек қана практикалық жағынан емес,
Сәндік қолданбалы өнердің түрлері: керамика (терракота, майолика, фаянс, фарфор),
Сәндік қолданбалы өнер технологиясы:
Нұсқалы ою немесе ойма (гравировка);
Оймалық немесе тереңдітілген ою;
Биік рельефті ою;
Жазық рельефті ою;
Жарма, қиық немесе селдір ою;
Көлемді ою немесе мүсіндеу.
Қазіргі заманғы сәндік өнері:
Қазақ халқының аса құнды сәндік, көркемдік мұралары - талантты
Халықтың қолданбалы өнерінен үйренуіміз көп, ол әмбебап, өзіндік ерекше
Қазақтың халықтық қолөнер шеберлері әрбір қазақ қызы мен әйелі
Қазіргі кезге дейін сақталып келген, басқа халықтар да пайдаланған
Ою-өрнек шығу тарихы
Ою дегеніміз не?
Әрине, ою - өрнектің бір түрі. Қазақтың ою және
Ғалымдар зерттеуіне сүйенсек, бұл өнер бізге ежелгі көшпенділерден жеткен.
Оюдың мән - мағынасы. Оюдың әрбір элементінде, көркем өрісі
Демек ою-өрнектердік шығу тарихы олардың сюжеттік мазмүны мен атаулары
Қазақтың ою-өрнектерінің түрлері де, атаулары да көп. Біз сол
Ғасырлар бойы ұрпақтан ұрпаққа, бір шебердің ұсталық, іскерлік мәнерінен
Қазақтын ұлттық ою-өрнектерінің түпкі негізін іздестіру ісінде Т. К.
Түрлері Мысалдар Суреттері
1. Зоомофтық қощқармүйіз, құсқанат
2. Өсімдік тектес арпабас, сегіз жапырақ т.б.
3. Геометриялық ирек, сызық т.б.
4. Космогониялық айшық, жұлдызша т.б.
Ертеде қазақтар ою-өрнектерді адам ойын бейнелі жеткізу үшін де
Сыңарөкше. Жоғарыдағы "сыңармүйіз" оюында айтылғандай, мүйіздің бір сыңары етіктің
Шығыс Қазақстан облысының Таврия ауданында түратын Сертпен деген қарт
Қазақтың осы күнгі ою-өрнектерін қарт шеберлер екіге қарайды. Біріншісі,
Өю-өрІІектсрдің өрбу тарихы (Т. К. Бәсеновтын мәліметі).
Қазақ ұлттық сәндік қолданбалы өнердегі педагогикалық шақтар.
Педагогикадағы дидактикалық тәсіл. Ол ақпараттың дәрістің үгіт - насихаттың,
Бұл дидактиканың басты қағидаларының бірі болып саналады. К -
Осыған орай оқу барысында кинопроекторлар, кинофильмдер, теледидар, оптик, аспаптар
Ұлттық мектептерде білім беру үрдісін шартты түрде бірінші -
Осы тұрғыдағы ұлттық мектептің мәдени біріктіруші және мәдени түлетуші
Екінші: ұлттық құндылықтар жүйесін сақтау.
Үшінші: жас ұрпаққа білім беру барысында бір жағынан, бүгінгі
Нағыз ұлттық білім деп - белгілі бір этностық ұйытқысы
3-бөлім. Ұлттық киім сән өнерінің практикалық негіздері.
3.1. Техника қауіпсіздігі
Тігін өндірісіндегі қауіпсіздік ереже
I. Қол жұмыстары
1. Жұмыс орны таза болу керек және қажет құралдардан
2. Міндетті түрде оймақ қолдану керек.
3. Инені арнайы ине түйрегішке түйреу керек, ауызға салуға
II. Машина жұмысындаға қауіпсіздің ереже
Жұмыс бастар алдында машинаның жөнді екенін тексеріп, ақауы болса
Жұмыс кезінде қолды дұрыс ұстамаудан саусақты инемен шаншып алуы
Кәсіптік үстелдің аяқ басар жерінде резеңке төсеніш бекітілу керек.
Машинаның айналып тұрған бөлігі жанына қайшы және басқа жаттарды
Электродвигательді өшірмей тұрып машинаны тазалауға және майлауға болмайды. Сондай
Жұмыс істер алдында бірінші жұмыс киімін ретке келтіріп алу
Тоқ үтігімен жұмыс істеу кезіндегі қауіпсіздік ереже
Жұмысты бастамас бұрын үтіктің үтік тұғырын тексеру керек.
Ысып тұрған үтіктің суға немесе су бүркіп суытіға болмайды,
Үтікті электр бауының үстіне қойуға болмайды. Электр бауының сырты
Ауызбен су бүркуге болмайды, арнайы кисточка қолдану керек.
Аяқ астында резенка төсеніш болу керек.
3.2. Қазақ қыз ұлттық киім сән үлгілерінің конструктивті ерекшеліктері.
Модельдеу саласында әртүрлі жобаларды іске асыру үшін ең алдымен
Модель дегеніміз латын тілінен аударғанда үлгі, өрнек деген ұғымды
Киімнің функциялары. Қазіргі заманғы киімнің конструкциясының әр түрлілігінің
Қазіргі заманғы киімге көп талаптар қойылады. Ол көптеген функцияларды
Қазіргі заманғы киімнің классификациясы. Киімнің қорғаушы функциясы қазіргі заманғы
Тұрмыстық киімдер класына ағзаны қолайсыз климат жағдайларынан қорғайтын киімдер
Спорттық үлгідегі киімдер спортпен шұғылдануға арналған бұйымдарды біріктіреді.
Өндірістік киім ағзаның сыртқы ортаның және өндірістік ортаның қолайсыз
Подкластарға-эксплутация шарттары бойынша сыртқы жеңіл киімдер және баскиімдер жатады.
Подгруппаға (бөлімше) жынысына және жас мөлшеріне қарай мысалы, ерлер,
Киім түрлері маусымдық белгілеріне қарай қысқы-жазғы барлық мезгілге болып
Киімге қойылатын талаптар және оның сапасының көрсеткіштері.
Киімнің өзгеруімен қатар оған қойылатын талаптар да өсті. Қазіргі
Қазіргі талаптарды өңдеуге өндірістік тауарға қойылатын талаптарда мамандар классификацияны
Бұл талаптардың талаптарға жиі-жиі бір-бірімен қарама-қайшы келіп қалады. Сондықтан
Қазіргі өндірістік өнеркәсіпте ең басты көрсеткіш тауардың сапалы болып
Тұтынушылық талаптар.Тұтынушылық талаптар негізінде жасалған көрсеткіштер 40 балдың 27-сін
Киім өзінің өлшемімен, пішінімен, конструкциясымен, материалымен ең алдымен, негізгі
Сонымен, бірге киім тұтынушының эстетикалық талаптарын қанағаттандыру керек, суретшінің
Киімге қойылатын эксплуатациялық талаптар. Сапаның қазіргі заманғы түсінігі көп
Киімге қойылатын техникалық талаптардың ең бастыларының бірі эксплуатация процесі
Өндірістік талаптар. Киімге қойылатын өндірістік талаптар бұл унификацияның стандартизациясы,
Стандартизация нәтижесінде өнім жауап беретін анықталған міндеттер бекітіледі. Бұл
Өндірістік киімнің ерекшелігі, оның түрлілігі, пішіндерінің өзгеріп тұруы, қабаты
-------------- (унификацияда) пішіні мен бөлшектерінің өлшемі біртұтастыққа келтіріледі.
Барлық санаулы шаралар көп бейнесі типтер мен киім конструкция
Конструктивтік талаптар - жалпы киімге байланысты талаптардан қазіргі заманға
Жаңа үлгідегі киімдерді өнеркәсіпте жобалау - Егер өнеркәсіп бұйымдардың
Киімді жобалау 5 сатыдан тұрады:
Техникалық тапсырма.
Техникалық ұсыныс.
Эскиздік жоба.
Техникалық жоба.
Жұмыс құжаттарын зерттеу.
1 - саты техникалық тапсырма негізгі жұмыстары киім конструкциясының
2 - сатыда келесі жұмыстар жүргізіледі: ұқсас үлгілердің таңдамалылығын
3 - сатыда жобаланатын бұйымның әртүрлі варианттарын композициялық және
4 - сатыда макетті дайындау, техникалық есепті шешу, киім
5 - сатыда техникалық бейнелеуді құрастыру негізгі және қосымша
Б - 174.
См - 37 - 18,5
СкΙ - 88 - 44
СкΙІ - 90 - 45
Сб - 78. - 39.
См - 89. - 44,5
Ек - 51. - 20 ?
От - 17. - 8,5.
Ұкб - 55 - 53
Ұкб1 - 45 - 42.
Бк - 24 - 24,3
Еа - 46 - 23 - 18
Ұаб1 - 44 - 39,3
Ұаб - 40 -
Бк1о - 21, 23 -
Бк1а - 39 - 42,1
Ұм m - -
Еи - 12 - 13
Аи - 31 - 30,5.
Көйлек құрастыру
Негізгі торының ені
Аа1 = СІІІ + Пк = 45 + 6
Арқаның енін табу.
Аа = Еа + Пеа = 18 + 1,5
Кеуденің ені.
а1 а2 = Е4 + Пек + (СкΙІ
Қолтық ойындысының ені.
аа2 = Аа1 - (Аа + а1а2
Кеуде сызығын табу.
АК = Бк1оІІ + П к1 бос + 0,5
Бел сызығы.
АБ = Ұ аб + П ұаб =
Мықын сызығы
Бм = =
АЕ = Ұмт + М = 120
ААо = 0,5 см оңға
Артқы бойдың құрасты.
АЖ = 0,4 · Ұаб = 0,4 ·
Қынама силуэт.
Бб1 = 1,5 см.
Мойын ойын құрас.
АоА1 = ( + Пме) =
Мойын ойын. терең
А1А2 = + Пм биік
А2И = Е4 + П бүк = 13 +
доға
б2 И = Б к 4 + П4 ж
Е4 = - бүкпенің орта сызығы.
белде Б2.
Алдыңғы бой
К1К6=От+(0,51)=8,5+0,=9 см
Б1А3=Ұкб1 + Пұқб=42+1=43
А3А4=А0А1=7
А3А5=А3А4+(12 см)=7+2=9
А4К7=Б725 доға жүргізеді.
Қиылыстырады А6 нүктесіне
Бүкпенің ені
А6И7=2*(СКII - CKI) + 1 = 2* (46 -
Алдыңғы бой қолтық ойындысы, иық қиығы
К3К4=К2И2 - (1-2)см = 21 - 2 = 19
К3И5= 0,3 * К3И4 + (1 + 2)см =
К3 бис жүрг.
К34 = 0,2 * Ек0 = 0,2 * 10,7
А4*И6= Еп=13 доға
И5 нүктесі И4 арқылы солға қарай жағы доға жүргізіледі.
И7К7 = К7А7
А7 нүктесі және А4 нүктесін қосады. Иық қиығы келесі
А4; А7; И7;И6
И6 нүктесі және И5 нүктесін қосады, ортасын табады.
И62 = 0,5 * И6И5 - 6
Бүйір қиығының құрастырылуы
М1М4 = (Смқ + ПмқҚ - М2М3= (50+4) -
Етек сызығы бойынша бүйір қиығының орналастырады.
Е1Е4=М1М4 + (1+6) см = 32
Қондырма тік жағаның құрастырылуы
О нүктесі тік бұрыш құрады. О нүктесін жоғары қарай
1) ОВ = 35.
О нүктесін оңға жағаның ұзындығын белгілейді. Ол алдыңғы жағын
Ұж=Ұжең+Ұм.орт
В нүктеден ОА сызығына параллель.
А нүктесінен ОА - ға перпендикуляр.
Қиылысқан нүктеден А1 нүктесін белгілейді.
В нүктесінен ОА паралелль.
А нүктесі ОА - ға перпендикуляр.
АА2 = 2 - 3 см.
О нүктесі А2 нүктесіне қос.
А1 нүктесі перпендикуляр ОА2
В нүктесі ОА2 - ге параллель А3 нүктесіне.
Жең құрастыру
О1О2 = ОО1 - 2,5 см.
О1О2 =
Е жең = Ап + ПАп2
О1О2 = ОО1 - 2,5 = 20 - 2,5
Жең ұзындығы
Жең доғасы
И611= 1 см оңға
О2О51 - О52 = 2; 2,5 биссектриса жүрг.
О2О6И34 - О63 = 1; 2 см биссек.
Жеңнің төменгі доғасын өндеу.
И34; 3; О2; 2; 1.
И611 = 1 см солға
И31 И311 = 1 см оңға.
Ра6 = 2,5 см алд. бытд.
РаК4 = 0,5 · К2 К3 = 0,5 ·
К4 (·) ж (О31 (·) қос
4 - 5 (·) бисс И6 РаК4,
Ра (·) бисс жүргізіледі оңға И61 Ра Р1
Ра61 = Ра6 = 2,2.
Р1 Р11 = 0,5 - 1
Ұ3Ұ4 = =
Иықтың тұсы.
И31Ш =
Жең құрасты.
Ұ11 = Ұ2Ұ21 = 1 - 1,5 төмен.
Ұ4, Ұ21, Ұ, Ұ11, Ұ3.
3.3. Технологиялық ережелер
Тігін өндірісінде киімдер негізінен екіге бөлінеді: өндірістік және тұрмыстық.
Осы технологияны пайдалана отырып Ұлттық нақышта қазақ қыз көйлегін
Матаны тегіс стол бетіне жайып, киім бөлшектерінің дайын үлгісін
1 - ші өлшемге дайындау деп - киім адам
Сонымен қатар, қол тігістеріне көктеп тігуден басқа, қиғаш тігіс,
Машина тігістері. Машина тігістерін бастамас бұрын ұлттың нақышта қазақ
Жұқа атлас матадан тігілген.
Селуэті қынама.
Бел сызығы бойынша бөлек қиылған.
Жағасы тік.
Қондырма жең.
Етегі трапеция. Сырты төрт бөлек қиғаш бөлшектер (желбіршек).
Жоғарғы бөлік алдыңғы бет тұтас, артқы бет екі бөлшек.
Жеңі ұзын манжетпен өңделген. Кәжекейді сыртқы түрде сипаттау.
Артқы бет тұтас бір бөлшектеу.
Алдыңғы бет екі бөлшектен қаусырма артқы бойда түймеленеді.
Қынама селуэтті.
Жеңі жоқ.
Етегі мықыннға дейін.
Ұлттық нақышта қазақ киімін өңдеу.
Қиықтардың өңделуі. Бөлшектердің қиықарының шеттерін созылудан сетінеуден сақтау үшін
Қиықтарды ең кең тараған өңдеу арнайы машинада торлау. Табиғи
Бүкпелерді өңдеу.Бүкпе бұйымға адам тұлғасына сәйкес форма беру үшін
Тік жағаны мойын ойындысына қондыру
Жағаның және мойын ойындысының бақылау белгілерін анықтайды.
Бұйымның теріс жағын жағаның ішкі бөлігін оң жақтарын беттестіріп,
Тігістің әдебін жағаға қарай қайырып үтіктейді.
Жағаның сыртқы бөлігінің төменгі иығын 0,5 - 0,7 см
Қондырма жең. Қондырма жең модельге байланысты ұзын және ұзына
Жеңді қолтық ойындысына оң жақтарын беттестіріп айналдырыа тігіп шығады.
Ылғалды жылумен өңдеу
Киім бөлшектеріне тиісті форма беру үшін, уақытша тігістердің ізі
3.4. Материалтану
Материалтану деп - материал талшықтардан құрастырылады. Талшықтар деп ұзындығы
Талшықтар қарапайым және құрама деп екіге бөлінеді.
Кәсіпорындарда өндіріледі.
Жаңа маталар одақтың немесе республикалаық министрліктер бекітетін техникалық жағдайларға
Маталардың сыртын анықтау.
Маталардың сыртын оның сапасымен сипатталады. Маталардың сорттылығы стандарт нормаларына
Мақта және штапель маталар үшін
Жүн маталар
Жібек маталар
Зығыр маталар.
Осы маталардың ішінде көйлектік маталар ең көп таралған.
Көйлекутік маталар - жібек маталар сияқты жылтыр баспалың. Негізі
Маталардың түрін ажырата білу үшін оның созылғыштығын қолмен ұстау
Ұлттық нақышта қазақ көйлегі
Осы аталған материалдардың жібек мата тобының ішінде жібек талшықтары
Атлас матасы ауа өткізгіш мата. Адам денесін ульта күлгін
Маталардың ассортементі өте көп және әр түрлі тоқыма өнеркәсіпте,
Артикула дегеніміз техниканың жағдайымен жасалынатын мата түрі. Артикуланың сандық
Матаның аты біреу болуы мүмкін бірақ артикулы әр түрлі.
Жібек матасы талшықтың құрамы бойынша 8 топқа бөлінеді. Біз
Атлас матасының жаккордты түру артикулы 33001.
Атлас матасы жұқа әрі тығыз таңылғандықтан, машина тігісінде №100-110
Қазақ қызының кеудесі жабық әрі ауа - райының қолайсыз
Түкті маталарды тігу күрделі. Қиғанда түктерінің бағытын ескеру керек.
Ы.Ж.Ө- де арнайы кадро лента қолданылады.
Жиделік матала басқа талшықтар араласқан синтетикалықтар жіптерден тқылған маталар.
Артикулы 30001 - 37991 аралығы.
Ұлттық киімдерімізде жаға, манжеттер формаларын сақтау үшін қосымша желімді
Қорытынды
Қолөнері - мол өнер дейді халық. Қазіргі жас шеберлеріміз
Адамдар молшылықты - дария, теңізге, бәйтерекке теңесе, батырды -
Осындай ұзақ та, күрделі дамудың нәтижесінде қоғамдық еңбектің түрлі
Қай халықта және қашан да болса мұқтаждықты жою, баршылықты
Халық шеберлі байлыққа байлық қосып, молшылық жасаумен қатар, сол
Ұлттық нақышта қазақ қыз - көйлегі атты тақырымды қорытындылаймын.
Пайдаланылған әдебиеттер
Абай. Екі томдық шығармалар жинағы. А, Жазушы, 1986
Аганов М, Қадырбаев М, Сокровища древнею Казахстана. А, Жалын
С.Асанова Сымбат Қазақстан ұлттық киімдері Атамұра Алматы 1995
Ұ. Әбдіғапбарова Қазақтың ұлттық ою - өрнектері Өнер баспасы
Дмитриева Н. А. Краткая история искусств Вып ІІ Северное
К.Джонс Инженерное и художественное конструирование М.Мир, 1976
burda Журнал. М., 12. 2006
С. Қасиманов Қазақ халқының қолөнері Алматы Қазақстан 1995
Шаңырақ. Үй тұрмыс энциклопедиясы Алматы 1990 ж.
Бейнелеу өнері оқулықтары. Алматы. Атамұра.
Қазақ халқының дәстүрлі өнері. Өмірбекова М. Ш. - 2004
Бұл курстық жобадағы қаралып отырған ведмоствалық киімдердің
класс тармағына кіретін Қынамасыз какеткалы қысқа дастар палтосының кнструциясы . Бұл киім арнайы киімдер
қатарына кіреді яғни формалық, шинел, гимнастерка, китель тағыда
басқа кіреді. Яғни бұл курстық жоба арқылы болашақ маман ретінде
көптеген мәселелерді қарастыра отырып ең алдымен киімнің жоғарғы
сапасының бәрінен бұрын қолданылатын материялдардың сапасына,
олардың дұрыс таңдалуына, модельдік көркемдік бейнесін және
конструкциясын дайындау технологиясын жетілдіруне байланысты
болады. Жаңа заманға сай киім ассортиментін жетілдіру елеулі
кеңейту. Тігін өнеркәсібіне байланысты халық шаруашылығын арнайы
бұйымдармен(жұмыс киім, әскерге арналған киім тағы басқа )
қамтамасыз етеді. Жапай өндірісте киім шығаратын техника мен
технологиялардың өндіріс ұйымдастырудың деңгейі жоғары болып
келеді. Киімді конструкциялау барысында ғылым мен техника өндіріс
дамуының соңғы нәтижелері пайдалануы тиіс. Құрастыру көркем
модельдеу, сосын киімді тігу - ұйымдастырудың кұрделі процесс. Киім
құрастыру оның сызбасы мен пішілуіне тығыз байланысты. Таңдалған
пішімге байланысты матаның ені мен түрі - түсі, мата бетінің бедеріне
мата тығыздығына және адамның дене бітіміне байланысты болып
келеді. Сызбаның торкөздеріне мойын айналымы,иық және жан
тігістері, етек белгілері сызбалары толық түсуі керек.Киімнің пішілуі ең
негізгі бөліктерден тұрады.Жең түбінің биіктігі тігілетін киімнің
формасына байланысты.Сонымен бірге жеңнің
тігілуіне,орналасуына,түріне қарай бірнеше топтары
бар.Мысалы:тұтас пішілетін жеңдер реглан және жартылай реглан
болып бөлінеді.Мұндай жеңнің жең түптері кең келеді.Сонымен қатар
қондырмалы жеңдердің де бірнеше түрлері бар.Жең аузы жеңнің
таңдалуына байланысты:көмкермелі,бүрмелі.әдіпт і.қаттамалы болып
тігіледі.Негізінде адам дене бітімі 3 бөлімнен тұрады,бой биіктігі ,кеуде
айналымы, мықын айналымы.Бұл өлшем адамның жалпы өлшемі
болып есептелінеді. Еңбекке қабілетті әр адамнан терең тәжірибелік
және теориялық білімді іске шығармашылықпен қарауды талап
етеді.Тігін өндірісінің алдында тұрған салмақты мәселелер де тек
білікті мандар арқылы шешімін таппақ.Киім ассортименті оның пішіні
мен селуеті жең және жағасына пішімін айқындайтын үлгі құрылымына
байланысты.
Киім туралы жалпы мәлімет
Жалпы киім ұғымы адамдардың уақытқа және қоғамдық
жағдайларға сәйкес сұлулық туралы белгілі бір ұғыммен бейнелейтін
сәнмен тығыз байланыста болады.Қай заманда болмасын адамзат
алдындағы ұлы мұрат-міндеттердің ең басты-өз ісін, өмірін
жалғастыратын, салауатты ұрпақ тәрбиелеу. Ал ойлы- пайымды,
білімді, мәдениетті, іскер, еңбекшіл азамат тәрбиелеуді адамзаттың
ақыл-ойымен мәдениетінің дамуындағы бағалы байлықтың бәрін
игере отырып, оны бүгінгі ұрпақтың санасына ұстаздық шеберлікпен
біртіндеп сіңіру арқылы ғана жүзеге асыруға болады. Адамзат қоғамы
дамыған сайын бұл көзқарастар өзгереді, яғни сәнде үнемі жаңарып
отырады.Киімді әркім өз бетінше таңдайды, таңдау барысында адам
жеке талғамы мен сән ағымына сүйенеді. Жақсы киіне білуде өнер.
Киім таңдаудағы жақсы талғамды білдіретін кең тараған
анықтамалардың бірі-әдемілік, сәнділік. Сәнділік ұғымы ең алдымен
киім түсі мен сәніне қарай дұрыс құрай білуге тікелей байланысты ,
киімге деген талғампаздық адамның өзіне сын көзбен қарай
алатынының белгісі болып табылады. Киімді жарасымды етіп пішу-
қонымды киімдердің кепілі екенін ұмытпауымыз керек.Сонымен қатар
киім адамды қоршаған ортаның табиғаттың түрлі әсерлерінен
қорғайды оны тұтыну мәні мен бірге қызмет ететін маңызы бар. Киімнің
шығуы адам еңбегінің ерекшелігіне қоғамдық өндіріс пен мәдениеттің
дамуына тығыз байланысты. Алғашқы кезде киімді қазақтар мал
терісінен илеп жүнен тоқып тігіп киетін болған киін бертін келе матаға
жүн салып сыратын болды. Қазіргі кездегі киімдер мынадай түрлерге
бөлінеді: ерекше маталарды қажет ететін өндірістік, арнайы киімдер,
жұмысқа, қыдыруға, саяжай мен куроттарға, әскери адамдардың
теміржолшылардың, спорттық деп және тағы ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Табиғатты қорғау - бұл табиғи жер және су ресурстарын ұтымды пайдаланып, сақтауды және ұдайы өсіруді қамтамасыз етуге бағытталған мемлекеттік, қоғамдық, әкімшілік-шаруашылық, техникалық-өндірістік, экономикалық және заңды шаралар жүйесі. Қазақстанның табиғи ресурстарын қорғау және ұтымды пайдалану. Қазақстан Республикасының Мәжілісі және Үкіметінде табиғатты қорғауды күшейтуге, республикамыздың табиғи ресурстарын ұдайы өсіруге бағытталған бірқатар заңнамалық актілер қабылданып, пайдаланылуда. Әрбір облыстардың жанында осы актілердің орындалуын бақылайтын арнаулы мекемелер бар. Республикада табиғат қорғау прокуратурасы құрылды. Ол Қазақстан Республикасының табиғат қорғау туралы заңдарының орындалуын қатаң кадағалайды. Қазақстанда мемлекеттік ұйымдар торабы құрылған, олардың қызметі бірегей құрамды флоралар мен фауналары бар үлкен аумақты барынша ұзақ сақтауға арнайы бағытталған. Бұл ұйымдар - қорықтар, ұлттық табиғи саябақтар және ерекше қорғалатын аумақтар. Қазақстан Республикасында 2003 жылы ерекше қорғалатын 25 аумақ бар деп есептеледі, олардың қорықтары 10, табиғи ұлттық саябақтары - 10. Бұл табиғат қорғау мекемелері шамамен 3 млн гектар ауданға орналасқан.
1. ер бетіндегі тіршілік иелері атаулылар қорегі және энергияның негізгі көзі болғандықтан, табиғи және су ресурстарын ұтымды пайдалану кез келген елдер үшін негізгі мәселелердің бірі болып табылады. Қазақстанда шөл, қуаң (аридті) және сортаң жерлердің орасан зор аумағы бар. Мұнда табиғи ресурстар шектеулі, соның салдарынан бұл аумақтарды ұтымды пайдалану республикамыз үшін ерекше көкейкесті мәселе болып есептеледі. Сондықтан республика ғалымдарының алдына өсімдіктердің жаңа іріктемелерін жоғары температура және сортаңдық сияқты қолайсыз факторларға төзімділігі артқан жануарлар қолтұқымдарын шығаруды тездету міндеті жүктелуде. Солтүстік Қазақстанның топырақ өнімділігін шұғыл шектеу факторларының бірі топырақты шаңға айналдырып, жеңіл ұшыратын жел эрозиясы болып табылады. Мұндай жерді жыртқан кезде топырақтың жыртылатын құнарлы қабатын жел ұшырып әкетеді. Атап айтқанда академик А. И. Бараев Қазақстанда топырақ өңдеудің эрозияға қарсы топырақ қорғайтын қайырмасыз жырту жүйесін жасап, кеңінен пайдалануда. Бұл жүйеге сәйкес жырту кезінде топырақ қабатын аудармай, арнаулы сыдыра қопсытқыш (плоскорез) арқылы өңдеп, тек арамшөптердің 4 - 5 см тереңдіктегі тамырын қияды, мұндайда өсімдік (паясы) аңызында кесілген сабақтар тік қалпында қалады. Сөйтіп топырақ құрылымы сақталады да, шаңға айналмайды. Топырақты осылай өңдеген кезде ауаға шаң көтерілмейді. Осы технологияның арқасында Қазақстан жыртылатын жерді сақтап, Қазақстанның солтү Орысша-қазақша түсіндірме сөздік: Әлеуметтану және саясаттану бойынша Жалпы редакциясын басқарған э.ғ.д., профессор Е. Арын - Павлодар: ЭКО ҒӨФ. 2006. - 569 б. ISBN 9965-808-89-9
2. Жоғарыға көтеріліңіз↑ Биология: Жалпы білім беретін мектептің, 9-сыныбына арналған оқулық, 2-басылымы, өңделген М. Гильманов, А. Соловьева, Л. Әбшенова. - Алматы: Атамұра, 2009. ISBN 9965-34-927-4
стігінде астықтан жоғары түсім алуға қол жеткізді.[[2]] саты. Ағашты көркемдеп өңдеудің ерекшеліктерімен таныстыру. Материалдарды дұрыс таңдай білуге үйрету, құрал-саймандардың қызметімен таныстыру. Ұлттық қолданбалы қолөнер технологиясын меңгертіп, оқушылардың шеберліктерін шыңдау.
Тәрбиелік мақсаты. Оқушыларды ұлттық қолөнерді қадірлеуді, ұлттық салт-дәстүрді сақтап, қастерлеуге тәрбиелеу. Олардың бойындағы эстетикалық сезімдерін, талғамдарын дамыту.
Дамытушылық мақсаты. Ойлау, салыстыра білу, танымдық қабілеттерін дамыту. Көз алдына елестете білу, кеңістіктік ойлауын дамыту.
Сабақ үлгісі. Аралас.
Сабақтың өтілетін жері. Мектеп шеберханасы.
Керекті құрал - жабдықтар. Арнаулы өрнек кесетін пышақтар топтамасы, ара, сүргі, шапқылар, ағаш балға, әртүрлі пішімді егеулер, құмқағаз, қарындаш, сызғыш, ою-өрнектер үлгілері, көшірме қағаздар,т.б.
Пән аралық байланыс. Бейнелеу өнері, сызу, тарих.
Сабақ барысы
:: Ұйымдастыру кезеңі
:: Үй тапсырмасын тексеру
:: Жаңа материалды баяндау, түсіндіру
:: Сарамандық тапсырмаларды орындау
:: Сабақты қорытындылау
:: Үйге тапсырма
Сабақты болашақта ағаштан жасалатын бұйымның қандай мақсатта қолданылатынын және оның пішімі, көлемі қандай әрі оған қандай ою-өрнек түсіруге болатынын анықтап алу керектігінен бастаймын.
Және де бұл жұмысқа шығармашылықпен қарап, кірісулерін ескертемін.
Жасалатын бұйымды анықтап алған соң оның көрнекті кескінін салып, осы сурет бойынша бұйымның технологиялық картасын сызуды және қажетті материалды қалай таңдап алу керек екендігін түсіндіруден бастаймын.
.Жұмыс барысында техникалық қауіпсіздік ережелерін қатаң сақтауларын естеріне саламын.
Ағаш ою үшін ағаштың көптеген түрлерін қолданады. Тұрмыста қолданылатын ыдыс - аяқтарды жасау үшін терек, көктерек ағштарын жиі пайдаланады. Өйткені олар жұмсағырақ, кесуге, өңдеуге оңай көнеді.
Ағымдағы нұсқама:
Емдік қасиеті. Тәтті, дәмді, суық райлы, іркілген қанды таратады, өкпені тазалайды, ішекті дымқылдандырады. Ауыздың сасуына: қауын тұқымынан қажет мөлшерде алып талқандап, таңертең ашқарынға ауызды ысады немесе балмен араластырып дәрі жасап тіске басса да болады. Бел, аяқ қақсап ауырғанда: 120гр. қауын тұқымын талқандап 10 күн араққа шылап, бір ішкенде 10мл-ден үш күн ашқарынға ішеді. Ішекке ас тоқтап тынышсыздануға 6-15гр. Қауын тұқымын талқандап сумен ішеді. Қауын тұқымы 10гр. , аю балдырған 30гр, жылан қабығын бір дана талқандап, әр ретте 12гр, тамақ алдында ішеді. Соқыр ішек қабынуға: басқа дәрілерді қауын тұқымын қосып ішкізсе, соқыр ішектің қабынуының алдын алады.
Асқабақ. Асқабақ пен дәрмене (жусан түрі) ұрығының ұнтағынан бір-бір ас қасық алып, сол ұнтақты жарты килограмм қара мейізге қосып темір келіде жаншып, осының бас бармақтайын күніне 4 рет глимастасы бар балаға жегізсе, бір күннің ішінде іштегі құртты айдап шығарады.
Асқабақты сүтке қайнатып ас орнына жиі ішсе - бауыр, көкбауыр, қант диабеті ауруларына өте жақсы ем. Ал асқабақ сабағын суға қайнатып ішсе, несепті жүргізеді, бүйрек пен жүректің ісініп ауырғанын қайтарады.
Сөкті -- тарыны ақтап, қауызынан тазартып алады. Тазаланған сөк -- арнайы өңделген тары дәні -- жоғары, бірінші және екінші сортқа бөлінеді. Кейбір сөктің ашқылтым дәмі болады. Оны кетіру үшін тарыны қайнаған суға әбден жуады.
Қарақұмық жармасын буланған немесе буланбаған қарақұмық дәнінен алады. Құрамында сіңімді белоктар, крахмал мол болады. Қарақұмық жармасының белоктары басқа қосылыстармен алмастыруға болмайтын амин қышқылдарына бай. Өндеу тәсілдері мен дон сапасына қарай қарақұмық жармасы ұнтақталмаған тұтас жарма және тез пісетін жарма болып бөлінеді. Ұнтақталған қарақұмық дәні тез піседі. Сұрыпталған жарманы бірінші және екінші сортқа бөледі. Ал ұнтақ жарма сортқа бөлінбейді. Жармадан қоймалжың ботқа әзірлейді, ал сұрыпталмаған жарманы дербес тағам түріндегі кебіртек ботқа, сонымен бірге гарнирге, турамаға пайдаланады.
Асбұршақ. Асбұршақ бағалы, жоғары ақуызды дәнді бұршақ дақылы болып табылады. Қазақстанда аудандастырылған сорттарының тұқымдарына орта есеппен 24-27% ақуыз, 50%-ден астам көмірсулары (негізінен крахмал), айтарлықтай мөлшерде май , күлдік заттар мен дәрумендер (А, В, С ж.б.) болады. Тұқымдары жоғары қоректілігімен және жақсы дәмдік санасымен ерекшеленеді, әр түрлі тағамдар дайындауға бүтін және үгітілген тұқымдар кеңінен қолданылады, консервіленген түрде де пайдалануға болады. Асбұршақтан әр түрлі мал азықтық өнімдер ден (дара азық, шөп ұны, пішен, пішендеме, т.б.) өндіріледі.
IV. Дәнді - дақылдарды жұмысқа дайындау реті.
:: Қауын дәнін алдын - ала жуып, күнге кептіріп алады;
:: Асқабақ дәнін әбден сүртіп, кептіріп аламыз;
:: Таңдалған дәндерді суретке байланыстыра отырып эскиз дайындаймыз;
:: Дәндеріміз жылтыр, әрі әдемі көрінуі үшін түссіз лак ерітіндісімен бояу керек.
V. Сарамандық жұмыс.
:: Эскиз бойынша дәндерді таңдау;
:: Двп-ға алдымен гүлдердің орнын шеңбер етіп белгілеп аламыз;
:: Сол шеңбердің шетінен бастап желім жағып дәндерді реттілігімен жапсырамыз;
:: Гүлдің жапырағын асбұршақпен немесе сөкпен жапсырмалаймыз;
:: Гүлдің құмырасын қарақұмықпен жапсырмалаймыз;
:: Желімді қолдану кезінде қауіпсіздік шараларын есте сақтау керек;
:: Эстетикалық талғаммен бұйымды түрлендіру.
Қорытынды .
:: Әр оқушының жасаған бұйымын қабылдап, баға беріп, жіберген қателіктерін қайта түсіндіру;
:: Қорытынды сұрақтармен сабақта бекіту;
:: Жұмыс орнын, құрал - жабдықтарды тазалап кету.
абақтың тақырыбы: Сән туралы түсінік.
Мақсаты: Жалпы сән туралы жан - жақты түсінік беру. Жалпы түс үйлесімділіктері мен киім кию мәдениетін қалыптастыру.
Білімділік: Оқушыларды сән, стиль, костюм, силуэт ұғымдарымен таныстыру.
Дамытушылық: оқушыларды талдау жасауға және киім стилінің ерекшеліктерін ажырата білуге үйрету.
Тәрбиелік: оқушылардың эстетикалық талғамдарын қалыптастыру, өзара көмек көрсетуге тәрбиелеу.
Сабақтың түрі: аралас.
Сабақтың әдістері:
:: Суретті - түсіндірмелі (әңгіме, дидактикалық материалдармен жұмыс, үлгілерді көрсету)
:: Репродуктивті (зертханалық жұмыс, өз бетінше жұмыс)
:: Жартылай ізденісті
Көрнекілік және құрал - жабдықтар: суреттер, сән журналдары, оқулық, дәптер, қарындаш, қайшы, желім.
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі.
ІІ. Жаңа тақырыпты баяндау.
Қазіргі кезде кез келген адамның өз қалауынша сәнді киінуіне мүмкіндігі бар. Тіге білетін және осы іске қызыққан адам өзіне ыңғайлы және сәнді бұйым тігіп кие алады.
Киім өзінің бастамасын алғашқы қауымдағы шөптен жасалған белдік байламдардан, жануар терісінен денесіне жапқан жабулардан алады. Киімді суықтан, ыстықтан, жараланудан, сырып кетуден сақтап қалу үшін киді. Киім үшін тек тікелей табиғаттан алынатын, өңдеуді қажет етпейтін материалдарды ғана пайдаланған. Мұндай киім қарапайым болған және не жыныстық не әлеуметтік жағынан айырмашылығы болмаған. Тарихи кезеңдерге байланысты адам қауымдарға бөліне бастағаннан кейін, киімді түрлі жыныстық, әлеуметтік, мүліктік белгілері бойынша бөліп қарау туындады. Осыған орай, костюм өзінің жетілуінің ерте кезеңінен бастап адамның қоғамдық өмірінде болып жатқан барлық өзгерістерін көрсетеді.
Сән ( франц. Moda, лат. Modus - өлшем, әрекет тәсілі)- киім кию мәдениеті, өмірдің әр түрлі сферасында жеке талғамның уақытша үстемдік етуі.
Костюм ( франц. Costume - киім - кешек ) - белгілі бір ұлттың, дәуірдің, әр түрлі қоғамдық топтардың тұрақты киім үлгісі. Киім үлгілерінің пішіндерінің алмасуы қоғаммен бірге өзгеретін әр дәуірдің эстетикалық идеалын, көркемдік бейнесін көрсетеді.
Стиль ( лат. Stylus) - мәнер, сипат, ерекшелік. Сонымен қатар стиль сол дәуірдің мәдениетін, сұлулық туралы түсінігін, қоршаған ортаға қарым - қатынасын көрсететін тұрақты, анық, ерекшеленген дәуір тілі.
Киімде бірнеше: классикалық, спорттық, романтикалық және фольклорлық стильдер болады.
Классикалық стиль - келісті, іскерлі, элеганттты (өзгермейтін стиль) салыстырмалы түрде тұрақты, сән әлеміндегі өзгерістерге онша беріле бермейтін киім түрлері кіреді.
Оның негізгі белгілері - форманың тұрақтылығы, адамды іскер, ұстамды етіп көрсету, мінсіздігі, қолайлылығы, беріктігі.
Ерлердің классикалық киімдеріне - костюм шалбар немесе тек шалбардың өзі, жакет - костюм, ағылшын пальтосы, плащ, ал әйелдердің классикалық киіміне - жеңді көйлек жакетімен, белдемше, блузка немесе жакет, шалбар мен жакет - жейде кіреді. Қазіргі кезде классикалық киімдер аясы ерлер үшін де, әйелдер үшін де трикотаж күртешелердің ештеңеге міндеттемейтін еркін түрлерінің енуіне байланысты біршама кеңеюде. Әйелдер киімінің құрамына ерлер пиджагі, жейдесі, шалбары түпкілікті енді.
