Сандық технология негізінде жергілікті қалалық байланыс жүйелерін жүзеге асырудың мүмкіндіктерін зерттеу
Кіріспе
1. Міндеттері
1.1 Жалпы қолданыстағы телефондық жүйені дамытудың негізгі бағыттары
1.2 Линиялық және стационарлық қондырғылардың сипаттамаларына шолу
1.3 Заманауи сандық коммутация жүйелерінің сипаттамалары туралы қысқаша мәліметтер
1.4 Бітіру жұмысының тақырыбы бойынша әдебиеттерге шолу
1.5 Міндеттердің негіздемесі
2. Теориялық бөлім
2.1 “SDX .100” сандық станцияның сипаттамаларын зерттеу
2.2 Сандық жүйенің станциялық қондырғылары туралы мәліметтер
2.3 Жоспарланып отырған ҚТС функционалдық сызбасына шолу
2.4 Түсетін жүктеменің параметрлерін (көрсеткіштерін) зерттеу
2.5 Станция аралық жүктеменің есебі бойынша орналастыру
2.6 Түсетін жүктеменің есебі бойынша орналастыру
2.7 Абоненттік қондырғылардың көлемі бойынша орналастыру
3. Практикалық бөлім
3.1 Түсетін жүктемені есептеу
3.2 Жоспарланып отырған ААТС мен УПАТС арасындағы интенсивті жүктемені есептеу
3.3 Кіретін жүктемені есептеу
3.4 Қала аралық жүктемені есептеу
3.5 Жоспарланып отырған ҚТС жүктемесінің таралу сызбасы
3.6 ПСЭ мен тірек РАТС арасындағы шығатын, кіретін каналдар мен ИКМ . линияларының санын есептеу
3.7 АМТС, УПАТС, УСС және тірек ААТС арасындағы шығатын, кіретін каналдар мен ИКМ . линияларының санын есептеу
3.8 Абоненттік жабдықтар көлемін анықтау
3.9 Станция аралық интерфейс жабдықтарының көлемін анықтау
3.10 Сандық коммутациялық өріс жабдықтарының көлемін анықтау
3.11 Ішкі интерфейс каналдарының санын анықтау
3.12 Жабдықтарды орналастыру және олардың ерекшеліктері
ҚОРЫТЫНДЫ
ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
ҚОСЫМШАЛАР
1. Міндеттері
1.1 Жалпы қолданыстағы телефондық жүйені дамытудың негізгі бағыттары
1.2 Линиялық және стационарлық қондырғылардың сипаттамаларына шолу
1.3 Заманауи сандық коммутация жүйелерінің сипаттамалары туралы қысқаша мәліметтер
1.4 Бітіру жұмысының тақырыбы бойынша әдебиеттерге шолу
1.5 Міндеттердің негіздемесі
2. Теориялық бөлім
2.1 “SDX .100” сандық станцияның сипаттамаларын зерттеу
2.2 Сандық жүйенің станциялық қондырғылары туралы мәліметтер
2.3 Жоспарланып отырған ҚТС функционалдық сызбасына шолу
2.4 Түсетін жүктеменің параметрлерін (көрсеткіштерін) зерттеу
2.5 Станция аралық жүктеменің есебі бойынша орналастыру
2.6 Түсетін жүктеменің есебі бойынша орналастыру
2.7 Абоненттік қондырғылардың көлемі бойынша орналастыру
3. Практикалық бөлім
3.1 Түсетін жүктемені есептеу
3.2 Жоспарланып отырған ААТС мен УПАТС арасындағы интенсивті жүктемені есептеу
3.3 Кіретін жүктемені есептеу
3.4 Қала аралық жүктемені есептеу
3.5 Жоспарланып отырған ҚТС жүктемесінің таралу сызбасы
3.6 ПСЭ мен тірек РАТС арасындағы шығатын, кіретін каналдар мен ИКМ . линияларының санын есептеу
3.7 АМТС, УПАТС, УСС және тірек ААТС арасындағы шығатын, кіретін каналдар мен ИКМ . линияларының санын есептеу
3.8 Абоненттік жабдықтар көлемін анықтау
3.9 Станция аралық интерфейс жабдықтарының көлемін анықтау
3.10 Сандық коммутациялық өріс жабдықтарының көлемін анықтау
3.11 Ішкі интерфейс каналдарының санын анықтау
3.12 Жабдықтарды орналастыру және олардың ерекшеліктері
ҚОРЫТЫНДЫ
ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
ҚОСЫМШАЛАР
Біздің елімізде телефон байланысының дамуы үш кезең бойынша коммутациялық техниканың жасалуымен байланысты.
Бірінші кезеңге декадты- қадамды жүйе бойынша автоматты телефон станциялары (АТС ДШ) жатады, оларды пайдалану барысында бірқатар маңызды кемшіліктер байқалды. Олар:
- қызмет көрсету сапасының төмендігі;
- коммутациялық жабдықтардың сенімсіздігі;
- тез іске қосылудың шектеулілігі;
- қызмет көрсетуге көп персонал қажеттілігі;
- линиялардың өткізгіштігінің нашарлығы.
Осы кемшіліктер ҚТС сиымдылығын арттыруға және телефон байланысын автоматтандыруға біраз кедергі жасады.
Екінші кезеңдегі коммутациялар жүйесіне координатты типті автоматты телефон станциялары (АТС КУ) жатады. Бұл типтегі станциялардың АТС ДШ салыстырғанда бірқатар артықшылықтары бар, олар:
- сөйлесу трактының сапасының жоғарылығы;
- қызмет көрсетуші персонал санының шектеулілігі;
- линияларды пайдаланудың жоғарылығы;
- жоғары өткізгіштік пен оңай іске қосылу.
Алайда АТС КУ бұл артықшылықтарына қарамастан АТС ДШ өзіне тән біраз кемшіліктері де бар. Осыған байланысты үшінші кезеңдегі телефон станциялпарын құру қажеттілігі туындады. Коммутация жүйесінің үшінші кезеңіндегі жүйелері - квазиэлектронды және электронды телефон станциялары болды. Квазиэлектронды станцияларында АТС ДШ мен АТС КУ станцияларына тән кемшіліктер жоқ және әлемнің көптеген мемлекеттерінде кеңінен қолданылады. Толық электронды жүйені құру тек қана оларда санды түрдегі мәліметтер коммутациясы принципін (импульсті кодты модуляция) қолдану нәтижесінде мүмкін болды.
Сандық жүйе негізіндегі коммутацияның техникалық жаңа түрлерін жасаудың мақсаты экономикалық тиімділігін және қолайлылығын, шығынды азайту мен пайдалану ұзақтығын арттыру, өндірістегі құнын төмендету, сол сияқты абоненттерге жаңа қызмет түрлерін көрсетуді қамтамасыз ету болды.
Бірінші кезеңге декадты- қадамды жүйе бойынша автоматты телефон станциялары (АТС ДШ) жатады, оларды пайдалану барысында бірқатар маңызды кемшіліктер байқалды. Олар:
- қызмет көрсету сапасының төмендігі;
- коммутациялық жабдықтардың сенімсіздігі;
- тез іске қосылудың шектеулілігі;
- қызмет көрсетуге көп персонал қажеттілігі;
- линиялардың өткізгіштігінің нашарлығы.
Осы кемшіліктер ҚТС сиымдылығын арттыруға және телефон байланысын автоматтандыруға біраз кедергі жасады.
Екінші кезеңдегі коммутациялар жүйесіне координатты типті автоматты телефон станциялары (АТС КУ) жатады. Бұл типтегі станциялардың АТС ДШ салыстырғанда бірқатар артықшылықтары бар, олар:
- сөйлесу трактының сапасының жоғарылығы;
- қызмет көрсетуші персонал санының шектеулілігі;
- линияларды пайдаланудың жоғарылығы;
- жоғары өткізгіштік пен оңай іске қосылу.
Алайда АТС КУ бұл артықшылықтарына қарамастан АТС ДШ өзіне тән біраз кемшіліктері де бар. Осыған байланысты үшінші кезеңдегі телефон станциялпарын құру қажеттілігі туындады. Коммутация жүйесінің үшінші кезеңіндегі жүйелері - квазиэлектронды және электронды телефон станциялары болды. Квазиэлектронды станцияларында АТС ДШ мен АТС КУ станцияларына тән кемшіліктер жоқ және әлемнің көптеген мемлекеттерінде кеңінен қолданылады. Толық электронды жүйені құру тек қана оларда санды түрдегі мәліметтер коммутациясы принципін (импульсті кодты модуляция) қолдану нәтижесінде мүмкін болды.
Сандық жүйе негізіндегі коммутацияның техникалық жаңа түрлерін жасаудың мақсаты экономикалық тиімділігін және қолайлылығын, шығынды азайту мен пайдалану ұзақтығын арттыру, өндірістегі құнын төмендету, сол сияқты абоненттерге жаңа қызмет түрлерін көрсетуді қамтамасыз ету болды.
1. Сибирякова Н.Г., соколов А.В. Эволюция коммутационных систем для СТС. Вестник связи. - № 11, 2002.
2. Лозова И.А. Сельские системы передачи в век Интернета. Вестник связи. - № 1, 2003.
3. Цифровые станции DRX –4. Описание системы и технические особенности. Техническая документация. НЕТАШ . – Павлодар, 1999.
4. Андрианов Ю.А., Мясников В.Э., Шарипов Ю.К. Цифровая АТС М –200. Информ. Курьер Связь, - №3, 2003.
5. Баркун М,А., Ходасевич О.Р. Цифровые системы синхронной коммутации. – М.: Эко-Трендз, 2001.
6. Максимов Г.З., Пшеничников А.П., Харитонова Е.Н. Проектирование станционных сооружений сельских телефонных сетей. Под ред. А.П. Пшеничникова. М.: Радио и связь, 1989.
7. Буланов А.В., Буланова Т.А., Слепова Г.Л. Основы проектирования электронных АТС типа АТСЭ 200. – М.: МИС, 1988.
8. Башарин Г.П. Таблицы вероятностей и средних квадратических отклонений потерь на полнодоступном ручке линий. –М.: АН СССР, 1962.
9. Ершов Е.Б., Ершова В.А. Цифровые системы распределения информации. М.: Радио и связь, 1983.
10. Кожанов Ю.П. Расчет и проектирование электронных АТС. –М.: Радио и связь, 1991.
11. Маслюков О.А., Савушкин А.Н. Устройство, ремонт и обслуживание средств проводной связи на ж.д. транспорте. Учебник для ПТУ. –4-е издание М.: Высшая школа, 1986.
12. Ильин О.К., Розенштейн И.И. Проектирование междугородних телефонных станций. Учебное пособие для техников связи. М.: Связь, 1973.
13. Росляков А.В., Самсонов М.Ю. Центры обслуживания вызовов. М.: Эко-трендз, 2003.
14. Баркун М.А., Ходасевич О.Р. Цифровые системы коммутации. М.: Эко-трендз, 2003.
15. Гольдштейн Б.С. Системы коммутации. Учебник для вузов. Санкт- Петербург, 2003.
16. Карташевский В.Г. Цифровые АТС для сельской связи. М.: Эко-трендз, 2003.
17. Ваванов Ю.В. Технологическая связь на железнодорожном транспорте. М.: Транспорт, 1999.
18. Волков В.М., Кудряшов В.А. Проводная связь на железнодорожном транспорте. М.: Транспорт, 1999.
19. Тюрин В.Л., Листов В.Н., Дьяков Д.В. Многоканальная связь на железнодорожном транспорте. М.: Транспорт, 1999.
20. Дюфур С.Л., Лутов М.Ф., Скребов Д.Д. Координатные АТС железнодорожного транспорта. – 4-е издание, переработанное и дополненное. М.: Транспорт, 1980.
21. Виноградов В.В., Кузьмин В.И., Гончаров А.Я. Линии автоматики, телемеханики и связи на железнодорожном транспорте. Учебник для вузов железнодорожного транспорта. – М: Транспорт, 1990.
22. Колягин – Черняк С.Л. Автоматический определитель в телефонных аппаратах. – 2-е издание, переработанное и дополненное – Наука и техника. Санкт – Петербург, 2003.
23. Кучерявый А.Е., Гильченок Л.З., Иванов А.Ю. Пакетная сеть связи общего пользования. Санкт- Петербург,: Наук и техника, 2004.
24. Костюкович Н.Ф., Ромашова Т.И. Проект РАТС на базе цифровой АТС типа АТСЭ 200.: Учебное пособие. – Новосибирск, Сиб.ГУТИ, 1992.
25. Попова А,Г., Степанова И,В. Цифровые системы коммутации с распределенным управлением. Под. Ред. Васильева В.Ф. Часть 2 – М.: Информсвязьиздат, 1992.
26. Проектная документация на коммутационную систему SDX –100 (АТСЭ-4, 5, 9).
27. Техническая документация действующей станции SDX –100.
28. автоматическая коммутация. Под. Ред. Ивановой О.Н. –М., 1988.
2. Лозова И.А. Сельские системы передачи в век Интернета. Вестник связи. - № 1, 2003.
3. Цифровые станции DRX –4. Описание системы и технические особенности. Техническая документация. НЕТАШ . – Павлодар, 1999.
4. Андрианов Ю.А., Мясников В.Э., Шарипов Ю.К. Цифровая АТС М –200. Информ. Курьер Связь, - №3, 2003.
5. Баркун М,А., Ходасевич О.Р. Цифровые системы синхронной коммутации. – М.: Эко-Трендз, 2001.
6. Максимов Г.З., Пшеничников А.П., Харитонова Е.Н. Проектирование станционных сооружений сельских телефонных сетей. Под ред. А.П. Пшеничникова. М.: Радио и связь, 1989.
7. Буланов А.В., Буланова Т.А., Слепова Г.Л. Основы проектирования электронных АТС типа АТСЭ 200. – М.: МИС, 1988.
8. Башарин Г.П. Таблицы вероятностей и средних квадратических отклонений потерь на полнодоступном ручке линий. –М.: АН СССР, 1962.
9. Ершов Е.Б., Ершова В.А. Цифровые системы распределения информации. М.: Радио и связь, 1983.
10. Кожанов Ю.П. Расчет и проектирование электронных АТС. –М.: Радио и связь, 1991.
11. Маслюков О.А., Савушкин А.Н. Устройство, ремонт и обслуживание средств проводной связи на ж.д. транспорте. Учебник для ПТУ. –4-е издание М.: Высшая школа, 1986.
12. Ильин О.К., Розенштейн И.И. Проектирование междугородних телефонных станций. Учебное пособие для техников связи. М.: Связь, 1973.
13. Росляков А.В., Самсонов М.Ю. Центры обслуживания вызовов. М.: Эко-трендз, 2003.
14. Баркун М.А., Ходасевич О.Р. Цифровые системы коммутации. М.: Эко-трендз, 2003.
15. Гольдштейн Б.С. Системы коммутации. Учебник для вузов. Санкт- Петербург, 2003.
16. Карташевский В.Г. Цифровые АТС для сельской связи. М.: Эко-трендз, 2003.
17. Ваванов Ю.В. Технологическая связь на железнодорожном транспорте. М.: Транспорт, 1999.
18. Волков В.М., Кудряшов В.А. Проводная связь на железнодорожном транспорте. М.: Транспорт, 1999.
19. Тюрин В.Л., Листов В.Н., Дьяков Д.В. Многоканальная связь на железнодорожном транспорте. М.: Транспорт, 1999.
20. Дюфур С.Л., Лутов М.Ф., Скребов Д.Д. Координатные АТС железнодорожного транспорта. – 4-е издание, переработанное и дополненное. М.: Транспорт, 1980.
21. Виноградов В.В., Кузьмин В.И., Гончаров А.Я. Линии автоматики, телемеханики и связи на железнодорожном транспорте. Учебник для вузов железнодорожного транспорта. – М: Транспорт, 1990.
22. Колягин – Черняк С.Л. Автоматический определитель в телефонных аппаратах. – 2-е издание, переработанное и дополненное – Наука и техника. Санкт – Петербург, 2003.
23. Кучерявый А.Е., Гильченок Л.З., Иванов А.Ю. Пакетная сеть связи общего пользования. Санкт- Петербург,: Наук и техника, 2004.
24. Костюкович Н.Ф., Ромашова Т.И. Проект РАТС на базе цифровой АТС типа АТСЭ 200.: Учебное пособие. – Новосибирск, Сиб.ГУТИ, 1992.
25. Попова А,Г., Степанова И,В. Цифровые системы коммутации с распределенным управлением. Под. Ред. Васильева В.Ф. Часть 2 – М.: Информсвязьиздат, 1992.
26. Проектная документация на коммутационную систему SDX –100 (АТСЭ-4, 5, 9).
27. Техническая документация действующей станции SDX –100.
28. автоматическая коммутация. Под. Ред. Ивановой О.Н. –М., 1988.
Пән: Автоматтандыру, Техника
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 55 бет
Таңдаулыға:
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 55 бет
Таңдаулыға:
МАЗМҰНЫ
Кіріспе
1. Міндеттері
1.1 Жалпы қолданыстағы телефондық жүйені дамытудың негізгі бағыттары
1.2 Линиялық және стационарлық қондырғылардың сипаттамаларына шолу
1.3 Заманауи сандық коммутация жүйелерінің сипаттамалары туралы қысқаша мәліметтер
1.4 Бітіру жұмысының тақырыбы бойынша әдебиеттерге шолу
1.5 Міндеттердің негіздемесі
2. Теориялық бөлім
2.1 “SDX –100” сандық станцияның сипаттамаларын зерттеу
2.2 Сандық жүйенің станциялық қондырғылары туралы мәліметтер
2.3 Жоспарланып отырған ҚТС функционалдық сызбасына шолу
2.4 Түсетін жүктеменің параметрлерін (көрсеткіштерін) зерттеу
2.5 Станция аралық жүктеменің есебі бойынша орналастыру
2.6 Түсетін жүктеменің есебі бойынша орналастыру
2.7 Абоненттік қондырғылардың көлемі бойынша орналастыру
3. Практикалық бөлім
3.1 Түсетін жүктемені есептеу
3.2 Жоспарланып отырған ААТС мен УПАТС арасындағы интенсивті жүктемені есептеу
3.3 Кіретін жүктемені есептеу
3.4 Қала аралық жүктемені есептеу
3.5 Жоспарланып отырған ҚТС жүктемесінің таралу сызбасы
3.6 ПСЭ мен тірек РАТС арасындағы шығатын, кіретін каналдар мен ИКМ – линияларының санын есептеу
3.7 АМТС, УПАТС, УСС және тірек ААТС арасындағы шығатын, кіретін каналдар мен ИКМ – линияларының санын есептеу
3.8 Абоненттік жабдықтар көлемін анықтау
3.9 Станция аралық интерфейс жабдықтарының көлемін анықтау
3.10 Сандық коммутациялық өріс жабдықтарының көлемін анықтау
3.11 Ішкі интерфейс каналдарының санын анықтау
3.12 Жабдықтарды орналастыру және олардың ерекшеліктері
ҚОРЫТЫНДЫ
ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
ҚОСЫМШАЛАР
РЕФЕРАТ
Бұл бітіру жұмысының негізгі міндеті – сандық технология негізінде жергілікті қалалық байланыс жүйелерін жүзеге а сырудың мүмкіндіктерін зерттеу. Бұл үшін телефон байланысын коммутациялық басқа жүйелерге қарағанда біршама артықшылықтары бар “SDX –100” сандық технологиясына ауыстыру арқылы қайта жабдықтау іске асырылады. Бітіру жұмысында осы технологияның техникалық сипаттамалары қарастырылған. Жүктеменің шамасы есептеліп, оның қорытындысы бойынша жабдықтардың қажетті көлемі мен оларды стативтер мен автозалға орналастыру анықталған. Станцияның техникалық іске қосылу мүмкіндіктері де қарастырылған.
Бітіру жұмысының көлемі 57 бет және 5 бетте демонстрациялық материалдардан тұрады. Онда 27 кесте, 2 сурет пен 1 қосымша бар. 28 әдебиеттер тізімі және интернет материалдары қолданылған.
Негізгі сөздер: сандық коммутациялық жүйе, коммутацияның сөйлесу тракты, абоненттік жиынтық, мультиплексор, телефондық жүктеме, тарифтеу, маркер, коммутация жүйесі, коммутатор мен құрал-жабдықтар.
КІРІСПЕ
Біздің елімізде телефон байланысының дамуы үш кезең бойынша коммутациялық техниканың жасалуымен байланысты.
Бірінші кезеңге декадты- қадамды жүйе бойынша автоматты телефон станциялары (АТС ДШ) жатады, оларды пайдалану барысында бірқатар маңызды кемшіліктер байқалды. Олар:
қызмет көрсету сапасының төмендігі;
коммутациялық жабдықтардың сенімсіздігі;
тез іске қосылудың шектеулілігі;
қызмет көрсетуге көп персонал қажеттілігі;
линиялардың өткізгіштігінің нашарлығы.
Осы кемшіліктер ҚТС сиымдылығын арттыруға және телефон байланысын автоматтандыруға біраз кедергі жасады.
Екінші кезеңдегі коммутациялар жүйесіне координатты типті автоматты телефон станциялары (АТС КУ) жатады. Бұл типтегі станциялардың АТС ДШ салыстырғанда бірқатар артықшылықтары бар, олар:
сөйлесу трактының сапасының жоғарылығы;
қызмет көрсетуші персонал санының шектеулілігі;
линияларды пайдаланудың жоғарылығы;
жоғары өткізгіштік пен оңай іске қосылу.
Алайда АТС КУ бұл артықшылықтарына қарамастан АТС ДШ өзіне тән біраз кемшіліктері де бар. Осыған байланысты үшінші кезеңдегі телефон станциялпарын құру қажеттілігі туындады. Коммутация жүйесінің үшінші кезеңіндегі жүйелері - квазиэлектронды және электронды телефон станциялары болды. Квазиэлектронды станцияларында АТС ДШ мен АТС КУ станцияларына тән кемшіліктер жоқ және әлемнің көптеген мемлекеттерінде кеңінен қолданылады. Толық электронды жүйені құру тек қана оларда санды түрдегі мәліметтер коммутациясы принципін (импульсті кодты модуляция) қолдану нәтижесінде мүмкін болды.
Сандық жүйе негізіндегі коммутацияның техникалық жаңа түрлерін жасаудың мақсаты экономикалық тиімділігін және қолайлылығын, шығынды азайту мен пайдалану ұзақтығын арттыру, өндірістегі құнын төмендету, сол сияқты абоненттерге жаңа қызмет түрлерін көрсетуді қамтамасыз ету болды.
Уақыт өткен сайын телефон жүйелеріне қойылатын талаптар да жоғарылай түсуде. Байланыстың заманауи түрлері мен жаңадан қосымша қызмет көрсету түрлері пайда болуда.
Абоненттерге қызмет көрсету сапасын жоғарылату үшін моральдық және физикалық жағынан ескірген коммутациялық жабдықтарды алмастыру керек. Қажетті талаптарды қанағаттандыратын заманауи технологиялар пайдаланылатын аз ғана эксплуатациялық шығынмен жоғары тиімділікке қол жеткізуге болатын электронды телефон станциялары болып табылады.
Бұған дейін барлығымызға таныс болып келген проблеме – клиенттер жылдар бойы телефон нөмірінің аздығынан кезекке тұру немесе қызмет көрсету сапасының төмендігіне байланысты олардың тарапынан жиі кездесетін наразылықтар болды. Жаңа типтегі коммутациялық жүйелерді іске қосу нәтижесінде бұл проблемелар ғана емес, сонымен бірге басқа да біраз мәселелер өз шешімін табады және байланыс қызметі түрлерін көрсетуге байланысты мекеменің табысы да біршама жоғарылайды.
1. ЖҰМЫСТЫҢ МІНДЕТТЕРІ
1.1 Жалпы қолданыстағы телефон жүйелерін дамытудың негізгі бағыттары.
Телекоммуникацияны адамның қантамыр жүйесімен салыстыруға болады: барлық жер шары арқылы өтіп, ол жеке адамның және жалпы қоғамның тіршілігін қамтамасыз етеді. Жалпы қолданыстағы телефон жүйесі (ТСОП) телекоммуникацияның аса маңызды бөліктерінің бірі болып табылады. Олар түрлі қондырғылар комплексінен тұрады (станциялық жабдықтар, ғимараты, линиялық қондырғылар, абоненттік құралдар, т.б.), олар қала мен оған жақын аймақтағы елді мекендер абоненттерін телефон байланысымен қамтамаыз етеді.
Қазіргі кезде қала телефон жүйелерін құрудың импульсті –кодты модуляция негізіндегі коммутация мен хабар беру жүйесін біріктіру негізінде жаңа принциптері жасалған. Телефон жүйелерін бұлайша құру бірыңғай жүйедегі ”тығыздау – коммутация” деп талады, ал бұл принцип бойынша құрылған ҚТС интегралды телефон жүйелері деп аталады.
АТС ең алғашқы машиналық станциялардан бастап, қазіргі кезде Ресейдің біраз бөлігін қамтамасыз етіп отырған декадты- қадамды және координатты арқылы өтіп, квазиэлектронды және санды жүйелерге дейін қызық эволюциялық жолдан өтті деуге болады. 60-70 жылдары жасалған сандық АТС 30 жыл бойына жетелдіріліп, қазіргі кезде теңдесі жоқ станциялар деуге болады. Әлемдегі телекоммуникациялық жүйелерді дамыту мен модернизациялау қазір тек қана санды құралдар арқылы жүзеге асырылып отыр. Оның үстіне, тек қана ескірген жабдықтарды ауыстырып қана қоймай, жүйенің жалпы құрылымын қайта құрастыру қолға алынуда. Жүйені үздіксіз дамыту, түрлі типтегі жаңа қондырғыларды іске қосу, қызмет көрсету түрлерін молайту нәтижесінде қазір телефон жүйесінің құрылымы өте –мөте күрделенді деуге болады.
Құрылымын оңайлату жүйені басқаруға, пайдалануға және техникалық жарақтандыруға жұмсалатын шығынды азайтуға және оның жұмысының тиімділігін арттыруға мүмкіндік береді. Бұл процесте негізгі роль атқаратын - коммутация жүйелері.
Қазіргі заманғы АТС – тек жай ғана бүкіл елдің не аймақтың нөмір сиымдылығын құратын телефон станциялары емес. Қазіргі таңда олар тек қана дауысты ғана емес, сонымен бірге мәліметтер мен кескіндерді де көрсетіп, өңдей алатын күшті комплекстер болып табылады. Осылайша, қазіргі заманғы АТС электронды немесе санды деген терминдермен сипатталатын ғана емес, бұл мультимедиялық телекоммуникациялық жүйені құрау үшін база болатын біртұтас мультимедиялық жүйе.
Қазіргі таңда Қазақстанда, бүкіл әлемдегі сияқты информациялық бум байқалып, коммутациялық байланыс каналдары арқылы таратылатын информацияның көлемі өте жоғарылап отыр, сондықтан да абоненттерді тез арада және жоғары сапалы деңгейде қосуды қамтамасыз ететін және жаңа стандарттар талаптарына сай келетін коммутациялық жабдықтардың қажеттілігі туындап отыр.
Қазір жабдық жасаушы – фирмалар теелфон, телеграф мәліметтерін, басқа да мәліметтерді беруге қажетті электронды коммутация жүйелерін жасау үшін зерттеу жұмыстары мен тәжірибелік – конструкциялық жұмыстарды кеңінен жүргізуде. Электронды автоматты телефон станцияларында бір мезгілде бір ғана коммутациялық элемент арқылы бірнеше рет қосуға мүмкіндік беретін каналдарды уақытша бөлуді қамтамасыз етеді. Бұл коммутациялық өрістегі жабдықтарды пайдалануды жоғарылатуға, олай болса, мәліметтер берудің қажетті сапасын сақтап қалатын экономикалық көрсеткіштерді жақсартуға жағдай жасайды. Санды коммутациялық өрісті сигналдарды импульсті – кодты модуляция (ИКМ) түрінде өзгерту принципі бойынша құрылған электронды автоматты телефон станциялары интегралды санды байланыс жүйелерін ұймдастырудың негізі болып табылады. Яғни бұл коммутация жүйелерінде коммутация мен хабар беру қондырғылары бірыңғай принциппен, бірыңғай элементтік база негізінде орындалған, ал информациялардың барлық түрі жүйе бойынша бірыңғай санды формада беріледі.
Қазіргі кезде сақиналы принципте құрылған санды жүйелер кеңінен қолданылады, оларда хабар беру бір бағытта ған жүргізіліп, бұл магистралдық кабельдерді жүргізуге шығынды төмендетеді және жүйені арттыруға, сол сияқты бірнеше төменгі жылдамдықтағы ағындарды бір жоғары жылдамдықтағы ағынға біріктіруге мүмкіндік береді.
“Соңғы миле” деп аталатын әдіс үлкен өзгерістерге ұшырады, яғни бұл абонентті тікелей коммутация жүйесіне қосатын аймақ. Бұл кезде мыс өткізгіштерді қолдану қымбаттығына және снімсіздігіне байланысты тиімсіз болып саналады. Коммутациялық жүйені барынша пайдаланушыға жақындату тенденциясы туындады. Бұл үшін мультиплексорлар немесе концентраторлар қолданылады, олар жүйені құруды жеңілдетіп, линиялық қондырғыларды үнемдеуге мүмкіндік береді.
Қазір жалпы қолданыстағы телефон жүйелері саласында интеллектуалды қызмет түрлері пайда болып, дамуда. Оларды компьютерлік - телефон өңдеушілер бағдарламалық – аппараттық комплекстер арқылы қамтамасыз етеді. Тәжірибеде бұл дегеніміз, абоненттер дамыған елдерде кең таралған “800” және “900” типті қызмет көрсету нүктелерінің қызметін пайдалана алады. Бұндай қызмет түрлері арнайы мәліметтер базасынан алған анықтама мәліметтердің кез келген түрін бере алады, дебит, кредит карточкаларын қоса алады, түрлі корпоративті жүйелер құра алады, конференц- байланыстар ұйымдастыра алады, дауыстық және электронды почталар қызметін пайдалана алады, т.с.с. Жалпы қолданыстағы телефон байланысы дамуындағы тағы бір бағыт - оны радиотелефон жүйесімен интеграциялау.
Осы жоғарыда айтылғандар негізінде қалалық телефон байланысының дамуындағы негізгі бағыттарды төмендегіше бөлуге болады:
сандық коммутация жүйелерін пайдалану;
байланыстың талшық-оптикалық линияларын пайдалану;
концентраторлар пайдалану;
тізбекті сақиналы принцип бойынша құру;
ҚТС негізінде сандық жүйені құру;
ҚТС өткізгішсіз тізбекпен біріктіру;
Халыққа “интеллектуалды қызмет” түрлерін ұсыну;
Глобалды жүйемен (Интернет) қарым-қатынасты қамтамасыз ету.
1.2 Линиялық және стационарлық қондырғылардың сипаттамаларына шолу
Соңғы уақыттарға дейін халық, өнеркәсіп орындары мен түрлі мекемелер пайдаланатын телефон байланыстары төмендегідей болды:
АТС –3, сиымдылығы 2000 нөмірлі;
АТС –6, сиымдылығы 2100 нөмірлі.
Сол сияқты кішігірім УАТС –49, АТСК –50200, АТСК – 1002000, ПС –МКС –100, ПСК –1000 типті, ауылдық және ведомостволық жалпы сиымдылығы 6000 нөмірлі АТС болды.
Қолданыстағы АТС –3 тұрғын үйлерге орнатылатын АТС –47 және АТС –54 типті декадты – қадамды жүйе қондырғыларынан құрастырылады.
Абоненттік линияларды нөмірлеу -бес белгіден тұрып, МТС жабдықтары жеке ғимаратта орналастырылады.
Барлық АТС абоненттік тізбектері шкафтық жүйе бойынша тікелей қосу аймағын қолдану арқылы құрастырылады. Магистралдық тізбектер ТПП типті кабельдермен және топыраққа орналастырылған ТБ маркалы брондалған кабельдермен орындалады.
Тарату тізбектері брондалған және ТПВГ, ТГ, ТПП, ТРПКШ, т.с.с. маркалы аспалы кабельдерден құралған.
Станция аралық тізбек “әрқайсысы әрқайсысымен” принципі бойынша құрастырылған.
Қолданыстағы АТС техникалық жағдайы өте төмен дәрежеде. Моральдық жағынан ескірген, физикалық жағынан тозған, байланыс сапасы өте төмен, техникалық жағынан жаңа байланыс түрлері мен қосымша телефон қызмет түрлерін енгізуге жарамсыз. Оны кеңейту де мүмкін емес. Осы себептерге байланысты бұл жұмыста қолданыстағы жабдықтарды аз ғана эксплуатациялық шығынмен жаңа жабдықтармен алмастыру мүмкіндігі қарастырылған.
Абоненттердің арнайы қызмет орындарымен байланысы жабдықтары АТС –3 және АТС –6 орнатылған арнайы қызмет түйіні арқылы ұйымдастырылған. Арнайы қызмет түйініне “0” индексі арқылы шығуға болады.
Қалалық АМТС – мен байланыс декадты – қадамды қала аралық түйін (МГУ) К-60 аппаратурасы бойынша жүзеге асырылады. АТС мен АҚТС арасында екі түрлі қосу линиялары бар: ТҚЛ (ЗСЛ) - тапсырыс қосу линиялары және ҚҚЛ (СЛМ) – қала аралық қосу линиялары. ҚҚЛ АҚТС автоматты коммутациялық жабдықтары арқылы қала аралық байланысты жүзеге асырса, ТҚЛ - қала аралық кіру байланыстарын жүзеге асырады. Автоматты қала аралық байланыс үшін “8” индексі қолданылады.
Ауылдық және мекемелердің АТС АТС – 3 және АТС –6 физикалық қосу линиялары арқылы байланысады.
1.3 Заманауи сандық коммутация жүйелерінің сипаттамалары туралы қысқаша мәліметтер
Жаңа АТС жоспарлау кезінде әрқашанда жабдықтарды таңдау мәселесі бірінші орында тұрады.
Қазіргі кезде телекоммуникациялар нарығында бірдей техникалық сипаттамаларға ие көптеген жүйелердің болуына байланысты таңдау мәселесі техникалық –экономикалық міндет емес, байланыс қызметін ұсынушыға қатысты саясат белгілейтін компонент болып отыр.
ОГСТФС нормаларына сәйкес, үлкен электронды станциялар түрлі мақсаттар үшін қолданылады. Олар автоматты қала аралық телефон станциялары (АҚТС) ретінде және барлық типтегі автоматты коммутация түйіндері (УАК – АКТ) ретінде жұмыс істеп, оларға қойылатын барлық талаптарға сай болуы керек.
Станциялар 3 мың Эрл жүктемені көтеріп, ал транзитті халық аралық станциялар 25 мың Эрл аса жүктемені көтеруі керек. Станцияның коммутациялық өрісіне сол сияқты белгілі бір талаптар қойылады - қосу линиялары 0,8 Эрл, абоненттік линиялар 0,2 Эрл жүктемеге дейін көтеріп, кіру және шығу байланыстарын толық қамтамасыз етуі керек. Кіру және шығу байланыстары 0,8 Эрл асатын жағдайда ішкі аралық трактыларды пайдалануға мүмкіндік жасалу керек. Бұл каналдар шоғыры мен АТС жабдығына жатпайтын хабар беру қондырғыларын “үнемдеу” үшін жағдай жасайды.
Жалпы алғанда АТС бір типті қондырғы болғанына қарамастан, станцияның нақты модельдерінің кейбір ееркшеліктері бар. Олар төмендегі 1.1 кестеде көрсетілген.
1.1 кесте – АТС кейбір сипаттамалары
Көрсеткіштер
КВАНТ-Ц
АХЕ - 10
S - 12
EWSD
SDX - 100
Ең жоғарғы сиымдылығы
20000
40000
100000
250000
100000
Бір линияға түсетін жүктеме
0,8
0,65
0,3
0,15
0,7
Ең жоғарғы жүктеме
16000
20000
35000
25200
27000
ЧНН шақырулар саны
600000
1500000
2000000
2000000
1000000
Квант –Ц. Коммутацияның сандық жүйесінің жабдықтары қалалық, ауылдық, мекемелердің станциялары, сол сияқты автоматты коммутация түйіндері ретінде жұмыс істеуге арналған.
“Квант –Ц” бір типті және жүйеде орнатылған барлық АТС мен АҚТС қатынасты қамтамасыз етеді. Телефон жүйелерінің кез келген санды ашық және жабық жүйеде нөмірленген қабылданатын және берілетін нөмір цифрларын қалпына келтіруге немесе өшіруге мүмкіндік береді. Бұл кезде жүйе бойынша нөмірді автоматты түрде анықтауға және өз нөмірін теру арқылы жұмыс істеуге мүмкіндік туады.
АТСЭ көптеген ДВО ұйымдастыруға мүмкіндік береді. Техникалық қызмет көрсету бақылау – түзету әдісі арқылы жүргізіледі. Станция жұмысының сенімділігінегізгі функционалдық түйіндерді резервтеу арқылы қамтамасыз етіледі.
Alcatel S12. Толықтай тарату арқылы басқарылады, әрбір функция тек өзінің микропроцессорымен орындалады. Басқару элементтері екі топқа орнатылған. Біріншісі терминалды элементтер құрып, олар 128 комплектілі абоненттік блокқа немесе 32 каналдысандық тракты модуліне қызмет көрсетеді. Екінші топқа қосымша басқару элементтері кіреді.
Станция GSM стандартты ұялы байланыс комутаторы ретінде пайдалануға арнайы сертификатталған (S900). Оның құрамына универсалды пайдалану және техникалық қызмет көрсету терминалы (ТЭТ) кіреді.
Жалғаушы линиялардың санына байланысты станцияның ауданы төмендегідей болады: 2 мың линия –15 м2; 20 мың линия – 37 м2; 100 мың линия -110 м2
Баспа платтары типтерінің жалпы саны - 29; статив типтері -4. Сиымдылығы 10 мың нөмірлі жиынтық 9 стативтен тұрады және 9 кВт электр энергиясын жұмсайды.
Siemens EWSD. Компанияның материалдарында көрсетілгендей, станция “Visin O.N.E.” концепциясына сәйкес қызмет көрсетеді. Осындай станциялардың ең алғашқысы 1981 жылы іске қосылған. 1987 жылы оның енгізінде ISDN , ал 1992 ж. EWSD АТМ мен кең жолақты EWSD жүзеге асырылды.
Өткізу қабілетін кез келген сиымдылыққа дейін өсіру де қамтамасыз етілді. Мәліметтерді жүйе ішілік беру 2,5 Гбитс жылдамдықпен атқарылады. Станция 300 ге дейін операторларды жұмыс орнымен қамтамасыз етеді.
Жақын арада Siemens абоненттік шлейфтерді оптикалық кабельмен ұйымдастыру мүмкіндігін іске асыруға және станция үшін ұялы телефон комутаторының сертификатын алуға тырысуда. Компания станция мен оның компоненттерін олар пайдаланылатын мемлекеттерде жасап шығару бағытында жұмыс істеуде.
Ericson AXE –10. Станция блоктар мен басқару құралдарын жай ғана қосу арқылы өте оңай өсуде.
Басқару құрылымы -екі сатылы. Жоғарғы сатысы станцияның конфигурациясына сәйкес 1-8 орталық процессорлар құрайды, төменгісі - жүктеме тарату режимінде жұмыс істейтін аймақтық процессорлар құрайды. Барлық орталық процессорларды станция жұмыс істеп тұрған кезде де алмастыруға болады. Бұдан басқа, кез келген модификациялар (өзгертулер) телефон станциясын істен ажыратпай –ақ жүзеге асырыылады. Процессорлардың үш типі бар – бір жай және екі өнімділігі жоғарылатылған.
Кәдімгі ставтивтер орнына қосу кабельдері және оларға тігілген тексеру тестары бар блоктар түріндегі горизонталды магазиндер қолданылады. Аппараттық шкафтардың артқы панельдерінде магазин аралық жалғаушылар болмайды, сондықтан шкафтарды орынды үнемдеп, “бір біріне арқасымен” орнатуға болады.
АХЕ –10 NMT, TACs, AMPS, D-AMPS, GSM, PDC стандарттар жүйелері үшін роумингті қамтамасыз ететін ұялы телефонияның коммутаторы ретінде жиі қолданылады. Басқаруды басқа комутаторға шақыру арқылы беру сияқты роумингтің арнайы қызметтері сақталады.
Телефонистің локальды тізбек арқылы орнатылған жұмыс орны 60 функцияға дейін қамтамасыз етеді. Телефонистер опретаорлардың да, информаторлардың да қызметін атқара алады. Станцияны үйретуші не зерттеуші жүйе ретінде қолдануға болады; тестілеу үшін алдын ала жазылған трафик нұсқалары қолданылады.
SDX –100. SDX –100 ISDN –мен жұмыс істеуге арналған көп функционалдық электронды комутациялық жүйе болып табылады. Оны сол сияқты локальды, локальды тандемді немесе қала аралық комутациялық жүйе ретінде пайдалануға болады.
SDX –100 жүйесін жобалау оның икемділігі мен модульдігін қамтамасыз ететін ашық архитектура принципіне негізделген.
Бұдан басқа, SDX –100 жүйесінде басқа да концептуалды шешімдер қолданылған, негізінен:
жаңа функциялар қосуды қамтамасыз ететін икемділігі;
кең диапазонды ISDN функцияларын қамтамасыз ететінкомутациялық жүйелерді біртіндеп қосу;
жүйені кеңейту құнының және оны жеткізу мен түзетудің линиялылығы;
үлкен қалалар үшін шақырысты өңдеудің үлкен қуаттылығы;
жоғары өнімділік пен сенімділігі;
бағдарламалық қамтамасыз ету және қолданыста қарапайымдылығы;
опто-талшықты технологиялардың қолданылуы.
SDX –100 жүйесінің мәліметтеріне шығу, модификациялау, басқару мен өзгертулер енгізу СУБД негізгі базасы арқылы жүзеге асырылады. Жүйенің сенімділігі үшін негізгі түйіндерді қайталау қарастырылған.
SDX –100 жүйесі локальды, транзитті және қала аралық комутацияны қамтамасыз етеді. Жүйеде 16384 ке дейін алыстағы абоненттерді өңдей алатын RASM (қашыққа жететін комутациялық модуль) және 512 абоненттерге дейін өңдей алатын RSM (қашықтық абоненттік модуль) қолдануға болады. RASM жабық жүктеме режимінде де жұмыс істей алады, яғни тірек станциясымен байланыс үзілген жағдайда ол өзінің функцияларын тоқтамай атқара береді. RSM тірек станциясымен байланыссыз жағдайда жұмыс істей алмайды.
1.4 Бітіру жұмысының тақырыбы бойынша әдебиеттерге шолу
Бітіру жұмысында бірнеше мәлімет көздері, Интернет, техникалық әдебиеттер қолданылды, олар туралы мәліметтерді төменде қарастырамыз.
Крухмалев В.В., Гордиенко В.Н., Моченов А.Д., Иванов В.И., Буірдин В.А., Крыжаковский А.В., Марыкова Л.А. Телекомуникациялық жүйелер мен тізбектерді құру негіздері. – М.: Горячая линия - Телеком, 2004. –510 с. Алғашқы электрлік сигналдардың сипаттамалары және оларға сәйкес хабар тарату каналдары, екі жақты каналдарды ұйымдастыру принциптері мен осы каналдар арқылы электрлік сигналдар беру ерекшеліктері қарастырылған. Жиілікті және уақытша бөлінетін каналдардың хабар беру жүйесінің құрылым негіздері талданған. Ерекше назарға алынған импульсті – кодты модуляция негізінде уақытша бөлінетін каналдардың сандық хабар тарату жүйесінің құрылымы. Хабар беру жүйесінің иерархиялық құрылымының принциптері анықталған. Радиобайланыс жүйесі мен санды талшықты – оптикалық хабар беру жүйесінің құрылымы : радиорелейлі және жер серігі хабар тарату, қозғалмалы радиобайланыс жүйелері қарастырылған. Түрлі мақсаттарда қолданылатын телекоммуникациялық жүйелер құрылымының негіздері мен олардың өзара байланыс принциптері анықталған.
Волков В.М., Лебединский А.К., Павловский А.А., Юркин Ю.В. Теміржол транспортындағы автоматты телефон байланысы. М.: Транспорт, 1996. –342 с. Оқулықта телефон байланысының негіздері, телефон арқылы хабар беру сапасын бағалау әдістері, электроакустикалық түрлендіргіштер мен телефон аппараттаты қарастырылған. АТС жұмысы мен құрылымының негізгі принциптері қарастырылған; электромеханикалық, квазиэлектронды және электронды АТС сипаттамалары берілген.
Телефон арқылы берілетін хабарлар теориясының негізгі мәліметтері беріліп, АТС линиялары мен құралдарының санын, абоненттерге қызмет көрсету сапасының көрсеткіштерін есептеу әдістері қарастырылған, байланыс тізбегіндегі телефон жүктемесін бағалау әдістері келтірілген. Телефон байланысы тізбегінің тиімділігін құру әдістері, қала аралық телефон байланысының коммутациялық апаратурасы қарастырылған. Телефон станцияларының техникалық қызмет көрсетуі туралы мәліметтер берілген.
Гольдштейн Б.С., Системы коммутации. СПб.: БХВ – Санкт-Петербург, 2003, -318 с. Оқулықта автоматты коммутацияның негізгі мәселелері кеңінен қамтылған. Яғни АТС сияқты автоматты коммутацияның даму жолдары, санды коммутацияның принциптері, абоненттік бөлім, станция аралық сигнализация, бағдарламалық және эксплуатациялық басқару, сол сияқты Санды АТС көрсететін қызмет түрлері қарастырылған.
Лебединский А.К., Павловский А.А., Юркин Ю.В. Системы телефонной коммутации. – М.: Маршрут, 2003, - 496 с. Оқулықта телефон байланысының негіздері, аывтоматты телефон станцияларының құрылу принциптері қарастырылады. Электромеханикалық және квазиэлектронды АТС жабдықтарының құрамы мен олардың жалпы сипаттамалары берілген. Байланыс тізбегінде қолданылатын санды АТС сипаттама берілген. Сигнализация мәселелері мен байланыс тізбегіндегі нөмірлеу қарастырылған. Санды жүйедегі интеграциялы қызмет көрсету мен ұялы байланыс жүйесі және 1Р – телефония туралы негізгі мәліметтер берілген. Заманауи АТС техникалық қызметтері туралы материалдар келтірілген. Телетрафика теориясы жөнінде негізгі мәліметтер берілген.
Запорожченко Н.П., Карташевский В.Г., Мишин Д.В., Росляков А.В. Селодағы байланыстың Санды АТС. – М.: Эко – Тренз, 2003. –288 с. Кітапта селодағы байланыс жүйелерін жоспарлау мен құру принциптері бойынша материалдар беріліп, сол сияқты қазіргі кезеңдегі селодағы байланыс жүйесінің жағдайы мен оны дамыту перспективалары қарастырылған. Кітаптың негізгі бөлімін селолық телефон станцияларында пайдаланылатын (“Квант – Е, DRX –46 “ЭЛКОМ”, SDE, “Сигма – СПб”, SI 2000, ЭАТС Ф, “Омега”, САТЦ –Ц, “Кразар”, “Церера”, ТОС –120, ELTA 200D, “Селена” М-200, “Протон –ССС, “Мультиком D400”, АЛС) қазіргі заманғы санды автоматты телефон станцияларына арналған информациялық – анықтама материалдар алған. Әрбір сандық АТС талдау бір типті схема бойынша орындалып, онда қысқаша техникалық мәліметтер, жүйенің архитектуралық сипаттамасы, аппараттық және бағдарламалық құрылымдарының принциптері, құрылым ерекшеліктері берілген.
Шарипов Ю.К., Кобляков В.К. Отандық телекоммуникациялық жүйелер. М.: логос, 2005. – 832 с. Құрылым принцитері, жүйелік және техникалық сипаттамалары, отандық телекоммуникациялық жүйелердің жабдық құрамы келтірілген. Қосуды орнату процесі, сигнализация, тарификация, синхронизация принциптері, негізгі және қосымша қызмет түрлерін көрсету тәртібі сипатталған. Байланыстың мультисервистік тізбектері мен оптикалық хабар беру, коммутация, сол сияқты компьютерлік және Интернет- телефония, бағдарламалық қамтамасыз ету икемді коммутаторлардың жабдықтарын дамыту перспективалары талқыланған.
1.5 Міндеттерді негіздеу
Коммуникация құралдарының дамуына байланысты және жоғарыда келтірілген мәліметтерге сәйкес төмендегідей қорытынды шығаруға болады: зерттеліп отырған қаланың телефон байланысы жүйесінің жабдықтарын кеңінен модернизациялау керек, өйткені, ұқсаа хабар беру жүйелері мен коммутациялық жабдықтар халықтың талап етіп отырған жылдам жүзеге асырылатын жоғары сапалы байланыс қызметімен толық қамтамасыз етуге қажетті телефон байланысын жеткілікті сиымдылықта қамтамасыз ете алмайды.
Абоненттерге қызмет көрсету сапасын жақсарту үшін моральдық жағынан және физикалық ескірген коммутациялық жабдықтарды ауыстыру керек. Қажетті талаптарға сай келетін құру әдісі мен қазіргі заманғы жаңа технологияларды пайдалануға абйланысты ең төменгі эксплуатациялық шығындармен ең жоғарғы тиімділікті қамтамасыз ете алатын электронды телефон станциялары.
Сондықтан бұл бітіру жұмысында сандық технология негізіндегі жергілікті қалалық байланыс жүйесін жүзеге асырудың мүмкіндіктері қарастырылған.
2. ТЕОРИЯЛЫҚ БӨЛІМ
2.1 “SDX –100” сандық станцияның сипаттамаларын зерттеу
Түрлі коммутация жүйелерінің техникалық сипаттамаларын қарастыра отырсақ, олардың барлығының да мүмкіндіктері жақын екендігін байқауға болады. Сондықтан да коммутациялық жүйені таңдағанда жергілікті жағдайлар мен мекеменің қаржылық жағдайына ерекше көңіл бөлу керек.
“SDX –100” жүйесі осы талаптарға толығынан сай келеді. Онда екі түрлі шығу концентраторлары болғандықтан олармен өз ресурстарын игеру өте оңай. Бұл станцияның барлық негізгі түйіндері қайталанатын болғандықтан және қызметт көрсету қарапайым және сапалы болғандықтан өте тиімді болып саналады. Бұл коммутациялық жүйе 100 мыңға дейін абоненттерге қызмет көрсете алады, ал бұл бір ауданға толығына жеткілікті болып табылады.
Толықтай санды жүйе болғандықтан бұл станция өзінің негізінде түрлі тізбектерді (сандық, өткізгішсіз қосылу, т.с.с.) қосуға мүмкіндік береді. Бағдарламалық қамтамасыз ету арқылы халыққа қосымша қызмет түрлерін көрсету мүмкіндігіне қол жеткізуге болады.
Станцияның техникалық параметрлері мен құрылымы оған қызмет көрсету шығынын төмендетеді. Жабдықтардың аздығы да оның алатын орнының ауданын азайтады. Станцияның модульді құрылымы, жаңа заманғы технологияларды қолдану, сигнализация жүйесі оны пайдалануды жеңілдетеді, қызметт көрсететіе персонал санын да азайтады.
Жоғарыда айтылғандардың негізінде “SDX –100” жүйесін пайдалану арқылы баға сапа қатынасының қолайлы мөлшеріне қол жеткізуге болады, яғни аз мөлшерде қаржы жұмсай отырып, қалалық телефон байланысының станциялық қондырғылары жабдықтарын қайта жарақтандыруға болады.
Қалалық телефон станциясында сандық электронды “SDX –100” станциясы қолданылады.
Станцияның төмендегідей негізгі құрамдас бөліктері бар:
АSS-S (абоненттік интерфейс –ПАИ ). Абоненттік интерфейстің бір ғана модулі 16 мыңға дейінабоненттік линияларды қосуға мүмкіндік беріп, сандық түрлендіргіш, каналдарды уақытша тығыздау және олардыоптикалық байланыс тармағы арқылы орталық коммутациялық өріспен жалғауға мүмкіндік береді, сол сияқты модуль ішілік жалғауларды қамтамасыз етіп, модуль аралық жалғауды аяқтайды. Бұл бөлікте сандық абоненттік линияларды қосу қарастырылған.
АSS-Т (Станция аралық интерфейс – ПМИ). Оның бір бөлігі 64 ИКМ – трактыларды жалғауға есептелген, нәтижесінде 1920 станция аралық каналдарды оптикалық байланыс өрісінің тармағы арқылы орталық коммутация өрісімен жалғауға мүмкіндік береді және басқа коммутациялық жүйелермен өзара қатынасуды қамтамасыз етеді.
АSS-G (ГЛобалды қызмет көрсету –ПГО). Глобалды қызмет көрсету қондырғысының модулі конференц- байланыс қызметін жүзеге асыру үшін және үшінші абонентті қосу үшін жан-жақты жалғауларды бекітуді қамтамасыз етеді, сол сияқты жазылатын автоинформатор блогы бар. Модульдің станциялық каналдарды тестілеу қондырғысы бар және 4 каналды бір мезгілде тестілеуді жүзеге асыра алады.
CCS (жалпы басқару бөлігі - ПОУ). Жалғауды өңдеу процесіне тікелей қатыспағанмен, бұл жүйе коммутация жүйесінің жұмыс қабілетін оның барлық ресурстарын бақылау және көрсету арқылы қамтамасыз етеді, сол сияқты “адам – машина” интерфейсінің бағдарламалық және апппараттық құралдарын жүйені пайдалану барысындажартылай тұрақты мәліметтерді сақтау, өзгерту, көрсету, енгізу үшін және ТО процедураларының көпшілігін жүзеге асыруды қамтамасыз етеді. Бұл бөлікте сол сияқты топтық іздеу функциясын (ЦКП ГИ) атқаратын кеңістіктік коммутатор орналасады.
Коммутациялық өріс В-П-В схемасы бойынша құрастырылған. Жүйе ішілік жалғауларды жүзеге асыру кезінде коммутация уақытша коммутатор арқылы іске қосылады. Егер сыртқы шақыру болса ЦКП ГИ іске қосылады. Коммутациялық өрістің құрылымы берілген.
SDX –100 басқару жүйесі екі деңгейде басқарылатын көп процессорлы таратылған құрылым тәрізді болады. Жоғарғы деңгейдің процессорлары тізбектен қабылданған хабарлар мен жартылай тұрақты мәліметтер тізбегінен алынған талдауға негізделген , оператордың жүйеге енгізген жалғауларды өңдеумен байланысқан логикалық шешімдерді қабылдайды. Төменгі деңгейдегі басқару процессорларының негізгі міндеті - жоғарғы деңгейдегі процессорларды талдау, бақылау, көшіру, нақты уақыт кеңістігінде есептеуді қажет етпейтін функциялардан босату. Процессорлардың өзара қатынасы процессор аралық алмасу шиналары көмегімен жүзеге асырылады.
Бағдарламалық қамтамасыз ету функционалдық жағынан бір –біріне қатыссыз блоктарда құрылады. Яблоктың атқаратын қызметіне байланысты оның дизайн, жүзеге асыру, өзгертулер мен кеңейту сияқты параметрлері анықталады.
Оператордың жүйемен қарым қатынасы ену-шығу қондырғылар тобының көмегімен атқарылады, оған виедеотерминалдар (консолдар) принтерлер мен апаттық сигнализацияның панельдері кіреді. SDX –100 қондырғысынң құрамына пайдалану барысында абоненттік тізбектің құрылысына жұмсалатын шығынды көп жағдайда біршама төмендететін қашықтатылған концентраторлар кіреді.
Қашықтатылған жүйе бөлігінің модулі 16 мың АЛ немесе 64 ИКМ – трактыны қосуға есептелген және абоненттердің қашықтағы топтарының жүктемесін жинақтау үшін немесе станция аралық каналдар мен хабар беруді сандық жүйелер көмегімен ары қарай өңдеу үшін арналған. Тірек станциясымен байланыс үзілген жағдайда ішкі жалғауларды өңдеу мүмкіндігі бар.
Қашықталған абоненттік модуль (УАМ), 512 Ал немесе -ИКМ трактыны жалғауға есептелген. Алайда ол ішкі жалғауларды жүзеге асыра алмайды және өзінің функционалдық мүмкіндіктерін тек қана тірек станциясымен байланыс арқылы орындай алады.
SDX –100 коммутация жүйесінің қайта жабдықтауға қажетті конфигурациядағы структуралық (құрылымдық) схемасы 3-демонстрациялық сызбада көрсетілген.
2.2 Сандық жүйенің станциялық қондырғылары туралы мәліметтер
SDX –100 жүйесін құрудың негізгі логикалық элементі аппараттық немесе бағдарламалық комплекс болып табылатын немесе тек қана бір немесе бірнеше логикалық байланысқан коммутация жүйесінің функциялары болып саналатын тек аппараттық қамтамасыз ететін функционалдық блок болып табылады. Функционалдық блоктар екіге бөлінеді : жазылған бағдарлама бойынша таратылған басқару жүйесін құрайтын процессорлар және “қатаң” аппараттық логика функциясын іске асыратын қондырғылар.
Станцияның коммутациялық өрісі В-П-В схемасы бойынша құрылып, онда уңақытша коммутаторлар жүйелік қосу бөлігінде, ал кеңістіктік коммутатор жүйенің басқару бөлігінде орналасқан.. Егер жүйе ішілік жалғаулар қажет болса, онда ол уақытша коммутатордың өзінде - ақ іске асырылады.
Төменде жүйенің әртүрлі бөліктеріндегі функционалдық блоктар сипатталған.
- БИАЛ - АЛИБ (аналогтық линиялар интерфейсінің блогы). Коммутация жүйесіне абоненттік линияларды қосуды қамтамасыз етеді. 512 абоненттік линияны қосуға арналған;
- ПУАИ – АИБП (абоненттік интерфейсті басқару процессоры). Төменгі деңгейдегі бұл процессор АЛ басқарады, абоненттік линиялардың жағдайының өзгерістері туралы, жоғары деңгейдегі АSР процессорына декадты әдіспен берілген нөмірдің сандарын береді. Шақыру сигналының генераторын, тестілеу қондырғысын қосу, т.б. басқару функцияларын жүзеге асырады. Бір процессор 8 –ге дейін БИАЛ қондырғысын бақылай алады;
- ГВ (шақыру сигналдары генераторының блогы). 25 Гц сигналды токпен қамтамасыз етеді. 4096 Ал дейін қызмет көрсетеді. Сигнал бір мезгілде 512 АЛ бере алады;
- БТА - АИТБ (абоненттік интерфейсті тестілеу блогы). Тікелей бақылау схемалары мен оларды абоненттік линиялар мен олардың жиынтықтарының тестілеу шиналарына қосу матрицаларынан құралған;
- ПТМ - МТКП (модульдің техникалық қызмет көрсету процессоры). Жүйе бөліктерінің оптикалық байланыс тармағы бойынша өзара байланыстарын қамтамасыз етеді, модуль ішілік коммутацияны іске асырады, сигнализация мен тестілеу қондырғыларын жалғайды, тактілі жиіліктерді модульдің барлық телефон тізбектеріне тарату, токпен қамтамасыз ету, құру және бөлуді жүзеге асырады;
- БУС - СҚБ (сигнализация қондырғысының блогы). Универсалды қабылдау- беру жиынтығы мен қуыс ішілік сигналдардың (көп жиілікті регистрлі сигнализация мен тональды сигналдар) алмасуын қамтамасыз ететін тональды сигналдар генераторынан тұрады;
- ПУВК - сигнализация мен уақытша коммутатор қондырғыларын басқару процессоры. Төменгі деңгейдегі процессор уақытша коммутаторды басқарады, сигнализация қондырғыларының мәліметтерін есепке алады, сигналдық мәліметтер беруді басқарады, тестілерді белсендіреді және олардың қорытындысын талдайды;
- ПВУ - (жүйе бөлігінің жоғарғы деңгейдегі процессоры). Өз стативінің барлық АЛ туралы жартылай тұрақты мәліметтер кестелерінен тұрады және осы мәліметтерге сәйкес жүйе ішілік бөліктер шегінде жоғарғы деңгейдегі басқару функциясын жүзеге асырады. Жоғарғы деңгейдегі басқа процессорлардан, ПУАИ, ПУВК, және ПТМ сияқты төменгі деңгейдегі өз процессорларынан алынған қосулар туралы мәліметтерді қабылдайды және өңдейді. Жүйе ішілік бөлік аймағындағы қосуларды ары қарай өңдеу туралы логикалық шешімдер қабылдайды;
- ПМО - ПАТП (процессор аралық тармағының процессоры). Өзара әсер шинасын бақылаушы және процессор аралық алмасуды жүзеге асырады;
- БАС - АМЖБ (апат туралы мәліметтерді жинау блогы). Модульдің аппараттық қамтамасыз етілу элементтерінің жағдайын бақылайды және оны ПТМ береді;
- ВК - УК (коммутация мен станция тармағының блогы - уақытша коммутатор). ПУВК процессорының тікелей басшылығымен жүйе ішілік бөліктердің байланысын оптикалық байланыс тармағы арқылы қамтамасыз етеді, мродуль ішілік коммутацияны жүзеге асырады, сигнализация мен тестілеу қондырғыларын жалғайды, модульдің барлық тізбегі бойымен тактілік жиіліктердің таралуын және бөлінуін жүзеге асырады;
Қашықталған абоненттік модульдерді ПАИ жалғау қажет болғанда шығару қызметі процессорын және УАМ бірге өзара қатынас блогын қосу керек.
Станция аралық интерфейс (ПМИ) жүйе ішілік бөлігі төмендегідей құрамда болады:
ПТМ – (техникалық қызмет көрсету процессоры);
ВК – (коммутация және байланыс тармағы блогы - уақытша коммутатор);
БУС - (сигнализация қондырғысының блогы);
ПУВК – (сигнализация мен уақытша коммутатор қондырғыларын басқару процессоры);
ПВУ – (жүйе бөлігінің жоғарғы деңгейдегі процессоры);
ПМО - (процессор аралық тармағының процессоры);
БАС - (апат туралы мәліметтерді жинау блогы);
- БЦЛ - (СЕРТ санды қосу линияларының блогы). Санды станция аралық ИКМ линияларын коммутация жүйесіне қосуды қамтамасыз етеді, сол сияқты жүйенің ішкі ИКМ - трактын беру форматының станция аралық беру жүйесінің форматымен сәйкестігін атқарады;
- ПЦМИ - (санды станция аралық интерфейстің процессоры). Тікелей бір ған БЦЛ байланысқан, ИКМ – линиялардың 16 каналының линиялық сигналдарын есепке алу және жазуды қамтамасыз етеді, әрі осы модуль шеңдерінде жалғауларды өңдеу бойынша шешім қабылдайтын жоғары деңгейдегі процессормен өзара қатынасты қамтамасыз етеді. Бұлардан басқа қабылданған циклдардың апат туралы мәліметтерін есепке алып, ИКМ ағындарының сапалық критерийлерге сәйкестігін тексере отырып, хабар беру линиясының жалпы жағдайын бақылайды.
Глобальды қызмет көрсету жүйе ішілік бөлік (ПГО):
- БК - (конференц- байланыс тізбегінің блогы). Жан –жақты жалғауларды конференц – байланыс қызметін жүзеге асыру үшін қамтамасыз етеді және үшінші абонентті қосу, сол сияқты оператордың қосылған жүйедегі функцияларын жүзеге асырады. Конференц- байланыстың схемалары пайдаланылатын каналдартың максимум 6 дейін сигналдарын араластыруға мүмкіндік береді. Бір мезгілде 200 жан –жақты 3- ке дейін қатысушы бар жалғауларды жүзеге асыра алады;
- БА - (жазбалы автоинформаторлар блогы). ИКМ форматында 32 секунд ұзындықта 8 хабарды сақтай алатын статикалық қондырғылардан тұратын жиынтық болып саналады. Хабарлар абоненттерге түрлі информациялар беру үшін қолданылады. Әрбір хабарға коммутация өрісінің ИКМ – трактының біреуінің каналы арналады;
- БТМК - (станция аралық каналдарды тестілеу блогы). Станция аралық каналдарды тестілейді. Бір модуль бір мезгілде 4 каналды тесілей алады;
ПТМ - (техникалық қызмет көрсету модулінің процессоры);
ВК - (коммутация және байланыс тармағы блогы - уақытша коммутатор);
ПУВК - (сигнализация мен уақытша коммутатор қондырғыларын басқару процессоры);
ПВУ – (жүйе бөлігінің жоғарғы деңгейдегі процессоры);
ПМО - (процессор аралық тармағының процессоры);
БАС - (апат туралы мәліметтерді жинау блогы);
БОКС – (ОКС - 7 блогы). ОКС –7 хаттамаға қызмет көрсетеді;
ПУГО - (глобалды қызмет көрсету қондырғысын басқару процессоры). Конференц- байланыс және автоинформатор қондырғыларын басқаруды жүзеге асырады.
Жалпы басқару бөлігі (ПОУ):
- ЦУМО - (процессор аралық алмасу орталық қондырғысы). Жүйе бөліктерінің арасындағы процессор аралық алмасуды жүзеге асырады.
- ПУПК - (кеңістік коммутаторды басқару процессоры). 32*32К кеңістік коммутаторын басқарады, одан ары өрісті кеңейту үшін екінші процессор қолданылады;
- ПТС - (жүйелі синхронизация блогының техникалық қызмет көрсету процессоры);
ПТСУ – (УПДМ байланысының техникалық қызмет көрсету процессоры);
ПТП – (ПОУ техникалық қызмет көрсету процессоры);
- ПТН - (нөмірді трансляциялау және өткізу процессоры). Нөмірді трансляциялау кестелереі мен барлық аралық каналдардың жағдайы туралы мәліметтерден құралады. Телефон байланысы префикстерін және өз станциясы абоненттерінің тізімдік нөмірлерін трансляциялау функциясын атқарады;
ПМО - (процессор аралық тармағының процессоры);
БАС - (апат туралы мәліметтерді жинау блогы);
- БИАС - (апаттық сигнализация панелімен интерфейс блогы). Апаттық сигнализация панеліне берілетін мәліметтер сигналдарын түрлендіруді жүзеге асырады;
- УХИ - (мәліметтерді сақтау қондырғысы). Дискілерде және магнитті стримерлерде жинақтаушылар болады. Жүйелік мәліметтер мен төлем, статистикалық мәліметтер, т.б. сақтау үшін қолданылады;
- ПЭТ - (эксплуатация және техникалық қызмет көрсету процессоры). Мәліметтерді сақтау қондырғысы мен интерфейсті, төменгі деңгейдегі процессорлардың жоғарғы деңгейдегі процессорлармен процессор аралық шиналар арқылы интерфейсін қамтамасыз етеді. Эксплуаатция мен қызмет көрсету жүйесіне қатысты жоғарғы деңгейдегі түрлі функцияларды атқарады;
- БС - (тізбекті синхронизациялау жүйесінің блогы). 16,384 МГц базалы тактілі жиілікті токпен қамтамасыз етеді, оны бөлшектеу арқылы жүйенің жұмыс істеуіне қажетті түрлі тактілі жиіліктер алынады;
- ПК - (кеңістік коммутатор блогы). Модульдің байланыс каналдарын жалғайды. Өрістің кіру аймағында 16 порты, ИКМ - трактісін қосу үшін шығу аймағында сонша порты болады. Толығынан резервті режимде қайталанады, яғни бірдей жалғауларды паралелль қосатын екі біртекті қабаты болады;
- УЗС - (УПДМ байланыс тармағының қондырғысы). Интерфейсті шығу концентраторымен іске асырады;
- УПСП - (хабар беру ортасын түрлендіру қондырғысы). Шығу концентраторымен байланысу үшін хабар беру ортасын түрлендіреді;
Жүйенің қашықталған модулі (УПДМ):
- АИ - (автоинформатор). Тірек станциясымен байланыс үзілген жағдайда абоненттерге мәлімет беру үшін қолданылады;
- ПУВВ - (кіру – шығу жүйе ішілік бөлік қондырғысының процессоры). Интерфейсті дискімен және кіру- шығу қондырғыларымен қамтамасыз етеді.Тірек станциясымен байланыс үзілген жағдайда жалғауларды өңдеу жөніндегі барлық функцияларды іске асырады;
- ПЗСО - (тірек станциясымен байланыс тармағының процессоры). Интерфейс қондырғысы мен тірек станциясын басқаруды қамтамасыз етеді, тізбекті синхронизациялау қондырғысы мен автоинформатордың жұмысын бақылайды;
НМД - (магнитті дискідегі жинақтаушы);
УЗСО - (тірек станциясымен байланыс тармағының қондырғысы). Интерфейсті тірек станциясымен қамтамасыз етеді;
БИАЛ - (аналогтық линиялар интерфейсінің блогы);
ПТМ – (техникалық қызмет көрсету модулінің рпоцессоры);
ГВ - (шақыру генераторы);
ВК - (коммутация және байланыс тармағы блогы - уақытша коммутатор);
ПУВК - (сигнализация мен уақытша ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Кіріспе
1. Міндеттері
1.1 Жалпы қолданыстағы телефондық жүйені дамытудың негізгі бағыттары
1.2 Линиялық және стационарлық қондырғылардың сипаттамаларына шолу
1.3 Заманауи сандық коммутация жүйелерінің сипаттамалары туралы қысқаша мәліметтер
1.4 Бітіру жұмысының тақырыбы бойынша әдебиеттерге шолу
1.5 Міндеттердің негіздемесі
2. Теориялық бөлім
2.1 “SDX –100” сандық станцияның сипаттамаларын зерттеу
2.2 Сандық жүйенің станциялық қондырғылары туралы мәліметтер
2.3 Жоспарланып отырған ҚТС функционалдық сызбасына шолу
2.4 Түсетін жүктеменің параметрлерін (көрсеткіштерін) зерттеу
2.5 Станция аралық жүктеменің есебі бойынша орналастыру
2.6 Түсетін жүктеменің есебі бойынша орналастыру
2.7 Абоненттік қондырғылардың көлемі бойынша орналастыру
3. Практикалық бөлім
3.1 Түсетін жүктемені есептеу
3.2 Жоспарланып отырған ААТС мен УПАТС арасындағы интенсивті жүктемені есептеу
3.3 Кіретін жүктемені есептеу
3.4 Қала аралық жүктемені есептеу
3.5 Жоспарланып отырған ҚТС жүктемесінің таралу сызбасы
3.6 ПСЭ мен тірек РАТС арасындағы шығатын, кіретін каналдар мен ИКМ – линияларының санын есептеу
3.7 АМТС, УПАТС, УСС және тірек ААТС арасындағы шығатын, кіретін каналдар мен ИКМ – линияларының санын есептеу
3.8 Абоненттік жабдықтар көлемін анықтау
3.9 Станция аралық интерфейс жабдықтарының көлемін анықтау
3.10 Сандық коммутациялық өріс жабдықтарының көлемін анықтау
3.11 Ішкі интерфейс каналдарының санын анықтау
3.12 Жабдықтарды орналастыру және олардың ерекшеліктері
ҚОРЫТЫНДЫ
ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
ҚОСЫМШАЛАР
РЕФЕРАТ
Бұл бітіру жұмысының негізгі міндеті – сандық технология негізінде жергілікті қалалық байланыс жүйелерін жүзеге а сырудың мүмкіндіктерін зерттеу. Бұл үшін телефон байланысын коммутациялық басқа жүйелерге қарағанда біршама артықшылықтары бар “SDX –100” сандық технологиясына ауыстыру арқылы қайта жабдықтау іске асырылады. Бітіру жұмысында осы технологияның техникалық сипаттамалары қарастырылған. Жүктеменің шамасы есептеліп, оның қорытындысы бойынша жабдықтардың қажетті көлемі мен оларды стативтер мен автозалға орналастыру анықталған. Станцияның техникалық іске қосылу мүмкіндіктері де қарастырылған.
Бітіру жұмысының көлемі 57 бет және 5 бетте демонстрациялық материалдардан тұрады. Онда 27 кесте, 2 сурет пен 1 қосымша бар. 28 әдебиеттер тізімі және интернет материалдары қолданылған.
Негізгі сөздер: сандық коммутациялық жүйе, коммутацияның сөйлесу тракты, абоненттік жиынтық, мультиплексор, телефондық жүктеме, тарифтеу, маркер, коммутация жүйесі, коммутатор мен құрал-жабдықтар.
КІРІСПЕ
Біздің елімізде телефон байланысының дамуы үш кезең бойынша коммутациялық техниканың жасалуымен байланысты.
Бірінші кезеңге декадты- қадамды жүйе бойынша автоматты телефон станциялары (АТС ДШ) жатады, оларды пайдалану барысында бірқатар маңызды кемшіліктер байқалды. Олар:
қызмет көрсету сапасының төмендігі;
коммутациялық жабдықтардың сенімсіздігі;
тез іске қосылудың шектеулілігі;
қызмет көрсетуге көп персонал қажеттілігі;
линиялардың өткізгіштігінің нашарлығы.
Осы кемшіліктер ҚТС сиымдылығын арттыруға және телефон байланысын автоматтандыруға біраз кедергі жасады.
Екінші кезеңдегі коммутациялар жүйесіне координатты типті автоматты телефон станциялары (АТС КУ) жатады. Бұл типтегі станциялардың АТС ДШ салыстырғанда бірқатар артықшылықтары бар, олар:
сөйлесу трактының сапасының жоғарылығы;
қызмет көрсетуші персонал санының шектеулілігі;
линияларды пайдаланудың жоғарылығы;
жоғары өткізгіштік пен оңай іске қосылу.
Алайда АТС КУ бұл артықшылықтарына қарамастан АТС ДШ өзіне тән біраз кемшіліктері де бар. Осыған байланысты үшінші кезеңдегі телефон станциялпарын құру қажеттілігі туындады. Коммутация жүйесінің үшінші кезеңіндегі жүйелері - квазиэлектронды және электронды телефон станциялары болды. Квазиэлектронды станцияларында АТС ДШ мен АТС КУ станцияларына тән кемшіліктер жоқ және әлемнің көптеген мемлекеттерінде кеңінен қолданылады. Толық электронды жүйені құру тек қана оларда санды түрдегі мәліметтер коммутациясы принципін (импульсті кодты модуляция) қолдану нәтижесінде мүмкін болды.
Сандық жүйе негізіндегі коммутацияның техникалық жаңа түрлерін жасаудың мақсаты экономикалық тиімділігін және қолайлылығын, шығынды азайту мен пайдалану ұзақтығын арттыру, өндірістегі құнын төмендету, сол сияқты абоненттерге жаңа қызмет түрлерін көрсетуді қамтамасыз ету болды.
Уақыт өткен сайын телефон жүйелеріне қойылатын талаптар да жоғарылай түсуде. Байланыстың заманауи түрлері мен жаңадан қосымша қызмет көрсету түрлері пайда болуда.
Абоненттерге қызмет көрсету сапасын жоғарылату үшін моральдық және физикалық жағынан ескірген коммутациялық жабдықтарды алмастыру керек. Қажетті талаптарды қанағаттандыратын заманауи технологиялар пайдаланылатын аз ғана эксплуатациялық шығынмен жоғары тиімділікке қол жеткізуге болатын электронды телефон станциялары болып табылады.
Бұған дейін барлығымызға таныс болып келген проблеме – клиенттер жылдар бойы телефон нөмірінің аздығынан кезекке тұру немесе қызмет көрсету сапасының төмендігіне байланысты олардың тарапынан жиі кездесетін наразылықтар болды. Жаңа типтегі коммутациялық жүйелерді іске қосу нәтижесінде бұл проблемелар ғана емес, сонымен бірге басқа да біраз мәселелер өз шешімін табады және байланыс қызметі түрлерін көрсетуге байланысты мекеменің табысы да біршама жоғарылайды.
1. ЖҰМЫСТЫҢ МІНДЕТТЕРІ
1.1 Жалпы қолданыстағы телефон жүйелерін дамытудың негізгі бағыттары.
Телекоммуникацияны адамның қантамыр жүйесімен салыстыруға болады: барлық жер шары арқылы өтіп, ол жеке адамның және жалпы қоғамның тіршілігін қамтамасыз етеді. Жалпы қолданыстағы телефон жүйесі (ТСОП) телекоммуникацияның аса маңызды бөліктерінің бірі болып табылады. Олар түрлі қондырғылар комплексінен тұрады (станциялық жабдықтар, ғимараты, линиялық қондырғылар, абоненттік құралдар, т.б.), олар қала мен оған жақын аймақтағы елді мекендер абоненттерін телефон байланысымен қамтамаыз етеді.
Қазіргі кезде қала телефон жүйелерін құрудың импульсті –кодты модуляция негізіндегі коммутация мен хабар беру жүйесін біріктіру негізінде жаңа принциптері жасалған. Телефон жүйелерін бұлайша құру бірыңғай жүйедегі ”тығыздау – коммутация” деп талады, ал бұл принцип бойынша құрылған ҚТС интегралды телефон жүйелері деп аталады.
АТС ең алғашқы машиналық станциялардан бастап, қазіргі кезде Ресейдің біраз бөлігін қамтамасыз етіп отырған декадты- қадамды және координатты арқылы өтіп, квазиэлектронды және санды жүйелерге дейін қызық эволюциялық жолдан өтті деуге болады. 60-70 жылдары жасалған сандық АТС 30 жыл бойына жетелдіріліп, қазіргі кезде теңдесі жоқ станциялар деуге болады. Әлемдегі телекоммуникациялық жүйелерді дамыту мен модернизациялау қазір тек қана санды құралдар арқылы жүзеге асырылып отыр. Оның үстіне, тек қана ескірген жабдықтарды ауыстырып қана қоймай, жүйенің жалпы құрылымын қайта құрастыру қолға алынуда. Жүйені үздіксіз дамыту, түрлі типтегі жаңа қондырғыларды іске қосу, қызмет көрсету түрлерін молайту нәтижесінде қазір телефон жүйесінің құрылымы өте –мөте күрделенді деуге болады.
Құрылымын оңайлату жүйені басқаруға, пайдалануға және техникалық жарақтандыруға жұмсалатын шығынды азайтуға және оның жұмысының тиімділігін арттыруға мүмкіндік береді. Бұл процесте негізгі роль атқаратын - коммутация жүйелері.
Қазіргі заманғы АТС – тек жай ғана бүкіл елдің не аймақтың нөмір сиымдылығын құратын телефон станциялары емес. Қазіргі таңда олар тек қана дауысты ғана емес, сонымен бірге мәліметтер мен кескіндерді де көрсетіп, өңдей алатын күшті комплекстер болып табылады. Осылайша, қазіргі заманғы АТС электронды немесе санды деген терминдермен сипатталатын ғана емес, бұл мультимедиялық телекоммуникациялық жүйені құрау үшін база болатын біртұтас мультимедиялық жүйе.
Қазіргі таңда Қазақстанда, бүкіл әлемдегі сияқты информациялық бум байқалып, коммутациялық байланыс каналдары арқылы таратылатын информацияның көлемі өте жоғарылап отыр, сондықтан да абоненттерді тез арада және жоғары сапалы деңгейде қосуды қамтамасыз ететін және жаңа стандарттар талаптарына сай келетін коммутациялық жабдықтардың қажеттілігі туындап отыр.
Қазір жабдық жасаушы – фирмалар теелфон, телеграф мәліметтерін, басқа да мәліметтерді беруге қажетті электронды коммутация жүйелерін жасау үшін зерттеу жұмыстары мен тәжірибелік – конструкциялық жұмыстарды кеңінен жүргізуде. Электронды автоматты телефон станцияларында бір мезгілде бір ғана коммутациялық элемент арқылы бірнеше рет қосуға мүмкіндік беретін каналдарды уақытша бөлуді қамтамасыз етеді. Бұл коммутациялық өрістегі жабдықтарды пайдалануды жоғарылатуға, олай болса, мәліметтер берудің қажетті сапасын сақтап қалатын экономикалық көрсеткіштерді жақсартуға жағдай жасайды. Санды коммутациялық өрісті сигналдарды импульсті – кодты модуляция (ИКМ) түрінде өзгерту принципі бойынша құрылған электронды автоматты телефон станциялары интегралды санды байланыс жүйелерін ұймдастырудың негізі болып табылады. Яғни бұл коммутация жүйелерінде коммутация мен хабар беру қондырғылары бірыңғай принциппен, бірыңғай элементтік база негізінде орындалған, ал информациялардың барлық түрі жүйе бойынша бірыңғай санды формада беріледі.
Қазіргі кезде сақиналы принципте құрылған санды жүйелер кеңінен қолданылады, оларда хабар беру бір бағытта ған жүргізіліп, бұл магистралдық кабельдерді жүргізуге шығынды төмендетеді және жүйені арттыруға, сол сияқты бірнеше төменгі жылдамдықтағы ағындарды бір жоғары жылдамдықтағы ағынға біріктіруге мүмкіндік береді.
“Соңғы миле” деп аталатын әдіс үлкен өзгерістерге ұшырады, яғни бұл абонентті тікелей коммутация жүйесіне қосатын аймақ. Бұл кезде мыс өткізгіштерді қолдану қымбаттығына және снімсіздігіне байланысты тиімсіз болып саналады. Коммутациялық жүйені барынша пайдаланушыға жақындату тенденциясы туындады. Бұл үшін мультиплексорлар немесе концентраторлар қолданылады, олар жүйені құруды жеңілдетіп, линиялық қондырғыларды үнемдеуге мүмкіндік береді.
Қазір жалпы қолданыстағы телефон жүйелері саласында интеллектуалды қызмет түрлері пайда болып, дамуда. Оларды компьютерлік - телефон өңдеушілер бағдарламалық – аппараттық комплекстер арқылы қамтамасыз етеді. Тәжірибеде бұл дегеніміз, абоненттер дамыған елдерде кең таралған “800” және “900” типті қызмет көрсету нүктелерінің қызметін пайдалана алады. Бұндай қызмет түрлері арнайы мәліметтер базасынан алған анықтама мәліметтердің кез келген түрін бере алады, дебит, кредит карточкаларын қоса алады, түрлі корпоративті жүйелер құра алады, конференц- байланыстар ұйымдастыра алады, дауыстық және электронды почталар қызметін пайдалана алады, т.с.с. Жалпы қолданыстағы телефон байланысы дамуындағы тағы бір бағыт - оны радиотелефон жүйесімен интеграциялау.
Осы жоғарыда айтылғандар негізінде қалалық телефон байланысының дамуындағы негізгі бағыттарды төмендегіше бөлуге болады:
сандық коммутация жүйелерін пайдалану;
байланыстың талшық-оптикалық линияларын пайдалану;
концентраторлар пайдалану;
тізбекті сақиналы принцип бойынша құру;
ҚТС негізінде сандық жүйені құру;
ҚТС өткізгішсіз тізбекпен біріктіру;
Халыққа “интеллектуалды қызмет” түрлерін ұсыну;
Глобалды жүйемен (Интернет) қарым-қатынасты қамтамасыз ету.
1.2 Линиялық және стационарлық қондырғылардың сипаттамаларына шолу
Соңғы уақыттарға дейін халық, өнеркәсіп орындары мен түрлі мекемелер пайдаланатын телефон байланыстары төмендегідей болды:
АТС –3, сиымдылығы 2000 нөмірлі;
АТС –6, сиымдылығы 2100 нөмірлі.
Сол сияқты кішігірім УАТС –49, АТСК –50200, АТСК – 1002000, ПС –МКС –100, ПСК –1000 типті, ауылдық және ведомостволық жалпы сиымдылығы 6000 нөмірлі АТС болды.
Қолданыстағы АТС –3 тұрғын үйлерге орнатылатын АТС –47 және АТС –54 типті декадты – қадамды жүйе қондырғыларынан құрастырылады.
Абоненттік линияларды нөмірлеу -бес белгіден тұрып, МТС жабдықтары жеке ғимаратта орналастырылады.
Барлық АТС абоненттік тізбектері шкафтық жүйе бойынша тікелей қосу аймағын қолдану арқылы құрастырылады. Магистралдық тізбектер ТПП типті кабельдермен және топыраққа орналастырылған ТБ маркалы брондалған кабельдермен орындалады.
Тарату тізбектері брондалған және ТПВГ, ТГ, ТПП, ТРПКШ, т.с.с. маркалы аспалы кабельдерден құралған.
Станция аралық тізбек “әрқайсысы әрқайсысымен” принципі бойынша құрастырылған.
Қолданыстағы АТС техникалық жағдайы өте төмен дәрежеде. Моральдық жағынан ескірген, физикалық жағынан тозған, байланыс сапасы өте төмен, техникалық жағынан жаңа байланыс түрлері мен қосымша телефон қызмет түрлерін енгізуге жарамсыз. Оны кеңейту де мүмкін емес. Осы себептерге байланысты бұл жұмыста қолданыстағы жабдықтарды аз ғана эксплуатациялық шығынмен жаңа жабдықтармен алмастыру мүмкіндігі қарастырылған.
Абоненттердің арнайы қызмет орындарымен байланысы жабдықтары АТС –3 және АТС –6 орнатылған арнайы қызмет түйіні арқылы ұйымдастырылған. Арнайы қызмет түйініне “0” индексі арқылы шығуға болады.
Қалалық АМТС – мен байланыс декадты – қадамды қала аралық түйін (МГУ) К-60 аппаратурасы бойынша жүзеге асырылады. АТС мен АҚТС арасында екі түрлі қосу линиялары бар: ТҚЛ (ЗСЛ) - тапсырыс қосу линиялары және ҚҚЛ (СЛМ) – қала аралық қосу линиялары. ҚҚЛ АҚТС автоматты коммутациялық жабдықтары арқылы қала аралық байланысты жүзеге асырса, ТҚЛ - қала аралық кіру байланыстарын жүзеге асырады. Автоматты қала аралық байланыс үшін “8” индексі қолданылады.
Ауылдық және мекемелердің АТС АТС – 3 және АТС –6 физикалық қосу линиялары арқылы байланысады.
1.3 Заманауи сандық коммутация жүйелерінің сипаттамалары туралы қысқаша мәліметтер
Жаңа АТС жоспарлау кезінде әрқашанда жабдықтарды таңдау мәселесі бірінші орында тұрады.
Қазіргі кезде телекоммуникациялар нарығында бірдей техникалық сипаттамаларға ие көптеген жүйелердің болуына байланысты таңдау мәселесі техникалық –экономикалық міндет емес, байланыс қызметін ұсынушыға қатысты саясат белгілейтін компонент болып отыр.
ОГСТФС нормаларына сәйкес, үлкен электронды станциялар түрлі мақсаттар үшін қолданылады. Олар автоматты қала аралық телефон станциялары (АҚТС) ретінде және барлық типтегі автоматты коммутация түйіндері (УАК – АКТ) ретінде жұмыс істеп, оларға қойылатын барлық талаптарға сай болуы керек.
Станциялар 3 мың Эрл жүктемені көтеріп, ал транзитті халық аралық станциялар 25 мың Эрл аса жүктемені көтеруі керек. Станцияның коммутациялық өрісіне сол сияқты белгілі бір талаптар қойылады - қосу линиялары 0,8 Эрл, абоненттік линиялар 0,2 Эрл жүктемеге дейін көтеріп, кіру және шығу байланыстарын толық қамтамасыз етуі керек. Кіру және шығу байланыстары 0,8 Эрл асатын жағдайда ішкі аралық трактыларды пайдалануға мүмкіндік жасалу керек. Бұл каналдар шоғыры мен АТС жабдығына жатпайтын хабар беру қондырғыларын “үнемдеу” үшін жағдай жасайды.
Жалпы алғанда АТС бір типті қондырғы болғанына қарамастан, станцияның нақты модельдерінің кейбір ееркшеліктері бар. Олар төмендегі 1.1 кестеде көрсетілген.
1.1 кесте – АТС кейбір сипаттамалары
Көрсеткіштер
КВАНТ-Ц
АХЕ - 10
S - 12
EWSD
SDX - 100
Ең жоғарғы сиымдылығы
20000
40000
100000
250000
100000
Бір линияға түсетін жүктеме
0,8
0,65
0,3
0,15
0,7
Ең жоғарғы жүктеме
16000
20000
35000
25200
27000
ЧНН шақырулар саны
600000
1500000
2000000
2000000
1000000
Квант –Ц. Коммутацияның сандық жүйесінің жабдықтары қалалық, ауылдық, мекемелердің станциялары, сол сияқты автоматты коммутация түйіндері ретінде жұмыс істеуге арналған.
“Квант –Ц” бір типті және жүйеде орнатылған барлық АТС мен АҚТС қатынасты қамтамасыз етеді. Телефон жүйелерінің кез келген санды ашық және жабық жүйеде нөмірленген қабылданатын және берілетін нөмір цифрларын қалпына келтіруге немесе өшіруге мүмкіндік береді. Бұл кезде жүйе бойынша нөмірді автоматты түрде анықтауға және өз нөмірін теру арқылы жұмыс істеуге мүмкіндік туады.
АТСЭ көптеген ДВО ұйымдастыруға мүмкіндік береді. Техникалық қызмет көрсету бақылау – түзету әдісі арқылы жүргізіледі. Станция жұмысының сенімділігінегізгі функционалдық түйіндерді резервтеу арқылы қамтамасыз етіледі.
Alcatel S12. Толықтай тарату арқылы басқарылады, әрбір функция тек өзінің микропроцессорымен орындалады. Басқару элементтері екі топқа орнатылған. Біріншісі терминалды элементтер құрып, олар 128 комплектілі абоненттік блокқа немесе 32 каналдысандық тракты модуліне қызмет көрсетеді. Екінші топқа қосымша басқару элементтері кіреді.
Станция GSM стандартты ұялы байланыс комутаторы ретінде пайдалануға арнайы сертификатталған (S900). Оның құрамына универсалды пайдалану және техникалық қызмет көрсету терминалы (ТЭТ) кіреді.
Жалғаушы линиялардың санына байланысты станцияның ауданы төмендегідей болады: 2 мың линия –15 м2; 20 мың линия – 37 м2; 100 мың линия -110 м2
Баспа платтары типтерінің жалпы саны - 29; статив типтері -4. Сиымдылығы 10 мың нөмірлі жиынтық 9 стативтен тұрады және 9 кВт электр энергиясын жұмсайды.
Siemens EWSD. Компанияның материалдарында көрсетілгендей, станция “Visin O.N.E.” концепциясына сәйкес қызмет көрсетеді. Осындай станциялардың ең алғашқысы 1981 жылы іске қосылған. 1987 жылы оның енгізінде ISDN , ал 1992 ж. EWSD АТМ мен кең жолақты EWSD жүзеге асырылды.
Өткізу қабілетін кез келген сиымдылыққа дейін өсіру де қамтамасыз етілді. Мәліметтерді жүйе ішілік беру 2,5 Гбитс жылдамдықпен атқарылады. Станция 300 ге дейін операторларды жұмыс орнымен қамтамасыз етеді.
Жақын арада Siemens абоненттік шлейфтерді оптикалық кабельмен ұйымдастыру мүмкіндігін іске асыруға және станция үшін ұялы телефон комутаторының сертификатын алуға тырысуда. Компания станция мен оның компоненттерін олар пайдаланылатын мемлекеттерде жасап шығару бағытында жұмыс істеуде.
Ericson AXE –10. Станция блоктар мен басқару құралдарын жай ғана қосу арқылы өте оңай өсуде.
Басқару құрылымы -екі сатылы. Жоғарғы сатысы станцияның конфигурациясына сәйкес 1-8 орталық процессорлар құрайды, төменгісі - жүктеме тарату режимінде жұмыс істейтін аймақтық процессорлар құрайды. Барлық орталық процессорларды станция жұмыс істеп тұрған кезде де алмастыруға болады. Бұдан басқа, кез келген модификациялар (өзгертулер) телефон станциясын істен ажыратпай –ақ жүзеге асырыылады. Процессорлардың үш типі бар – бір жай және екі өнімділігі жоғарылатылған.
Кәдімгі ставтивтер орнына қосу кабельдері және оларға тігілген тексеру тестары бар блоктар түріндегі горизонталды магазиндер қолданылады. Аппараттық шкафтардың артқы панельдерінде магазин аралық жалғаушылар болмайды, сондықтан шкафтарды орынды үнемдеп, “бір біріне арқасымен” орнатуға болады.
АХЕ –10 NMT, TACs, AMPS, D-AMPS, GSM, PDC стандарттар жүйелері үшін роумингті қамтамасыз ететін ұялы телефонияның коммутаторы ретінде жиі қолданылады. Басқаруды басқа комутаторға шақыру арқылы беру сияқты роумингтің арнайы қызметтері сақталады.
Телефонистің локальды тізбек арқылы орнатылған жұмыс орны 60 функцияға дейін қамтамасыз етеді. Телефонистер опретаорлардың да, информаторлардың да қызметін атқара алады. Станцияны үйретуші не зерттеуші жүйе ретінде қолдануға болады; тестілеу үшін алдын ала жазылған трафик нұсқалары қолданылады.
SDX –100. SDX –100 ISDN –мен жұмыс істеуге арналған көп функционалдық электронды комутациялық жүйе болып табылады. Оны сол сияқты локальды, локальды тандемді немесе қала аралық комутациялық жүйе ретінде пайдалануға болады.
SDX –100 жүйесін жобалау оның икемділігі мен модульдігін қамтамасыз ететін ашық архитектура принципіне негізделген.
Бұдан басқа, SDX –100 жүйесінде басқа да концептуалды шешімдер қолданылған, негізінен:
жаңа функциялар қосуды қамтамасыз ететін икемділігі;
кең диапазонды ISDN функцияларын қамтамасыз ететінкомутациялық жүйелерді біртіндеп қосу;
жүйені кеңейту құнының және оны жеткізу мен түзетудің линиялылығы;
үлкен қалалар үшін шақырысты өңдеудің үлкен қуаттылығы;
жоғары өнімділік пен сенімділігі;
бағдарламалық қамтамасыз ету және қолданыста қарапайымдылығы;
опто-талшықты технологиялардың қолданылуы.
SDX –100 жүйесінің мәліметтеріне шығу, модификациялау, басқару мен өзгертулер енгізу СУБД негізгі базасы арқылы жүзеге асырылады. Жүйенің сенімділігі үшін негізгі түйіндерді қайталау қарастырылған.
SDX –100 жүйесі локальды, транзитті және қала аралық комутацияны қамтамасыз етеді. Жүйеде 16384 ке дейін алыстағы абоненттерді өңдей алатын RASM (қашыққа жететін комутациялық модуль) және 512 абоненттерге дейін өңдей алатын RSM (қашықтық абоненттік модуль) қолдануға болады. RASM жабық жүктеме режимінде де жұмыс істей алады, яғни тірек станциясымен байланыс үзілген жағдайда ол өзінің функцияларын тоқтамай атқара береді. RSM тірек станциясымен байланыссыз жағдайда жұмыс істей алмайды.
1.4 Бітіру жұмысының тақырыбы бойынша әдебиеттерге шолу
Бітіру жұмысында бірнеше мәлімет көздері, Интернет, техникалық әдебиеттер қолданылды, олар туралы мәліметтерді төменде қарастырамыз.
Крухмалев В.В., Гордиенко В.Н., Моченов А.Д., Иванов В.И., Буірдин В.А., Крыжаковский А.В., Марыкова Л.А. Телекомуникациялық жүйелер мен тізбектерді құру негіздері. – М.: Горячая линия - Телеком, 2004. –510 с. Алғашқы электрлік сигналдардың сипаттамалары және оларға сәйкес хабар тарату каналдары, екі жақты каналдарды ұйымдастыру принциптері мен осы каналдар арқылы электрлік сигналдар беру ерекшеліктері қарастырылған. Жиілікті және уақытша бөлінетін каналдардың хабар беру жүйесінің құрылым негіздері талданған. Ерекше назарға алынған импульсті – кодты модуляция негізінде уақытша бөлінетін каналдардың сандық хабар тарату жүйесінің құрылымы. Хабар беру жүйесінің иерархиялық құрылымының принциптері анықталған. Радиобайланыс жүйесі мен санды талшықты – оптикалық хабар беру жүйесінің құрылымы : радиорелейлі және жер серігі хабар тарату, қозғалмалы радиобайланыс жүйелері қарастырылған. Түрлі мақсаттарда қолданылатын телекоммуникациялық жүйелер құрылымының негіздері мен олардың өзара байланыс принциптері анықталған.
Волков В.М., Лебединский А.К., Павловский А.А., Юркин Ю.В. Теміржол транспортындағы автоматты телефон байланысы. М.: Транспорт, 1996. –342 с. Оқулықта телефон байланысының негіздері, телефон арқылы хабар беру сапасын бағалау әдістері, электроакустикалық түрлендіргіштер мен телефон аппараттаты қарастырылған. АТС жұмысы мен құрылымының негізгі принциптері қарастырылған; электромеханикалық, квазиэлектронды және электронды АТС сипаттамалары берілген.
Телефон арқылы берілетін хабарлар теориясының негізгі мәліметтері беріліп, АТС линиялары мен құралдарының санын, абоненттерге қызмет көрсету сапасының көрсеткіштерін есептеу әдістері қарастырылған, байланыс тізбегіндегі телефон жүктемесін бағалау әдістері келтірілген. Телефон байланысы тізбегінің тиімділігін құру әдістері, қала аралық телефон байланысының коммутациялық апаратурасы қарастырылған. Телефон станцияларының техникалық қызмет көрсетуі туралы мәліметтер берілген.
Гольдштейн Б.С., Системы коммутации. СПб.: БХВ – Санкт-Петербург, 2003, -318 с. Оқулықта автоматты коммутацияның негізгі мәселелері кеңінен қамтылған. Яғни АТС сияқты автоматты коммутацияның даму жолдары, санды коммутацияның принциптері, абоненттік бөлім, станция аралық сигнализация, бағдарламалық және эксплуатациялық басқару, сол сияқты Санды АТС көрсететін қызмет түрлері қарастырылған.
Лебединский А.К., Павловский А.А., Юркин Ю.В. Системы телефонной коммутации. – М.: Маршрут, 2003, - 496 с. Оқулықта телефон байланысының негіздері, аывтоматты телефон станцияларының құрылу принциптері қарастырылады. Электромеханикалық және квазиэлектронды АТС жабдықтарының құрамы мен олардың жалпы сипаттамалары берілген. Байланыс тізбегінде қолданылатын санды АТС сипаттама берілген. Сигнализация мәселелері мен байланыс тізбегіндегі нөмірлеу қарастырылған. Санды жүйедегі интеграциялы қызмет көрсету мен ұялы байланыс жүйесі және 1Р – телефония туралы негізгі мәліметтер берілген. Заманауи АТС техникалық қызметтері туралы материалдар келтірілген. Телетрафика теориясы жөнінде негізгі мәліметтер берілген.
Запорожченко Н.П., Карташевский В.Г., Мишин Д.В., Росляков А.В. Селодағы байланыстың Санды АТС. – М.: Эко – Тренз, 2003. –288 с. Кітапта селодағы байланыс жүйелерін жоспарлау мен құру принциптері бойынша материалдар беріліп, сол сияқты қазіргі кезеңдегі селодағы байланыс жүйесінің жағдайы мен оны дамыту перспективалары қарастырылған. Кітаптың негізгі бөлімін селолық телефон станцияларында пайдаланылатын (“Квант – Е, DRX –46 “ЭЛКОМ”, SDE, “Сигма – СПб”, SI 2000, ЭАТС Ф, “Омега”, САТЦ –Ц, “Кразар”, “Церера”, ТОС –120, ELTA 200D, “Селена” М-200, “Протон –ССС, “Мультиком D400”, АЛС) қазіргі заманғы санды автоматты телефон станцияларына арналған информациялық – анықтама материалдар алған. Әрбір сандық АТС талдау бір типті схема бойынша орындалып, онда қысқаша техникалық мәліметтер, жүйенің архитектуралық сипаттамасы, аппараттық және бағдарламалық құрылымдарының принциптері, құрылым ерекшеліктері берілген.
Шарипов Ю.К., Кобляков В.К. Отандық телекоммуникациялық жүйелер. М.: логос, 2005. – 832 с. Құрылым принцитері, жүйелік және техникалық сипаттамалары, отандық телекоммуникациялық жүйелердің жабдық құрамы келтірілген. Қосуды орнату процесі, сигнализация, тарификация, синхронизация принциптері, негізгі және қосымша қызмет түрлерін көрсету тәртібі сипатталған. Байланыстың мультисервистік тізбектері мен оптикалық хабар беру, коммутация, сол сияқты компьютерлік және Интернет- телефония, бағдарламалық қамтамасыз ету икемді коммутаторлардың жабдықтарын дамыту перспективалары талқыланған.
1.5 Міндеттерді негіздеу
Коммуникация құралдарының дамуына байланысты және жоғарыда келтірілген мәліметтерге сәйкес төмендегідей қорытынды шығаруға болады: зерттеліп отырған қаланың телефон байланысы жүйесінің жабдықтарын кеңінен модернизациялау керек, өйткені, ұқсаа хабар беру жүйелері мен коммутациялық жабдықтар халықтың талап етіп отырған жылдам жүзеге асырылатын жоғары сапалы байланыс қызметімен толық қамтамасыз етуге қажетті телефон байланысын жеткілікті сиымдылықта қамтамасыз ете алмайды.
Абоненттерге қызмет көрсету сапасын жақсарту үшін моральдық жағынан және физикалық ескірген коммутациялық жабдықтарды ауыстыру керек. Қажетті талаптарға сай келетін құру әдісі мен қазіргі заманғы жаңа технологияларды пайдалануға абйланысты ең төменгі эксплуатациялық шығындармен ең жоғарғы тиімділікті қамтамасыз ете алатын электронды телефон станциялары.
Сондықтан бұл бітіру жұмысында сандық технология негізіндегі жергілікті қалалық байланыс жүйесін жүзеге асырудың мүмкіндіктері қарастырылған.
2. ТЕОРИЯЛЫҚ БӨЛІМ
2.1 “SDX –100” сандық станцияның сипаттамаларын зерттеу
Түрлі коммутация жүйелерінің техникалық сипаттамаларын қарастыра отырсақ, олардың барлығының да мүмкіндіктері жақын екендігін байқауға болады. Сондықтан да коммутациялық жүйені таңдағанда жергілікті жағдайлар мен мекеменің қаржылық жағдайына ерекше көңіл бөлу керек.
“SDX –100” жүйесі осы талаптарға толығынан сай келеді. Онда екі түрлі шығу концентраторлары болғандықтан олармен өз ресурстарын игеру өте оңай. Бұл станцияның барлық негізгі түйіндері қайталанатын болғандықтан және қызметт көрсету қарапайым және сапалы болғандықтан өте тиімді болып саналады. Бұл коммутациялық жүйе 100 мыңға дейін абоненттерге қызмет көрсете алады, ал бұл бір ауданға толығына жеткілікті болып табылады.
Толықтай санды жүйе болғандықтан бұл станция өзінің негізінде түрлі тізбектерді (сандық, өткізгішсіз қосылу, т.с.с.) қосуға мүмкіндік береді. Бағдарламалық қамтамасыз ету арқылы халыққа қосымша қызмет түрлерін көрсету мүмкіндігіне қол жеткізуге болады.
Станцияның техникалық параметрлері мен құрылымы оған қызмет көрсету шығынын төмендетеді. Жабдықтардың аздығы да оның алатын орнының ауданын азайтады. Станцияның модульді құрылымы, жаңа заманғы технологияларды қолдану, сигнализация жүйесі оны пайдалануды жеңілдетеді, қызметт көрсететіе персонал санын да азайтады.
Жоғарыда айтылғандардың негізінде “SDX –100” жүйесін пайдалану арқылы баға сапа қатынасының қолайлы мөлшеріне қол жеткізуге болады, яғни аз мөлшерде қаржы жұмсай отырып, қалалық телефон байланысының станциялық қондырғылары жабдықтарын қайта жарақтандыруға болады.
Қалалық телефон станциясында сандық электронды “SDX –100” станциясы қолданылады.
Станцияның төмендегідей негізгі құрамдас бөліктері бар:
АSS-S (абоненттік интерфейс –ПАИ ). Абоненттік интерфейстің бір ғана модулі 16 мыңға дейінабоненттік линияларды қосуға мүмкіндік беріп, сандық түрлендіргіш, каналдарды уақытша тығыздау және олардыоптикалық байланыс тармағы арқылы орталық коммутациялық өріспен жалғауға мүмкіндік береді, сол сияқты модуль ішілік жалғауларды қамтамасыз етіп, модуль аралық жалғауды аяқтайды. Бұл бөлікте сандық абоненттік линияларды қосу қарастырылған.
АSS-Т (Станция аралық интерфейс – ПМИ). Оның бір бөлігі 64 ИКМ – трактыларды жалғауға есептелген, нәтижесінде 1920 станция аралық каналдарды оптикалық байланыс өрісінің тармағы арқылы орталық коммутация өрісімен жалғауға мүмкіндік береді және басқа коммутациялық жүйелермен өзара қатынасуды қамтамасыз етеді.
АSS-G (ГЛобалды қызмет көрсету –ПГО). Глобалды қызмет көрсету қондырғысының модулі конференц- байланыс қызметін жүзеге асыру үшін және үшінші абонентті қосу үшін жан-жақты жалғауларды бекітуді қамтамасыз етеді, сол сияқты жазылатын автоинформатор блогы бар. Модульдің станциялық каналдарды тестілеу қондырғысы бар және 4 каналды бір мезгілде тестілеуді жүзеге асыра алады.
CCS (жалпы басқару бөлігі - ПОУ). Жалғауды өңдеу процесіне тікелей қатыспағанмен, бұл жүйе коммутация жүйесінің жұмыс қабілетін оның барлық ресурстарын бақылау және көрсету арқылы қамтамасыз етеді, сол сияқты “адам – машина” интерфейсінің бағдарламалық және апппараттық құралдарын жүйені пайдалану барысындажартылай тұрақты мәліметтерді сақтау, өзгерту, көрсету, енгізу үшін және ТО процедураларының көпшілігін жүзеге асыруды қамтамасыз етеді. Бұл бөлікте сол сияқты топтық іздеу функциясын (ЦКП ГИ) атқаратын кеңістіктік коммутатор орналасады.
Коммутациялық өріс В-П-В схемасы бойынша құрастырылған. Жүйе ішілік жалғауларды жүзеге асыру кезінде коммутация уақытша коммутатор арқылы іске қосылады. Егер сыртқы шақыру болса ЦКП ГИ іске қосылады. Коммутациялық өрістің құрылымы берілген.
SDX –100 басқару жүйесі екі деңгейде басқарылатын көп процессорлы таратылған құрылым тәрізді болады. Жоғарғы деңгейдің процессорлары тізбектен қабылданған хабарлар мен жартылай тұрақты мәліметтер тізбегінен алынған талдауға негізделген , оператордың жүйеге енгізген жалғауларды өңдеумен байланысқан логикалық шешімдерді қабылдайды. Төменгі деңгейдегі басқару процессорларының негізгі міндеті - жоғарғы деңгейдегі процессорларды талдау, бақылау, көшіру, нақты уақыт кеңістігінде есептеуді қажет етпейтін функциялардан босату. Процессорлардың өзара қатынасы процессор аралық алмасу шиналары көмегімен жүзеге асырылады.
Бағдарламалық қамтамасыз ету функционалдық жағынан бір –біріне қатыссыз блоктарда құрылады. Яблоктың атқаратын қызметіне байланысты оның дизайн, жүзеге асыру, өзгертулер мен кеңейту сияқты параметрлері анықталады.
Оператордың жүйемен қарым қатынасы ену-шығу қондырғылар тобының көмегімен атқарылады, оған виедеотерминалдар (консолдар) принтерлер мен апаттық сигнализацияның панельдері кіреді. SDX –100 қондырғысынң құрамына пайдалану барысында абоненттік тізбектің құрылысына жұмсалатын шығынды көп жағдайда біршама төмендететін қашықтатылған концентраторлар кіреді.
Қашықтатылған жүйе бөлігінің модулі 16 мың АЛ немесе 64 ИКМ – трактыны қосуға есептелген және абоненттердің қашықтағы топтарының жүктемесін жинақтау үшін немесе станция аралық каналдар мен хабар беруді сандық жүйелер көмегімен ары қарай өңдеу үшін арналған. Тірек станциясымен байланыс үзілген жағдайда ішкі жалғауларды өңдеу мүмкіндігі бар.
Қашықталған абоненттік модуль (УАМ), 512 Ал немесе -ИКМ трактыны жалғауға есептелген. Алайда ол ішкі жалғауларды жүзеге асыра алмайды және өзінің функционалдық мүмкіндіктерін тек қана тірек станциясымен байланыс арқылы орындай алады.
SDX –100 коммутация жүйесінің қайта жабдықтауға қажетті конфигурациядағы структуралық (құрылымдық) схемасы 3-демонстрациялық сызбада көрсетілген.
2.2 Сандық жүйенің станциялық қондырғылары туралы мәліметтер
SDX –100 жүйесін құрудың негізгі логикалық элементі аппараттық немесе бағдарламалық комплекс болып табылатын немесе тек қана бір немесе бірнеше логикалық байланысқан коммутация жүйесінің функциялары болып саналатын тек аппараттық қамтамасыз ететін функционалдық блок болып табылады. Функционалдық блоктар екіге бөлінеді : жазылған бағдарлама бойынша таратылған басқару жүйесін құрайтын процессорлар және “қатаң” аппараттық логика функциясын іске асыратын қондырғылар.
Станцияның коммутациялық өрісі В-П-В схемасы бойынша құрылып, онда уңақытша коммутаторлар жүйелік қосу бөлігінде, ал кеңістіктік коммутатор жүйенің басқару бөлігінде орналасқан.. Егер жүйе ішілік жалғаулар қажет болса, онда ол уақытша коммутатордың өзінде - ақ іске асырылады.
Төменде жүйенің әртүрлі бөліктеріндегі функционалдық блоктар сипатталған.
- БИАЛ - АЛИБ (аналогтық линиялар интерфейсінің блогы). Коммутация жүйесіне абоненттік линияларды қосуды қамтамасыз етеді. 512 абоненттік линияны қосуға арналған;
- ПУАИ – АИБП (абоненттік интерфейсті басқару процессоры). Төменгі деңгейдегі бұл процессор АЛ басқарады, абоненттік линиялардың жағдайының өзгерістері туралы, жоғары деңгейдегі АSР процессорына декадты әдіспен берілген нөмірдің сандарын береді. Шақыру сигналының генераторын, тестілеу қондырғысын қосу, т.б. басқару функцияларын жүзеге асырады. Бір процессор 8 –ге дейін БИАЛ қондырғысын бақылай алады;
- ГВ (шақыру сигналдары генераторының блогы). 25 Гц сигналды токпен қамтамасыз етеді. 4096 Ал дейін қызмет көрсетеді. Сигнал бір мезгілде 512 АЛ бере алады;
- БТА - АИТБ (абоненттік интерфейсті тестілеу блогы). Тікелей бақылау схемалары мен оларды абоненттік линиялар мен олардың жиынтықтарының тестілеу шиналарына қосу матрицаларынан құралған;
- ПТМ - МТКП (модульдің техникалық қызмет көрсету процессоры). Жүйе бөліктерінің оптикалық байланыс тармағы бойынша өзара байланыстарын қамтамасыз етеді, модуль ішілік коммутацияны іске асырады, сигнализация мен тестілеу қондырғыларын жалғайды, тактілі жиіліктерді модульдің барлық телефон тізбектеріне тарату, токпен қамтамасыз ету, құру және бөлуді жүзеге асырады;
- БУС - СҚБ (сигнализация қондырғысының блогы). Универсалды қабылдау- беру жиынтығы мен қуыс ішілік сигналдардың (көп жиілікті регистрлі сигнализация мен тональды сигналдар) алмасуын қамтамасыз ететін тональды сигналдар генераторынан тұрады;
- ПУВК - сигнализация мен уақытша коммутатор қондырғыларын басқару процессоры. Төменгі деңгейдегі процессор уақытша коммутаторды басқарады, сигнализация қондырғыларының мәліметтерін есепке алады, сигналдық мәліметтер беруді басқарады, тестілерді белсендіреді және олардың қорытындысын талдайды;
- ПВУ - (жүйе бөлігінің жоғарғы деңгейдегі процессоры). Өз стативінің барлық АЛ туралы жартылай тұрақты мәліметтер кестелерінен тұрады және осы мәліметтерге сәйкес жүйе ішілік бөліктер шегінде жоғарғы деңгейдегі басқару функциясын жүзеге асырады. Жоғарғы деңгейдегі басқа процессорлардан, ПУАИ, ПУВК, және ПТМ сияқты төменгі деңгейдегі өз процессорларынан алынған қосулар туралы мәліметтерді қабылдайды және өңдейді. Жүйе ішілік бөлік аймағындағы қосуларды ары қарай өңдеу туралы логикалық шешімдер қабылдайды;
- ПМО - ПАТП (процессор аралық тармағының процессоры). Өзара әсер шинасын бақылаушы және процессор аралық алмасуды жүзеге асырады;
- БАС - АМЖБ (апат туралы мәліметтерді жинау блогы). Модульдің аппараттық қамтамасыз етілу элементтерінің жағдайын бақылайды және оны ПТМ береді;
- ВК - УК (коммутация мен станция тармағының блогы - уақытша коммутатор). ПУВК процессорының тікелей басшылығымен жүйе ішілік бөліктердің байланысын оптикалық байланыс тармағы арқылы қамтамасыз етеді, мродуль ішілік коммутацияны жүзеге асырады, сигнализация мен тестілеу қондырғыларын жалғайды, модульдің барлық тізбегі бойымен тактілік жиіліктердің таралуын және бөлінуін жүзеге асырады;
Қашықталған абоненттік модульдерді ПАИ жалғау қажет болғанда шығару қызметі процессорын және УАМ бірге өзара қатынас блогын қосу керек.
Станция аралық интерфейс (ПМИ) жүйе ішілік бөлігі төмендегідей құрамда болады:
ПТМ – (техникалық қызмет көрсету процессоры);
ВК – (коммутация және байланыс тармағы блогы - уақытша коммутатор);
БУС - (сигнализация қондырғысының блогы);
ПУВК – (сигнализация мен уақытша коммутатор қондырғыларын басқару процессоры);
ПВУ – (жүйе бөлігінің жоғарғы деңгейдегі процессоры);
ПМО - (процессор аралық тармағының процессоры);
БАС - (апат туралы мәліметтерді жинау блогы);
- БЦЛ - (СЕРТ санды қосу линияларының блогы). Санды станция аралық ИКМ линияларын коммутация жүйесіне қосуды қамтамасыз етеді, сол сияқты жүйенің ішкі ИКМ - трактын беру форматының станция аралық беру жүйесінің форматымен сәйкестігін атқарады;
- ПЦМИ - (санды станция аралық интерфейстің процессоры). Тікелей бір ған БЦЛ байланысқан, ИКМ – линиялардың 16 каналының линиялық сигналдарын есепке алу және жазуды қамтамасыз етеді, әрі осы модуль шеңдерінде жалғауларды өңдеу бойынша шешім қабылдайтын жоғары деңгейдегі процессормен өзара қатынасты қамтамасыз етеді. Бұлардан басқа қабылданған циклдардың апат туралы мәліметтерін есепке алып, ИКМ ағындарының сапалық критерийлерге сәйкестігін тексере отырып, хабар беру линиясының жалпы жағдайын бақылайды.
Глобальды қызмет көрсету жүйе ішілік бөлік (ПГО):
- БК - (конференц- байланыс тізбегінің блогы). Жан –жақты жалғауларды конференц – байланыс қызметін жүзеге асыру үшін қамтамасыз етеді және үшінші абонентті қосу, сол сияқты оператордың қосылған жүйедегі функцияларын жүзеге асырады. Конференц- байланыстың схемалары пайдаланылатын каналдартың максимум 6 дейін сигналдарын араластыруға мүмкіндік береді. Бір мезгілде 200 жан –жақты 3- ке дейін қатысушы бар жалғауларды жүзеге асыра алады;
- БА - (жазбалы автоинформаторлар блогы). ИКМ форматында 32 секунд ұзындықта 8 хабарды сақтай алатын статикалық қондырғылардан тұратын жиынтық болып саналады. Хабарлар абоненттерге түрлі информациялар беру үшін қолданылады. Әрбір хабарға коммутация өрісінің ИКМ – трактының біреуінің каналы арналады;
- БТМК - (станция аралық каналдарды тестілеу блогы). Станция аралық каналдарды тестілейді. Бір модуль бір мезгілде 4 каналды тесілей алады;
ПТМ - (техникалық қызмет көрсету модулінің процессоры);
ВК - (коммутация және байланыс тармағы блогы - уақытша коммутатор);
ПУВК - (сигнализация мен уақытша коммутатор қондырғыларын басқару процессоры);
ПВУ – (жүйе бөлігінің жоғарғы деңгейдегі процессоры);
ПМО - (процессор аралық тармағының процессоры);
БАС - (апат туралы мәліметтерді жинау блогы);
БОКС – (ОКС - 7 блогы). ОКС –7 хаттамаға қызмет көрсетеді;
ПУГО - (глобалды қызмет көрсету қондырғысын басқару процессоры). Конференц- байланыс және автоинформатор қондырғыларын басқаруды жүзеге асырады.
Жалпы басқару бөлігі (ПОУ):
- ЦУМО - (процессор аралық алмасу орталық қондырғысы). Жүйе бөліктерінің арасындағы процессор аралық алмасуды жүзеге асырады.
- ПУПК - (кеңістік коммутаторды басқару процессоры). 32*32К кеңістік коммутаторын басқарады, одан ары өрісті кеңейту үшін екінші процессор қолданылады;
- ПТС - (жүйелі синхронизация блогының техникалық қызмет көрсету процессоры);
ПТСУ – (УПДМ байланысының техникалық қызмет көрсету процессоры);
ПТП – (ПОУ техникалық қызмет көрсету процессоры);
- ПТН - (нөмірді трансляциялау және өткізу процессоры). Нөмірді трансляциялау кестелереі мен барлық аралық каналдардың жағдайы туралы мәліметтерден құралады. Телефон байланысы префикстерін және өз станциясы абоненттерінің тізімдік нөмірлерін трансляциялау функциясын атқарады;
ПМО - (процессор аралық тармағының процессоры);
БАС - (апат туралы мәліметтерді жинау блогы);
- БИАС - (апаттық сигнализация панелімен интерфейс блогы). Апаттық сигнализация панеліне берілетін мәліметтер сигналдарын түрлендіруді жүзеге асырады;
- УХИ - (мәліметтерді сақтау қондырғысы). Дискілерде және магнитті стримерлерде жинақтаушылар болады. Жүйелік мәліметтер мен төлем, статистикалық мәліметтер, т.б. сақтау үшін қолданылады;
- ПЭТ - (эксплуатация және техникалық қызмет көрсету процессоры). Мәліметтерді сақтау қондырғысы мен интерфейсті, төменгі деңгейдегі процессорлардың жоғарғы деңгейдегі процессорлармен процессор аралық шиналар арқылы интерфейсін қамтамасыз етеді. Эксплуаатция мен қызмет көрсету жүйесіне қатысты жоғарғы деңгейдегі түрлі функцияларды атқарады;
- БС - (тізбекті синхронизациялау жүйесінің блогы). 16,384 МГц базалы тактілі жиілікті токпен қамтамасыз етеді, оны бөлшектеу арқылы жүйенің жұмыс істеуіне қажетті түрлі тактілі жиіліктер алынады;
- ПК - (кеңістік коммутатор блогы). Модульдің байланыс каналдарын жалғайды. Өрістің кіру аймағында 16 порты, ИКМ - трактісін қосу үшін шығу аймағында сонша порты болады. Толығынан резервті режимде қайталанады, яғни бірдей жалғауларды паралелль қосатын екі біртекті қабаты болады;
- УЗС - (УПДМ байланыс тармағының қондырғысы). Интерфейсті шығу концентраторымен іске асырады;
- УПСП - (хабар беру ортасын түрлендіру қондырғысы). Шығу концентраторымен байланысу үшін хабар беру ортасын түрлендіреді;
Жүйенің қашықталған модулі (УПДМ):
- АИ - (автоинформатор). Тірек станциясымен байланыс үзілген жағдайда абоненттерге мәлімет беру үшін қолданылады;
- ПУВВ - (кіру – шығу жүйе ішілік бөлік қондырғысының процессоры). Интерфейсті дискімен және кіру- шығу қондырғыларымен қамтамасыз етеді.Тірек станциясымен байланыс үзілген жағдайда жалғауларды өңдеу жөніндегі барлық функцияларды іске асырады;
- ПЗСО - (тірек станциясымен байланыс тармағының процессоры). Интерфейс қондырғысы мен тірек станциясын басқаруды қамтамасыз етеді, тізбекті синхронизациялау қондырғысы мен автоинформатордың жұмысын бақылайды;
НМД - (магнитті дискідегі жинақтаушы);
УЗСО - (тірек станциясымен байланыс тармағының қондырғысы). Интерфейсті тірек станциясымен қамтамасыз етеді;
БИАЛ - (аналогтық линиялар интерфейсінің блогы);
ПТМ – (техникалық қызмет көрсету модулінің рпоцессоры);
ГВ - (шақыру генераторы);
ВК - (коммутация және байланыс тармағы блогы - уақытша коммутатор);
ПУВК - (сигнализация мен уақытша ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz