Инвестициялық процестердің даму жағдайы

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..

1 ИНВЕСТИЦИЯЛЫҚ ПРОЦЕСТЕРДІ БАСҚАРУДЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ АСПЕКТІЛЕРІ

1.1 Инвестицияның әлеуметтік.экономикалық мәні, құрылымы, түрлері ... ... ... ... ... ... ... .
1.2 Нарық жағдайында инвестициялық процестерді басқарудың объективті қажеттілігі ...

2 ИНВЕСТИЦИЯЛЫҚ ПРОЦЕСТЕРДІҢ ДАМУ ЖАҒДАЙЫ

2.1 Мемлекет тұрғысынан инвестициялық процестерді қолдау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
2.2 Қазақстандағы инвестициялық процестер жағдайын талдау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...

3 ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДАҒЫ ИНВЕСТИЦИЯЛЫҚ ПРОЦЕСТЕРДІ ЖЕТІЛДІРУ ЖОЛДАРЫ

3.1 Ел экономикасына инвестиция тартудағы кейбір кедергілерді жою жолдары ... ... ... ..
3.2 Инвестициялық процестерді басқарудағы шетел тәжірибесін Қазақстан экономикасы жағдайында қолдану бойынша ұсыныстар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
3.3 Қазақстан Республикасының экономикасына шетел инвестициясын тарту ... ... ... ... ..

ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .

ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .

КІРІСПЕ

Қандай да болмасын мемлекеттің тұрақты экономикалық дамуы –инвестициялық қатынастардың, жалпы инвестициялық процестің сапасымен анықталады. «Қазақстан-2030 : Барлық Қазақстандықтардың өсіп-өркендеуі, қауіпсіздігі және әл-ауқатының артуы» стратегиясында деңгейі жоғары инвестиция мен ішкі қорларға сүйенген ашық экономика негізінде әлеметтік- экономикалық өсудің дәйекті де,ұлғаймалы қарқынына жету еліміздің алдында тұрған ең басты басымдықтардың бірі ретінде айқындалған.
Қазақстандағы әлеуметтік өндірістің потенциялын қалыптастыру, ұдайы өндірістің үздіксіздігін қамтамасыз ету, жалпы алда тұрған әлеуметтік- экономикалық жоспарларды іске асыру инвестицияларсыз мүмкін емес. Сондықтан да, қазіргі кезеңде инвестициялық процессті қай жағынан болмасын зерттеу, соның ішінде әлуметтік салдарын талдау - өмірдің өзі талар етіп отырған заңды құбылыс.
Қазақстандағы инвестициялық процестің дамуы ХХ ғасырдың соңына таман дүние жүзілік шаруашылықтың негізгі элементі болып табылытын, шетел капиталының халықаралық қозғалыс процесінің бір түрі болып саналатын шетел инвестицияларымен тікелей байланысты. Халықаралық капитал қозғалысының ХХ ғасырдың аяғында қарқындап дамуы дүние жүзілік экономиканың интернацияналдандыру процесінің басталуына, халықаралық кәсіпкерлік пен қарыз капиталы кеңістігінің адам айтқысыз кеңеюіне әкелді. Бұл процесс жаңа нарықты шұғыл игеруге кіріскен және кәсіпкерлік капиталының Қазақстан сияқты өтпелі-транзиттік экономика елдеріне ұмтылысын күшейтті. Осындай экономикалық құбылыстар қазіргі шетелдік инвестицияландыру проблемасын әлеуметтік- экономикалық проблемаларды зерттейтін дүниежүзілік ғалымдардың өзекті мәселелеріне айналдырып отыр. Соның ішінде бұндай мәселелер, біздің ойымызша, қаржы, қорлар жағынан тапшылық көріп отырған өтпелі-транзиттік экономика елдерінде өте маңызды болады.
Сонымен, еліміздің қай саласында болмасын жүріп жатқан оңтайлы өзгерістерді одан әрі дамытуға, осыған орай, қаржы, жаңа технология проблемаларын шешуде, жалпы Қазақстан экономикасының дамуын тұрақтандыруда шетел инвестицияларының маңызы зор.
Әрине, бұл процеске біртіндеп еліміздің ішкі мүмкіншіліктерін қосып, солар арқылы оны дамытуға түсуіміз керек. Соңғы кезде ондай мүмкіндіктер пайда болуда. Дегенменде ішкі қорлар, қаржылар әлі жеткіліксіз, сол себепті шетел инвестицияларын тарту маңызды мәселелер болып қала береді. Тек олардың қызметін заңдардың негізінде дұрыс реттеп, халқымыздың әл-аухатын көтерудегі рөлін арттыра беруіміз қажет. Геосаяси тұрғыдан орталық Азия сілкіністер мен жарылыстарға жақын тұран мемлекет ретінде сипатталатыны белгілі. Солай болса-дағы Қазақстанға тартылған шет елдік инвестициялар көлемі соңғы уақытта екі есеге дейін ұлғайған. Мұның әлемдік қоғамдастықтың Қазақстандағы тұрақтылық пен оның әлеуметін жоғары бағалайтынын көрсетеді. Соңғы он жылда Республика экономикасының 30млрд доллардан астам тікелей шет елдік инвестициялар тартылған. Сондай-ақ елбасының өміршең инвестиция саясатының арқасында 2002 жылы “ МУДДИС” және 2005 жылы “ ФИТЧ ” халықаралық рейтинг агенттіктері Қазақстанға ТМД елдері арасында бірінші болып инвестициялық сынып рейтингін берді. Қазіргі кезде жан басына шаққандағы игерілген тікелей шет елдік инвестиция көлемі бойынша Қазақстан ТМД елдерінің арасында көш бастап келеді. Егер бұл көрсеткіш Қазақстанда 1037,4 доллар болса, бізге ең жақын жатқан Әзірбайжандағы көрсеикіш 661 долларды құрайды.

ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ

1. Қазақстан Республикасының 2003-жылдың 8-қаңтарындағы «Инвестициялар туралы» Заңы

2. Балабанов И.Т., «Основы финансового менеджмента», Москва-1998

3. Игликов Е., «Инвестиционный потенциал финансовых институтов Республики Казахстан: состаяние и перспективы», Рынок ценных бумаг Казахстана, 2005, №2

4. Ковалев В.В., «Финансовый анализ», Москва-1998

5. Ковалева А.М., «Финансы фирмы», Москва-2002

6. Кучукова Н., «Стимулирование инвестиций и повышение конкурентоспособности Казахстанской экономики», Қаржы-қаражат-Финансы Казахстана, 2004, №1

7. Попов В. М., «Бизнес-план инвестиционного проекта», Москва-2001

8. Романовский М.В., Сабанти Б.М., «Финансы», Москва-2002

9. Сейтказиева А.М., «Инвестиционная деятельность предприятия», Алматы-1998

10. Сембеков Е., «Об отдельных вопросаз совершенствования инвестиционного проектирования в Казахстане», Қаржы-қаражат-Финансы Қазахстана, 2004, №2

11. Тургулова А.К., «Проблемы и перспективы обеспечения финансовыми ресурсами предприятий реального сектора экономики», Банки Казахстана, 2005, №3

12. Шим Джей. К, «Финансовый менеджмент», Москва-1997

Пән: Қаржы
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 36 бет
Таңдаулыға:

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..

1 ИНВЕСТИЦИЯЛЫҚ ПРОЦЕСТЕРДІ БАСҚАРУДЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ АСПЕКТІЛЕРІ

1.1 Инвестицияның әлеуметтік-экономикалық мәні, құрылымы,
түрлері ... ... ... ... ... ... ... .
1.2 Нарық жағдайында инвестициялық процестерді басқарудың объективті
қажеттілігі ...

2 ИНВЕСТИЦИЯЛЫҚ ПРОЦЕСТЕРДІҢ ДАМУ ЖАҒДАЙЫ

1. Мемлекет тұрғысынан инвестициялық процестерді
қолдау ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ...
2. Қазақстандағы инвестициялық процестер жағдайын
талдау ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ..

2. ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДАҒЫ ИНВЕСТИЦИЯЛЫҚ ПРОЦЕСТЕРДІ ЖЕТІЛДІРУ
ЖОЛДАРЫ

1. Ел экономикасына инвестиция тартудағы кейбір кедергілерді жою
жолдары ... ... ... ..
2. Инвестициялық процестерді басқарудағы шетел тәжірибесін Қазақстан
экономикасы жағдайында қолдану бойынша
ұсыныстар ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ...
3. Қазақстан Республикасының экономикасына шетел инвестициясын
тарту ... ... ... ... ..

ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...

ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ...

КІРІСПЕ

Қандай да болмасын мемлекеттің тұрақты экономикалық дамуы
–инвестициялық қатынастардың, жалпы инвестициялық процестің сапасымен
анықталады. Қазақстан-2030 : Барлық Қазақстандықтардың өсіп-өркендеуі,
қауіпсіздігі және әл-ауқатының артуы стратегиясында деңгейі жоғары
инвестиция мен ішкі қорларға сүйенген ашық экономика негізінде
әлеметтік- экономикалық өсудің дәйекті де,ұлғаймалы қарқынына жету
еліміздің алдында тұрған ең басты басымдықтардың бірі ретінде
айқындалған.
Қазақстандағы әлеуметтік өндірістің потенциялын қалыптастыру, ұдайы
өндірістің үздіксіздігін қамтамасыз ету, жалпы алда тұрған әлеуметтік-
экономикалық жоспарларды іске асыру инвестицияларсыз мүмкін емес.
Сондықтан да, қазіргі кезеңде инвестициялық процессті қай жағынан
болмасын зерттеу, соның ішінде әлуметтік салдарын талдау - өмірдің өзі
талар етіп отырған заңды құбылыс.
Қазақстандағы инвестициялық процестің дамуы ХХ ғасырдың соңына таман
дүние жүзілік шаруашылықтың негізгі элементі болып табылытын, шетел
капиталының халықаралық қозғалыс процесінің бір түрі болып саналатын
шетел инвестицияларымен тікелей байланысты. Халықаралық капитал
қозғалысының ХХ ғасырдың аяғында қарқындап дамуы дүние жүзілік
экономиканың интернацияналдандыру процесінің басталуына, халықаралық
кәсіпкерлік пен қарыз капиталы кеңістігінің адам айтқысыз кеңеюіне
әкелді. Бұл процесс жаңа нарықты шұғыл игеруге кіріскен және кәсіпкерлік
капиталының Қазақстан сияқты өтпелі-транзиттік экономика елдеріне
ұмтылысын күшейтті. Осындай экономикалық құбылыстар қазіргі шетелдік
инвестицияландыру проблемасын әлеуметтік- экономикалық проблемаларды
зерттейтін дүниежүзілік ғалымдардың өзекті мәселелеріне айналдырып отыр.
Соның ішінде бұндай мәселелер, біздің ойымызша, қаржы, қорлар жағынан
тапшылық көріп отырған өтпелі-транзиттік экономика елдерінде өте маңызды
болады.
Сонымен, еліміздің қай саласында болмасын жүріп жатқан оңтайлы
өзгерістерді одан әрі дамытуға, осыған орай, қаржы, жаңа технология
проблемаларын шешуде, жалпы Қазақстан экономикасының дамуын
тұрақтандыруда шетел инвестицияларының маңызы зор.
Әрине, бұл процеске біртіндеп еліміздің ішкі мүмкіншіліктерін қосып,
солар арқылы оны дамытуға түсуіміз керек. Соңғы кезде ондай мүмкіндіктер
пайда болуда. Дегенменде ішкі қорлар, қаржылар әлі жеткіліксіз, сол
себепті шетел инвестицияларын тарту маңызды мәселелер болып қала береді.
Тек олардың қызметін заңдардың негізінде дұрыс реттеп, халқымыздың әл-
аухатын көтерудегі рөлін арттыра беруіміз қажет. Геосаяси тұрғыдан
орталық Азия сілкіністер мен жарылыстарға жақын тұран мемлекет ретінде
сипатталатыны белгілі. Солай болса-дағы Қазақстанға тартылған шет елдік
инвестициялар көлемі соңғы уақытта екі есеге дейін ұлғайған. Мұның әлемдік
қоғамдастықтың Қазақстандағы тұрақтылық пен оның әлеуметін жоғары
бағалайтынын көрсетеді. Соңғы он жылда Республика экономикасының 30млрд
доллардан астам тікелей шет елдік инвестициялар тартылған. Сондай-ақ
елбасының өміршең инвестиция саясатының арқасында 2002 жылы “ МУДДИС”
және 2005 жылы “ ФИТЧ ” халықаралық рейтинг агенттіктері Қазақстанға
ТМД елдері арасында бірінші болып инвестициялық сынып рейтингін берді.
Қазіргі кезде жан басына шаққандағы игерілген тікелей шет елдік
инвестиция көлемі бойынша Қазақстан ТМД елдерінің арасында көш бастап
келеді. Егер бұл көрсеткіш Қазақстанда 1037,4 доллар болса, бізге ең
жақын жатқан Әзірбайжандағы көрсеикіш 661 долларды құрайды.

1 ИНВЕСТИЦИЯЛЫҚ ПРОЦЕСТЕРДІ БАСҚАРУДЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ
АСПЕКТІЛЕРІ

1. Инвестицияның әлеуметтік-экономикалық мәні, құрылымы, түрлері

Инвестиция-Қазақстан эконимикасының нарықтық экономикаға өтуі кезінде
пайда болған жаңа термин. Орталықтандырылған жоспарлау жүйесінің шеңберінде
жалпы капиталдық салынымдар деген түсінік қолданылатын, осы түсінік
бойынша жаңа құрылыс пен қайта өңдеуге, шаруашылық жүргізіп отырған
кәсікорындарының кеңеюі мен техникалық қайта қамтамасыздандырылуына
(өндірістік капиталдық салымдар), тұрғын үй мен тұрмыстық-мәдени құрылысқа
(өндірістік емес капиталдық салынымдар) жұмсалатын барлық қаржылық құралдар
түсіндірілетін.
Инвестициялар ақша құралдары, мақсатты банкілік салымдар, пайлар,
акциялар және де басқа құнды қағаздар, технологиялар, машиналар,
қондырғылар, лицензиялар, соның ішінде тауар белгісіне, пайда табу
мақсатында кәсіпкерлік қызмет объектісіне салынатын интеллектуалды
бағалықтар, несиелер, кез келген мүлік немесе мүліктік құқықтар ретінде
аныкталады және осының бәрі-пайда табу мен әлеуметтік жақсы әерлерге жету
мақсатында. Осы тұрғыда инвестиция түсінігі нарықтық тәсілге едәуір жақын
келеді.
Келтірілген анықтамалар нарықтық және жоспарлық жүйелерде инвестицияның
мәнін түсінудегі айырмашылықты көрсетеді.Ресурстардың бөлінуі әкімшілік
жүйесі жағдайында меншіктің бір түрімен жүзеге асатындықтан,
инвестицияландырудың қаржылық және басқа түрлерінің бар екендігін отандық
экономикалық ғылым қарастырмады. Жоспарлық экономика жағдайында
инвестициялар ағымдағы шығындардан тек бір уақыттық сипатымен ғана
айрықшаланатын залал түрінде көрінді. Экономика ғылымы мен тәжірибесі
дәлелдеп отырғандай, капиталдық салынымдар инвестицияның синонимі болып
табылмайды, берілген терминдер ұқсас емес. Капиталдық салынымға қарағанда
инвестиция түсінігі әлдеқайда кең. Батыс әдебиеттерінде қор нарығын
қарастыруға баса назар аударады, себебі нарықтық экономикасы дамыған
елдерде (АҚШ, Канада, Ұлыбритания, Жапония) инвестицияландыру бағалы
қағаздар арқылы іске асады. Қазіргі таңда отандық тәжірибеде екі термин де
қолданылады. Инвестиция термині латынның investire-жұмылдыру сөзінен
алынған. Бұл термин ғылыми және публицистикалық әдебиеттерде кеңінен
қолданылады. Ғылыми әдебиеттерде инвестицияны анықтаудың әртүрлі тәсілдері
бар. Пол Самуэльсон инвестициялау туралы былай жазады: Біз қоғамның нақты
капиталының таза өсімін білдіретін нәрселерді (ғимараттар, қондырғылар,
өндірістік-материалдық запастар және т.б.) таза инвестицияландыру немесе
капитал қалыптасуы деп атаймыз. Тұрғындар үшін жерді, қолданыста жүрген
құнды қағаздарды немесе меншіктің кез келген түрін сатып алу
инвестицияландыру болып табылады. Экономистер үшін бұл тек таза
трансферттік операциялар.Яғни біреуі инвестицияландырса басқа біреуі
дезинвестицияландырады. Таза инвестицияландыру тек жаңа нақты капитал
қалыптасқан кезде ғана орын алады.
У. Шарп инвестицияны былайша анықтайды: нақты инвестицияларға әдетте
қандай да бір материалдық-көрнекті активтер түріне инвестициялау кіреді,
мысалы, жер, қондырғылар, зауыттар сияқты. Қаржылық инвестициялар қағазда
жазылған келісім-шарттарды, мысалы, кәдәмгі акциялар мен облигациялар
сияқты білдіреді. Қарапайым экономикаларда инвестициялардың негізгі бөлігі
нақтыға жатқызылса, қазіргі дәуірдің экономикасында инвестициялардың үлкен
бөлігі қаржылық инвестициялар болып табылады. Қаржылық инвестицияландыру
институтткрының жоғары дамуы нақты инвестицияның өсуіне едәуір дәрежеде
ықпал етеді. Әдетте, бұл екі форма бәсекелес емес, бір-бірін толықтырушы
болып табылады.
В. Бочаров инвестицияның табыстың тұтынуға жұмсала алмайтын бөлігі деп
түсінеді. Инвестициялық ресурстар инвестициялық іскерліктің капиталдық
құнның табыс немесе әлеуметтік әсер түріндегі өсімі алынатын нақты
объектілеріне трансформацияланады.
Экономикалық және қаржылық тұрғыдан инвестицияландыру экономикалық
ресурстарды болашақта таза пайдаға жету және бұл пайданы бастапқы салынған
капиталдан асырып түсіру мақсатымен ұзақ мерзімді салу деп анықталады.
Капиталдық салым процесінің жалпы анықтамасы: инвестицияландыру дегеніміз
бүгінгі қажеттіліктерін қанағаттандыруды оны келешекте инвестициялық
игіліктердің көмегімен қанағаттандыру үмітіне айырбастауды білдіреді.
Инвестиция-бұ ақшаны, оның сақталуына немесе құнының артуына және
табыстың оң шамасын қамтамасыз етуге үміт арта отырып, орналастыруға
болатын кез келген құрал. Бос ақша құралдары инвестиция болып табылмайды
себебі қолма-қол ақшанының құнын инфляция жеп қоюы мүмкін және ол
ешқандайда табыс әкелмейді. Капиталды орналастырудың түрлі факторлармен
айрықшаланатын әр түрлі нысандары бар. Құнды қағаздар мен жылжымайтын
мүлікке; қарыздық мінднттемелерге; опциондар мен акцияларға; шағын немесе
үлкен тәуекелмен; қысқа немесе ұзақ мерзімге; тікелей немесе жанама.
Инвестиция дегеніміз-бүгінгі қолда бар ақшаны, мүлікті қолда бар
ақшаны, мүлікті және басқа да заттарды, яғни капиталды қандай да бір
өндірісті дамыту үшін жұмсап, сол арқылы келешекте, яғни алдағы уақытта
пайыз түрінде немесе басқа да үлкен кәсіпкерлік табыс алу болып табылады.
Нақтылық инвестиция дегеніміз-шаруашылық субъектісіндегі белгілі бір
материалдық өндірістік қорлардың, яғни активтердің (жер, жабдық, құрылыс)
өсуіне, дамуына жұмсалыну үшін салынатын салымдар болып табылады.
Негізгі қорларға қаржы жұмсау (өндірістің негізгі қоры) босалқы
қорларға, резервтерге, сондай-ақ пайда дивиденд және басқа да табыс табу
мақсатымен құнды қағаздар шығаруға ұзақ мерзімді капитал бөлуді инвестиция
деп атайды. Инвестицияны материалдық-заттық және ақшалай нысанына бөлуге
болады. Материалдық-заттық инвестиция ол-салынуға тиісті өндірістік және
өндірістік емес объектілер, машиналар және т.б.,сонымен қатар, ол ақшалай
капиталдың материалдық-заттық инвестициясын жасауға, инвестициялық
тауарларды қамтамасыз етуге жұмсалады.
Өндірістегі жалпы инвестицияны өнім инвестициясы деп атайды. Ол негізгі
капиталдың артуын қолдауға бағытталады. Жалпы инвестиция біріктірушінің
екеуінен қосылады. Оның ішінде біреуі-амортизация. Ол негізгі өндіріс
құралдарының ұдайы тозу және тоның құнын өндірілетін өнімге көшіру
процессі. Екінші біріктіруші, таза инвестиция- бұл капиталдың қаржы жұмсау
негізгі қорларды арттыру, өсіре беру, ғимараттар салу, өндіру және қондыру,
қосымша жабдықтар, қолда бар өндіріс қуаттылығын жаңғырту мақсатында іске
асырылады. Материалдық өндіріс салаларындағы инвестициялар мен қатар,
олардың едәуір бөлігі әлеуметтік-мәдени салаларына, яғни ғылым, білім,
денсаулық, дене шынықтыру, спорт, қоршаған табиғи ортаны қорғау, осы
салалардағы жаңадан салынатын объектілерге, олардағы қолданып жүрген
тнхника мен технологияларды одан әрі жетілдіруге жұмсалады.
Сонымен, жалпы түрінде инвестиция ақша қаражаты ретінде, банктік
салықтар, акциялар және басқа да құнды қағаздар, технология, машиналар,
жабдықтар, лицензиялар, оның ішінде тауар белгілеріне, несиелер, кез келген
басқа да мүліктер немесе мүліктер құқығы, зиялы құндарды кәсіпкерлік қызмет
объектілеріне немесе басқа да қызмет түрлеріне пайда (табыс) және
әлеуметтік нәтижеге жету мақсатына пайдаланады.
Инвестициялық қаржы жағынан анықтамалығы-бұл табыс табу мақсатында
шаруашылық қызметіне жұмсалатын активтердің (қаржы) барлық түрлері.
Инвестиция-бұл ресурс, оны жұмсай отырып, болжаланған нәтижеге жетуге
болады. Сонымен, инвестицияның мәні инвестициялық қызметтің екі жағын
өзіне ұштастырады; ресурс шығындары және нәтижелік, яғни инвестициялар өз
нәтижелерін бермесе, онда олар пайдасыз болғаны.
Инвестициялар қаржы ресурстарын пайдалануды қысқа мерзімді немесе ұзақ
мерзімді күрделі қаржылар формасында жүзеге асырылады. Инвестицияның
түрлері бойынша тәуеклдік (венчурлік), тікелей, портфельдік және ануитеттік
болып екіге бөлінеді,
Венчурлік капитал-тәуекелге байланысты жаңа саладағы қызмет көрсетудегі
жаңа акциялар формасында шығарылатын инвестициялар болып табылады.
Венчурлік капитал жұмсалған қаржының үлкен өтімділігі есебіндегі өз өзінен
байланысты емес жобаларды инвестициялайды. Ол өзіне түрлі формадағы
капиталды ұштастырады; несиелік, акционерлік, кәсіпкерлік.
Тікелей инвестициялау-шаруашылық субъектілерінің табыстар түсіруіне
және осы субъектіні басқаруға қатысу құқығын алу мақсатындағы жалға
капиталға жұмсалуы болып табылады.
Портфельдік инвестициялар-портфельді қалыптастыруға байланысты (түрлі
инвестициялық құндар жиынтығы) және құнды қағаздарды сатып алу, сол сияқты
басқа да активтер болып есептеледі.
Аннуететтік – тұрақты аралық уақыт арқылы салымшыға елеулі табыс
әкелетін, сақтандыру және зейнетақы қорларына жұмсалатын қаржыларды
көрсетеді.
Инвестициялар нақты және қаржылық болып екіге бөлінеді.

Нақты инвестициялар–бұл кәсіпорынның негізгі капиталын және материалдық-
өндірістік қорын өсіруге салынатын салымдар.
Қаржылық инвестициялар- бұ субъекттің табыс алу мақсатында пайдаланатын
активі (мысалға: пайыздар, роялтилер, дивидендтер және жал ақысы),
инвестицияланған капиталдың өсімі немесе алынатын басқа да олжалар
(мысалға, коммерциялық мәмленің нәтижесі). Сондай-ақ, Қаржылық инвестицияға
пайдаланбай тұрған жылжымайтын мүліктер де жатады. Қаржылық инвестицияның
бір түріболып бағалы қағаздар да саналады. Барлық бағалы қағаздар екі топқа
бөлінеді-ақшалай және күрделі болып. Ақшалай бағалы қағаздарды алған кезде
ақщалай қағаздарды алғандағыдай етіп рәсімделеді. Бұл бағалы борыштық
қағаздар. Оларға: вексельдер, депозиттер және жинақ сертификаттар және т.б
жатады. Осы бағалы қағаздар бойынша табыс бір мәртелік сипатқа ие болады,
және олар зінің наминалдық құнынан төмен бағаға сатып алудың есебінен
қалыптасады. Ақшалай бағалы қағаздар, әдетте, қысқа мерзімге (бір жылдан
аспайтын уақытқа) беріледі.
Қаржылық инвестиция өзінің пайдалану мерзіміне қарай, қысқа және ұзақ
мерзімді болып бөлінеді.
Капиталды бағалы қағаздар кәсіпорынды дамыту үшін, оның капиталын
құрастыру немесе ұлғайту мақсатында шығарылады.
Бағалы қағаздар құқығы бойынша кімге жататындығы туралы белгілерін
куәләндіру үшін олар былайша бөлінеді:
• Бағалы қағаздарды ұсынушыға-құқықтарын орындау үшін, бірақ олардың
иелерін теңестіруді (идентификациялауды) талап етпейді, ұстаушылардың
атына тіркеу жасалынбайды. Ұсынушы бағалы қағазды куәләндыратын
құқығын басқа адамға қарапайым жолмен қолына береді.
• Атаулы бағалы қағаздар-белгілі бір адамның атына жазылады. Бағалы
қағаздарда куәләндырылған құқықтары ондағы қойылған талапты жеңілдету
үшін белгіленетін тәртіппен басқа тұлғаға беріледі. Атаулы бағалы
қағаздар бойынша құқық беретін адам соған сәйкес келетін талаптардың
орындалуы емес, ондағы тиесілі талаптың заңды еместігіне жауап береді.
• Ордерлік бағалы қағаз-ол ең алғашында иемдеушінің атына немесе оның
бұйрығы бойынша жазылады. Бұл онда көрсетілген құқықтар қағазға
түсірілген тәртіпке байланысты ауыспалылығын сақтайтындай етіп-
индоссаментке жазып береді. Индоссамент өзінде құқықтың болғанына ғана
емес, сонымен бірге, оның жүзеге асуына да жауап береді. Бағалы
қағаздардан алынатын табысқа қатысты оларды борыштық және
инвестициялық етіп бөлуге болады:
• Корпаративтік құнды қағаздар-шаруашылық субъектілерінің заң күшіне
сүйене отырып, жарғылық капиталын қалыптастыруға немесе шаруашылық
қызметін жүзеге асыру үшін шығаратын бағалы қағаздардың бұл түрін көп
жағдайларда акционерлік қоғамдар шығарып және олар эмитент ретінде
тіркеледі.
• Инвестициялық құнды қағаздар-иемденушіге активтің бір бөлігін
иемденуге құқық береді. Құнды қағаздардың бұл түріне акцияны жатқызуға
болады.
Бағалы қағаздар эмитенттік сипаты бойынша: мемлекеттік ( Үкімет пен
Ұлттық Банктің борышкерлік міндеттемелері ) және корпаративтік (шаруашылық
жүргізуші субъектілердің жарғылық капиталын қалыптастыру немесе қаржылық-
шаруашылық қызметін жүргізу үшін қажет қаражатты тарту мақсатымен
қолданыстағы заңға сәйкес шығарылатын) болып екіге бөлінеді.
Мәмлеге байланысты шығарылатын бағалы қағаздар: фондылық (акциялар,
облигациялар) және саудалық (коммерциялық вексельдер, чектер,
коносаменттер, кепілдік міндеттемелер, т.б) болып бөлінеді.
Қаржылық инвестициялардың шоттары бойынша талдамалы есеп
инвестициялардың түрлері және осы инвестициялар салынған объектілер бойынша
жүреді.
Қаржылық инвестициялар сатып алу кезінде ол оның сатып алынған
бағасымен бағаланады, ал сатып алынған бағаға алумен байланысты тікелей
шығыстар, яғни брокерлік марапаттауы, банктің көрсеткен қызметі үшін
төленетін пайыздары, қор биржасының комиссиондық төлемдері кіреді.
Өнімді инвестициялар жаңа жоғары пайдалы өнімді өндіруді болжайды
сонымен қатар капиталдың қорлану қарқынын қалыптастырады.
Технологиялық инвестициялар табиғи және сапалық ескірген техникаларды
алмастыруға ынтагерлік білдіреді, қуаттылығын көбейту, өндіріс шығындарын
азайту және рыногтағы өнімнің бәсекеге қабілеттілігін арттыру.

2. Нарық жағдайында инвестициялық процестерді басқарудың объективті
қажеттілігі

Елбасының халыққа алғашқы Жолдауы жарияланған 1996 жылдан бастап ол
республиканың ішкі және сыртқы міндеттерін айқындайтын маңызды құжат болды.
1997 жылы Нұрсұлтан Әбішұлы елге ұзақ мерзімді (Қазақстан-2030)
стратегиялық бағдарламасын ұсынды. Онда еліміздің өркендеуін, барлық
Қазақстандықтар тұрмысының жақсаруы мен қауіпсіздігін қамтамасыз етуге
байланысты нақты шешімді жолдар атап көрсетілген.
Аз ғана уақыт ішінде Қазақстан Еуразия аймағында ауқымды салмағы бар
тәуелсіз мемлекетке айналды. Мемлекетті басқарудың демократиялық
прициптеріне сүйенген биліктің қазіргі заманғы институттарын жетілдіріп,
оны іс жүзінде қайта құрды. Еліміз қықа мерзімнің ішінді аса маңызды
экономикалық реформаларды жүзеге асырды.
Әрине, мұның бәрі инвестициялық бағыт-бағдарсыз қиындық келтірер еді.
Дамып келе жатқан жас мемлекетімізге инвестиция ауадай қажет. Ел Басы
жолдауында айтылғандай, экономикаға 30млрд доллар көлемінде тікелей шнт
елдік инвестиция тартылыпты.
Экономика ғылымында ХХІ ғасырда кеңінен тарап, орын теуіп отырған
теориялардың бірі-жаңа инвестициялық экономика болып табылады. Оның негізін
қалаушы-Нобель силығының лауреаты Дуглас Норт деген ғалым.
Бұл теория бойынша байлықтың қорлануы мен ұлғаюында жетекші рөлді
трансакциялық шығындар атқарады. Яғни қоғамның жұмыс істеуге қажетті ойын
тәртібін жасау және оны орындауға кететеін шығындар трансакциялық шығындар
ішкі жалпы өнімнің тең жартысына жетіп қалады екен. Жаңа инвестициялық
экономика теориясы бойынша трансакциялық шығындарды азайтуға тырысқан
қоғамды прогрессивті қоғам деп атауға болады.

1. ИНВЕСТИЦИЯЛЫҚ ПРЦЕСТЕРДІҢ ДАМУ ЖАҒДАЙЫ

1. Инвестициялық жобаларды бағалау әдістері.

Уақыт параметрі ескерілуіне немесе ескерілмеуіне байланыссыз
инвестициялық қызметтерді зерттеуде қолданылатын кретерилерді келесі екі
топқа бөлуге болады:
А) Дисконттауға негізделген
Б) Есептуге негізделген
Бірінші топтағы кретерилерге жатады: таза келтірілген құн (NPV), таза
терминалдық құн (NTV), инвестициялар рентабельділігінің индексі (PI),
пайданың ішкі нормасы (IRR), инвестицияның дисконтталған өтелу мерзімі
(DPP). Ал, екінші топқа келесі критерийлер жатады: инвестициялардың өтелу
мерзімі (PP), инвестициялардың тиімділік коэффициенті (ARR).
Енді, жоғарыдағы аталған инвестициялық жобаларды бағалау әдістерінің
критерийлерін ауқымырақ қарастырайық..
1.Таза келтірілген құнды есептеу әдісі.
Бұл әдістің негізінде компания иелерінің басты мақсаттары жатыр, яғни
фирманың құндылығын көтеру, бұл оның нарықтық құнының сандық бағасын
көрсетеді. Алайда, инвестициялық жобалар бойынша шешімдерді қабылдау жиі
компания иелерімен емес, оның басқарма жұмысшыларымен ойластырылып іске
асады. Сондықтан бұл жерден көретініміз, меншік иелері мен басқарманың
мақсаттары бәсекелес, яғни ішкі фималық келіспеушіліктер ескерілмейді.
Бұл әдіс бастапқы инвестициялар көлемі (с) мен жопарланған мерзімде
оның әкелетін дисконтталған таза ақша ағынына қатынасымен анықталады . Ақша
қаражаттарының ағыны уақыт бойынша бөлінетін болғандықтан, ол “r”
мөлшерлемесі бойынша дисконтталады. Ол инвестицияланған капиталға келетін
жыл сайынғы қайтару пайызынан туындайды және оны аналитик (инвестор) өз
бетінше тағайындайды.
Мысалы, мынадай болжам жасалынды, n жыл ағымындағы инвестиция (с)
жұмсалынады, ол бойынша жылдық табыс көлемі P1, P2, ... Pn.. Дисконтталған
табыстардың жалпы жиналған мөлшері (PV) және таза келтірілген құн (NPV)
сәйкесінше келесі формулалармен есептелінетін болды:

PV= ∑Pk (1-r)k (1)

NPV=∑Pk (1+r)k – IC (2)

Жоғарыда атап көрсетілгендей кез-келген компанияның барлық іс-әрекеті
мақсатқа жету үшін орындалады. Компания иелері тұрғысынан NPV критериіне
төмендегідей экономикалық түсінік беруге болады:
-Егер NPV0, онда жобаны қабылдау кезінде компанияның құны төмендейді,
яғни компания иелері шығынға ұшырайды.
-Егер NPV=0, онда жобаны қабылдау кезінде компанияның құны өзгеріссіз
қалады, яғни оның иелерінің қаржылық жағдайы бір қалыпта қалады.
-Егер NPV0, онда жобаны қабылдау кезінде компанияның құны, сонымен
қатар иелерінің қаржылық жағдайы өседі.
NPV=0, болған жағдайды ауқымырақ қарайық. Бұл жағдайда, шын мәнінде,
компания иелерінің жағдайы өзгеріссіз қалады, алайда, алдында атап
өткенімдей, инвестициялық жобаларды басқарушы персонал жиі қабылдайды,
сонымен қатар бұл жағдайда менеджерлер өз таңдауына ие болады. Алайда,
NPV=0 тұжырымы оң нәтижеге де ие болады-жобаны іске асырғанда өндіріс
көлемі өседі, яғни компанияның ауқымы өседі.
Компанияның ауқымының өсуі жағымды жағдай болғандықтан (мысалы,
менеджерлер жағынан мынандай көзқарас: ірі компанияда жұмыс істеген
пристижді, сонымен қатар, еңбекақысы да көп жағдайларда жоғары), жоба
қабылданды.
Жылдар бойынша табыстылықты жоспарлағанда мүмкін болғанша осы жобаға
байланысты барлық өндірістік және өндірістік емес түсімдер түрлнрін ескеру
керек. Жобаны іске асыру кезеңінің соңында құрал-жабдықтардың немесе
босатылған айналым құралдарының құны ретінде қаражаттардың түсімі
болжанады, олар сәйкес кезеңнің табысы ретінде есепке алынады.
Егер жоба инвестицияның бірден емес, m жыл аралығындағы қаржы
ресурстарының біртіндеп инвестициялануын кездесе, она NPV-ді есептеу
формуласы төмендегі түрге келтіріледі:

NPV=∑PK (1+r)k-∑ICj (1+i)j (3)

K=1 J=1

Мұндағы, і-жоспарланатын инфляцияның орташа қарқыны.
Келтірілген формулалар арқылы есептеу өте қиын, сондықтан дисконттау
бағаларына негізделген бұл және басқада әдістерді қолдану үшін арнайы
қаржылық кестелер ойластырылған. Оларда күрделі пайыздардың, дисконтталатын
көбейткіщтердің, дисконтталатын ақша бірлігінің және тағы сондай сияқты
мәндері, уақыт аралығы мен дисконттау мөлшерлемесінің мәніне байланысты
көрсетілген.
NPV көрсеткіші коммерциялық ұйымның қарастырылған жобаны қабылдаған
жағдайда экономикалық жағдайының өзгеруін болжамды бағалайды, ал бағалау,
жоба аяқталғанда жасалады, бірақ бүгінгі уақыт позициясынан, яғни жобаның
басынан. Бұл көрсеткіш уақыт аралығында өзгеріссіз болады, яғни әр түрлі
жобалардың NPV қосуға болатынын көрсетеді. Бұл өте маңызды ерекшелік осы
көрсеткішті қалғандардан бөліп, көрсететін және инвестициялық портфельдік
тиімділігін бағалауда басты көрсеткіш етіп қолдануға мүмкіндік береді.

2 Таза терминалдық құнды есептеу әдісі.
NPV жобаның басында қажетті ақша ағынына негізделіп, яғни оның
негізінде дисконттау операциясы жатыр. Алайда, бұған кері, әрі ұқсас
операцияны қолдануға болады.(1-сурет) Бұл жағдайда ақша ағынының
элементтері жобаның аяқталуында анықталады, бұл критерий өз кезегінде “таза
терминалдық құн” атауына ие болып, NTV белгісімен белгіленеді.

1-сурет. NPV және NTV критерийлерін есептеу лигасы.
NTV есептеу үшін өнім

NTV критериін есептеу формуласы келесідей түрге ие:

NTV=∑Pk(1+r) n-k-IC*(1+r) n (4)

K=1
NTV критериі негізінде жобаны қабылдау жағдайлары, NPV жағдайындай.
Егер NTV0, онда жобаны қабылдау керек.
Егер NTV0, онда жобаны қабылдау керек.
Егер NTV=0, онда жоба пайдасыз да, шығынсыз да..
NPV мен NTV критерийлері бір-біріне қарама-қарсы.

NTV=NPV*FM 1 (r,n) немесе NPV=NTV*FM 2 (r,n) (5)

Бұл критерийлер бір-бірін толықтырып тұрады, яғни біреуімен таңдалған
жобаның нәтижелерін басқасы да береді.

3. Инвестиция рентабельділігінің индексін есептеу әдісі.
Бұл әдіс NPV әдісі есептеулерінің жалғасы болып табылады.
Рентабельділік индексі (РІ) келесі формуламен есептелінеді:

PI=Pk(1+r)kIC (6)

Көріп тұрғанымыздай, егер: PI0, онда жобаны қабылдау керек.
PI0, онда жобаны қабылдамау керек.
PI=0, онда жоба пайдасыз да, шығынсыз да.
Таза келтірілген тиімділікке қарағанда рентабельділік индексі шағын
көрсеткіш: ол шығынның бір бірлігіне келетін табыс деңгейін сипаттайды,
яғни салымдар тиімділігін-бұл көрсеткіш неғұрлым үлкен болса, онда осы
жобаға инвестицияланған әрбір теңгенің қайта деңгейі жоғары. Осыған
байланысты РІ критериі NPV нәтижелері бірдей, ұқсас жобалардың арасынан
біреуін таңдауда (әсіресе, егер екі жобаның NPV нәтижелері бірдей, бірақ
қажетті инвестиция көлемдері әр түрлі, онда көріп тұрғанымыздай, олардың
қайсысының салымдар тиімділігі жоғары болса, сол тиімдірек болып келеді),
немесе NPV жиынтық нәтижесін максималдау мақсатымен инвестициялар портфелін
жинақтау кезінде, өте тиімді.

2. Инвестиция табыстылығының ішкі нормасын есептеу әдісі.
Инвестиция табыстылығының ішкі нормасы ретінде (синонимі: ішкі
табыстылық) дисконттау ставкасының r мәнін түсінеді, бұл жағдайда f(x)=0:
IRR=r; бұл жағдайда NPV=f(r)=0
Басқа сөзбен айтқанда, егер IC=CFo деп белгілесек, онда IRR теңдіктен
шығады:
n
∑ CFk(1+IRR)k (7)
k=0

IRR критериінің табиғатын түсіну үшін графикалық әдісті қолданайық.
Онда:

n
У=f(r)=∑ CFK (1+IRR)k (8)
k=0

Бұл функция бірнеше ерекшелігімен ерекшелінеді: кейбіреулері жәй
сипатқа ие, яғни ақша ағынының түріне байланыссыз болады, ал басқалары
белгілі бір жағдайлар туындағанда ғана келеді, яғни ағындарға байланысты
болады. Біріншіден, y=f(r)-түзу сызықты функция емес, төменде
байқайтынымыздай, бұл ерекшелік IRR критериін есептегенде үлкен қиындыққа
әкеледі.
Екіншіден, егер r=0 болса, онда (8) формуланың оң жағындағы мән
бастапқы ақша ағынының элементтерінің сомасына айналады, басқа сөзбен
айтқанда, NPV графигі дисконтталмайтын ақша ағынының барлық элементтерінің
сомасына, сонымен қатар бастапқы инвестициялар көлеміне тең болатын,
ордината осіндегі нүктемен қиылысады.
Үшіншіден, (8) формуладан көріп тұрғанымыздай, жоба үшін y=f(r)
функциясы сәйкесінше кемімелі болып келеді. Себебі, инвестициялау жағынан
бұл жобаның ақша ағынын классикалық деп айтуға болады, өйткені кететін
қаражаттың (инвестиция) орнын одан жоғары сомада болатын ағым иемденеді,
яғни өсуіне байланысты функция графигі абцисса осьтеріне ұмтылады және оны
белгілі бір нүктеде қияды, ол IRR болып табылады.

(2-сурет)

NPV

IRR r

Y=f(r)

2-сурет. Классикалық инвестициялық жобаның NPV графигі.
Төртіншіден, y=f(r) функциясы түзу сызықты болмағандықтан, сонымен
қатар ақша ағыны элменттері белгілерінің әр түрлі болып келуіне орай,
функция обцисса осьімен бірнеше нүктеде қиылысуы мүмкін.
Бесіншіден, тағы да, y=f(r) түзу сызықты функция болмағандықтан, ШКК
критериі қосындылар ерекшелігіне ие болмайды.
Жоспарланатын инвестицияның тиімділігін знрттеу барысында пайданың ішкі
нормасын есептеудің мәні келесіде көрініс табады: Жобаның күтілетін
табыстылығын көрсетеді және сәйкесінше, осы жобамен байланысты мүмкін
болатын шығынның максималды мөлшерін көрсетеді. Мысалы, егер жоба толығымен
коммерциялық банк берген несие есебінен қаржыланса, онда IRR мәні банктің
пайыз мөлшерлемесінің ең жоғарғы шегін көрсетеді, одан жоғарыласа, жоба
шығынды деп таңылады.
Тәжірибеде кез-келген коммерциялық ұйым өзінің, онымен қоса
инвестициялықта қызметін әр түрлі көздерден қаржыландырылады. Ұйым
қызметіне қолданған аванстық төлемдер үшін пайыз, дивиденд, сыйақы және
тағы сол сияқты төлейді, басқаша айтсақ, экономикалық потенциялын ұстау
үшін кейбір шығындар шығарады. Осы шығындардың ұзақ мерзімді қаржы көздерін
қатынасын көрсететін көрсеткішті “капиталдың орташа құнын” (WACC) деп
атайды.
Сонымен, IRR критериінің экономикалық мәні келесіде: рентабельділік
деңгейі “капиталдың орташа құны” СС көрсеткішінен, немесе WACC
көрсеткішінен, төмен болмайтын кез-келген инвестициялық ұйым қабылдай
алады. Белгілі бір жобаға есептелген IRR CC көрсеткішімен салыстырылады,
бұл кезде олардың арасындағы байланысты былай түсіндіруге болады:
Егер: IRRCC, онда жобаны қабылдау керек.
IRRCC, онда жобаны қабылдамау керек.
IRR=CC, онда жоба пайдасыз және шығынсыз.
IRR-ді қандай көрсеткішпен салыстырмасақта, мынаны байқауға болады:
жоба қабылданады, егер оның IRR қандай да біршекті мөлшерден жоғары болса,
сондықтан басқа жағдайларды ескермегенде, IRR үлкен мәні жағымды болады.
Тәжірибеде бұл әдісті есептеу қиынға түседі, егер қолыңызда арнайы
қаржылық калькулятор болмаса. Бұл жағдайда дисконтталатын көбейткіштің
мәнін қолдану арқылы интерация әдісін қолданамыз. Бұл үшін кесте арқылы
дисконттаудың 2 мәнін таңдаймыз r2, осылайша, (r1,r2) аралықта NPV=f(r)
функциясы өзінің мәнін +-дан --ға немесе
-’-дан +’-ға ауыстыратындай. Оған кейін, мына формуланы таңдаймыз:

IRR=r1+f(r1)[f(r1)-f(r2)]*(r2-r1)
(9)

Мұндағы, r1-f(r1)(f(r1)0) жағдайында табуляцияланған дисконттау
мөлшерлемесінің мәні.
Нақты есептеулерді кері жүргізсек (r1,r2) интервалға пропорционал
болады, ал табуляцияланатын мәндерді қолданып ең жақсы нәтижеге жету үшін
интервал ұзындығы минимум (f %-ке тең), болуы керек, яғни y=f(r)∙+-дан -
-қа жағдайын қанағаттандыратын r1 және r2-дисконттаудың бір-біріне жақын
мөлшерлемелер:
r1-NPV көрсеткішінің теріс мәнін минималдайтын, дисконттаудың
табуляцияланған мөлшеолемесі, яғни
f(r1)=min { f(r)0}
r2-NPV көрсеткішінің теріс мәнін максималдайтын, дисконттаудың
табуляцияланған мөлшерлемесі, яғни
f(r2)=max {f(r)0}
r1 және r2 мөлшерлемелерін сәйкесінше алмастыру арқылы функция --дан
+-ға ауысады.

4. Инвестицияның қайтарылу мерзімін анықтайтын әдіс.
Дүние жүзілік есептеу-аналитикалық тәжірибесінде ең оңай және кең
тараған әдістерінің бірі болып табылады және ақша ағындарының біркелкі
түсуін қарастырмайды. Қайтарылу мерзімін есептеу алгоритмі (РР)
инвестициялардан түсетін жоспарланатын табыстардың тең бөлінуіне байланысты
болады. Егре табыс жылдар бойынша тең бөлінсе, онда жылдық табыс көлеміне
келетін біркелкі шығындарды бөлу арқылы қайтарылу мерзімін табамыз. Бөлшек
мәнді тапқанда, ол алғашқы бүтін санына дейін жуықталады. Егер пайда
біркелкі бөлінбесе, онда кумулятивті табыс арқылы инвестициялардың өтелетін
мерзімі, тікелей жылдарды санау арқылы қайтарылу мерзімін есептейміз. РР
көрсеткішін есептеудің жалпы формуласы келесідей түрге ие:
n
PP=min, бұл жағдайда ∑ Pk=IC (10)

РР көрсеткіші жиі дәлірек есептелінеді, яғни жылдың бөлшек бөлігі де
қарастырылады, бірақ бұл жағдайда ақша ағындарының жыл бойы біркелкі түсуі
туралы ұжым жасалды. Мысалы, жобаның келесідей ақща ағындары бар (млн.тг):-
100,40,40,40,30,20 РР көрсеткішінің мәні 3 жылға тең, егер есептеу
дәлдігімен 1 жылға жасалса немесе 2,5 жыл тура есептеу жасасақ.
Кейбір мамандар РР көрсеткішін есептеу кезінде уақытты ескеру
керектігін айтады. Бұл жағдайда есептеу кезінді, WACC көрсеткіші бойынша
дисконтталған ақша ағындары есептеуге алынады, ал формула келесі түрде
болады:

DPP=min, бұл жағдайда ∑Pk(1+r)k=IC
(11)
k

Есептеу оңай болу үшін дисконттау, көбейткішін пайдалануға болады.
FM2 ( r %,n) көріп тұрғанымыздай, дисконттау кезінде қайтарылу мерзімі
ұлғаяды, яғни ылғи DPPPP. Басқа сөзбен айтқанда, барлық критерилер бойынша
таңдалатын жоба, DPP критериі бойынша қабылданылмауы мүмкін.

6. Инвестиция тиімділік коэффициентін есептеу әдісі.
Бұл әдістің 2 жағы бар: біріншіден, ол табыстылық көрсеткішін
дисконттауды көздемейді. Екіншіден, табыстылықты таза пайда PN (пайда минус
бөджетке аударымдар) көрсеткіші сипаттайды. Алгоритмді есептеу оңай
болғандықтан, тәжірибеде оны жиі қолданады: инвестиция тиімділігінің
коэффициентін немесе басқаша айтқанда пайдалықтың есепті нормасы (ARR),
орташа жылдық пайданы PN инвестицияның орташа көлеміне бөлу арқылы
анықталады. Инвестициялардың орташа көлемі капитал салымдарының бастапқы
сомасын екіге бөлу арқылы анықталады, егер зерттелетін жоба бойынша барлық
капитал шығындары мерзімі аяқталғанда есептен шығарылса егер қалдық немесе
құн (RV) ұйғарылса, онда оның бағалану есептеулерде ескерілуі керек.
Басқаша айтсақ, (12) формула бойынша ARR көрсеткішін есептеу алгоритмі әр
түрлі болады, олардың кең тарағаны:
PN
ARR= ────────
12* (IC+RV)

Бұл көрсеткішті жиі авансталған капитал рентабельділігінің
коэффициентінің салыстырады. Ол өз кезегінде қызметіне авнсталған
қаражаттардың жалпы сомасына коммерциялық ұйымның таза пайдасын бөлу арқылы
есептелінеді (балансы-неттоның орташа нәтижесі). ARR-мен салыстыру үшін
арнайы шекті белгілеуге де болады немесе жобалар түрлері, тәуекел деңгейі,
жаупкершілік орталары бойынша дифференциалданатын жүйелері де
салытырылатын.
Инвестиция тиімділік коэффициентіне негізделген әдістің кемшіліктері
ақша ағымдарының уақыт компоненттерә ескерілмейді. Орташа жылдық пайдасының
сомасы бірдей жобаларының арасындағы айырмашылықта бұл әдіс жасамайды,
бірақ жылдар бойынша пайда сомалары қалқымалы болатын болса. Сонымен қатар,
әр түрлі жылдар көлемі және тағы сол сияқты аралығында іске асатын, бірдей
орташа пайданы иемденетін жобалар арасында ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.