Классикалық стиль:
:: Қимылға кедергі келтірмейді, ыңғайлы;
:: Нәзік реңкті немесе ұсақ суретті жоғары сапалы мата;
:: Түстері қатты ашық емес және нәзік;
:: Аксесуарлары мен әшекейлері ұстамды;
:: Орташа өкшелі немесе өкшесіз жайпақ аяқ - киімдер.
Спорттық стиль - демалыста, спортпен айналысқанда, саяхатқа шыққанда киюге ыңғайлы киімдер. Жалпы спорттық стильдегі киімдерде адам өзін еркін және ыңғайлы сезінеді.
Романтикалық стиль - әдемілік, ерекшелік, сүйкімділік немесе нәзіктікті әдеттегіден тыс бөліп көрсетеді. Романтикалық стильдің ерекшелігі - қатпарлар, желбіреушелер, шілтерлер, банттар жиынтығынан тұрады.
Фольклорлық стиль (этникалық стиль) - ұлттық сипаттағы осы заманғы киімдер. Бұл стильде ұлтық ою - өрнектер, кестелер, қол жұмысының көптеген элементтері кеңінен пайдаланылады.
Қазақстанның қазіргі сәнгерлері (модельер) ұлттық киімдердің дәстүрлерін сақтап дамытуда. Көненің құндылықтарын біздің заманымызға жеткізуге тырысады.
Қазіргі заман өзінің тұрмыстық киім стилі, өзінің таза көрінісін сирек қолданады. Көбінесе стильдердің араласуы кездесіп отырады. Бұл құбылыс эклектика деп аталады.
Қазіргі сәнді демократияшыл десе де болады. Ол таңдау идеясы мен еркіндігінің көптігімен, яғни әр түрлі стильдермен, пішіндермен, үлгілермен, сондай - ақ әр түрлі көлемдерімен және алуан түстің гаммалығымен ерекшеленеді.
Костюм - өнер туындысы. Ол адамзат мәдениетінің даму кезеңдерін көрсетеді.
Ал қазіргі заманғы костюмдерді шартты түрде қарапайым геометриялық мүсіндерге жатқызуға болады.
Силуэт ( siluett деген француз сөзі) - ұзындығы мен ені бойынша адам мүсінінің пропорциясына жақындау келетін геометриялық фигуралардың бірін беретін киімнің кез келген бөлігінің сыртқы кескіні. Силуэттің мынадай түрлері болады:
Түзу силуэт өзінің ерекшелігі бойынша тіктөртбұрышқа немесе шаршыға жақындау.
Трапеция силуэті үстіңгі жағы тар, төменгі жағы кең трапецияны елестетеді.
Үшбұрыш төменгі жағы үшкірлеу келеді де, үстіңгі жағы кеңейіп келген үшбұрышқа жақын.
Сопақ және Жартышар силуэттері геометриялық сопақ мүсінді елестетеді. Бұл силуэттерді екі геометриялық фигуралардың қосындысы деуге болады: жартылай сопақ дене төменгі бөлігі төртбұрыш.
Бұйымның ұзындығы мен енінің ара қатынасы, бұйымның жалпы көлеміне қарай әрбір бөлшектің өлшемі келесі бөлшектің өлшеміне байланысты алынады. Мысалы: үсті қысқа, төменгі жағы ұзын,; үстіңгі жағы ұзын, төменгі жағы қысқа; үсті мен төменгі жағы бірдей.
Костюмді композициялауда түс үлкен рөл атқарады. Түсті дұрыс таңдау киім моделін жасауда көп көмегін тигізеді.
Қазіргі заман жеткіншектерінің киім үлгілері, көңіл - күйді көтеріңкі етіп көрсететін қанық түстермен және спорттық, фольклорлық еркін стильде болуымен сипатталады.
Оқушылар түстер үйлесімділігін көз алдына келтіріп, елестете алуы керек. Үйлесімді түстер: Қара - қызыл, қара - ақ, жасыл - сары, қоңыр - сары, ақ - сары т. б.
ІІІ. Зертханалық жұмыс
Сән үлгілерін салу, өздері құрастырған сән үлгілерін көрсету, сипаттау.
ІV. Ағымдағы нұсқаулық
:: Жұмыс орнының ұйымдастырылуын тексеру
:: Жұмыс тәсілдерінің дұрыс орындалуын тексеру
:: Техника қауіпсіздігінің ережелерін сақтау.
V. Материалды бекіту
1. Сән, стиль, костюм ұғымдарына анықтама беру.
2. Классикалық стиль дегеніміз не?
3. Спорттық стиль дегеніміз не?
4. Романтикалық стиль дегеніміз не?
5. Фольклорлық стиль дегеніміз не?
Соңғы нұсқаулық
:: Қателіктер мен оның себептеріне талдау жасау
:: Сабақты қорытындылау
:: Баға қоюҚазақ халқының қол өнері көне замантарихымен бірге дамып, біте қайнасып келе жатқан бай қазына. Оның бір ұшығы туысқан Орта Азия халықтарының жәнеорыс халқының қол өнерімен де ұштасып жатыр. Қол өнерінің басты бір саласы -- киім тігу. Ерте заманнан күні бүгінге дейін өзінің қадір-қасиетін жоймай, қол өнерінің озық үлгісі ретінде ғана емес, әрі әсем, әрі ыңғайлылығымен де пайдаланудан қалмай келе жатқан қазақтың ұлттық киімдері әлі де аз емес. Олардың кейбіреулерін ескінің көзі қарттар күнделікті киіп жүрсе, енді біреулерін қыз ұзату, келін түсіру тойларында ойын-сауыққа пайдаланады (қалындыққа сәукеле кигізу) , сондай-ақ көпшілігі театрлардың арнаулы заказы бойынша тігіліп жүр. Алматыдағы Қазақстанмагазинінде, облыс орталықтарында ұлттық киімдер (шапан, мәсі , бөрік, қамзол т. б.) сатылады. Қазақтың ұлттық киімдері -Еуразия даласын қоныс еткен көшпелі ел қазақтардың басқа халықтарға ұксамайтын киім үлілері табиғи ерекшеліктер мен көшпелі тіршілікке сәйкес қалыптасы. Қазақы киімнің барша сымбаты мен оюөрнегінде, әрбір әшекейінде халқымыздың тарихының, ой-дүниесінің қайталанбас көрінісі бар. Ол - біздің ұлттық мәдениетіміз. Қазақтың шеше көрген тон пішер,- деген сөзінің айна қатесіз
Өз ұлтымыз қазақ қыз киімдерін жаңарту мақсатында шеберлердің өнерлілердің
Жақсы киім - жетілген қоғам белгісі. Бұл -
Адам әрдайым қоғамда, ортада өмір сүреді, сондықтанда тек өндірісшілерге
Мода - деген сөз біздің тілімізге шет тілден енген
Бұл ойды әрі сабақтай түсетін болсақ сән үлгілерінің басты
Ел ішіндегі қазақ қыз ұлттық киім сипатын табу және
Аты әлемге мәшһүр француздың Жан Контонның модаға немқұрайлы емес,
Киім - жетілген қоғамның белгісі деп есептейтін болсақ, еңбектеген
2 бөлім. Қазақ ұлттық киім сән үлгілерінің теориялық негізі.
2-1. Ұлттық қазақ қыз киім тарихы және жаңаша сипаттау
Орта Азия және Қытаймен арадағы сауда саттық нәтижесінде қымбат
Қоршаған орта мен климат жағдайлары, кәсіби шаруашылық негіздері мен
Ойланып ойға кеттім жүз жылғы өткен,
Тон қабаттап кигеніме шиден шекпен.
Жейде дамбал ақ саннан, жарғақ шалбар,
Жырым балақ, матамен әдіптеген.
Мықшима аяғымда былғары етік,
Киіз байпақ тоңдырмас ызғар өтіп.
Үлкен кісебелімде жез салдырған,
Шақпағым, дәдәпуіп жарқ - жұрқ етіп.
Күлпәрә басымда пұшпақ тұмақ
Ішкі бауын өткізген тесік құлақ
Тобылғыдан кесіп ап жіппен қадап
Артын белге қыстырған бар құрысқақ
Қазақ киімдерінің түрлі үлгісі көп. Кейбірінің сырт көріністері мен
Біріншісі арзан, бірақ шаруа жұмысына берік материалдардан қарапайым үлгіде
Қазіргі өркениетті заманда ұлттық нышандарымызды айқындай түсетін егделерімізге де,
Композициялық сәулелер
Қазақта қайсы бір түстердің символдық мәні бар
Көк түс - аспанның символы.
Қызыл түс - оттың, күн көзінің символы.
Ақ түс - ақиқаттың, қуаныштың символы.
Сары түс - ақыл парасаттың, қайғы - мұңның символы.
Қара түс - жер символы.
Жасыл түс - жастықтың, көктемнің символы.
Демек бояу мен түсті таңдап орналастыру тарихында әрбір елдің
Қазақта қазақ қыз киімдері әшекей, ажар жағынан ел салты
Қос етек бұраң бел
Қуалай соғар самал жел, - деген өлең шумақтары қыз
Мысалы: ақ шәлі жібек, ақ ләкүнгі, ақ торғын, ақ
Қос етек көйлек әдетте ұзын, кең, оның жеңінің ұшы
Қазіргі өлшеммен алғанда бір қос етек көйлекке 6 -
Қазақ халқының ұлттық киімі ілгілері көшпелі тұрмыс пен құбылмалы
Үкілі камшап, бүрмелі көйлек
Тұрғандай өзі қимылсыз билеп
Иықтан шамың төгіліп жерге
Күмістен шашбау жарасып белге
Қиылған қасың қарақат көзің
Жүректі баурап астар сезім
Тал, бойы нәзік қызғалдақ гүлдей
Жүрегің нұрлы шуақты күндей -
деген өлең шумақтарында да қазақ қызының бейнесі көркем суреттелген.
Ұлттық киім ұлағаты
Енді міне тәуелсіз мемлекет атанып, көк аспанымызда көк байрағымыз
Осы орайда қазақтың ұлттық киімдерін бүгінгі ұрпаққа қайта жаңғыртуға
Жалпы, біздің бәрімізге де Қазақстанның әрбір аймақтарында, тіптен әрбір
Көненің көзіндей болып бізге сонау ғасырлардан жеткен ұлттық киімдеріміздің
Өзімнің киім саласындағы ұзақ жылдар бойы жинаған тәжірибеме сүйене
Ықылым заманнан адамдар алғаш аң терісін алып, өздеріне жамылуды,
Әуел баста тек суықтан қорғану, бойды жылыту үшін керек
Талай тарихымыз жыр кестесіне төгілген қазақтың Батырлар жырын қарасаңыз,
Алдымен суықтан кейін дұшпаннан қорғану үшін қажет баған киімдер
Жұмыр жер дөңгелеп жүр десек, оның алып төсін мыңдаған
Қаншама ұлт болса, соншама ұлттық киім үлгілері қалыптасқан. Өйткені,
Жылдар көші жылжыған сайын ұлттық киімдер дами түскен, үнемі
Қазақтың ұлттық киімдері де өзінің сипатымен, сырымен, сұлулығымен, сәнімен
Этнографиялық ассортиментімізді түгел қамти отырып бүгінгі күні енді, осы
Көйлек - Гүл жердің көркі, қыз елдің көркі деп
Тұтастай тігіліп мығыннна тобыққа дейін төгіліп тұратын көйлектер әдетте
Көйлектерді сыртынан біз бұған дейін толық сипаттап кеткен камзолдар
Ойын - сауыққа, той - думанға арналған бір киер
Жиын - тойларда киілетін көйлектердің ұзындықтары да ерекше болған.
Міне, ежелгі қазақ қыздары мен әйелдерінің ұлттық көйлегі тігілетін
Қазіргі мода талаптары мен ұлттың дәстүрлері сәтті ұштастырғанымды мақтаныш
Мен енді талғампаз тұтынушы қауымына ұсынатын көйлектермен жақынырақ таныстырсам
:: Көргенде көгілдір түрі көз тартатын, көктемгі қырдың үлбіреген
Бұл комплекстінің көйлегі ақ атластан тігіледі. Ол мықыннан қосылатындай
Көйлек тізеден төмен және қос етек болып тігіледі. Олардың
Кәжекей түкті велюр матадан тігіледі. Оның астары міндетті түрде
Кәжекейді толық әшекейлеу керек. Әсіресе ою - өрнекпен алдыңғы
Кәжекейдің (бешпеттің) барлық жиектері ақ паршамен көмкеріледі. Тура жаурын
Бұл үлгіні бойжеткен қыздың бас киімі толықтырып тұр. Оның
Мың құбылған бишіге немесе домбыраны қолға алып топ алдына
Көйлек мықыннан тігіледі. Көйлектің мықын тұсы шыжымдалып жиналған, ал
Жеңі тік, жең ұшы бөлек манжетпен безендірілген. Артынан
Камзолдың астары бар. Ал өзі үшін пүліш пайдаланылады. Ортасынан
Камзолдың алды тегіс Y әрпі тәріздес оюлармен безендірілген. Ол
Бұл кешенді тақия толықтырылады. Ол да камзолдың пүлішінен. Сол
Кәжекей - жеңі жоқ, жағасы кеңірек ойылған, белден төменірек
Бас киімдер -қазақтың соңғы жетпіс жылға дейінгі ұлт ретіндегі
Қазақ халқының ұлттық киімі үлгілерінің көшпелі тұрмыс пен құбылмалы
Жалаңбас жүрмеудің эстетикалық, экологиялық негіздері бар. Мың жылдық тарихында
Осы киімдер ғана қазақтың басын күн өтуден немесе аязға
Оның үстіне ұлттық этикалық нормаларында бас киімдерге де өзіндік
Табиғатпен етене өскен халық бас киімге де өзінің ежелгі
Бас киімге қарап сол кездегі адамдардың қоғамдағы орнын тануға
Қоғамдағы орынды айтқанда әркімнің өз кәсібіне қарай әр түрлі
Мәселен, елді жаудан қорғайтын батырлар ұрыста қаны кетпес үшін
Қыздар тақиясы. Оның біз жаңа сипаттама беріп кеткен ер
Қыздар тақиясының жоғары жағы не дөңгелек кону, не қырлы
Қазақтың үкідей үлбіреген, не болмаса тотыдай таранған деген қыздарға
Жалпы әйел затының ұлттық бас киімдерінің атаулары: тақия, бөрік,
Аяқ киімдер. Қазақ халқының ұлттық киімдерінің бір тобы -
Әрине ол кезде ауыл - ауылда ойнап жатып, арнайы
Қазақ әсіресе, қызын ұзатарда оның жүгін жылдап жинап, қалыңдықтың
Ұлттық аяқ киімдердің түрлері: етік, кебіс, мәсі.
Кебіс. Қазіргі әйелдер туфли сияқты аяқ киімді атамыз қазақ
Қазақ жатқа жалаң аяғын көрсетпейтін болғандықтан, бұл кебістің үсті
Жалпы аяқ киімдердің сәнді болуы бүкіл кастюмнің ажарын ашады.
Етігің тар болса - дүниенің кеңдігінен не пайда демекші,
Сәндік қолданбалы өнер
Сәндік қолданбалы өнер деп тек қана практикалық жағынан емес,
Сәндік қолданбалы өнердің түрлері: керамика (терракота, майолика, фаянс, фарфор),
Сәндік қолданбалы өнер технологиясы:
Нұсқалы ою немесе ойма (гравировка);
Оймалық немесе тереңдітілген ою;
Биік рельефті ою;
Жазық рельефті ою;
Жарма, қиық немесе селдір ою;
Көлемді ою немесе мүсіндеу.
Қазіргі заманғы сәндік өнері:
Қазақ халқының аса құнды сәндік, көркемдік мұралары - талантты
Халықтың қолданбалы өнерінен үйренуіміз көп, ол әмбебап, өзіндік ерекше
Қазақтың халықтық қолөнер шеберлері әрбір қазақ қызы мен әйелі
Қазіргі кезге дейін сақталып келген, басқа халықтар да пайдаланған
Ою-өрнек шығу тарихы
Ою дегеніміз не?
Әрине, ою - өрнектің бір түрі. Қазақтың ою және
Ғалымдар зерттеуіне сүйенсек, бұл өнер бізге ежелгі көшпенділерден жеткен.
Оюдың мән - мағынасы. Оюдың әрбір элементінде, көркем өрісі
Демек ою-өрнектердік шығу тарихы олардың сюжеттік мазмүны мен атаулары
Қазақтың ою-өрнектерінің түрлері де, атаулары да көп. Біз сол
Ғасырлар бойы ұрпақтан ұрпаққа, бір шебердің ұсталық, іскерлік мәнерінен
Қазақтын ұлттық ою-өрнектерінің түпкі негізін іздестіру ісінде Т. К.
Түрлері Мысалдар Суреттері
1. Зоомофтық қощқармүйіз, құсқанат
2. Өсімдік тектес арпабас, сегіз жапырақ т.б.
3. Геометриялық ирек, сызық т.б.
4. Космогониялық айшық, жұлдызша т.б.
Ертеде қазақтар ою-өрнектерді адам ойын бейнелі жеткізу үшін де
Сыңарөкше. Жоғарыдағы "сыңармүйіз" оюында айтылғандай, мүйіздің бір сыңары етіктің
Шығыс Қазақстан облысының Таврия ауданында түратын Сертпен деген қарт
Қазақтың осы күнгі ою-өрнектерін қарт шеберлер екіге қарайды. Біріншісі,
Өю-өрІІектсрдің өрбу тарихы (Т. К. Бәсеновтын мәліметі).
Қазақ ұлттық сәндік қолданбалы өнердегі педагогикалық шақтар.
Педагогикадағы дидактикалық тәсіл. Ол ақпараттың дәрістің үгіт - насихаттың,
Бұл дидактиканың басты қағидаларының бірі болып саналады. К -
Осыған орай оқу барысында кинопроекторлар, кинофильмдер, теледидар, оптик, аспаптар
Ұлттық мектептерде білім беру үрдісін шартты түрде бірінші -
Осы тұрғыдағы ұлттық мектептің мәдени біріктіруші және мәдени түлетуші
Екінші: ұлттық құндылықтар жүйесін сақтау.
Үшінші: жас ұрпаққа білім беру барысында бір жағынан, бүгінгі
Нағыз ұлттық білім деп - белгілі бір этностық ұйытқысы
3-бөлім. Ұлттық киім сән өнерінің практикалық негіздері.
3.1. Техника қауіпсіздігі
Тігін өндірісіндегі қауіпсіздік ереже
I. Қол жұмыстары
1. Жұмыс орны таза болу керек және қажет құралдардан
2. Міндетті түрде оймақ қолдану керек.
3. Инені арнайы ине түйрегішке түйреу керек, ауызға салуға
II. Машина жұмысындаға қауіпсіздің ереже
Жұмыс бастар алдында машинаның жөнді екенін тексеріп, ақауы болса
Жұмыс кезінде қолды дұрыс ұстамаудан саусақты инемен шаншып алуы
Кәсіптік үстелдің аяқ басар жерінде резеңке төсеніш бекітілу керек.
Машинаның айналып тұрған бөлігі жанына қайшы және басқа жаттарды
Электродвигательді өшірмей тұрып машинаны тазалауға және майлауға болмайды. Сондай
Жұмыс істер алдында бірінші жұмыс киімін ретке келтіріп алу
Тоқ үтігімен жұмыс істеу кезіндегі қауіпсіздік ереже
Жұмысты бастамас бұрын үтіктің үтік тұғырын тексеру керек.
Ысып тұрған үтіктің суға немесе су бүркіп суытіға болмайды,
Үтікті электр бауының үстіне қойуға болмайды. Электр бауының сырты
Ауызбен су бүркуге болмайды, арнайы кисточка қолдану керек.
Аяқ астында резенка төсеніш болу керек.
3.2. Қазақ қыз ұлттық киім сән үлгілерінің конструктивті ерекшеліктері.
Модельдеу саласында әртүрлі жобаларды іске асыру үшін ең алдымен
Модель дегеніміз латын тілінен аударғанда үлгі, өрнек деген ұғымды
Киімнің функциялары. Қазіргі заманғы киімнің конструкциясының әр түрлілігінің
Қазіргі заманғы киімге көп талаптар қойылады. Ол көптеген функцияларды
Қазіргі заманғы киімнің классификациясы. Киімнің қорғаушы функциясы қазіргі заманғы
Тұрмыстық киімдер класына ағзаны қолайсыз климат жағдайларынан қорғайтын киімдер
Спорттық үлгідегі киімдер спортпен шұғылдануға арналған бұйымдарды біріктіреді.
Өндірістік киім ағзаның сыртқы ортаның және өндірістік ортаның қолайсыз
Подкластарға-эксплутация шарттары бойынша сыртқы жеңіл киімдер және баскиімдер жатады.
Подгруппаға (бөлімше) жынысына және жас мөлшеріне қарай мысалы, ерлер,
Киім түрлері маусымдық белгілеріне қарай қысқы-жазғы барлық мезгілге болып
Киімге қойылатын талаптар және оның сапасының көрсеткіштері.
Киімнің өзгеруімен қатар оған қойылатын талаптар да өсті. Қазіргі
Қазіргі талаптарды өңдеуге өндірістік тауарға қойылатын талаптарда мамандар классификацияны
Бұл талаптардың талаптарға жиі-жиі бір-бірімен қарама-қайшы келіп қалады. Сондықтан
Қазіргі өндірістік өнеркәсіпте ең басты көрсеткіш тауардың сапалы болып
Тұтынушылық талаптар.Тұтынушылық талаптар негізінде жасалған көрсеткіштер 40 балдың 27-сін
Киім өзінің өлшемімен, пішінімен, конструкциясымен, материалымен ең алдымен, негізгі
Сонымен, бірге киім тұтынушының эстетикалық талаптарын қанағаттандыру керек, суретшінің
Киімге қойылатын эксплуатациялық талаптар. Сапаның қазіргі заманғы түсінігі көп
Киімге қойылатын техникалық талаптардың ең бастыларының бірі эксплуатация процесі
Өндірістік талаптар. Киімге қойылатын өндірістік талаптар бұл унификацияның стандартизациясы,
Стандартизация нәтижесінде өнім жауап беретін анықталған міндеттер бекітіледі. Бұл
Өндірістік киімнің ерекшелігі, оның түрлілігі, пішіндерінің өзгеріп тұруы, қабаты
-------------- (унификацияда) пішіні мен бөлшектерінің өлшемі біртұтастыққа келтіріледі.
Барлық санаулы шаралар көп бейнесі типтер мен киім конструкция
Конструктивтік талаптар - жалпы киімге байланысты талаптардан қазіргі заманға
Жаңа үлгідегі киімдерді өнеркәсіпте жобалау - Егер өнеркәсіп бұйымдардың
Киімді жобалау 5 сатыдан тұрады:
Техникалық тапсырма.
Техникалық ұсыныс.
Эскиздік жоба.
Техникалық жоба.
Жұмыс құжаттарын зерттеу.
1 - саты техникалық тапсырма негізгі жұмыстары киім конструкциясының
2 - сатыда келесі жұмыстар жүргізіледі: ұқсас үлгілердің таңдамалылығын
3 - сатыда жобаланатын бұйымның әртүрлі варианттарын композициялық және
4 - сатыда макетті дайындау, техникалық есепті шешу, киім
5 - сатыда техникалық бейнелеуді құрастыру негізгі және қосымша
Б - 174.
См - 37 - 18,5
СкΙ - 88 - 44
СкΙІ - 90 - 45
Сб - 78. - 39.
См - 89. - 44,5
Ек - 51. - 20 ?
От - 17. - 8,5.
Ұкб - 55 - 53
Ұкб1 - 45 - 42.
Бк - 24 - 24,3
Еа - 46 - 23 - 18
Ұаб1 - 44 - 39,3
Ұаб - 40 -
Бк1о - 21, 23 -
Бк1а - 39 - 42,1
Ұм m - -
Еи - 12 - 13
Аи - 31 - 30,5.
Көйлек құрастыру
Негізгі торының ені
Аа1 = СІІІ + Пк = 45 + 6
Арқаның енін табу.
Аа = Еа + Пеа = 18 + 1,5
Кеуденің ені.
а1 а2 = Е4 + Пек + (СкΙІ
Қолтық ойындысының ені.
аа2 = Аа1 - (Аа + а1а2
Кеуде сызығын табу.
АК = Бк1оІІ + П к1 бос + 0,5
Бел сызығы.
АБ = Ұ аб + П ұаб =
Мықын сызығы
Бм = =
АЕ = Ұмт + М = 120
ААо = 0,5 см оңға
Артқы бойдың құрасты.
АЖ = 0,4 · Ұаб = 0,4 ·
Қынама силуэт.
Бб1 = 1,5 см.
Мойын ойын құрас.
АоА1 = ( + Пме) =
Мойын ойын. терең
А1А2 = + Пм биік
А2И = Е4 + П бүк = 13 +
доға
б2 И = Б к 4 + П4 ж
Е4 = - бүкпенің орта сызығы.
белде Б2.
Алдыңғы бой
К1К6=От+(0,51)=8,5+0,=9 см
Б1А3=Ұкб1 + Пұқб=42+1=43
А3А4=А0А1=7
А3А5=А3А4+(12 см)=7+2=9
А4К7=Б725 доға жүргізеді.
Қиылыстырады А6 нүктесіне
Бүкпенің ені
А6И7=2*(СКII - CKI) + 1 = 2* (46 -
Алдыңғы бой қолтық ойындысы, иық қиығы
К3К4=К2И2 - (1-2)см = 21 - 2 = 19
К3И5= 0,3 * К3И4 + (1 + 2)см =
К3 бис жүрг.
К34 = 0,2 * Ек0 = 0,2 * 10,7
А4*И6= Еп=13 доға
И5 нүктесі И4 арқылы солға қарай жағы доға жүргізіледі.
И7К7 = К7А7
А7 нүктесі және А4 нүктесін қосады. Иық қиығы келесі
А4; А7; И7;И6
И6 нүктесі және И5 нүктесін қосады, ортасын табады.
И62 = 0,5 * И6И5 - 6
Бүйір қиығының құрастырылуы
М1М4 = (Смқ + ПмқҚ - М2М3= (50+4) -
Етек сызығы бойынша бүйір қиығының орналастырады.
Е1Е4=М1М4 + (1+6) см = 32
Қондырма тік жағаның құрастырылуы
О нүктесі тік бұрыш құрады. О нүктесін жоғары қарай
1) ОВ = 35.
О нүктесін оңға жағаның ұзындығын белгілейді. Ол алдыңғы жағын
Ұж=Ұжең+Ұм.орт
В нүктеден ОА сызығына параллель.
А нүктесінен ОА - ға перпендикуляр.
Қиылысқан нүктеден А1 нүктесін белгілейді.
В нүктесінен ОА паралелль.
А нүктесі ОА - ға перпендикуляр.
АА2 = 2 - 3 см.
О нүктесі А2 нүктесіне қос.
А1 нүктесі перпендикуляр ОА2
В нүктесі ОА2 - ге параллель А3 нүктесіне.
Жең құрастыру
О1О2 = ОО1 - 2,5 см.
О1О2 =
Е жең = Ап + ПАп2
О1О2 = ОО1 - 2,5 = 20 - 2,5
Жең ұзындығы
Жең доғасы
И611= 1 см оңға
О2О51 - О52 = 2; 2,5 биссектриса жүрг.
О2О6И34 - О63 = 1; 2 см биссек.
Жеңнің төменгі доғасын өндеу.
И34; 3; О2; 2; 1.
И611 = 1 см солға
И31 И311 = 1 см оңға.
Ра6 = 2,5 см алд. бытд.
РаК4 = 0,5 · К2 К3 = 0,5 ·
К4 (·) ж (О31 (·) қос
4 - 5 (·) бисс И6 РаК4,
Ра (·) бисс жүргізіледі оңға И61 Ра Р1
Ра61 = Ра6 = 2,2.
Р1 Р11 = 0,5 - 1
Ұ3Ұ4 = =
Иықтың тұсы.
И31Ш =
Жең құрасты.
Ұ11 = Ұ2Ұ21 = 1 - 1,5 төмен.
Ұ4, Ұ21, Ұ, Ұ11, Ұ3.
3.3. Технологиялық ережелер
Тігін өндірісінде киімдер негізінен екіге бөлінеді: өндірістік және тұрмыстық.
Осы технологияны пайдалана отырып Ұлттық нақышта қазақ қыз көйлегін
Матаны тегіс стол бетіне жайып, киім бөлшектерінің дайын үлгісін
1 - ші өлшемге дайындау деп - киім адам
Сонымен қатар, қол тігістеріне көктеп тігуден басқа, қиғаш тігіс,
Машина тігістері. Машина тігістерін бастамас бұрын ұлттың нақышта қазақ
Жұқа атлас матадан тігілген.
Селуэті қынама.
Бел сызығы бойынша бөлек қиылған.
Жағасы тік.
Қондырма жең.
Етегі трапеция. Сырты төрт бөлек қиғаш бөлшектер (желбіршек).
Жоғарғы бөлік алдыңғы бет тұтас, артқы бет екі бөлшек.
Жеңі ұзын манжетпен өңделген. Кәжекейді сыртқы түрде сипаттау.
Артқы бет тұтас бір бөлшектеу.
Алдыңғы бет екі бөлшектен қаусырма артқы бойда түймеленеді.
Қынама селуэтті.
Жеңі жоқ.
Етегі мықыннға дейін.
Ұлттық нақышта қазақ киімін өңдеу.
Қиықтардың өңделуі. Бөлшектердің қиықарының шеттерін созылудан сетінеуден сақтау үшін
Қиықтарды ең кең тараған өңдеу арнайы машинада торлау. Табиғи
Бүкпелерді өңдеу.Бүкпе бұйымға адам тұлғасына сәйкес форма беру үшін
Тік жағаны мойын ойындысына қондыру
Жағаның және мойын ойындысының бақылау белгілерін анықтайды.
Бұйымның теріс жағын жағаның ішкі бөлігін оң жақтарын беттестіріп,
Тігістің әдебін жағаға қарай қайырып үтіктейді.
Жағаның сыртқы бөлігінің төменгі иығын 0,5 - 0,7 см
Қондырма жең. Қондырма жең модельге байланысты ұзын және ұзына
Жеңді қолтық ойындысына оң жақтарын беттестіріп айналдырыа тігіп шығады.
Ылғалды жылумен өңдеу
Киім бөлшектеріне тиісті форма беру үшін, уақытша тігістердің ізі
3.4. Материалтану
Материалтану деп - материал талшықтардан құрастырылады. Талшықтар деп ұзындығы
Талшықтар қарапайым және құрама деп екіге бөлінеді.
Кәсіпорындарда өндіріледі.
Жаңа маталар одақтың немесе республикалаық министрліктер бекітетін техникалық жағдайларға
Маталардың сыртын анықтау.
Маталардың сыртын оның сапасымен сипатталады. Маталардың сорттылығы стандарт нормаларына
Мақта және штапель маталар үшін
Жүн маталар
Жібек маталар
Зығыр маталар.
Осы маталардың ішінде көйлектік маталар ең көп таралған.
Көйлекутік маталар - жібек маталар сияқты жылтыр баспалың. Негізі
Маталардың түрін ажырата білу үшін оның созылғыштығын қолмен ұстау
Ұлттық нақышта қазақ көйлегі
Осы аталған материалдардың жібек мата тобының ішінде жібек талшықтары
Атлас матасы ауа өткізгіш мата. Адам денесін ульта күлгін
Маталардың ассортементі өте көп және әр түрлі тоқыма өнеркәсіпте,
Артикула дегеніміз техниканың жағдайымен жасалынатын мата түрі. Артикуланың сандық
Матаның аты біреу болуы мүмкін бірақ артикулы әр түрлі.
Жібек матасы талшықтың құрамы бойынша 8 топқа бөлінеді. Біз
Атлас матасының жаккордты түру артикулы 33001.
Атлас матасы жұқа әрі тығыз таңылғандықтан, машина тігісінде №100-110
Қазақ қызының кеудесі жабық әрі ауа - райының қолайсыз
Түкті маталарды тігу күрделі. Қиғанда түктерінің бағытын ескеру керек.
Ы.Ж.Ө- де арнайы кадро лента қолданылады.
Жиделік матала басқа талшықтар араласқан синтетикалықтар жіптерден тқылған маталар.
Артикулы 30001 - 37991 аралығы.
Ұлттық киімдерімізде жаға, манжеттер формаларын сақтау үшін қосымша желімді
Қорытынды
Қолөнері - мол өнер дейді халық. Қазіргі жас шеберлеріміз
Адамдар молшылықты - дария, теңізге, бәйтерекке теңесе, батырды -
Осындай ұзақ та, күрделі дамудың нәтижесінде қоғамдық еңбектің түрлі
Қай халықта және қашан да болса мұқтаждықты жою, баршылықты
Халық шеберлі байлыққа байлық қосып, молшылық жасаумен қатар, сол
Ұлттық нақышта қазақ қыз - көйлегі атты тақырымды қорытындылаймын.
Пайдаланылған әдебиеттер
Абай. Екі томдық шығармалар жинағы. А, Жазушы, 1986
Аганов М, Қадырбаев М, Сокровища древнею Казахстана. А, Жалын
С.Асанова Сымбат Қазақстан ұлттық киімдері Атамұра Алматы 1995
Ұ. Әбдіғапбарова Қазақтың ұлттық ою - өрнектері Өнер баспасы
Дмитриева Н. А. Краткая история искусств Вып ІІ Северное
К.Джонс Инженерное и художественное конструирование М.Мир, 1976
burda Журнал. М., 12. 2006
С. Қасиманов Қазақ халқының қолөнері Алматы Қазақстан 1995
Шаңырақ. Үй тұрмыс энциклопедиясы Алматы 1990 ж.
Бейнелеу өнері оқулықтары. Алматы. Атамұра.
Қазақ халқының дәстүрлі өнері. Өмірбекова М. Ш. - 2004
Бұл курстық жобадағы қаралып отырған ведмоствалық киімдердің
класс тармағына кіретін Қынамасыз какеткалы қысқа дастар палтосының кнструциясы . Бұл киім арнайы киімдер
қатарына кіреді яғни формалық, шинел, гимнастерка, китель тағыда
басқа кіреді. Яғни бұл курстық жоба арқылы болашақ маман ретінде
көптеген мәселелерді қарастыра отырып ең алдымен киімнің жоғарғы
сапасының бәрінен бұрын қолданылатын материялдардың сапасына,
олардың дұрыс таңдалуына, модельдік көркемдік бейнесін және
конструкциясын дайындау технологиясын жетілдіруне байланысты
болады. Жаңа заманға сай киім ассортиментін жетілдіру елеулі
кеңейту. Тігін өнеркәсібіне байланысты халық шаруашылығын арнайы
бұйымдармен(жұмыс киім, әскерге арналған киім тағы басқа )
қамтамасыз етеді. Жапай өндірісте киім шығаратын техника мен
технологиялардың өндіріс ұйымдастырудың деңгейі жоғары болып
келеді. Киімді конструкциялау барысында ғылым мен техника өндіріс
дамуының соңғы нәтижелері пайдалануы тиіс. Құрастыру көркем
модельдеу, сосын киімді тігу - ұйымдастырудың кұрделі процесс. Киім
құрастыру оның сызбасы мен пішілуіне тығыз байланысты. Таңдалған
пішімге байланысты матаның ені мен түрі - түсі, мата бетінің бедеріне
мата тығыздығына және адамның дене бітіміне байланысты болып
келеді. Сызбаның торкөздеріне мойын айналымы,иық және жан
тігістері, етек белгілері сызбалары толық түсуі керек.Киімнің пішілуі ең
негізгі бөліктерден тұрады.Жең түбінің биіктігі тігілетін киімнің
формасына байланысты.Сонымен бірге жеңнің
тігілуіне,орналасуына,түріне қарай бірнеше топтары
бар.Мысалы:тұтас пішілетін жеңдер реглан және жартылай реглан
болып бөлінеді.Мұндай жеңнің жең түптері кең келеді.Сонымен қатар
қондырмалы жеңдердің де бірнеше түрлері бар.Жең аузы жеңнің
таңдалуына байланысты:көмкермелі,бүрмелі.әдіпт і.қаттамалы болып
тігіледі.Негізінде адам дене бітімі 3 бөлімнен тұрады,бой биіктігі ,кеуде
айналымы, мықын айналымы.Бұл өлшем адамның жалпы өлшемі
болып есептелінеді. Еңбекке қабілетті әр адамнан терең тәжірибелік
және теориялық білімді іске шығармашылықпен қарауды талап
етеді.Тігін өндірісінің алдында тұрған салмақты мәселелер де тек
білікті мандар арқылы шешімін таппақ.Киім ассортименті оның пішіні
мен селуеті жең және жағасына пішімін айқындайтын үлгі құрылымына
байланысты.
Киім туралы жалпы мәлімет
Жалпы киім ұғымы адамдардың уақытқа және қоғамдық
жағдайларға сәйкес сұлулық туралы белгілі бір ұғыммен бейнелейтін
сәнмен тығыз байланыста болады.Қай заманда болмасын адамзат
алдындағы ұлы мұрат-міндеттердің ең басты-өз ісін, өмірін
жалғастыратын, салауатты ұрпақ тәрбиелеу. Ал ойлы- пайымды,
білімді, мәдениетті, іскер, еңбекшіл азамат тәрбиелеуді адамзаттың
ақыл-ойымен мәдениетінің дамуындағы бағалы байлықтың бәрін
игере отырып, оны бүгінгі ұрпақтың санасына ұстаздық шеберлікпен
біртіндеп сіңіру арқылы ғана жүзеге асыруға болады. Адамзат қоғамы
дамыған сайын бұл көзқарастар өзгереді, яғни сәнде үнемі жаңарып
отырады.Киімді әркім өз бетінше таңдайды, таңдау барысында адам
жеке талғамы мен сән ағымына сүйенеді. Жақсы киіне білуде өнер.
Киім таңдаудағы жақсы талғамды білдіретін кең тараған
анықтамалардың бірі-әдемілік, сәнділік. Сәнділік ұғымы ең алдымен
киім түсі мен сәніне қарай дұрыс құрай білуге тікелей байланысты ,
киімге деген талғампаздық адамның өзіне сын көзбен қарай
алатынының белгісі болып табылады. Киімді жарасымды етіп пішу-
қонымды киімдердің кепілі екенін ұмытпауымыз керек.Сонымен қатар
киім адамды қоршаған ортаның табиғаттың түрлі әсерлерінен
қорғайды оны тұтыну мәні мен бірге қызмет ететін маңызы бар. Киімнің
шығуы адам еңбегінің ерекшелігіне қоғамдық өндіріс пен мәдениеттің
дамуына тығыз байланысты. Алғашқы кезде киімді қазақтар мал
терісінен илеп жүнен тоқып тігіп киетін болған киін бертін келе матаға
жүн салып сыратын болды. Қазіргі кездегі киімдер мынадай түрлерге
бөлінеді: ерекше маталарды қажет ететін өндірістік, арнайы киімдер,
жұмысқа, қыдыруға, саяжай мен куроттарға, әскери адамдардың
теміржолшылардың, спорттық деп және тағы ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz