Қазіргі кездегі жана педагогикалық технологияларға сипаттама
І. Кіріспе
1. Қазіргі кездегі жана педагогикалық технологияларға сипаттама
2. Технологиялар туралы ұғымдар.Педагогикалық технологияларға
негізгі сипаттамалар.
ІІ. Негізгі бөлім
1.Оқытудың әдеттегі дәстүрлі технологиясы.
2.Кейбір жаңа педагогикалық технологиялар.
3.Біртұтас педагогикалық процесті жүзеге асырудың технологиясы.
ІІІ. Қорытынды
IV. Пайдаланылған әдебиеттер
1. Қазіргі кездегі жана педагогикалық технологияларға сипаттама
2. Технологиялар туралы ұғымдар.Педагогикалық технологияларға
негізгі сипаттамалар.
ІІ. Негізгі бөлім
1.Оқытудың әдеттегі дәстүрлі технологиясы.
2.Кейбір жаңа педагогикалық технологиялар.
3.Біртұтас педагогикалық процесті жүзеге асырудың технологиясы.
ІІІ. Қорытынды
IV. Пайдаланылған әдебиеттер
Негізгі ұғымдар: технология, педагогикалық технология, біртұтас педагогикалық процесс, инновациялык мектептер. сабақ, творчество (шығармашылық), творчестволық іс-әрекет мұғалімнің шеберлігі.
Пәнаралық байланыстар: философия, социология, кибернетика, психология, педагогика тарихыб этнопедагогика, жеке әдістемелер.
Технологиялар туралы ұғымдар. Педагогикалық технологияларға негізгі сипаттамалар.
Қазіргі кезеңдегі психологиялық педагогикалык әдебиеттер ғылыми-технологоиялық процестің жетістіктері мен білім беру саласына "жаңа компьютерлік технологияларды" енгізуімен бірге келген "технология"' деген ұғым жиі кездеседі ғылымда арнаулы технологиялык бағыт пайда болды.Бұл бағыт XX ғасырдың 60-шы жылдарында АҚШ және Англияда пайда болды және казіргі уақытта практика жүзінде барлық дүниежүзі елдеріне тарады.
Барлық жасалған және казіргі күнде адамның қолданып жүрген технологияларды екі түрге бөлуге болады: өңдірістік және әлеуметтік, өндірістік технологияларға үлгі ретінде табиғат шикізатын кайта өндеу технологиясы болады. Бұл жағдайда технология деп бастапқы материалды өнім "шығуында" белгілі бір алдын ала берілген кажеттерді бөліп алу мақсатымен қайта өңдеу процесі деп айтады.
Әлеуметтік технология деп, онда бастапқыда соңғы нәтиже болатын адам болады.Ал негізгі оның көрсеткіші өзгеріп тұратын бір немесе бірнеше оның қасиеттері болады. Әлеуметтік технологияға классикалық үлгі ретінде жүмысшыларды өз мамандықгарына оқыту қызмет етуі мүмкін. Әлеуметтік технология ол өндірісте қолданатын технологиядан принципиалды түрде өзгешелігі бар. Әлеуметтік технологиялар ұйымдастыру мен жүзеге асыру жағынан өте күрделі және оралымды. Әлеуметтік технология бұл өте жоғары деңгейдегі ұйымдастырылған технологиялар деуге болады, себебі адам әлеуметтік технологияның объектісі, ал ол өте тым көп жақтылы жүйе. Оған күші мен бағыты әртүрлі болатын соны көп сыртқы әсерлер ықпал етеді, кейде олар қарама-қайшы болады, осыған орай көбінесе әсерлер қандай қаншалыкты тиімді болатындығын алдын ала айтуға қиын. Сондыктан әлеуметтік технологияны өндірістік "Технологияның анықтамасында мүмкін болатындай белгілі бір дәл таңдап алынған процестердің жиынтығы деп айтуға болмайды. Өңдірістік технологияны дамыту арқылы тым жоғары нәтижелерге жетуге деген ұмтылушылық білім беру саласында тастап кетпейді аттап кетеді.Педагогикалық іс -әрекет саласына "технология" деген сөздікті енгізу "индустриялдық" технология (Ф.Б.Гильбрейт, Ф.У Тейлор және т.б.) деген идеяға негізделген және ол оқытуда техникалық жабдықтарды қолданумен байланысты. Бұл бағытты бірқатар бұрынғы , кеңестік үкіметтің аймағында ғалымдар (В.П^Беспалько, П И. Пидкасистый жөне т.б.) қолдайды.Білім беру саласындағы педагогикалық технологияның басқа бағыттары оқу материалын талдау техникасын, мұғалім мен оқушылардың оқу іс- әрекетін (Т.А. Ильина) ұйымдастыруды іздестіруде. Осымен қатар педагогикалық технология ұстаздар мен оқушылардың аз ғана күш жұмсап ең жақсы нәтижелерге жетудің тиімді принциптері мен әдістерін анықтауға бағытталған.
Пәнаралық байланыстар: философия, социология, кибернетика, психология, педагогика тарихыб этнопедагогика, жеке әдістемелер.
Технологиялар туралы ұғымдар. Педагогикалық технологияларға негізгі сипаттамалар.
Қазіргі кезеңдегі психологиялық педагогикалык әдебиеттер ғылыми-технологоиялық процестің жетістіктері мен білім беру саласына "жаңа компьютерлік технологияларды" енгізуімен бірге келген "технология"' деген ұғым жиі кездеседі ғылымда арнаулы технологиялык бағыт пайда болды.Бұл бағыт XX ғасырдың 60-шы жылдарында АҚШ және Англияда пайда болды және казіргі уақытта практика жүзінде барлық дүниежүзі елдеріне тарады.
Барлық жасалған және казіргі күнде адамның қолданып жүрген технологияларды екі түрге бөлуге болады: өңдірістік және әлеуметтік, өндірістік технологияларға үлгі ретінде табиғат шикізатын кайта өндеу технологиясы болады. Бұл жағдайда технология деп бастапқы материалды өнім "шығуында" белгілі бір алдын ала берілген кажеттерді бөліп алу мақсатымен қайта өңдеу процесі деп айтады.
Әлеуметтік технология деп, онда бастапқыда соңғы нәтиже болатын адам болады.Ал негізгі оның көрсеткіші өзгеріп тұратын бір немесе бірнеше оның қасиеттері болады. Әлеуметтік технологияға классикалық үлгі ретінде жүмысшыларды өз мамандықгарына оқыту қызмет етуі мүмкін. Әлеуметтік технология ол өндірісте қолданатын технологиядан принципиалды түрде өзгешелігі бар. Әлеуметтік технологиялар ұйымдастыру мен жүзеге асыру жағынан өте күрделі және оралымды. Әлеуметтік технология бұл өте жоғары деңгейдегі ұйымдастырылған технологиялар деуге болады, себебі адам әлеуметтік технологияның объектісі, ал ол өте тым көп жақтылы жүйе. Оған күші мен бағыты әртүрлі болатын соны көп сыртқы әсерлер ықпал етеді, кейде олар қарама-қайшы болады, осыған орай көбінесе әсерлер қандай қаншалыкты тиімді болатындығын алдын ала айтуға қиын. Сондыктан әлеуметтік технологияны өндірістік "Технологияның анықтамасында мүмкін болатындай белгілі бір дәл таңдап алынған процестердің жиынтығы деп айтуға болмайды. Өңдірістік технологияны дамыту арқылы тым жоғары нәтижелерге жетуге деген ұмтылушылық білім беру саласында тастап кетпейді аттап кетеді.Педагогикалық іс -әрекет саласына "технология" деген сөздікті енгізу "индустриялдық" технология (Ф.Б.Гильбрейт, Ф.У Тейлор және т.б.) деген идеяға негізделген және ол оқытуда техникалық жабдықтарды қолданумен байланысты. Бұл бағытты бірқатар бұрынғы , кеңестік үкіметтің аймағында ғалымдар (В.П^Беспалько, П И. Пидкасистый жөне т.б.) қолдайды.Білім беру саласындағы педагогикалық технологияның басқа бағыттары оқу материалын талдау техникасын, мұғалім мен оқушылардың оқу іс- әрекетін (Т.А. Ильина) ұйымдастыруды іздестіруде. Осымен қатар педагогикалық технология ұстаздар мен оқушылардың аз ғана күш жұмсап ең жақсы нәтижелерге жетудің тиімді принциптері мен әдістерін анықтауға бағытталған.
1.Амонашвили Ш.А. Личностно-гуманная основа педагогического процесса. Минск,1990.
ип2.Беспалько В.П. Слагаемые педагогической технологии М., 1989.
З.Ильина Т.А. Педагогическая технология // Буржуазная педагогика на современном этапе. Под ред. В.А. Мальковой, Б.Л. Вульдсона. М., 1984.
4.Кусаинов Г.М. Новая педагогическая технология: методология теория и практика. Усть-Каменогорск, 1997.
5.Мировые образовательные технологическое новые тенденции, проблемы адаптации и эффективность // Материалы респуб. науч. метод. конфер. 25 - 26 апреля; Алматы, 1997.
6.Педагогический поиск // сост. И. Н. Пан... М., 1988 7.Педагогическая технология / Сост.Н.Е. Щуркова, М., 1992.
8.Педагогические технологии: что такое и как использовать в школе. Под ред. Т.И. Искаковой, П.И. Третьякова. М.; Тюмень, 1994.
9.Селевко Г.И. Современные образовательные технологии: Учебное пособие;М. , 1998.
10.Ю.Смирнов С. Технологии в образовании// высшее образование в России. 1999 № 1.
11. Хайруллин Г.Т. Технология и техника взаимодействия; Алматы; 1999.
12.Хан Н.Н. Сотрудничество в педагогическом процессе школы. Алматы, 1997.
13.Хмель Н.Д. Педагогический процесс в области развивательной школе. Алматы, 1999.
14-Хмель Н.Д. Теория и технология реализации целостного педагогического процесса: Учебное пособие . Алматы,2002.
ип2.Беспалько В.П. Слагаемые педагогической технологии М., 1989.
З.Ильина Т.А. Педагогическая технология // Буржуазная педагогика на современном этапе. Под ред. В.А. Мальковой, Б.Л. Вульдсона. М., 1984.
4.Кусаинов Г.М. Новая педагогическая технология: методология теория и практика. Усть-Каменогорск, 1997.
5.Мировые образовательные технологическое новые тенденции, проблемы адаптации и эффективность // Материалы респуб. науч. метод. конфер. 25 - 26 апреля; Алматы, 1997.
6.Педагогический поиск // сост. И. Н. Пан... М., 1988 7.Педагогическая технология / Сост.Н.Е. Щуркова, М., 1992.
8.Педагогические технологии: что такое и как использовать в школе. Под ред. Т.И. Искаковой, П.И. Третьякова. М.; Тюмень, 1994.
9.Селевко Г.И. Современные образовательные технологии: Учебное пособие;М. , 1998.
10.Ю.Смирнов С. Технологии в образовании// высшее образование в России. 1999 № 1.
11. Хайруллин Г.Т. Технология и техника взаимодействия; Алматы; 1999.
12.Хан Н.Н. Сотрудничество в педагогическом процессе школы. Алматы, 1997.
13.Хмель Н.Д. Педагогический процесс в области развивательной школе. Алматы, 1999.
14-Хмель Н.Д. Теория и технология реализации целостного педагогического процесса: Учебное пособие . Алматы,2002.
Жоспар
І. Кіріспе
1. Қазіргі кездегі жана педагогикалық технологияларға сипаттама
2. Технологиялар туралы ұғымдар.Педагогикалық технологияларға
негізгі сипаттамалар.
ІІ. Негізгі бөлім
1.Оқытудың әдеттегі дәстүрлі технологиясы.
2.Кейбір жаңа педагогикалық технологиялар.
3.Біртұтас педагогикалық процесті жүзеге асырудың технологиясы.
ІІІ. Қорытынды
IV. Пайдаланылған әдебиеттер
Негізгі ұғымдар: технология, педагогикалық технология, біртұтас
педагогикалық процесс, инновациялык мектептер. сабақ, творчество
(шығармашылық), творчестволық іс-әрекет мұғалімнің шеберлігі.
Пәнаралық байланыстар: философия, социология, кибернетика, психология,
педагогика тарихыб этнопедагогика, жеке әдістемелер.
Технологиялар туралы ұғымдар. Педагогикалық технологияларға негізгі
сипаттамалар.
Қазіргі кезеңдегі психологиялық педагогикалык әдебиеттер ғылыми-
технологоиялық процестің жетістіктері мен білім беру саласына "жаңа
компьютерлік технологияларды" енгізуімен бірге келген "технология"' деген
ұғым жиі кездеседі ғылымда арнаулы технологиялык бағыт пайда болды.Бұл
бағыт XX ғасырдың 60-шы жылдарында АҚШ және Англияда пайда болды және
казіргі уақытта практика жүзінде барлық дүниежүзі елдеріне тарады.
Барлық жасалған және казіргі күнде адамның қолданып жүрген
технологияларды екі түрге бөлуге болады: өңдірістік және әлеуметтік,
өндірістік технологияларға үлгі ретінде табиғат шикізатын кайта өндеу
технологиясы болады. Бұл жағдайда технология деп бастапқы материалды өнім
"шығуында" белгілі бір алдын ала берілген кажеттерді бөліп алу мақсатымен
қайта өңдеу процесі деп айтады.
Әлеуметтік технология деп, онда бастапқыда соңғы нәтиже болатын адам
болады.Ал негізгі оның көрсеткіші өзгеріп тұратын бір немесе бірнеше оның
қасиеттері болады. Әлеуметтік технологияға классикалық үлгі ретінде
жүмысшыларды өз мамандықгарына оқыту қызмет етуі мүмкін. Әлеуметтік
технология ол өндірісте қолданатын технологиядан принципиалды түрде
өзгешелігі бар. Әлеуметтік технологиялар ұйымдастыру мен жүзеге асыру
жағынан өте күрделі және оралымды. Әлеуметтік технология бұл өте жоғары
деңгейдегі ұйымдастырылған технологиялар деуге болады, себебі адам
әлеуметтік технологияның объектісі, ал ол өте тым көп жақтылы жүйе. Оған
күші мен бағыты әртүрлі болатын соны көп сыртқы әсерлер ықпал етеді, кейде
олар қарама-қайшы болады, осыған орай көбінесе әсерлер қандай қаншалыкты
тиімді болатындығын алдын ала айтуға қиын. Сондыктан әлеуметтік
технологияны өндірістік "Технологияның анықтамасында мүмкін болатындай
белгілі бір дәл таңдап алынған процестердің жиынтығы деп айтуға болмайды.
Өңдірістік технологияны дамыту арқылы тым жоғары нәтижелерге жетуге деген
ұмтылушылық білім беру саласында тастап кетпейді аттап кетеді.Педагогикалық
іс -әрекет саласына "технология" деген сөздікті енгізу "индустриялдық"
технология (Ф.Б.Гильбрейт, Ф.У Тейлор және т.б.) деген идеяға негізделген
және ол оқытуда техникалық жабдықтарды қолданумен байланысты. Бұл бағытты
бірқатар бұрынғы , кеңестік үкіметтің аймағында ғалымдар (В.П^Беспалько, П
И. Пидкасистый жөне т.б.) қолдайды.Білім беру саласындағы педагогикалық
технологияның басқа бағыттары оқу материалын талдау техникасын, мұғалім мен
оқушылардың оқу іс- әрекетін (Т.А. Ильина) ұйымдастыруды іздестіруде.
Осымен қатар педагогикалық технология ұстаздар мен оқушылардың аз ғана күш
жұмсап ең жақсы нәтижелерге жетудің тиімді принциптері мен әдістерін
анықтауға бағытталған.
Бірақ, егер материалдық өндіріс саласында еңбек затын бірте-бірте
терең меңгеру негізінде еңбек өнімінің өсуіне әкелінетін жаңа технологиялар
жасалса, ол білім беру саласында басқаша технологиялар ұстаз іс-әрекетінің
жеке жақтарына сай жасанды, қолдан істелген конструциялар ретінде
жасалынады. Ғылыми едебиеттердегі бар терминдер техиологияны жасаушылардың
дара жеке мәселелерге (проблемаларға) білім меңгеруге бағытталған оқу
моделі жағына өлшем жасалған.
Назар аударған: (оқыту технологиясы, ойын технологиясы, тест жасау
технологиясы, информативтік-окыту технологиясы, дистанциондық оқыту
технологиясы, рейтингілік оқыту технологиясы және т.б.) (Г.К. Селевко).
Шындығында педагогикалық технологияны жасаушылардың назары (терминдік
түсініктемелеріне қарағанда) педагогикалық еңбектің жеке құбылыстар
саласына бағытталған.Білім беру технологияларының (басым көпшілігі
негізінен оқушылардың белгілі бір білім жиынтығын менгеруге бағытталған.
Концепция жасаушылардың "ұстаздар-оқушылар" жүйесінің ерекшеліктерімен
ұстаз еңбегінің технологиясының өзгешеліктері арасындағы өзара
байланыстардың түрленген түрлерін көрсетудің басылмауы олардың ең осал
жері.Егер кәсіби іс-әрекетке жеке өзгерістер енгізілсе еңбек саласында
түбегейлі өзгерістерге жету және оның нәтижелеріне аса ықпал жасау мүмкін
емес. Бұл тағы да "технология" ұғымының мазмұны туралы айтуға мәжбүр етеді.
Бар және жасалынатын жаңа педагогикалық технологияны(бағалаудың
негізінде: концептуальдық; Ұстаздық қатысы бар заттық саласының мазмұнын
түсіну ұстаздың қатысы бар,ұстаз іс-әрекетінің соңғы парадигмасының
нақтылығы; жалпы технология және оның ішінде жеке және педагогикалық
технологияның кайда жасалынатынымен және қолданылатындығының саласының
ұғымына сипаттама болып отыр.
"Технология" -деген термин гректің түп тамыры techne-өнер, шеберлік,
кәсіп және logos-ғылым, білім деген сөздерінен шыққан. Екі түп тамырының
бірлігін шеберлік туралы ғылым немесе ілімді беретін сөзді құрайды, ол
өндірістік процестері жүргізудің тәсілдері мен құралдары туралы білімдер
жиынтығы, мысалы металдардың технологиясы, химиялық технология,
құрлыс жұмыстарының технологиясы және т.б. Бұл осы термин өнімді өндіру
процесі барысында жүзеге асырылып шикізатты материалдарды немесе жартылай
фабриканттарды өндеудің жасаудың, жағдайларын касиеттерін, формаларын
өзгерту әдістерінің жиынтығы ретінде біркатар басқаша анықталады.Технология
ғылым ретінде міндеті-практикада өндіріс процестерінің ең тиімділерін
анықтау мен қолдану мақсатында физикалық, химиялық .механикалық және тағы
баска зандылықтарды анықтау. Міне осыдан біркатар өте маңызды айкын
анықтамалар туады:
Технологияны жасау үшін нактылы еңбек затының қасиеттерін
байланыстарымен қатынастарының жолын сипаттайтын заңдылықтарын білу керек;
-еңбек затын өңдеу тәсілдерін білу; -еңбек затының жағдайын анықтай білу
(диагностика); -еңбек затының жағдайын өзгерту тәртібін (әрекет
тізбегін)жасау.
Негізінен ең алдымен көрсетілген технологияның белгілері педагогикалық
еңбектің технологиясы дегеніміз не екенін анықтау береді.
Педагогикалық технологиялар білім беру аймағына қатынасы болады егер
білім берудің мақсаты білім жүйелерін меңгеру ретіңде анықталса, онда
технологиялар да білім беру сияқты білімнің сапасы мен көлемін меңгерумен
бағаланады. Бірақ әдеттегі білім беру моделінің дағдарысы педагогикалық
негізгі категорияларының бірқатар мазмұнын қайта қарауға әкеледі. XV
ЮНЕСКОның басты конференциясында білім беру дегеніміз әлеуметтік көлеміне
келген және дербес жетілген тұлғаның кабілеттері мен мінез-құлықтарын
жетілдірудің нәтижесі мен процесі деп есептеу . кабылданады. Бұл анықтамаға
басқа білім беру тұлға мен қоғамның мүддесіне байланысты жүргізілетін
педагогикалық ұйымдастырылған әлеуметтендіру процесі деген анықтамада қайшы
келмейді.
"Білім беру" ұғымына берілген анықтамалар педагогикалық технологиялар
егер олар білім берудің мақсаттарына-біртұтас педагогикалық процестегі
тұтас тұлғаның қалыптасуына қызмет еткен жағдайда анықталатындығын
көрсетеді. Демек педагогикалык технология егер ол "педагогтар — оқушылар"
жүйесінің ерекшелігіне оның жағдайының өзгеруі біртұтас педагогикалық
процесс болатындығына негізделе отырып жасалған.
Қазіргі уақытта "педагогикалық технология" ұғымы әртүрлі
түсіңдіріледі. Көп тараған анықтама В.П. Беспалько ұсынған: ол
педагогикалық технология оқу мен тәрбие процестерінің (теориялық
негізделген) еске түсіру барысында қолданған кұралдар мен әдістер жиынтығы,
олар білім мақсатын тиімді жүзеге асыруға мүмкіндік береді. Педагогикалық
технология қол жеткен жетістіктерді сатылы өлшеу мен қортынды бағалаудың
объективті мүмкіншілігін жеткілікті дәрежеде сақтайтын максаттары мен
тапсырылған оларға сәйкес ғылыми жобалардың болуын калайды. Бірақ бұл
анықтамадағы көрсетілген бір-бірімен тәуелсіз және дербес өмір сүруін оқыту
және тәрбие процестері болады деген оймен келісу киын. Тұлға дегеніміз
тұтастай тұратын құрылым, және ол біртұтас педагогикалық процеспен
байланысты.(Ильин В.С.), демек педагогикалық технологияда осы педагогикалық
процестің басты белгісіне сәйкес болуы керек.
Педагогикалық технологияға берілген баска да аныктама бар, ол: оқыту
процесін жүзеге асырудың мазмұндық техникада (В.П.Беспалько), педагогикалық
ұйымдастыру мен жүзеге асырудың жобасы (алгоритмі), оқыту процесін
ұйымдастырумен жүргізуді жобалау басрысындағы бірлескен педагогикалық іс-
әрекеттің моделі (В.М.Монахов), барлық сабақ беру процесін жасаудың,
қолданудың және анықтаудың жүйелі әдісі, білімді меңгерудегі техникалық
және адам және олардың өзара әрекеттерін ескеру (ЮНЕСКО), мазмұнын
қортындылау (Г.К. Селевко). В.Н. Бордовская мен А.А. Реанның көрсетуінше
білім беру технологиялары дегеніміз бұл білім беру процесіндегі ұстаздар
мен оқушылардың жүйелілік іс-әрекеттеріне,ол мақсат мазмұн әдістерді
ұйымдастырудың белгілі бір нактылы принциптері мен өзара байланыстылығына
сай нақтылы идея негізінде жасалынады.
Г.М.Құсайыновтың есебінше педагогикалық технология әдеттегі
түсініктерден басқа-ол мұғалімнің жоспарланған оқыту мен тәрбиелеудегі
мақсаттары мен нәтижелерге жету мен сабақ беру процесі емес, ол кәсіби
ұстаздың басшылығымен оқушылардың өзінің және өзара оқыту процесі, ол білім
берудің мазмұнымен оқу жоспарымен бағдарламаларында ескерілген іс-
әрекеттердің сол түрлерін меңгеру жұмыстарының әрбір сатыларындағы болатын
өзгерістер мен қайта құру болады.
В.А.Сластенин бойынша педагогикалық технология деген; ол қатал ғылыми
жоспарлау және дәлірек айтканда педагогикалық әрекеттің жетістігін
қамтамасыз ететінін елестету. Педагогикалық процестің белгілі бір
принциптердің жүйесі негізінде жасалатындықтан, педагогикалық технология
сол принциптерді сыртқы және ішкі іс-әрекеттердің жиынтығы ретінде
қарастырылуы олардың объективтік өзара байланысындағы ұстаз тұлғасының
тұтасымен көрінетін бірізді жүзеге асыруға бағытталған. Міне педагогикалық
технологияның сабақ беру мен тәрбие жұмысының әдістемесінен айырмашылығы,
өзгешелігі осыдан тұрады. Егер "әдістеме" деген ұғым оқыту мен тәрбиелеу
әдістерін оны жүзеге асырушы әрекетінен тыс тұтас комплексті қолдану
процедурасын көрсетеді, онда педагогикалық технология оған ұстаз тұлғасының
барлық жақтарымен көптеген көріністерімен қосылуын ұйғарады. Сірә осыдан,
қандайда болмасын педагогикалық міндет тек кана оған сай кәсіби маман
ұстаздың жүзеге асыратын технологиялар көмегімен тиімді шешілуі мүмкін.
Демек, барлық педагогикалық технологиялардың негізгі мәні туралы
пікірлердің карама-қарсылықгарына қарамастан оны сабақ беру мен ұстаздың
жоспарланған мақсаттары мен окушылардың іс-әрекеттерінің жетістіктеріне
жету процесі ретіңде түсіңдіруге болады.
Қандайда болмасын технологияның негізгі бөлігі ол соңғы негізгі
жетістікті толық анықтаумен оған жетуді дәлмен-дәл бақылау болады.
Негізінен, (өндіріс пенс әлеуметтік аймақтағы) қарапайым процесс ол алдын
ала жобаланған, өнімнің негізгі қасиеттері мен анықтаудың құралдары
анықталғанда осы процесті жүргізу үшін жағдайлар мақсатта бір қалыптасып
және ол "жіберілсе" ғана технология статусын алады.
Оқытудың дәстүрлі технологиясы. Оқытудың дәстүрлі технологиясы деп ең
алдымен XVII ғасырда дидактика принциптеріңде қалыптасқан, Я.А. Коменский
негіздеген және қазіргі дейін дүниежүзі мектептерінде басым көпшілігі
қолданатын оқытуды класс-сабақтық ұйымдастыру деп түсінеді. Класс-сабақ
жүйесі педагогикалық процестің одан әрі жетіліп ұйымдастырылған дайындау
қажеттілігіне байланысты пайда болған, себебі сол ғасырдың ортасында оқуға
келушілердің санының көбейе түсуіне байланысты шамамен бір жастағы
балаларды оку топтарына жинақтала бастады.
Соңғы жүз жылдықта класс-сабақ жүйесін одан әрі дамытуға бағытталған
бірнеше зерттеулер жүргізілген. Олар оқу жұмысының ұйымдастырудың мынадай
формаларын іздестірумен байланысты болды. Ол сабақтын кемшіліктеріне,
айталық оның орта окушыға бағытталуын, оқудағы алға басушылық
қортындыларының мазмұнын біркеліктілігі мен орташа шамасы, құрылымынын
өзгермейтіндігі: үйге берген тапсырманы сұрау, жаңа сабақты баяндау, үйге
тапсырма беру. Дәстүрлі сабақтың кемшілігінің нәтижесі, ол оқушылардың
танымдык белсенділігіне дамуымен және оның дербестігіне тежеу
болатындығында.
Дәстүрлі класс-сабақ технологияларының аса көрнекті белгілірі ол:
біржастағы окушылардың тұрақты құрамы мен дайындық деңгейлері; кластың
бірыңғай жылдық оқу жоспары мен бағдарламасымен жұмыс істеу; сабақ оқудың
негізгі бірлігі; әрбір сабақ бір оқу пәніне тақырыпқа арналған, себебі
класс окушылары ортақ бір материалмен жұмыс істейді; сабақтардың үнемі
тұрақты алмасуы кесте (расписание) мұғалімнің баскарушылық ролі және с.с.
Сонымен, оқушы, оқу күні, сабақтар кестесі, оқу каникулдары, үзілістер-
бұл класс сабақ жүйесінің белгілері.
Дәстүрлі оқыту технологияларының концептуалдық негізін Я. А. Коменский
жасаған педагогика принциптері: ғылымилық, бірізділік, жүйелілік,
беріктілік, белсенділіктегі сапалылық, көрнекілік теорияның практикамен
байланыстылығы, жас аралық пен өзіндік ерекшеліктерді ескеру.
Оқыту дегеніміз ересек үлкен ұрпақтардан емес өсіп келе жатқан
ұрпақтарға білім, білік және дағдыларды, әлеуметтік тәжірибені алып беруін
айтамыз. Бұл тұтас процестің құрамына мақсат, мазмұн, әдістер мен құралдар
кіреді.
Оқытудың мақсаттары бірқатар жағдайларға байланысты тиісті бір
құрамдас бөліктен кіргізетін ойнақы өзгерткіш категория болады. Мақсаттың
ерекшелігіне сай дәстүрлі оқыту дегеніміз тұлғаны белгіленген қасиеттермен,
тәрбиелеу болып табылады. Мақсаттың мазмұнына байланысты дәстүрлі оқыту
тұлғаны дамытуға (жан-жақты дамыту тек кана мәлімдеме ғана) емес көбіне
білім, біліқ және дағдыларды меңгеруге бағытталған. Казіргі кездегі жалпы
мектепте мақсат біршама өзгерген айталық идеологияландыру шығарылып
тасталған, жан-жақты үндестерілген даму ұраны алып тасталған, адамгершілік
тәрбиесінің құрамы да өзгерістерге ұшыраған, бірақ мақсатты жоспарланған
қасиеттер сапалар (оқыту стандарттары) жиынтығы ретінде қарастыру
пародигмасы бұрынғы сияқты қалып отыр.
Білім берудің дәстүрлі жалпы мектептің мазмұны бұрынғы кеңес үкіметі
жылдарында қалыптасқан, ол елді индустриализациялау міндеттерімен дамыған
капиталистік елдердің техникалық деңгейіне қиыншылыкпен, жалпы ғылыми-
техникалық прогрестің ролімен және ол осы күнге шейін технократиялылығымен
анықталады.
Дәстүрлі технология ең алдымен авторитарлық педагогиканың талаптарына
оқушының ішкі өмірімен өте нашар байланысты ілім болып табылады, ал ол
әртүрлі сауалдар мен мұқтаждықтардан тұрады, оңда тұлғаның өзіне тән
қабілеттерін көрсету үшін жағдайларымен творчестволық көріністері болмайды.
Окыту процесінің авторитарлығы іс-әрекетті регламентациялаудан көрінеді;
оқытуды атқару тертібінің ықтиярсыз ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
І. Кіріспе
1. Қазіргі кездегі жана педагогикалық технологияларға сипаттама
2. Технологиялар туралы ұғымдар.Педагогикалық технологияларға
негізгі сипаттамалар.
ІІ. Негізгі бөлім
1.Оқытудың әдеттегі дәстүрлі технологиясы.
2.Кейбір жаңа педагогикалық технологиялар.
3.Біртұтас педагогикалық процесті жүзеге асырудың технологиясы.
ІІІ. Қорытынды
IV. Пайдаланылған әдебиеттер
Негізгі ұғымдар: технология, педагогикалық технология, біртұтас
педагогикалық процесс, инновациялык мектептер. сабақ, творчество
(шығармашылық), творчестволық іс-әрекет мұғалімнің шеберлігі.
Пәнаралық байланыстар: философия, социология, кибернетика, психология,
педагогика тарихыб этнопедагогика, жеке әдістемелер.
Технологиялар туралы ұғымдар. Педагогикалық технологияларға негізгі
сипаттамалар.
Қазіргі кезеңдегі психологиялық педагогикалык әдебиеттер ғылыми-
технологоиялық процестің жетістіктері мен білім беру саласына "жаңа
компьютерлік технологияларды" енгізуімен бірге келген "технология"' деген
ұғым жиі кездеседі ғылымда арнаулы технологиялык бағыт пайда болды.Бұл
бағыт XX ғасырдың 60-шы жылдарында АҚШ және Англияда пайда болды және
казіргі уақытта практика жүзінде барлық дүниежүзі елдеріне тарады.
Барлық жасалған және казіргі күнде адамның қолданып жүрген
технологияларды екі түрге бөлуге болады: өңдірістік және әлеуметтік,
өндірістік технологияларға үлгі ретінде табиғат шикізатын кайта өндеу
технологиясы болады. Бұл жағдайда технология деп бастапқы материалды өнім
"шығуында" белгілі бір алдын ала берілген кажеттерді бөліп алу мақсатымен
қайта өңдеу процесі деп айтады.
Әлеуметтік технология деп, онда бастапқыда соңғы нәтиже болатын адам
болады.Ал негізгі оның көрсеткіші өзгеріп тұратын бір немесе бірнеше оның
қасиеттері болады. Әлеуметтік технологияға классикалық үлгі ретінде
жүмысшыларды өз мамандықгарына оқыту қызмет етуі мүмкін. Әлеуметтік
технология ол өндірісте қолданатын технологиядан принципиалды түрде
өзгешелігі бар. Әлеуметтік технологиялар ұйымдастыру мен жүзеге асыру
жағынан өте күрделі және оралымды. Әлеуметтік технология бұл өте жоғары
деңгейдегі ұйымдастырылған технологиялар деуге болады, себебі адам
әлеуметтік технологияның объектісі, ал ол өте тым көп жақтылы жүйе. Оған
күші мен бағыты әртүрлі болатын соны көп сыртқы әсерлер ықпал етеді, кейде
олар қарама-қайшы болады, осыған орай көбінесе әсерлер қандай қаншалыкты
тиімді болатындығын алдын ала айтуға қиын. Сондыктан әлеуметтік
технологияны өндірістік "Технологияның анықтамасында мүмкін болатындай
белгілі бір дәл таңдап алынған процестердің жиынтығы деп айтуға болмайды.
Өңдірістік технологияны дамыту арқылы тым жоғары нәтижелерге жетуге деген
ұмтылушылық білім беру саласында тастап кетпейді аттап кетеді.Педагогикалық
іс -әрекет саласына "технология" деген сөздікті енгізу "индустриялдық"
технология (Ф.Б.Гильбрейт, Ф.У Тейлор және т.б.) деген идеяға негізделген
және ол оқытуда техникалық жабдықтарды қолданумен байланысты. Бұл бағытты
бірқатар бұрынғы , кеңестік үкіметтің аймағында ғалымдар (В.П^Беспалько, П
И. Пидкасистый жөне т.б.) қолдайды.Білім беру саласындағы педагогикалық
технологияның басқа бағыттары оқу материалын талдау техникасын, мұғалім мен
оқушылардың оқу іс- әрекетін (Т.А. Ильина) ұйымдастыруды іздестіруде.
Осымен қатар педагогикалық технология ұстаздар мен оқушылардың аз ғана күш
жұмсап ең жақсы нәтижелерге жетудің тиімді принциптері мен әдістерін
анықтауға бағытталған.
Бірақ, егер материалдық өндіріс саласында еңбек затын бірте-бірте
терең меңгеру негізінде еңбек өнімінің өсуіне әкелінетін жаңа технологиялар
жасалса, ол білім беру саласында басқаша технологиялар ұстаз іс-әрекетінің
жеке жақтарына сай жасанды, қолдан істелген конструциялар ретінде
жасалынады. Ғылыми едебиеттердегі бар терминдер техиологияны жасаушылардың
дара жеке мәселелерге (проблемаларға) білім меңгеруге бағытталған оқу
моделі жағына өлшем жасалған.
Назар аударған: (оқыту технологиясы, ойын технологиясы, тест жасау
технологиясы, информативтік-окыту технологиясы, дистанциондық оқыту
технологиясы, рейтингілік оқыту технологиясы және т.б.) (Г.К. Селевко).
Шындығында педагогикалық технологияны жасаушылардың назары (терминдік
түсініктемелеріне қарағанда) педагогикалық еңбектің жеке құбылыстар
саласына бағытталған.Білім беру технологияларының (басым көпшілігі
негізінен оқушылардың белгілі бір білім жиынтығын менгеруге бағытталған.
Концепция жасаушылардың "ұстаздар-оқушылар" жүйесінің ерекшеліктерімен
ұстаз еңбегінің технологиясының өзгешеліктері арасындағы өзара
байланыстардың түрленген түрлерін көрсетудің басылмауы олардың ең осал
жері.Егер кәсіби іс-әрекетке жеке өзгерістер енгізілсе еңбек саласында
түбегейлі өзгерістерге жету және оның нәтижелеріне аса ықпал жасау мүмкін
емес. Бұл тағы да "технология" ұғымының мазмұны туралы айтуға мәжбүр етеді.
Бар және жасалынатын жаңа педагогикалық технологияны(бағалаудың
негізінде: концептуальдық; Ұстаздық қатысы бар заттық саласының мазмұнын
түсіну ұстаздың қатысы бар,ұстаз іс-әрекетінің соңғы парадигмасының
нақтылығы; жалпы технология және оның ішінде жеке және педагогикалық
технологияның кайда жасалынатынымен және қолданылатындығының саласының
ұғымына сипаттама болып отыр.
"Технология" -деген термин гректің түп тамыры techne-өнер, шеберлік,
кәсіп және logos-ғылым, білім деген сөздерінен шыққан. Екі түп тамырының
бірлігін шеберлік туралы ғылым немесе ілімді беретін сөзді құрайды, ол
өндірістік процестері жүргізудің тәсілдері мен құралдары туралы білімдер
жиынтығы, мысалы металдардың технологиясы, химиялық технология,
құрлыс жұмыстарының технологиясы және т.б. Бұл осы термин өнімді өндіру
процесі барысында жүзеге асырылып шикізатты материалдарды немесе жартылай
фабриканттарды өндеудің жасаудың, жағдайларын касиеттерін, формаларын
өзгерту әдістерінің жиынтығы ретінде біркатар басқаша анықталады.Технология
ғылым ретінде міндеті-практикада өндіріс процестерінің ең тиімділерін
анықтау мен қолдану мақсатында физикалық, химиялық .механикалық және тағы
баска зандылықтарды анықтау. Міне осыдан біркатар өте маңызды айкын
анықтамалар туады:
Технологияны жасау үшін нактылы еңбек затының қасиеттерін
байланыстарымен қатынастарының жолын сипаттайтын заңдылықтарын білу керек;
-еңбек затын өңдеу тәсілдерін білу; -еңбек затының жағдайын анықтай білу
(диагностика); -еңбек затының жағдайын өзгерту тәртібін (әрекет
тізбегін)жасау.
Негізінен ең алдымен көрсетілген технологияның белгілері педагогикалық
еңбектің технологиясы дегеніміз не екенін анықтау береді.
Педагогикалық технологиялар білім беру аймағына қатынасы болады егер
білім берудің мақсаты білім жүйелерін меңгеру ретіңде анықталса, онда
технологиялар да білім беру сияқты білімнің сапасы мен көлемін меңгерумен
бағаланады. Бірақ әдеттегі білім беру моделінің дағдарысы педагогикалық
негізгі категорияларының бірқатар мазмұнын қайта қарауға әкеледі. XV
ЮНЕСКОның басты конференциясында білім беру дегеніміз әлеуметтік көлеміне
келген және дербес жетілген тұлғаның кабілеттері мен мінез-құлықтарын
жетілдірудің нәтижесі мен процесі деп есептеу . кабылданады. Бұл анықтамаға
басқа білім беру тұлға мен қоғамның мүддесіне байланысты жүргізілетін
педагогикалық ұйымдастырылған әлеуметтендіру процесі деген анықтамада қайшы
келмейді.
"Білім беру" ұғымына берілген анықтамалар педагогикалық технологиялар
егер олар білім берудің мақсаттарына-біртұтас педагогикалық процестегі
тұтас тұлғаның қалыптасуына қызмет еткен жағдайда анықталатындығын
көрсетеді. Демек педагогикалык технология егер ол "педагогтар — оқушылар"
жүйесінің ерекшелігіне оның жағдайының өзгеруі біртұтас педагогикалық
процесс болатындығына негізделе отырып жасалған.
Қазіргі уақытта "педагогикалық технология" ұғымы әртүрлі
түсіңдіріледі. Көп тараған анықтама В.П. Беспалько ұсынған: ол
педагогикалық технология оқу мен тәрбие процестерінің (теориялық
негізделген) еске түсіру барысында қолданған кұралдар мен әдістер жиынтығы,
олар білім мақсатын тиімді жүзеге асыруға мүмкіндік береді. Педагогикалық
технология қол жеткен жетістіктерді сатылы өлшеу мен қортынды бағалаудың
объективті мүмкіншілігін жеткілікті дәрежеде сақтайтын максаттары мен
тапсырылған оларға сәйкес ғылыми жобалардың болуын калайды. Бірақ бұл
анықтамадағы көрсетілген бір-бірімен тәуелсіз және дербес өмір сүруін оқыту
және тәрбие процестері болады деген оймен келісу киын. Тұлға дегеніміз
тұтастай тұратын құрылым, және ол біртұтас педагогикалық процеспен
байланысты.(Ильин В.С.), демек педагогикалық технологияда осы педагогикалық
процестің басты белгісіне сәйкес болуы керек.
Педагогикалық технологияға берілген баска да аныктама бар, ол: оқыту
процесін жүзеге асырудың мазмұндық техникада (В.П.Беспалько), педагогикалық
ұйымдастыру мен жүзеге асырудың жобасы (алгоритмі), оқыту процесін
ұйымдастырумен жүргізуді жобалау басрысындағы бірлескен педагогикалық іс-
әрекеттің моделі (В.М.Монахов), барлық сабақ беру процесін жасаудың,
қолданудың және анықтаудың жүйелі әдісі, білімді меңгерудегі техникалық
және адам және олардың өзара әрекеттерін ескеру (ЮНЕСКО), мазмұнын
қортындылау (Г.К. Селевко). В.Н. Бордовская мен А.А. Реанның көрсетуінше
білім беру технологиялары дегеніміз бұл білім беру процесіндегі ұстаздар
мен оқушылардың жүйелілік іс-әрекеттеріне,ол мақсат мазмұн әдістерді
ұйымдастырудың белгілі бір нактылы принциптері мен өзара байланыстылығына
сай нақтылы идея негізінде жасалынады.
Г.М.Құсайыновтың есебінше педагогикалық технология әдеттегі
түсініктерден басқа-ол мұғалімнің жоспарланған оқыту мен тәрбиелеудегі
мақсаттары мен нәтижелерге жету мен сабақ беру процесі емес, ол кәсіби
ұстаздың басшылығымен оқушылардың өзінің және өзара оқыту процесі, ол білім
берудің мазмұнымен оқу жоспарымен бағдарламаларында ескерілген іс-
әрекеттердің сол түрлерін меңгеру жұмыстарының әрбір сатыларындағы болатын
өзгерістер мен қайта құру болады.
В.А.Сластенин бойынша педагогикалық технология деген; ол қатал ғылыми
жоспарлау және дәлірек айтканда педагогикалық әрекеттің жетістігін
қамтамасыз ететінін елестету. Педагогикалық процестің белгілі бір
принциптердің жүйесі негізінде жасалатындықтан, педагогикалық технология
сол принциптерді сыртқы және ішкі іс-әрекеттердің жиынтығы ретінде
қарастырылуы олардың объективтік өзара байланысындағы ұстаз тұлғасының
тұтасымен көрінетін бірізді жүзеге асыруға бағытталған. Міне педагогикалық
технологияның сабақ беру мен тәрбие жұмысының әдістемесінен айырмашылығы,
өзгешелігі осыдан тұрады. Егер "әдістеме" деген ұғым оқыту мен тәрбиелеу
әдістерін оны жүзеге асырушы әрекетінен тыс тұтас комплексті қолдану
процедурасын көрсетеді, онда педагогикалық технология оған ұстаз тұлғасының
барлық жақтарымен көптеген көріністерімен қосылуын ұйғарады. Сірә осыдан,
қандайда болмасын педагогикалық міндет тек кана оған сай кәсіби маман
ұстаздың жүзеге асыратын технологиялар көмегімен тиімді шешілуі мүмкін.
Демек, барлық педагогикалық технологиялардың негізгі мәні туралы
пікірлердің карама-қарсылықгарына қарамастан оны сабақ беру мен ұстаздың
жоспарланған мақсаттары мен окушылардың іс-әрекеттерінің жетістіктеріне
жету процесі ретіңде түсіңдіруге болады.
Қандайда болмасын технологияның негізгі бөлігі ол соңғы негізгі
жетістікті толық анықтаумен оған жетуді дәлмен-дәл бақылау болады.
Негізінен, (өндіріс пенс әлеуметтік аймақтағы) қарапайым процесс ол алдын
ала жобаланған, өнімнің негізгі қасиеттері мен анықтаудың құралдары
анықталғанда осы процесті жүргізу үшін жағдайлар мақсатта бір қалыптасып
және ол "жіберілсе" ғана технология статусын алады.
Оқытудың дәстүрлі технологиясы. Оқытудың дәстүрлі технологиясы деп ең
алдымен XVII ғасырда дидактика принциптеріңде қалыптасқан, Я.А. Коменский
негіздеген және қазіргі дейін дүниежүзі мектептерінде басым көпшілігі
қолданатын оқытуды класс-сабақтық ұйымдастыру деп түсінеді. Класс-сабақ
жүйесі педагогикалық процестің одан әрі жетіліп ұйымдастырылған дайындау
қажеттілігіне байланысты пайда болған, себебі сол ғасырдың ортасында оқуға
келушілердің санының көбейе түсуіне байланысты шамамен бір жастағы
балаларды оку топтарына жинақтала бастады.
Соңғы жүз жылдықта класс-сабақ жүйесін одан әрі дамытуға бағытталған
бірнеше зерттеулер жүргізілген. Олар оқу жұмысының ұйымдастырудың мынадай
формаларын іздестірумен байланысты болды. Ол сабақтын кемшіліктеріне,
айталық оның орта окушыға бағытталуын, оқудағы алға басушылық
қортындыларының мазмұнын біркеліктілігі мен орташа шамасы, құрылымынын
өзгермейтіндігі: үйге берген тапсырманы сұрау, жаңа сабақты баяндау, үйге
тапсырма беру. Дәстүрлі сабақтың кемшілігінің нәтижесі, ол оқушылардың
танымдык белсенділігіне дамуымен және оның дербестігіне тежеу
болатындығында.
Дәстүрлі класс-сабақ технологияларының аса көрнекті белгілірі ол:
біржастағы окушылардың тұрақты құрамы мен дайындық деңгейлері; кластың
бірыңғай жылдық оқу жоспары мен бағдарламасымен жұмыс істеу; сабақ оқудың
негізгі бірлігі; әрбір сабақ бір оқу пәніне тақырыпқа арналған, себебі
класс окушылары ортақ бір материалмен жұмыс істейді; сабақтардың үнемі
тұрақты алмасуы кесте (расписание) мұғалімнің баскарушылық ролі және с.с.
Сонымен, оқушы, оқу күні, сабақтар кестесі, оқу каникулдары, үзілістер-
бұл класс сабақ жүйесінің белгілері.
Дәстүрлі оқыту технологияларының концептуалдық негізін Я. А. Коменский
жасаған педагогика принциптері: ғылымилық, бірізділік, жүйелілік,
беріктілік, белсенділіктегі сапалылық, көрнекілік теорияның практикамен
байланыстылығы, жас аралық пен өзіндік ерекшеліктерді ескеру.
Оқыту дегеніміз ересек үлкен ұрпақтардан емес өсіп келе жатқан
ұрпақтарға білім, білік және дағдыларды, әлеуметтік тәжірибені алып беруін
айтамыз. Бұл тұтас процестің құрамына мақсат, мазмұн, әдістер мен құралдар
кіреді.
Оқытудың мақсаттары бірқатар жағдайларға байланысты тиісті бір
құрамдас бөліктен кіргізетін ойнақы өзгерткіш категория болады. Мақсаттың
ерекшелігіне сай дәстүрлі оқыту дегеніміз тұлғаны белгіленген қасиеттермен,
тәрбиелеу болып табылады. Мақсаттың мазмұнына байланысты дәстүрлі оқыту
тұлғаны дамытуға (жан-жақты дамыту тек кана мәлімдеме ғана) емес көбіне
білім, біліқ және дағдыларды меңгеруге бағытталған. Казіргі кездегі жалпы
мектепте мақсат біршама өзгерген айталық идеологияландыру шығарылып
тасталған, жан-жақты үндестерілген даму ұраны алып тасталған, адамгершілік
тәрбиесінің құрамы да өзгерістерге ұшыраған, бірақ мақсатты жоспарланған
қасиеттер сапалар (оқыту стандарттары) жиынтығы ретінде қарастыру
пародигмасы бұрынғы сияқты қалып отыр.
Білім берудің дәстүрлі жалпы мектептің мазмұны бұрынғы кеңес үкіметі
жылдарында қалыптасқан, ол елді индустриализациялау міндеттерімен дамыған
капиталистік елдердің техникалық деңгейіне қиыншылыкпен, жалпы ғылыми-
техникалық прогрестің ролімен және ол осы күнге шейін технократиялылығымен
анықталады.
Дәстүрлі технология ең алдымен авторитарлық педагогиканың талаптарына
оқушының ішкі өмірімен өте нашар байланысты ілім болып табылады, ал ол
әртүрлі сауалдар мен мұқтаждықтардан тұрады, оңда тұлғаның өзіне тән
қабілеттерін көрсету үшін жағдайларымен творчестволық көріністері болмайды.
Окыту процесінің авторитарлығы іс-әрекетті регламентациялаудан көрінеді;
оқытуды атқару тертібінің ықтиярсыз ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz