Математика мен физиканың пәнаралық байланысының кейбір мәселелері

1 Математика мен физиканың пәнаралық байланысының кейбір мәселелері.
2 Математика мен физиканы байланыстыра оқыту әдістерінің тиімділігі
3 Пайдаланған әдебиеттер

Физика математикамен үзіліссіз байланысқан. Математика физикаға эксперимент және теориялық зерттеулер нәтижесінде алынған физикалық шамалар арасындағы тәуелділікті дәл бейнелеуді және жалпы тәсілдері мен құралдарын береді. Сондықтанда физиканы оқытудың әдістері мен мазмұны оқушылардың математикалық дайындығы деңгейімен тікелей байланысты. Физиканың бағдарламасы оқушылардың математикадан білімдерін ескеретіндей құрылған. Физиканың оқытушысына сабақтың жалпы «математикалық тілін» көрсетуі үшін, мектептік математика курсының мазмұнымен, ондағы терминологиялар мен оның түсіндірмелерімен танысуына тура келеді. Айталық, VII сыныптың алгебрасында негізгі ұғым функция түсінігі болып табылады, оған арнайы y=f(x) түрінде символикалық белгілеу енгізілген, функцияны кесте, график, формулалар түрінде берудің тәсілдері баяндалады. Осыған байланысты физиканы оқыту әдістемесінде алғашқы сабақтарда әріптік белгілеулерді енгізу туралы ұсыныс қалыптастырылады. Оның орнына енді оқушылардың функционалдық тәуелділігі, функцияның графигін тұрғызу, векторларды қосу туралы білімі кеңінен қолдану қажеттігі туады. Физика сабағында вектор туралы ұғыммен оқушылар алғаш рет VI сыныпта күш және жылдамдықты оқып үйрену кезінде кездеседі. Мұнда вектор ұғымы сандық мәнімен қатар бағыты бар физикалық шама ретінде анықталады. Геометрия курсында VI сыныптағылар арақашықтығы сақталатын, өзіне қарағандағы жазықтықтың бейнесі ретінде анықталатын орын ауыстыру ұғымымен танысады, ауысудың жеке бір түрі — параллельді ауысу қарастырылады. Алайда ауысуда, параллельді ауысуда оқытушының қосымша жұмыстарынсыз физикаға енгізілген «вектор» ұғымымен оқушының санасына ассоциацияланбайды. Математикадағы және физикадағы « вектор » ұғымы бастапқы көзқарас тұрғысынан олар әр түрлі объектілер, бірақ олар векторлық табиғатымен сипатталатын ортақ ұқсастыққа ие. «Бұл бір тұтастылық мәні вектор деп аталатын математикадағы немесе физикадағы әр объектілерге екі объектінің суммасы және объектіні санға көбейту тәріздес ортақ операциялар тән болуында. Сондықтанда физиканы оқытудың алғашқы сатыларында оқушылардан күш және жылдамдық векторлық шамалардың мәні екенін талап етудің қажеттілігі жоқ, оларға бұл шамалардың ерекше қасиетке ие екендігін, олардың арқасында оларға қарасты амалдардан сандық мәндермен орындалатын амалдардың өзгешелігін көрсету қажет». [1,2].
Қазіргі заманғы мектептің механика курсында векторлар және координаталық әдіс кең қолданыс тапқан. Теңдеудің сәйкес суреттермен ұштастырылған векторлық формасы есептің физикалық жағдайын ашып көрсетеді және оның табысты шешілуін анықтайды. Бұл форма қозғалыс теңдеуінің немесе тепе - теңдік шартының алгебралық жазбасын жеңілдетеді. Алайда физиканың алғашқы ұғымдарын үйренуде векторлық есептеулерді қолданудың дидактикалық мүмкіндігі шектеулі екендігін ескеру қажет. У.Томсон «векторлар борды үнемдейді және миды жұмсайды» деп атап көрсеткен. Академик A. Н. Крылов векторлық есептеулерді қолдану « бастауыш мектепте балаларға бір мезгілде жазуды, таза жазуды және стенографияны үйреткенмен бірдей »деп атап көрсетеді. Сонымен қатар функционалдық тәуелділікті геометриялық бейнелер түрінде координаталық жүйеде беру нақтылы құбылыстардың динамизмін көрнекі формада көрсетеді және физикалық шамалар мен өзара байланысын ашып көрсетеді.

1. Ә.Бидосов Математиканы оқыту методикасы. Алматы «Мектеп» 1989.
2. Фетисов А.И Взаймосвязь в преподовании математики и астрономии в школе. М., «Просвещение», 1965
3. З.Байжанова, Э.Көшеров Математика курсындағы физикалық мазмұнды есептер және оларды шығару әдістемесі. А.1985ж.
4. С.Е.Шәкілікова, Қ.Ж.Ағанина , М.О. Кенжебаева және т.б. 5-11сыныптарға арналған оқу бағдарламалары.А: 2000ж.