Лизинг туралы

Жоспар

Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .3

І Тарау Лизингтің теориялық негіздері.
1.1. Лизингтің пайда болу тарихы мен мәні ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...7
1.2. Лизинг операцияларының түрлері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .11

II Тарау Қазіргі жағдайда лизингтің дамуы.
2.1. Қазақстан Республикасында лизинг нарығының дамуы ... ... ... ... ... ...15
2.2. Қазақстан Республикасындағы лизингттік компаниялардың даму ерекшеліктері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 25
2.3 Лизингтік операцияларды ұйымдастыру олардың артықшылықтары мен кемшілктері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...29

Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .30
Пайдаланылған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..32

Кіріспе
Елдің басты бөлімі болып халық шаруашылығы саласындағы кәсіпорындар қаржысы болып табылады. Өндірісте барлық экономикалық қатынастар шоғырланған олардың негізінде ақшалай қатынастар, яғни, қаржылық, ақшалай, және т.б. Қазақстан экономикасының дағдарыстан шығудың басты шарты болып халық шаруашылығының құрылымды қайта құрылуы болып табылады. Қазақстан Республикасының Экономика Министрлігінің айтуынша, өндірістік тоқырауды шешуге қаржылық лизинг көмектеседі деп есептейді. Бұл курстық жұмыста, Қазақстанның лизинг арқылы инвестицияны тарту тәжірибесіне талдау жасалынған және де лизингтің мәні мен экономикалық маңызы, оның пайда болуы, лизингтік компаниялардың ұйымдастырылу модельдері және де отандық лизингтік қызмет көрсету саласындағы жағымды және жағымсыз жақтары мен бағыттары туралы жазылған. Бұл тақырыпты таңдаған себебім, 1-шіден, Қазақстан Республикасының лизингтік қызмет көрсету нарығы жас және толық игерілмеген. 2-шіден, менің ойымша Қазақстан экономикасының осал жерлеріне керек инвестиция көлемі бар.
Қазақстан индустриалды-инновациялық кезеңге аяқ басты. Осы бағыттағы жұмыстарда ұзақ жылдар бойы өзіңіз айналысып жүрген лизинг саласы қандай орын алады?
Иә, қазіргі заманда индустриалды-инновациялық Стратегияны жүзеге асырудың бірден бір құралы лизинг болып табылады. Соңғы кездерге, 2000 жылға дейін лизингтің экономикалық мәні мен маңызын біздің билік орындары, билік жүйесі дұрыс тани алмай келді. Көбінесе лизингті қарапайым «жалға алу» деп бағалап келді. Ал 2000 жылы 5 шілдеде Қазақстан Республикасының «Қаржылық лизинг туралы» Заңы қабылданғанда, лизингтің анықтамасы өзгерді. «Лизинг – инвестициялық қызметтің түрі» деп белгіленді. Сөйтіп, лизингке көзқарас та біртіндеп өзгере бастады. Экономикасын дамытуға тырысқан әлемдегі кез келген ел инвестицияны көптеп тартуға тырысады. Оған қолайлы жағдай туғызуға ұмтылады. Осының бәрін есепке алғанда, инвестиция дегеніміз, экономиканы көтерудің, оны ары қарай дамытудың пәрменді құралы болып табылады. Ол – өндірісті көтерудің құралы. Импорт алмастыру, сондай-ақ өнеркәсіптік саясат жүргізу бағдарламаларын кезінде қабылдаған болатынбыз. Қазір шикізаттық емес салаларды, қайта өңдеу салаларын дамыту, инновациялық-индустрияландыру жоспарын жүзеге асыру міндеті қойылып отыр. Міне, соларды жүзеге асыру үшін техника мен технологияларды жаңарту қажет. Мәселен, Қазақстанның ауылшаруашылығы, өнеркәсіп, құрылыс және көлік секілді салаларын алатын болсақ, ондағы негізгі капитал – машиналар, құрал-жабдықтар ұзақ жылдар бойы дер кезінде жаңартылмаған. Олардың физикалық тозу деңгейі 70-80 пайызға жеткен. Олар моральдық жағынан да ескіріп қалды. Тоқетерін айтқанда, негізгі капитал тоқыраудың алдында тұр деген сөз. Ал ондай жағдайда біз қалай сапалы өнім шығара аламыз? Біздің кәсіпорындар бәсекелестікке қалайша төтеп береді? Егер аталған салаларға көңіл бөле алмасақ, экономикамыз әлемдегі бәсекеге қабілетті дамыған 50 елдің қатарына қосыла аламыз ба деген сұрақ туындайды.

ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ

1. ҚР кейбір заң актілеріне қаржы лизингі мәселері бойынша -өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы, 2004 ж. 16 наурыз.
2. Развитие франчайзинга и лизинга в сфере предпринимательства: Методические рекомендации для предпринимателей.-Астана, 2004.-80 с.
3. Заң газеті. Лизинг. 8 мамыр, 2002 ж. №6
4. Ж.Оралбаева Қазақстандағы лизингтік қатынастар. Ал-Пари, №8
5. З.О.Иманбаева Преимущества лизинга в Казахстане. Қаржы қаражат, №5,2005
6. Исабеков Б. Қазақстанда аралас экономика кезіндегі индустралдық-инновациялық саясат және кәсіпкерлік: мәселелер, концепциялар, шешімдер. Монография.- «Тұран». 2004-319 б.
7. Смагулов А. Лизинг: Учебное пособие.-Алматы: Балауса, 1996г.-176 с.
8. Лещенко М.И. Основы лизинга: Учебное пособие.-М:Финансы и стаптистика, 2001-336 с.
9. Чекмараева Е.Н. Лизинговый бизнес: Практическое поосбие по организации и проведению лизинговых операции.М.: Экономика, 1993.с-71-73.
10. Васильев Г.И. Лизинг: Международный аспект// Деньги икредит. 1989. №11-с.31.
11. Кабатова Е. Лизинг: понятие, правовое регулирование, международная унификация.М.:Науки.1991. 235 с.
12. Тлеужанов Е., Киреева К. Лизинг как форма инвестиционного финансирования / Аль-Пари. 1997. №4.23 с.
13. Умарханова Х., Ахметова Ш. Лизинг как способ обновления основных фондов / Экономика и жизнь. 1997. №5.стр.6.
14. Киселев И.Б. Лизинг-практика становления // Деньги кредит. 1991, №1, с.33.
15. Молявина А.В. Лизинг антикризсное укрепление.Учебное пособие для вузов / М.: Изд-во Экзамен, 2002.-256 с.
16. Интернет сайттары

Пән: Экономика
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 32 бет
Таңдаулыға:

Жоспар

Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .3

І Тарау Лизингтің теориялық негіздері.
1.1. Лизингтің пайда болу тарихы мен
мәні ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 7
1.2. Лизинг операцияларының
түрлері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..11

II Тарау Қазіргі жағдайда лизингтің дамуы.
2.1. Қазақстан Республикасында лизинг нарығының
дамуы ... ... ... ... ... ...15
2.2. Қазақстан Республикасындағы лизингттік компаниялардың даму
ерекшеліктері ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..25
2.3 Лизингтік операцияларды ұйымдастыру олардың артықшылықтары мен
кемшілктері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...29

Қорытынды
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ... ... ... ... ... ...30
Пайдаланылған
әдебиеттер ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ... .32

Кіріспе
Елдің басты бөлімі болып халық шаруашылығы саласындағы кәсіпорындар
қаржысы болып табылады. Өндірісте барлық экономикалық қатынастар
шоғырланған олардың негізінде ақшалай қатынастар, яғни, қаржылық, ақшалай,
және т.б. Қазақстан экономикасының дағдарыстан шығудың басты шарты болып
халық шаруашылығының құрылымды қайта құрылуы болып табылады. Қазақстан
Республикасының Экономика Министрлігінің айтуынша, өндірістік тоқырауды
шешуге қаржылық лизинг көмектеседі деп есептейді. Бұл курстық жұмыста,
Қазақстанның лизинг арқылы инвестицияны тарту тәжірибесіне талдау
жасалынған және де лизингтің мәні мен экономикалық маңызы, оның пайда
болуы, лизингтік компаниялардың ұйымдастырылу модельдері және де отандық
лизингтік қызмет көрсету саласындағы жағымды және жағымсыз жақтары мен
бағыттары туралы жазылған. Бұл тақырыпты таңдаған себебім, 1-шіден,
Қазақстан Республикасының лизингтік қызмет көрсету нарығы жас және толық
игерілмеген. 2-шіден, менің ойымша Қазақстан экономикасының осал жерлеріне
керек инвестиция көлемі бар.
Қазақстан индустриалды-инновациялық кезеңге аяқ басты. Осы бағыттағы
жұмыстарда ұзақ жылдар бойы өзіңіз айналысып жүрген лизинг саласы қандай
орын алады?
Иә, қазіргі заманда индустриалды-инновациялық Стратегияны жүзеге
асырудың бірден бір құралы лизинг болып табылады. Соңғы кездерге, 2000
жылға дейін лизингтің экономикалық мәні мен маңызын біздің билік орындары,
билік жүйесі дұрыс тани алмай келді. Көбінесе лизингті қарапайым жалға
алу деп бағалап келді. Ал 2000 жылы 5 шілдеде Қазақстан Республикасының
Қаржылық лизинг туралы Заңы қабылданғанда, лизингтің анықтамасы өзгерді.
Лизинг – инвестициялық қызметтің түрі деп белгіленді. Сөйтіп, лизингке
көзқарас та біртіндеп өзгере бастады. Экономикасын дамытуға тырысқан
әлемдегі кез келген ел инвестицияны көптеп тартуға тырысады. Оған қолайлы
жағдай туғызуға ұмтылады. Осының бәрін есепке алғанда, инвестиция
дегеніміз, экономиканы көтерудің, оны ары қарай дамытудың пәрменді құралы
болып табылады. Ол – өндірісті көтерудің құралы. Импорт алмастыру, сондай-
ақ өнеркәсіптік саясат жүргізу бағдарламаларын кезінде қабылдаған
болатынбыз. Қазір шикізаттық емес салаларды, қайта өңдеу салаларын дамыту,
инновациялық-индустрияландыру жоспарын жүзеге асыру міндеті қойылып отыр.
Міне, соларды жүзеге асыру үшін техника мен технологияларды жаңарту қажет.
Мәселен, Қазақстанның ауылшаруашылығы, өнеркәсіп, құрылыс және көлік
секілді салаларын алатын болсақ, ондағы негізгі капитал – машиналар, құрал-
жабдықтар ұзақ жылдар бойы дер кезінде жаңартылмаған. Олардың физикалық
тозу деңгейі 70-80 пайызға жеткен. Олар моральдық жағынан да ескіріп қалды.
Тоқетерін айтқанда, негізгі капитал тоқыраудың алдында тұр деген сөз. Ал
ондай жағдайда біз қалай сапалы өнім шығара аламыз? Біздің кәсіпорындар
бәсекелестікке қалайша төтеп береді? Егер аталған салаларға көңіл бөле
алмасақ, экономикамыз әлемдегі бәсекеге қабілетті дамыған 50 елдің қатарына
қосыла аламыз ба деген сұрақ туындайды.

1.1. Лизингтің пайда болу тарихы мен мәні
Лизингтің дүниежүзілік тәжірибеде пайда болуы тарихтың тереңіне
кетеді. Лизингілік операцияларға ұқсас мәмілелер Батыс Еуропада XI ғ.
қолданыла бастады. Лизингті дәстүрлі түрде американдықтар ойлап тапқан деп
есептейді, себебі америкалық телефон компаниясы “Bell Telefon Company”
алғашқы рет лизиингтік операция жүргізіп, телефондарын сатпай, оны
арендаға беруге шешім қабылдаған. Бұл 1877 ж. болған.
Лизинг сөзі to lease ағылшын етістігінен аударғанда “жалға беру”
деген мағынаны білдіреді. Лизингтің мәні қозғалатын және қозғалмайтын
мүліктердің белгілі бір түрлерін жалға алуға негізделген мәмілелердің
жүзеге асырылуында айқындалады.
Лизинг XX ғасырдың ортасында көп тараған және дамыған. 50-жыдардың соңы
мен 60 жылдардың басында АҚШ, Батыс Еуропа, Азия аумағында лизингілік
компаниялар құрыла бастады. Қазіргі таңда лизингілік бизнесті кеңейту үшін,
оның ролін жоғарлату үшін лизингілік құрылымның қызметінің координациялары
және осы негізде лизингілік қызметтерді қамтуда халықаралық институтар
пайда болды.
60 – жылдары американдық кәсіпкерлер лизингті Европаға әкелген, мұнда
1962 ж. Дюссельдорфта алғашқы “Дойтче” лизинг ГМБХ компаниясы ашылды. 1972
ж. бастап европалық лизинг нарығы пайда бола бастады.
Көптеген ғалымдардың ойы бойынша қазіргі мағынадағы лизинг 1952 жылы АҚШ-
тың Сан Франциско қаласында ең бірінші лизинг компаниясының ашылуымен
тұспа-тұс келеді.
“Лизинг” ұғымы кең мағыналы болғандықтан дәл анықтама беру мүмкін емес,
берген жағдайда да өте көп толықтырулар мен өзгертулерді қажет етері
сөзсіз.
Лизингтік құрылымның барлық жерде пайда болуы және оның қызметін
кеңейту, лизингілік қызметтердің дүниежүзілік нарықтың қалыптасуына,
экспорттық және импорттық лизингтің дамуына ықпалын тигізді.
Қазіргі экономикада лизингілік бизнесті кеңейту үшін, оның рөлін
жоғарлату үшін лизингілік құрылымның қызметінің координациялары және осы
негізде лизингілік қызметтерді қамтуда халықаралық институттар пайда болды.
1989 жылдан бастап Қазақстан Республикасында басқа ТМД елдеріндегі
сияқты коммерциялық банкілер және қаржылық лизингілік компаниялар түрінде
лизингілік құрылымдар ашыла бастады. Лизингілік бизнестің шапшаң өсуі елде
Қазақстан Республикасының тәуелсіздік алған жылдарында пайда болды. 1992
жылы елде лизингілік операциялармен айналысатын 120 коммерциялық банкілер
мен 20лизингілік фирмалар болды. Елімізде пайда болған лизингілік бизнеске
мемлекет тарапынан қолдау көрсету үшін және оның дамуын ынталандыру
мақсатында Қазақстан Республикасының Президентінің 24.04.95 ж. “Салықтармен
басқа да міндетті төлемдер” туралы Жарлығы қабылданған. Онда лизингілік
операцияларды іске асыру кезіндегі болатын салықтық жеңілдіктер шамасы
қарастырылған.
1994 ж. қазанда Республика үкіметі “Азия-лизинг” атты мемлекеттік үлесі
бар жабық акционерлік қоғам түріндегі ұлттық лизинг компаниясын құру туралы
қаулы қабылдап, 1995 ж. сәуір айында бұл компания аймақтық компанияға
айналды. Лизингтік операцияның дамуына серпіліс берген жағдай, бұл лизинг
тек пайда табу көзі ғана болмай, сонымен қатар лизингтік компаниялардың
лизинг операциясын өз қызметтеріне айналдырғандығына себеп бола бастады.
Лизинг-мүлікті сатып алу және оны лизинг келісімшартының негізінде
белгілі бір бағаға, белгілі бір мерзімге және келісімшарттан туындайтын
белгілі бір шарттармен лизинг алушыға табыстау бойынша инвестициялық қызмет
түрі, лизинг алушыда мүлікті құнын төлеп сатып алу құқығы қалады.
Алдын ала келісілген келісім шарт бойынша лизинг беруші белгілі бір
сатушының меншігіндегі мүлікті болашақта сатып аламын деген ниетпен алады
да, сол мүлікті лизингке (яғни белгілі бір өтемақы үшін жалға) кәсіпкерлік
мақсатта пайдалануға береді.
Лизингке берілген мүлік лизинг келісімінің барлық мерзімі ішінде
лизингберушінің меншігі болып саналады. Лизингтің келісім шартында лизингке
берілген мүлікті лизинг алушы келісім шарттың мерзімі аяқталған соң немесе
оған дейін де сатып алу мүмкіндігі қарастырылады.
Лизинг мүлкі кепілге қойылады. Лизинг алушы мүлікті лизингберуші
компания көрсеткен сақтандыру компаниясында сақтандыруы міндетті. Мүліктің
барлық жауапкершілігі лизингалушының мойнына жүктеледі
Банктердің лизингтік операциялары несиелік операциялармен ұқсас болып
келеді. Алайда, лизингтің несиеден бір айырмашылығын келісімшартта
көрсетілген төлемдер төленіп, мерзімі аяқталғаннан кейін де лизинг
объектісінің лизинг берушінің меншігінде қала беруінен көруге болады.
80-жылдардың басында лизинг түсінігі жай ғана ұзақ мерзімді жалдау
ретінде ғана емес, жалгерлік қатынас, кепілдік есебімен, несиелік
қаржыландыру элементтері, келешекті қаржыландыру есебімен сипатталады.
Тарихта лизингке ұқсас операцияның б.э.2000 жылдай бұрын ертедегі
Вавильонда жасалғандығы белгілі болғанмен, шетелдік зерттеушілер лизинг
операциясының жасалғандығы туралы нақты зерттеулер ретінде 1877 жылы Белл
Телефон Компани деген американдық компанияның телефондарды сатудың орнына
жалға бергендігін тілге тиек етеді. Юнайтед Стейтс лизин корп. атты
алғашқы лизингтік компания 1952 жылы Сан Францискода (АҚШ)
құрылған.Европада 1962 жылы Дойче лизинг ГМ6Х деген бірінші лизингтік
компания Дюссельдорфта (Германия) пайда болыпты.1972 жылдан бері еуропа
лизинг нарығы дамып келеді.
Бүкіл әлемде көптеген кәсіпкерлер бизнес үшін қажетті мүліктерді
меншікке емес, жалға алғанды жөн көрді. Жалгерлік, бірінші кезекте кепіл
есебімен (кепілдік, тапсырыс) несиелеу элементтері, дамыған нарық
қатынасына тән әр түрлі қаржыық механизмдер және қарыз міндеттемелері
бойынша есеп айырысулар кездесетін келешекті қаржыландырудың арнайы қосымша
көзі ретінде енгізіледі.
1998 жылы Оттавада қабылданған халықаралық қаржылық лизинг
конвенциясында былай деп айтылған: ”Халықарлық тәжірибеде лизинг үш жақты
қатынастар кешенін білдіреді, мұнда лизинг компаниясы (лизинг беруші)
пайдаланушы өтініші мен нұсқауы бойынша оған өндірістік жабдықты уақытша
пайдалануға береді, ал келісім мерзімі аяқталған соң алынған
жабдықтың сатып алушы меншігінде қалдырылуы мүмкін”.
Лизингтің өзі қазір жаңа ұғым, кәсіпкерліктің жаңа түрі. Оның әлемдік
экономикадағы тарихы жарты ғасырдан аспайды. Қазіргі заманғы лизингтің
Отаны – Америка Құрама Штаттары. Ал ТМД елдерінде, соның ішінде Ресейде,
Қазақстанда, ол 1989 жылдан бастап дами бастады. Қазір біздің елдегі
лизингтің 20 жылдық тарихы бар. Оны әрбір кезеңге бөліп, жеке-жеке
қарастыруға болады. Бірақ та осынша уақыт ішінде лизинг мәселесі елімізде
әлі де дұрыс жолға қойылмай келеді. Қазіргі әлемдік қаржы және экономикалық
дағдарыс жағдайындағы лизингтің жай-күйі маман ретінде мені қатты
алаңдатады.
Сіз өз сөзіңізде еліміздің өнеркәсіп пен өндіріс ошақтарындағы техника
мен құрал-жабдықтар тоқырау алдында тұр деп атап өттіңіз. Демек, лизинг
бизнесі бұл ретте қандай да бір көмек көрсете алмай жатқан болып шықты
ғой...
Қазіргі таңда Қазақстан экономикасындағы негізгі капитал – машина,
құрал-жабдықтар, техникалар және т.б. болып табылады. Ал мұндай өзгерістің
бірден бір құралы –лизинг болып табылады.

Батыс Еуропада алғашқы қаржы-лизинг қоғамы 50-ші жылдардың соңында -
60-ші жылдың басында пайда болды. Алайда, азаматтық сауда және салық
заңдарында лизингілік операция статусының анықталмауы оның дамуын тежеді.
Мысалы, Локафранс алғашқы француздық лизинг компаниясы 1982 жылы
құрылды, ал бұдан төрт жыл өткеннен кейін олардың саны 30-дан асып кетті.
1987 жылы бұл елде жылдық контракт мөлшері шамамен алғанда 57 млрд.франкті
құрайтын, жылжымалы мүлік (негізінен – машина, құрал-жабдық, көлік
құралдары) операцияларына маманданған 56 лизингілік компания, сонымен
бірге, өндірістік тағайындаудағы үй-ғимарат,құрылғы,жылжымайтын мүлік
операцияларына маманданған 94 лизингілік компания болды.Аталмыш компаниялар
елдің артта қалған аудандарының экономикалық дамуында үлкен рөл ойнады.
Лизингілік компаниялардың қызметін ынталандыру оларды салықтан
біртіндеп босату, ықтимал заладардың орын толтыруға арналған арнайы қорлар
құру және т.б. жолдарымен жүзеге асырылады.Францияда аса ірі лизингілік
компания Слибай, Локабай, Софимобай, Слиминико және т.б. жатады.
60-ші жылдардың басында лизингілік бизнес Азия құрлығында да дамыды.
Бүгінгі таңда әлемдік лизингілік қызмет көрсету нарығының негізгі
бөлігі АҚШ – Батыс Еуропа – Жапония үшбұрышында шоғырланған.Батыс
Еуропада лизингті көбінесе мамандандырылған лизингілік компаниялар
береді.75-80% жағдайда оларды банк бақылайды немесе олардың еншілес қоғамы
болып табылады.
Лизингтік бизнес кәсіпкерлік қызметтің ерекше саласы болып табылады.
Лизингті белсенді енгізетін болса, мүмкіншіліге қарай өндірісті техникалық
қайта жарақтандырудың, Қазақстан экономиаксын құрылымдық қайта құрудың,
нарықты жоғары сапалы тауармен қамтудың мықты тынысы болуы мүмкін.

1.2. Лизинг операцияларының түрлері
Лизинг опрерациялапрының бірнеше түрлері бар. Әр түрлі белгілеріне
қарай лизингтік операцияларды келесі тәртіппен топтастыруға болады.
Қатысушылар құрамына қарай мынадай болып бөлінеді:
- тура лизинг бұл кезде мүлік иесі өз еркімен объектіні лизингке өткізеді
(екі жақты келісім);
- жанама лизинг (үш жақты немесе көпжақты лизинг),бұл кезде мүлікті беру
делдал арқылы жүзеге асырылады.
Мүлікті типіне қарай былай бөлуге болады:
- жылжымалы мүлік лизингі;
- жылжымайтын мүлік лизингі;
- бұрын пайдаланылған мүлік лизингі.
Өтеу деңгейіне қарай былай бөлуге болады:
- бір келісімнің әрекет ету мерзімінде мүлік құны толық өтелетін лизинг;
- толық өтелмейтін лизинг.
Амортизация шарты бойынша былай бөлінеді:
- толық амортизация және соған сәйкес лизинг объектісінің құны толық

төленетін лизинг;
- толық емес аморизациялы лизинг.
Қызмет объектісіне қарай былай бөлінеді:
- егер жалданатын затқа көрсетілетін барлық қызметті лизинг алушы өз
мойнына алса, таза лизинг;
-толық қызмет жиынтығы бар лизинг – объектіге толық қызмет көрсету лизинг
берушіге жүктеледі;
- жартылай қызмет жиынтығы бар лизинг.
Салық және амортизациялық жеңілдіктерге қатысты лизинг мынадай болып
бөлінеді:
- жалған лизинг - қызмет алыпсатарлық сипатта болады және жеңілдіктер
есебінен пайда табу мақсатында жүргізіледі;
- іс жүзіндегі лизинг - жалға берушінің инвестициялық жеңілдік және жедел
амортизация сияқты салық жеңілдіктеріне құқы бар, ал жалға алушы салық
төлеу үшін жариялаған кірістер есебінен жалдық төлемдерді алып тастай
алады.
Лизингтік төлемдерін сипатына қарай былай бөлінеді:
- ақша төлемімен жүргізілетін лизинг – барлық төлемдер ақша нысанында
жүргізіледі;
- компенсациялық төлеммен жүргізілетін лизинг – төлем аталған жабдықта
өндірілген тауарларды жеткізу немесе қарсы қызмет көрсету нысанында жүзеге
асырылады;
- аралас төлемді лизинг – лизингтің осы нысандарын екі түрге біріктіруге
болады: жедел және қаржылық лизинг.
жедел лизинг – көліктік құрал-жабдықтарды, аппаратуралар мен басқа да
техникаларды қысқа мерзімді жалға беру. Оның ерекшелігі құрал-жабдықты
пайдаланған соң иесіне қайтару болып табылады. Лизинг берушінің жалға
ұсынылатын затты алу мен ұстауға байланысты шығындары бір лизингтік
келісімшарт ағымында жалдық төлемдермен өтелмейді.
қаржылық лизинг – қолдану үрдісінде мүліктің толық немесе үлкен
бөлігінің амортизациясы өтетін орта және ұзақ мерзімді сипаттағы
келісімдермен сипатталатын лизингтің неғұрлым кең қолданылатын типтік
нысаны. Қаржылық лизингтің маңызды белгісі–лизингтік жалдау шығындарын
қалпына келтіруге қажетті жалдаудың негізгі мерзімі деп аталатын ағымда
келісімді бұзудың мүмкін болмайтындығында.
Қор 2004 жылдан бастап қаржы лизингі бойынша бағдарламаны жүзеге асыра
бастады.
ШКС жобаларын қаржы лизингі бойынша қаржыландырудың басты мақсаты
жоғары технологиялы және бәсекелесті жаңа өндіріске негізделген еліміздің
өнеркәсіп базасын дамыту, ШКС қазіргі заманғы жабдықтарды, жаңа
технологияларды сатып алу, шығаратын өнімдерінің бәсекеге қабілеттілігін
арттыру, оперативті шығындарды төмендету үшін нақтылы мүмкіншілік беру
болып табылады.
Қордың осы қызмет түрінің маңыздылығы ірі лизинг компаниялардың бастапқы
бизнестің кішігірім жобаларын қаржыландырмайтындығы туралы фактіні күшейте
түсті. Лизинг көмегімен шағын бизнес кәсіпорындарының бірден бір негізгі
проблемалары – кепілдік қамтамасыздығының жетіспеушілігі немесе болмауы
жөніндегі проблемалар шешілді.

ШКС жобаларын жобалық қаржыландыру және қаржы лизингі бойынша қаржыландыру
шарттары бір заемшыға 120 000 АЕК-ке дейін жылдығы 10% сыйақы ставкасымен
және негізгі қарыз бойынша 12 айға дейін жеңілдік мерзіммен қаржыландырудың
максималды лимитін қарастырған.
Лизинг өз нысаны бойынша ішкі және халықаралық болып бөлінеді:
- ішкі лизингте-мұнда барлық қатысушылар бір мемлекет ішінде орналасады.
- сыртқы (халықаралық) лизинг-мұндағы лизинг алушы мен лизинг беруші
әртүрлі мемлекеттен болған келісімдер жатады.
Сонымен қатар сыртқы лизинг келесі түрлерге бөлінеді:

• Импортты – мұнда лизинг беруші шет елден болады

• Экспортты – мұнда лизинг алушы шет елден болады. Арендаға алынған
мүліктің қызмет ету көлеміне қарай, лизинг келесідей түрге бөлінеді:
• Таза – мұнда қызмет көрсету шығындарын лизинг алушы өзі төлейді. Сонымен
қатар лизинг алушы лизинг берушіге таза немесе нетто төлемдерін төлейді.
Лизинг берушінің де, лизинг алушының да және сатушының да
жауапкершілігі лизинг келісімшартымен, сатып алу-сату келісімшартымен және
Қазақстан Республикасының заң актілерімен белгіленеді. Лизинг келісімшарты
мынадай міндетті мәнді жағдайлардан тұруы тиіс, онсыз ол келісілген деп
саналмайды, келісімшарт жасалатын нәрсесі; лизинг нәрсесін сатушының аты-
жөні және сатушыны таңдауды кім жүзеге асырғаны көрсетіледі; лизинг
нәрсесін лизингті алушыға берудің мерзімі мен жағдайы;лизинг төлемінің
мерзімділігі мен мөлшері;лизинг нәрсесінің құны; келісімшарттың әрекет
мерзімі; лизинг нәрсесінің лизинг алушының меншігіне өту жағдайы; лизинг
ету нәрсесін суреттеу; лизинг нәрсесін ұстау және жөндеу тәртібі;
сақтандыру; лизинг берушінің атына лизинг нәрсесін мемлекеттік тіркеуден
өткізуін екі жақтың біріне жүктеу; лизинг келісімшарты бойынша лизинг
алушының міндеттемесін орындауын бақылау үшін лизинг берушінің жүзеге
асыратын шаралары; тараптардың жауапкершілігі. Қозғалмайтын мүліктер
бойынша жасалатын келісім-шарттар міндетті түрде, заң актілерімен
анықталған тәртіпте мемлекеттік тіркеуден өтеді. Қозғалыстағы мүліктер
қойылған кепілдік ретінде міндетті түрде мемлекеттік тіркеуге жатады.
Лизинг нәрсесін сатушы тікелей лизинг алушының алдында сатып алу-сату
келісімшарты бойынша жауапты болады. Егер де сатушы лизинг алушының қойған
талабымен келіссе, онда лизинг алушыға берілетін лизинг нәрсесінің шартын
өзгерту үшін, міндетті түрде лизинг берушімен келісуі тиіс. Лизинг алушының
да лизинг берушінің де сатушымен қарым-қатынасы ынтымақтасқан кредиторлар
ретінде жүреді.
Лизинг лизингтік мәмілеге қатысушылардың қарастырған жағдайына
байланысты және олар әрқилы болып бөлінеді:
- қайтарылатын лизинг – лизингтің бұл түрі, онда сатушы осы бұйымды
кері қайтарыпала алатын болса ғана лизинг алушыға лизинг ретінде сатады;
- банк лизингі – лизингтің бір түрі, онда лизингті беруші ролін банк
атқарады;
- толық лизинг – лизингтің бір түрі, онда лизинг беруші ағымдағы
жөндеу және оның лизинг бұйымына техникалық қызмет көрсету жұмысын
атқарады;
- таза лизинг – лизингтің бір түрі, онда лизинг алушы ағымдағы жөндеу
және оның лизинг бұйымына техникалық қызмет көрсету жұмысын атқарады.
Төлемдерді кезеңдеріне қарай былай бөлінеді:
- кезеңдік төлемдер – лизингтік келісімге қатысушы, тараптар келісімімен
жасалған кесте бойынша төленетін жылдық, тоқсандық, айлық төлемдер.
- бір мерзімдік төлемдер – егер келісімде лизинг берушіге аванс төлеу
қарастырылса, кезеңдік төлемдермен қатар қолданылады.
Лизинг түрлері:
1.Қайтарымды лизинг - лизинг түрлерінің бірі. Мұнда сатушы лизинг затын
лизинг берушіге сатып, қайта сол затты лизинг берушіден келісілген шарт
негізінде лизинг алушы ретінде
2.Екінші ретті лизинг - лизинг түрлерінің бірі. Мұнда келісілген шарт
орындалмаған немесе бұзылған жағдайда лизинг заты лизинг берушіге
қайтарылып, басқа лизинг алушыға лизинг заты болып берілуі.
3.Банктік лизинг - лизинг түрлерінің бірі. Мұнда лизинг беруші ретінде
банк болады.
4.Толық лизинг - лизинг түрлерінің бірі. Мұнда техникалық қызметі мен
оның ағымдағы жөндеу жұмыстары лизинг беруші есебінен жүргізіледі.
5. Сублизинг - лизингтің бір түрі. Мұнда лизинг алушы (сублизингберуші)
уақытша игеруге немесе қолдануға үшінші жаққа беріп, сублизинг негізі
болған затты лизинг келісімі бойынша алу. Мұнда да басқа лизинг
келісімдері бойынша ақы төленеді және уақыты белгіленеді.
6. Таза лизинг - лизинг түрлерінің бірі. Мұнда лизинг негізі болған
заттың техникалық қызметі мен оның ағымдық жөндеу жұмыстары лизинг алушы
есебінен жүргізіледі.

2.1. Қазақстан Республикасында лизинг нарығының дамуы
Бүгінде елімізде құқықтық реформалар барысында көптеген өзгерістер
болып жатыр. Әр түрлі заңдар қабылданып, құқықтық мемлекетімізді нығайта
түсер түбегейлі шаралар жүргізілуде. Сондай өзгерістердің бірі, еліміздің
нарықтық экономикаға көшуімен ілесіп келген күрделі құбылыстардың бірі –
лизинг терминінің кең орын алуы.
Лизинг негізінен кіші шағын бизнес кәсіпорындарына тиімді, себебі
оларда жаңа құрал-жабдық алуға қажетті қорлары жоқ, сонымен қатар оларға
инвестиция тарту өте қиын.
Қазір елімізде 19 лизинг компаниясы жұмыс істейді. Олардың 8-і отандық
коммерциялық банктердің салалық компаниялары болып табылады. Соңғы
уақыттарда заңнамаларға лизинг процедурасын жеңілдетуге, соның ішінде
проценттік сыйақыларды анағұрлым төмендетуге, салық жеңілдіктері аясын
кеңейтуге бағытталған өзгерістер енгізілді.
Лизингтік компаниялар Үкімет тарапынан қолдауға зәру. Қазір банктердің
бізге беретін несиелері құны қымбат, шетелдік инвесторлар да, дәл қазір
ақша құюға әзір емес. Бұл – барлық лизингтік компаниялар басындағы жағдай.
Биыл қаңтар айынан бастап күшіне енген өзгерістер кесірінен азғантай
жеңілдігіміз бен артықшылығымыздан қағылдық. Сыйақыдан корпоративтік табыс
салығы мен қосымша құн салығын төлейтін болдық. Осы уақытқа дейін елімізде
өндірілмейтін құрал-жабдықтарды қаржы лизингі негізінде импорттағанда
кәсіпкер қосымша құн салығынан босатылатын еді. Енді бұл жеңілдік жоқ. 5
пайыздық баж салығына 12 пайыздық қосымша құн салығы қосылды. Бұдан кейін
банк өнімінен еш айырмашылығымыз болмай қалды. Қазір еңбеккерлердің
жалақысын төлеу, ғимаратты ұстап тұру сияқты күнделікті қажеттеріміз үшін
жұмыс істеп жатырмыз.
Оның үстіне Даму кәсіпкерлікті қолдау қоры арзан несиені тек банктерге
берді. Екінші деңгейлі банктер ақша аудару, есепшот ашу сияқты қосымша
қызмет түрлерінен табыс көретіндіктен, өнімнің ақтық құны біздегіден арзан
болып шығады. Банктер ұсынатын лизинг құны 12,5 пайыздан басталса, біздің
бағамыз 16–25 пайыз аралығында, ал кейінгі 2007 жылдардан бастап көп
дегенде 18 пайыз болушы еді. Бізді лизинг үшін қосымша кепілдік талап етеді
деп айыптаушылар да бар. Қосымша кепілдік – тәуекел үшін төленетін ақы. Біз
қауіп-қатерді сақтандырып, ставка мөлшерін көтермеу үшін қолданатын амал.
Былтыр тамыз-қыркүйек айларында төлемі кешіктірілген лизинг үлесі 30
пайызға дейін көтеріліп кеткен соң, біздің акционерлеріміз жаңа клиенттерге
өнім сату ісін тоқтатты. Бұл іс тек биыл шілде айында қайта жандандырылды.
Сондықтан да елдегі лизинг нарығын дамытуды ірі, қабілетті әлеуметтік-
кәсіпкерлік корпорациялармен біріге отырып, кешенді жоспарлау мен нақты
есептеулер арқылы жүзеге асыру қажет.
Өз қызметін қалыпты жүзеге асырғысы келетін кәсіпорындар өздерін қандай
да болсын мүлікпен қамтамасыз ету үшін оларға екі мүмкіндік беріледі:
- сатып алу (өз қаражаты есебінен);
- жалға алу.
Қазіргі кезде кәсіпорындардың көпшілігі сатып алуға қаражаты
жетіспеушілігінен жалға алуға келіп жүгінері сөзсіз. Мұндай жағдайда
туындайтын бір мәселе, осы қажетті мүлкі бар және оны ұзақ мерзімге жалға
беруге дайын кәсіпорынды табу. Әринеі бұл мәселені шешу қиынға түседі,
себебі мүлікпен иемденетін кәсіпорындар оны жалға беруге емес, көбінесе
сатуға тырысады. Мұндай қиындықтан шығу жолдарының бірі – осы мүлікті
үшінші тұлғаның мүддесі үшін сатып алатын және жалға беру болып табылады.
Кәзіргі кезде лизинг арқылы техникалық базаның жаңартылуы көлік саланың
басқа да салаларында қажеттілігіне байланысты кәсіпорын жаңа статусқа
өзгертілді. Осыған байланысты компания өзінің әрекетін ұлғайтуда.
Қазір Қазақстан көлік лизингтік компаниясы АҚ алдына негізгі үш
стратегиялық жоспар қояды: жер техникасы мен ауа кемелерінің лизингі,
теміржол лизингі және автокөлік техника лизингі. Осыған байланысты саяси,
экономикалық және әлеуметтік аспектілер шешіледі: көлік саласының
мемлекеттік реттелуі, инвестициялық климаттың жақсаруы, кейбір көліктердің
қауіпсіздігі және сапасы жоғарлайды.
Лизинг жалдаудың бір түрі болғанымен оны бір-бірінен айыра білу керек.
Лизинг алушы жалға алушы сияқты мүлікті тек ұзақ пайдалануға алмайды. Оған
сонымен қатар меншік құқымен байланысты сатып алушының міндеттері
жүктеледі: мүлікті төлеу, мүліктің кездейсоқ жойылуынан болған зиянды
өтеу, мүлікті сақтандыру және техникалық қызмет көрсету, сондай-ақ
жөндеу. Бірақ, мүліктің меншік иесі лизинг берушінің өзі болады. Лизинг
мәмлесінің объектісінің жойылуы немесе оны пайдаланудың мүмкінсіздігіі
қарызды қарызды толық өтеу міндетінен босатпайды. Лизинг алушы жалға алушы
сияқты мүлік пайдалану құны үшін ай сайын ақысын жалға берушіге төлеп
тұрмайды. Ол мүлікті пайдалану үшін лизинг берушіге мүліктің құнын
өтейді. Кемшіліг болған жағдайда лизинг беруші кепілдік міндеттерден
түгелдей босатылады. Бұл жағдай негізделген, өйткені лизинг беруші мүлікті
лизинг алушының сұрауымен және оның мүддесіне сатып алады. Сондай-ақ,
міндеттердің бұлай бөлінуі мүлік алушының мүлікті күтіп ұстауының кепілі
болып табылады.
Жалға беру шарты мен лизинг шарты тараптарының арасында тәжірибеде
қалыптасқан басқа айырмашылықтар бар. Лизинг бойынша төлемдерді есептегенде
мүліктің сатып алу бағасы, лизинг шарты жасалған мерзім, қалдық құны және
үстеме бағалары есептелінеді. Жалға беру кезінде төлем мөлшері көбінесе
нарықтық конъюктураға (сұраныс және ұсыныс) байланысты есептеледі. Жалға
алу шартына қарағанда лизингте тәжірибе көрсеткендегідей шарттың әрекет ету
мерзімі аяқталғаннан кейін алдын ала келісілген баға бойынша мүлік лизинг
алушының жеке меншігінде қалады. Мұндай жағдайда бөлек шарт жасау қажеттігі
туындайды.
Қазақстандағы өз өндірісінің дамуы Қазақстан экономикасының
шикізат секторына тәуелділік проблемасын шешудің өзекті сәті болып
табылады. Түрлі ақпарат көздері бойынша таяудағы бірнеше жылда ауыстыруды
талап ететін Қазақстандағы 60 пайыздан 80 пайызға дейінгі негізгі қорлардың
тозу деңгейі туралы мәліметтер келтіріледі. Мұнда негізгі аржыға
инвестицияны қаржыландыру құралы ретінде лизингтің дамуы орасан зор роль
ойнайды.
Лизингті дамыту үшін бастапқы кезде міндетті түрде мемлекеттің қолдауы
қажет. Нақ осы мемлекеттің дұрыс көзқарасының арқасында нақ осы реттеудің
жоқтығы, кедендік баж салығынан босату, салық жеңілдіктерін ұсыну арқылы
лизинг дамыды, сонымен бірге Оңтүстік Корея мен Түркия сияқты елдерде
бсекеге қабілетті өндірісте дамыды. Мысалы, 1975 жылы Оңтүстік Кореяда
лизингтік нарық құрала бастады, лизинг үшін жағдай жасаған мемлекеттерде
лизингілік нарыққа бұл әлемде 1994 жылы бесінші болуына мүмкіндік берді.
Сондықтан Оңтүстік Корея ешкім күмән келтірмейтін қазіргі экономиканың
ғажабы болып табылады.
Негізгі күрделі қаржының инвестициялық құрылымында лизингтің үлесі
дамыған елдерде 20-30 % маңайында. Қазақстанда бұл көрсеткіш 2004 жылдың
қорытындысы бойынша барлығы 3%-ды құрады. 2005 жылдың 9 айында 4 %-ды
құрады. Ресейде бұл көрсеткіш 6 %-ды құрады.
1 кесте. Мемлекеттер бойынша жалпы инвестиция көлемі үлесінің
салыстырмалы көрсеткіштері 2005 ж.

Лизинг арқылы Жалпы
инвестиция көлемі, инвестиция
Мемлекеттер барлығы, көлеміндегі
млн. евро лизинг үлесі,
%
Дамыған мемлекеттер
АҚШ 206, 000 32
Австрия 5, 059 13
Швейцария 4, 952 11
Франция 26, 037 20
Германия 44, 000 18
Өтпелі экономикалы мемлекеттер
Чехия 3, 412 20
Венгрия 2, 771 22
Румыния 706 18
Словакия 992 12
Польша 2, 542 22
Қазақстан 85 3
Россия 3, 000 6

Лизингті дамыту не үшін талап етіледі? Қолайлы макроэкономикалық ахуал
ма әлде қолайлы нормативтік жағдай ма? Бұл жағдайдың екеуі де Қазақстанда
бар. Мемлекет тарапынан заңдылық деңгейінде лизингтің дамыту мен лизингтің
қолдауы толық түсінушілік бар. 2004 жылы күшіне енген қаржы лизингі туралы
заңға өзгерістер, Салық кодексі лизингті азаматтық құқықты реттеу, салық
салуды реттеу, бұрынғы барлық кеңестік кеңестікке озықтардың бірі болып
табылатындығы туралы қорытынды жасауға мүмкіндік береді.

2.2. Қазақстан Республикасындағы лизингттік компаниялардың даму
ерекшеліктері
Қазақстанда лизинг компаниялар 90-жылдардың басында пайда болғанымен
де, Қазақстанда “Қаржылық лизинг” заңы қиын және құқықтық нормативтік
база тек 1995 ж. желтоқсан айында қабылданған. 5-жыл өткен соң ғана, яғни
2000 ж. 5-шілдесінде жоғарыда аталған заң қабылданған. Алғашқы лизинг
компаниясы болып “БТА Лизинг” компаниясы болды, бұл компания әлі күнге
дейін лизингтік қаржыландыру қызметімен айналысып келеді.
Қазіргі кезде ҚР-да 19 лизингтік компания бар, олардың 8 коммерциялық
банктердің туындысы болып табылады. Бұлардың ішінде, Центрлизинг, Альфа-
Лизинг, Нур-Инвест, Халық Лизинг, Темір Лизинг, Альянс Лизинг, Астана-
қаржы, БТА лизинг, АТФ Лизинг және Медикал Лизинг тобы бар. Соңғы кездері
ҚР-ң заңдарына өзгерістер енгізіліп, лизинг алу процедурасын жеңілдеткен.
Мысалы пайыздық ставкалар төмендетілген, салықтық жеңілдіктер көбейтілген.
Центрлизинг
• Ең жоғарғы келісімнің соммасы – 35000 $ (жеке клиенттер үшін)
• Лизинг мерзімі – 37 айдан 7-жылға дейін.
• Лизинг құны – 17-18%-ға дейінгі жылдың валютасы 20-24%тенге.
• Аванстың төлемі 30% -ға дейінгі лизинг затының құны.
• Лизингтің сақтандыру заты міндетті түрде сақтандыру техникасы лизинг
берушінің компаниясы сақтандырудың жартысы лизинг берушінің
белгілерімен сақтандыру келісімінен пайда табылады.
• Лизинг төлемі нақты және ұзақ лизинг жобасы пайда болады.
• Аванс төлемінің өлшемі 30%-ға дейінгі құнынан табылған заттың лизингі
қай кезде аванс төлемінің келісімі суммасында 30%-ды құраса
біріктірілген нұсқалар лизинг алушылар жобаларында қарастырылады. Ақша
қаражатының сапалығы аванс төлеміне кіргізіп қосымша бөлімі беріледі.
Компания лизингте анықталған түрде жабдықтауды және техникаларды
маманданбайды және кез келген салада лизинг жобаларын жүзеге асыруда дайын.
Ереже бойынша жобалар, кәсіпорын рамкасы, өндіріс базасында іске асады,
жабдықтауды, техника мамандығын және транспорттық қаражатты, жақсы сапада
өндірілген өнімді қолдануды және қызметті, өндірісті немесе өткізілген
заттың көлемін жоғарылатып алуын қалайды.
Ең маңыздысын белгілегенде, лизинг компаниясы, лизинг орталығы
жабдықтауды қаржыландыру жеңілдігінің мүмкіндігі бар, авто және техника
мамандығынан Оңтүстік Кореядан (жылына 12%) экспорт – импорт қаржыландыру
балансын корея банкі жүзеге асырады. Ең аз сумманың қаражат, компания басқа
шағын экспорттың агент арқылы шығару мүмкін.
Лизинг орталығы қаржыландыру лизинг келісімін қомақты суммадан ерекше
қызметтің қатысуымен шетел банк ресурстарының агенттік қарым – қатынасы
сақтандыру экспортын несиелеген кезде лизинг затының келісімі кезінде
импортты жабдықтауды немесе техника белгілі мемлекетте шығарылғанын
көрсетеді. Ерекшелігі қазіргі лизингті қаржыландыру схемасы жабдықтауды
қолданғанда АҚШ-та (eximbank), Германияда (NCM), Польшада (KUKZ), Данияда
(BKF), Швецияда (EKN), Канадада (Канада корпорациясындағы экспорттық дамуы)
және т.б. мемлекетте шығарылған.
Альфа - лизинг
• Қаржыландыру мерзімі – 36 айдан 60 айға дейін.
• Аванстық төлем – лизинг затының 30% -ға дейінгі құны.
• Қаржыландыру лизингінің төлем ақы құны 12%-дан 18%-ға
дейінгі жылдық валюта.
• Жобалық мерзімді қарастыру – барлық құжат пакетінің
мүмкіндігімен күнтізбесі үш аптаға дейінгі.
• БАҚ “АЛЬФА” ашық шоттық есебі.
Төлем ақы құны және аванс төлемінің суммасы сөйлесу процесі және лизинг
алушылар үшін қаржының жағдайын оқуымен келіседі. Лизинг келісім
сақтандыру шарты бар. Сақтандыру төлемі суммасының өлшемі (сақтандыру
сыйлығы және жеңілдік) сақтандыру компания қызметіне байланысты болады.
Альфа лизинг компаниясы немесе лизинг алушыларға ұсынылады. Клиент
жобаларының қажеттіліктерін жылдам қарастыру үшін алдын – ала компаниямен
үш жылдық қаржы есептемесін №2 және №3 баланс қосымшасының әсері
мүмкіндік береді. Несиелік және дибиторлық қарыздың расмировкасын анықтап
несиелеуші дебиторлық жарғысымен міндетін өтеуінен пайда болады. Кездесу
уақытында лизинг затының сауалдарын бақылайды. Жабдықтау техникаларының
аттары және сатудың сапасы, лизинг мерзімі, лизинг төлемінің қайнарын
өтейді және мақсатына ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.