Антье функциясына берілген теңдеулерді шешу
Кейбір математикалық олимпиадаларда белгісізі жақша ішінде орналасқан шеңдеулерді шешу кездеседі: [x]. Мұндай жазу нені білдіретінін және мұндай өрнектермен келген теңдеулердің алай шығарылатынын қарастырайық.
Нақты сан х – тің бүтін бөлігі деп (немесе антье – функйиясы, антьте деп) х – артық болмайтын ең үлкен бүтін санды айтамыз.
Анықтамадан шығатыны [x]≤x<[x]+1, бұл мына теңсіздікке мәндес: 0≤x-[x]-1.
Антье [x] немесе E[x] деп, мұндағы Е – француздың entire – бүтін сөзінің алғашқы әрпімен белгіленеді.
Кейбір сандардың бүтін бөліктерін табуға мысалдар келтірейік: [2,6]=2;[-3,4]=-4;[√3]=1;[π]=3;[sin〖247〗^0 ]=-1.
у=[x] функсицсының графигін санның бүтін бөлшегінің анықтамасын қолданып салуға болады.
Санның бүтін бөлігі арқылы теңдеулерді шешудің негізгі тәсілдерін қарастырайық
1 – мысал. Теңдеуді шешіңдер: [x]=-x.
Шешуі: теңдеудің сол жағы тек бүтін мәндер қабылдайтындықтан, теңдеудің оң жақ бөлігі де бүтін мәндер қабылдауы тиіс. Сондықтан айнымалы х тек бүтін мәндер қабылдайды. Онда теңдеу х=-x түріне келеді. Бұдан х=0.
Демек, берілген теңдеудің шешімі нольге тең.
Жауабы: 0
2 – мысал. Теңдеуді шешіңдер: [x]=-5.
Шешуі: -5 бүтін сан болғандықтан, санның бүтін бөлігінің анықтамасы бойынша -5≤x≤4 болады.
Демек, берілген теңдеудің шешімі мынаған тең: [5;4).
Жауабы: [5;4).
3 – мысал. Теңдеуді шешіңдер: [(5+6x)/8]=(15x-7)/5.
Шешуі: t=(15x-7)/5, мұндағы tϵz деп белгілейік. Бұдан алатынымыз x=(5t-7)/15 сонда берілген теңдеу мына түрге келеді: [(10t+39)/40]=t. Антьенің анықтамасынан шығатыны: 0≤(10t+39)/40-t<1.
Осы қос теңсіздікті шешіп табатынымыз: -1/30
Нақты сан х – тің бүтін бөлігі деп (немесе антье – функйиясы, антьте деп) х – артық болмайтын ең үлкен бүтін санды айтамыз.
Анықтамадан шығатыны [x]≤x<[x]+1, бұл мына теңсіздікке мәндес: 0≤x-[x]-1.
Антье [x] немесе E[x] деп, мұндағы Е – француздың entire – бүтін сөзінің алғашқы әрпімен белгіленеді.
Кейбір сандардың бүтін бөліктерін табуға мысалдар келтірейік: [2,6]=2;[-3,4]=-4;[√3]=1;[π]=3;[sin〖247〗^0 ]=-1.
у=[x] функсицсының графигін санның бүтін бөлшегінің анықтамасын қолданып салуға болады.
Санның бүтін бөлігі арқылы теңдеулерді шешудің негізгі тәсілдерін қарастырайық
1 – мысал. Теңдеуді шешіңдер: [x]=-x.
Шешуі: теңдеудің сол жағы тек бүтін мәндер қабылдайтындықтан, теңдеудің оң жақ бөлігі де бүтін мәндер қабылдауы тиіс. Сондықтан айнымалы х тек бүтін мәндер қабылдайды. Онда теңдеу х=-x түріне келеді. Бұдан х=0.
Демек, берілген теңдеудің шешімі нольге тең.
Жауабы: 0
2 – мысал. Теңдеуді шешіңдер: [x]=-5.
Шешуі: -5 бүтін сан болғандықтан, санның бүтін бөлігінің анықтамасы бойынша -5≤x≤4 болады.
Демек, берілген теңдеудің шешімі мынаған тең: [5;4).
Жауабы: [5;4).
3 – мысал. Теңдеуді шешіңдер: [(5+6x)/8]=(15x-7)/5.
Шешуі: t=(15x-7)/5, мұндағы tϵz деп белгілейік. Бұдан алатынымыз x=(5t-7)/15 сонда берілген теңдеу мына түрге келеді: [(10t+39)/40]=t. Антьенің анықтамасынан шығатыны: 0≤(10t+39)/40-t<1.
Осы қос теңсіздікті шешіп табатынымыз: -1/30
Антье функциясына берілген теңдеулерді шешу
Әдістемелік құралдар.
Кейбір математикалық олимпиадаларда белгісізі жақша ішінде орналасқан шеңдеулерді шешу кездеседі: [x]. Мұндай жазу нені білдіретінін және мұндай өрнектермен келген теңдеулердің алай шығарылатынын қарастырайық.
Нақты сан х - тің бүтін бөлігі деп (немесе антье - функйиясы, антьте деп) х - артық болмайтын ең үлкен бүтін санды айтамыз.
Анықтамадан шығатыны x=xx+1, бұл мына теңсіздікке мәндес: 0=x-x-1.
Антье x немесе E[x] деп, мұндағы Е - француздың entire - бүтін сөзінің алғашқы әрпімен белгіленеді.
Кейбір сандардың бүтін бөліктерін табуға мысалдар келтірейік: 2,6=2;-3,4=-4;3=1;PI=3;sin2470=-1.
у=[x] функсицсының графигін санның бүтін бөлшегінің анықтамасын қолданып салуға болады.
Санның бүтін бөлігі арқылы теңдеулерді шешудің негізгі тәсілдерін қарастырайық
1 - мысал. Теңдеуді шешіңдер: x=-x.
Шешуі: теңдеудің сол жағы тек бүтін мәндер қабылдайтындықтан, теңдеудің оң жақ бөлігі де бүтін мәндер қабылдауы тиіс. Сондықтан айнымалы х тек бүтін мәндер қабылдайды. Онда теңдеу х=-x түріне келеді. Бұдан х=0.
Демек, берілген теңдеудің шешімі нольге тең.
Жауабы: 0
2 - мысал. Теңдеуді шешіңдер: x=-5.
Шешуі: -5 бүтін сан болғандықтан, санның бүтін бөлігінің анықтамасы бойынша -5=x=4 болады.
Демек, берілген теңдеудің шешімі мынаған тең: [5;4).
Жауабы: [5;4).
3 - мысал. Теңдеуді шешіңдер: 5+6x8=15x-75.
Шешуі: t=15x-75, мұндағы tϵz деп белгілейік. Бұдан алатынымыз x=5t-715 сонда берілген теңдеу мына түрге келеді: 10t+3940=t. Антьенің анықтамасынан шығатыны: 0=10t+3940-t1.
Осы қос теңсіздікті шешіп табатынымыз: -130t=1310. Сонда t∈Z болатындықтан соңғы теңсіздікті t1=0, t2=1 қанағаттандырады. Бұған сәйкес х - тің мәндері мынаған тең. x1=715, x2=45.
Жауабы: x1=715, x2=45.
4 - мысал. Теңдеуді шешіңдер: x-1=x+22.
Шешуі: Айталық t=x-1 болсын, онда x-22=t болады. Антьтенің анықтамасынан шығатыны -1=xt+1 және t=x+22t+1.
Бұдан төмендегі теңсіздіктер жүйесін аламыз: t+1=xt+2 (1)2t-2=x2t. (2)
Сонымер, есептің шешуі осы теңсіздіктер жүйесін қанағаттандыратын t - ның бүтін мәндерін табуға келіп тіреледі. Теңсіздіктер жүйесінің мына жағдайларда шешімдері болмайтындығы айқын.
1) (1) аралық (2) арлықтың сол жағында жатқанда, яғни t+2=2t-2;
2) (1) арлық (2) аралықтың оң жағында жатқанда, яғни 2t=t+1.
Осы теңсіздіктерді шешіп, t=4, t=1 болғанда, теңсіздіктің шешңмдері болмайтын аралықтарын табамыз. Олай болса, теңсіздіктің шешімдері 1t4, ал t∈z болатындықтан, t=2 немесе t=3 болады.
t-ның осы мәндерін қос теңсіздіктің біріншісіне қойып табатынымыз:
1) t=2 үшін 3=x4,2=x4, ⇒ 3=x4.
2) t=3 үшін осы сияқты 4=x5.
Осы табылған шешімдерді біріктіріп, берілген теңдеудің шешімдерін анықтаймыз: x∈3;5.
Жауабы: x∈3;5.
5 - мысал. Теңдеуді шешіңдер: sinPI6+PI6x=12.
Шешуі: берілген теңдеу төмендегі екі теңдеудің жиынтығына мәндес:
PI6+PI6x=PI6+2PIn,PI6+PI6x=5PI6+2PI n, n∈z.
Бірінші теңдеудің шешімін табайық: PI6x=2PIn, мұндағы n∈z. Бұл теңдеудің сол жағы әрқашан бүтін сан, ал сол жағы n!=0 болғанда, иррационал сан болғандықтан, оның шешімі тек n=0 болған жағдайда ғана болады. PI6x=0 теңдеуі мына теңсіздікке мәндес: 0=PI6x1.
Бұл теңсіздіктің шешімі PI6;infinity аралығы болады.
Енді екінші теңдеудің шешімін анықтайық: PI6x=2PI3+2PIn, мұндағы n∈z. Бұл теңдеудің сол жағы кез келген x!=0 үшін бүтін ... жалғасы
Әдістемелік құралдар.
Кейбір математикалық олимпиадаларда белгісізі жақша ішінде орналасқан шеңдеулерді шешу кездеседі: [x]. Мұндай жазу нені білдіретінін және мұндай өрнектермен келген теңдеулердің алай шығарылатынын қарастырайық.
Нақты сан х - тің бүтін бөлігі деп (немесе антье - функйиясы, антьте деп) х - артық болмайтын ең үлкен бүтін санды айтамыз.
Анықтамадан шығатыны x=xx+1, бұл мына теңсіздікке мәндес: 0=x-x-1.
Антье x немесе E[x] деп, мұндағы Е - француздың entire - бүтін сөзінің алғашқы әрпімен белгіленеді.
Кейбір сандардың бүтін бөліктерін табуға мысалдар келтірейік: 2,6=2;-3,4=-4;3=1;PI=3;sin2470=-1.
у=[x] функсицсының графигін санның бүтін бөлшегінің анықтамасын қолданып салуға болады.
Санның бүтін бөлігі арқылы теңдеулерді шешудің негізгі тәсілдерін қарастырайық
1 - мысал. Теңдеуді шешіңдер: x=-x.
Шешуі: теңдеудің сол жағы тек бүтін мәндер қабылдайтындықтан, теңдеудің оң жақ бөлігі де бүтін мәндер қабылдауы тиіс. Сондықтан айнымалы х тек бүтін мәндер қабылдайды. Онда теңдеу х=-x түріне келеді. Бұдан х=0.
Демек, берілген теңдеудің шешімі нольге тең.
Жауабы: 0
2 - мысал. Теңдеуді шешіңдер: x=-5.
Шешуі: -5 бүтін сан болғандықтан, санның бүтін бөлігінің анықтамасы бойынша -5=x=4 болады.
Демек, берілген теңдеудің шешімі мынаған тең: [5;4).
Жауабы: [5;4).
3 - мысал. Теңдеуді шешіңдер: 5+6x8=15x-75.
Шешуі: t=15x-75, мұндағы tϵz деп белгілейік. Бұдан алатынымыз x=5t-715 сонда берілген теңдеу мына түрге келеді: 10t+3940=t. Антьенің анықтамасынан шығатыны: 0=10t+3940-t1.
Осы қос теңсіздікті шешіп табатынымыз: -130t=1310. Сонда t∈Z болатындықтан соңғы теңсіздікті t1=0, t2=1 қанағаттандырады. Бұған сәйкес х - тің мәндері мынаған тең. x1=715, x2=45.
Жауабы: x1=715, x2=45.
4 - мысал. Теңдеуді шешіңдер: x-1=x+22.
Шешуі: Айталық t=x-1 болсын, онда x-22=t болады. Антьтенің анықтамасынан шығатыны -1=xt+1 және t=x+22t+1.
Бұдан төмендегі теңсіздіктер жүйесін аламыз: t+1=xt+2 (1)2t-2=x2t. (2)
Сонымер, есептің шешуі осы теңсіздіктер жүйесін қанағаттандыратын t - ның бүтін мәндерін табуға келіп тіреледі. Теңсіздіктер жүйесінің мына жағдайларда шешімдері болмайтындығы айқын.
1) (1) аралық (2) арлықтың сол жағында жатқанда, яғни t+2=2t-2;
2) (1) арлық (2) аралықтың оң жағында жатқанда, яғни 2t=t+1.
Осы теңсіздіктерді шешіп, t=4, t=1 болғанда, теңсіздіктің шешңмдері болмайтын аралықтарын табамыз. Олай болса, теңсіздіктің шешімдері 1t4, ал t∈z болатындықтан, t=2 немесе t=3 болады.
t-ның осы мәндерін қос теңсіздіктің біріншісіне қойып табатынымыз:
1) t=2 үшін 3=x4,2=x4, ⇒ 3=x4.
2) t=3 үшін осы сияқты 4=x5.
Осы табылған шешімдерді біріктіріп, берілген теңдеудің шешімдерін анықтаймыз: x∈3;5.
Жауабы: x∈3;5.
5 - мысал. Теңдеуді шешіңдер: sinPI6+PI6x=12.
Шешуі: берілген теңдеу төмендегі екі теңдеудің жиынтығына мәндес:
PI6+PI6x=PI6+2PIn,PI6+PI6x=5PI6+2PI n, n∈z.
Бірінші теңдеудің шешімін табайық: PI6x=2PIn, мұндағы n∈z. Бұл теңдеудің сол жағы әрқашан бүтін сан, ал сол жағы n!=0 болғанда, иррационал сан болғандықтан, оның шешімі тек n=0 болған жағдайда ғана болады. PI6x=0 теңдеуі мына теңсіздікке мәндес: 0=PI6x1.
Бұл теңсіздіктің шешімі PI6;infinity аралығы болады.
Енді екінші теңдеудің шешімін анықтайық: PI6x=2PI3+2PIn, мұндағы n∈z. Бұл теңдеудің сол жағы кез келген x!=0 үшін бүтін ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz