Беріліс қорабы жайлы

Жоспар
Кіріспе

Кіріспе бөлім:
Беріліс қорабы.
Негізгі бөлім:
а) Төртсатылы беріліс қорабы.
ә) Көпсатылы беріліс қорабы.
б) Автоматтандырылған беріліс қорабы.
в) Гидромеханикалық беріліс.
Қорытынды:
Айқартопсалы беріліс.

Беріліс қорабыбұрылыс моментінің көлемі мен бағытына байланысты өзгертуге, автомобильдің инерциямен келе жатқанда немесе тұрған кезде қозғалтқыш пен трансмиссияны ұзақ уақыт ажыратып тұруға, және автомобильді артқа қарай жүргізгенде бағытты өзгертуге қолданады. Автомобильді пайдалану міндетіне байланысты, жетекші – дөңгелектерге тартылыс күші көбейеді немесе аздау болып келеді.
Тартылыс күшін жетекші дөңгелектерге қозғалтқыштың белгіленген жұмыстық режиміндегі қуатын, иіндібіліктің айналу жиілігі мен жетекші доңғалақтың арасындағы қатынасының өзгеруі, беріліс қорабы арқылы орындалады.
Жұмыстық тәсіліне қарай бріліс қорабы сатысыз (гидромеханикалы, фрикционды) сатылы (механикалы) болып бөлінеді.
Сатысыз беріліс қорабы автомобильдің жетекші дөңгелектеріне берілген тартылыс күш дипазонын автоматты түрде ауыстырады. Мұндай беріліс қорабтары күрделі конструкциялы болып, техникалық қызмет көрсету көп уақытты талап етеді.
Қазіргі кезде көп қолданысқа енгізілген гидромеханикалық беріліс қорабы жеңіл автомобильдер мен автобустарға орнатылған.
Гидромеханикалық беріліс қорабы гидродинамикалық сатысыз берілістерден (гидротрансформатордан) және тізбектеліп жалғанған механикалық сатылы беріліс қорабынан тұрады. Автомобильдерде сатылы, механикалы, беріліс қорабы ішінде тісті редукторы бар, бір- біріне бріліс саны әртүрлі тісті дөңгелектер жалғанып орнатылған.
Олар – тісті дөңгелек жұбын құрайды, дөңгелек жұбының кішісі – тістегеріш (шестерня), үлкені – тісті дөңгелекболып аталады.
Тісті берілістің беріліс саны деп – дөңгелектің тісінің санының, шестерняның тісінің санына қатынасын айтады немесе олардың айналу жиілігінің кері қатынасы.
Егерде, берілісте бірнеше тісті дөңгелек жұптары болса, онда барлық беріліс саны олардың барлығының беріліс санының қосындысына тең.
Механикалық беріліс қорабы екібілікті немесе үшбілікті паралел орналасқан біліктерден тұрады. Олар қиғаш, түзутісті беріліс дөңгелек жиынынан тұрады. Жекеленген берілістерге үйлестіргіштер орнатылған, тісті дөңгелектердің айналу жиілігі бірдей болғанша ілінісуге жол бермейді. Алдыға жүруге байланысты сатылы беріліс қорабы үш-, төрт-, бес-, көпсатылы , тісті дөңгелектің жүріс санына байланысты,екі-, үш-, төртжүрісті болады.

Пән: Автоматтандыру, Техника
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 14 бет
Таңдаулыға:

Жоспар:
Кіріспе бөлім:
Беріліс қорабы.
Негізгі бөлім:
а) Төртсатылы беріліс қорабы.
ә) Көпсатылы беріліс қорабы.
б) Автоматтандырылған беріліс қорабы.
в) Гидромеханикалық беріліс.
Қорытынды:
Айқартопсалы беріліс.

БЕРІЛІС ҚОРАБЫ.
Беріліс қорабыбұрылыс моментінің көлемі мен бағытына байланысты өзгертуге, автомобильдің инерциямен келе жатқанда немесе тұрған кезде қозғалтқыш пен трансмиссияны ұзақ уақыт ажыратып тұруға, және автомобильді артқа қарай жүргізгенде бағытты өзгертуге қолданады. Автомобильді пайдалану міндетіне байланысты, жетекші - дөңгелектерге тартылыс күші көбейеді немесе аздау болып келеді.
Тартылыс күшін жетекші дөңгелектерге қозғалтқыштың белгіленген жұмыстық режиміндегі қуатын, иіндібіліктің айналу жиілігі мен жетекші доңғалақтың арасындағы қатынасының өзгеруі, беріліс қорабы арқылы орындалады.
Жұмыстық тәсіліне қарай бріліс қорабы сатысыз (гидромеханикалы, фрикционды) сатылы (механикалы) болып бөлінеді.
Сатысыз беріліс қорабы автомобильдің жетекші дөңгелектеріне берілген тартылыс күш дипазонын автоматты түрде ауыстырады. Мұндай беріліс қорабтары күрделі конструкциялы болып, техникалық қызмет көрсету көп уақытты талап етеді.
Қазіргі кезде көп қолданысқа енгізілген гидромеханикалық беріліс қорабы жеңіл автомобильдер мен автобустарға орнатылған.
Гидромеханикалық беріліс қорабы гидродинамикалық сатысыз берілістерден (гидротрансформатордан) және тізбектеліп жалғанған механикалық сатылы беріліс қорабынан тұрады. Автомобильдерде сатылы, механикалы, беріліс қорабы ішінде тісті редукторы бар, бір- біріне бріліс саны әртүрлі тісті дөңгелектер жалғанып орнатылған.
Олар - тісті дөңгелек жұбын құрайды, дөңгелек жұбының кішісі - тістегеріш (шестерня), үлкені - тісті дөңгелекболып аталады.
Тісті берілістің беріліс саны деп - дөңгелектің тісінің санының, шестерняның тісінің санына қатынасын айтады немесе олардың айналу жиілігінің кері қатынасы.
Егерде, берілісте бірнеше тісті дөңгелек жұптары болса, онда барлық беріліс саны олардың барлығының беріліс санының қосындысына тең.
Механикалық беріліс қорабы екібілікті немесе үшбілікті паралел орналасқан біліктерден тұрады. Олар қиғаш, түзутісті беріліс дөңгелек жиынынан тұрады. Жекеленген берілістерге үйлестіргіштер орнатылған, тісті дөңгелектердің айналу жиілігі бірдей болғанша ілінісуге жол бермейді. Алдыға жүруге байланысты сатылы беріліс қорабы үш-, төрт-, бес-, көпсатылы , тісті дөңгелектің жүріс санына байланысты,екі-, үш-, төртжүрісті болады.
Көпсатылы беріліс қорабы беріліс сандарын сатыларға бөлу үшін, қосымша жалғастырылған редуктор - бөлгіш орнатылады. Мысалы, КамАЗ автомобиліндегі бессатылы беріліс қорабында бөлгішті пайдалану арқылы, он беріліс алдыға қарай жүрісті, екі артқа жүрісті болады. Жүріс санына байланысты, олардың қосылу берілістері бір- , екі- , үшжүрісті беріліс қорабтары болады.

ТӨРТСАТЫЛЫ БЕРІЛІС ҚОРАБЫ.
Төртсатылы төртжүрісті беріліс қорабы ГАЗ-33-14, ГАЗ-33-27, ГАЗ-66-11, автомобильдерінде көптеп пайдаланып келеді. Барлық автомобильдерде құрылысы бірдей, бірақ ГАЗ-66-11 автомобильінде спидометр жетегі үлестіргіш қорабына, ПАЗ-672 автобусында арақашықтағы жетекті қосу берілісінің механизмі орналасқан. ГАЗ-33-14 автомобильінің беріліс қорабы ГАЗ-33-27 автомобильінің беріліс қорабымен бірдей болғанымен, бірінші мен екінші берілістің берілу саны жоғары болады. Беріліс қорабы: картер 24, қақпақ 2, рычаг 1, қосу берілісінің механизмі,жетекші білік 21, жетектегі білік 10, синхронизатор 25, аралық білік 19, артқа жүру берілісінің тісті дөңгелек тобынан 15, ашалардан 6, 7, 28, тұрады.
Жетекші білік 21 тістегерішімен 23 екі ішпекке орнатылған, алдыңғы ішпек иіндібіліктің фланцсының ұясына, соңғысы - картердің алдыңғы керегесіне орнатылған. Артқы ішпек ось тік жылжымауы үшін, оны сырқы ойығына
орнатқан тірек сақинамен бекітіп және беріліс қорабын ілінісумен орталықтандыру үшін қақпаққа 22 ұштық орнатады.
Жетектегі білік 10 алдыңғы ұшымен жетекші біліктің 21 ойығына орнатылған аунақшалы ішпекте, артқы шеті картер 24 қақпағының 8 ішіне орнатылған шарикті ішпекте ұстатылған. Жетктегі біліктің шлицте бірінші беріліс пен артқы берілістің дөңгелегі орнатылған. Тісті дөңгелек пен үшінші берілістің шестернясы бронзалы втулкада бос орналасқан.
Екінші берілістің дөңгелегінің 4 күпшегінде тісті тәжі бар, ал үшінші берілістің тістегеріш 3 үйлестіргішке 25 қосылар шеті конусты болады.
Аралық білік 19 тісті дөңгелектермен біртұтас болып жасалған, аунақшалы және шарикті ішпектерде айналып тұрады. Осьтің бойлық жүрісін болдырмау үшін, артқы шарикті ішпектің қақпағымен 12 және тірек сақинасымен ұстатылған. Тісті дөңгелек 18, 17 пен шестерня 16, жетектегі мен жетекші біліктердің шестерняларымен 23, 3 және тісті дөңгелек 4 ажырамайтын іліністе болады. Түзу тісті тістегеріш 11 бірінші берілістің тісті дөңгелегімен 5 немесе артқа жүру берілісінің тісті дөңгелектер тобына қосылып, картердің артқы керегесінің және ішкі ойығының қуысына престеліп орнатылған осьте айналады.
Берілісті қосу механизмі тісті дөңгелектің толық қосылуына, қосылу мен ажыратылу орындарында орнықты бекітуге фиксатор қолданылып, бір мезгілде екі беріліске қосылуын болдырмайды. Берілісті қосу механизмі: рычаг 1, үш сырғыма 26 мен ашалар 28, 6, 7, үйлестіргіш муфтасы, бірінші берілістің дөңгелегі, артқа жүру берілісінің тісті дөңгелек тобы, үш фиксатор 27 мен штифтан 29 тұрады. Жүргізуші берілісті қосу механизмінің рычагымен 1 белгілі орындары арқылы берілісті қосады. Бір мезетте екі беріліске қосылмауы үшін сырғыма мен штифт 29 арасына екі плужерден 31 тұратын құлып орнатылған.
Автомобильдің алдыға жүрісінде, артқа жүру берілісне қосылуын болдырмау үшін, жылжыманың алмастыру қалпақшасына орналастырылған штифт пен серіппеден тұратын сақтандырғышы 30 бар. Артқа жүру берілісін қосу үшін рычагқа қосымша күш түсіріп қосу керек.
Үйлестіргіштердің инерциялық түрі - қосылатын тісті дөңгелектің айналу жиілігін теңестіріп, олардың тозуын азайтады, соққылы және дыбысты қосылуын болдырмайды. Үйлестіргіштер автомобильдерді пайдалану барысында көп қолданылатын берілістерге орнатылады.
ЗИЛ, МАЗ, КамАЗ, автомобильдерінде үйлестіргіштерді екінші мен үшінші, төртінші мен бесінші берілістерде орнатылған, жеңіл автомобильдерде барлық алдыңғы жүрістік берілістерге орнатылған.
Үйлестіргіштің құрылысы: күпшек 3, муфта 4, екі тосқауылшы сақина 1, үш сухарик 2, екі серіппе сақинадан 5 тұрады. Күпшек 3 жетекші біліктің 7 шлицасына орнатылып гайкамен бекітіледі, оның сыртына тісті кертігімен сухарикке 2 ойық істелген. Муфтаның 4 ішкі жағындағы тісті кертігі күпшектің тісті кетігіне киіледі. Муфтаның 4 ортаңғы белгісінде сухариктермен 2 ұсталып, серіппелі сақиналармен 5 қыстырылады. Тосқауылшы сақинаның 1 шетінде үшпазалы ойыққа сухарик 2 ұштары кигізіледі. Пазаның ені сухарик енінен 4 мм үлкен, бұл саңылау мен қиғаш муфта тістері, блоктау сақинасы мен қосылу тісті дөңгелегі берілісті қосуды жеңілдетеді.
ТӨРТ САТЫЛЫ БЕРІЛІС ҚОРАБЫНЫҢ ЖҰМЫС ІСТЕУІ.
Үйлестіргіштің 15 муфтасының 20 тісті дөңгелегі 5 мен артқы жүрістің тісті дөңгелектерінің орындарын жылжытып ауыстыру арқылы, әртүрлі беріліс санындағы бес беріліске қосуға болады, төрт беріліс алдыға, бір беріліс кері қарай автомобильді жүгізуге арналған. Беріліс саны: бірінші берілісте - 6,55, екінші - 3,09, үшінші - 1,71, төртінші - 2,0, артқа жүріс берілісінде- 7,77 болады.
Берілісті ауыстыру рычагын 1, жылжымадағы пазаның 26 орындарында ашамен тісті дөңгелектерді қозғалту арқылы жүргізіледі.
Бірінші беріліске қосу кезінде, ашамен 6 тісті дөңгелекті жетекші біліктің шлицасымен жылжыту арқылы аралық біліктің тісті шестернясымен 5 бірігіп, айналады. Бұрылу моменті тістегеріш 23 пен дөңгелектің 18 тұрақты қосылу арқылы аралық білікке беріліп, бірінші берілістің тістегеріш 11 мен тісті дөңгелегі 5 арқылы жетекші білікке беріледі.
Екінші берілісті қосу кезінде, тісті дөңгелек жетекші біліктің шлицасымен жылжуы арқылы екінші берілістің тісті дөңгелек 5 тәжісінің сыртына ілінісіп, дөңгелек 4 жетекші білікке қатты жалғанып, оған тістегеріш 16 арқылы бұрылу моменті беріледі.
Үшінші берілісті қосу кезінде, синхронизатор 25 муфтасын 20 үшінші берілістің шестернясының 3 тісті тәжісімен ілінісуіне дейін жылжытады. Бұрылу моменті тістегеріш 23 пен тісті дөңгелек 18, 17, тістегеріш 3 пен үйлестіргіш 25 арқылы жетекші білікке беріледі.
Төртінші берілісті қосу кезінде, үйлестіргіштің муфтасын 20 жетекші біліктің тістегерішінің 23 тісті тәжісімен ілініске дейін жылжытады. Жетекші білік пен жетектегі білік үйлестіргіш арқылы тұрақты іліністе болып, бұрылу моменті жетекші біліктен жетектегі білікке беріледі.
Автомобильді кері қарай жүру берілісіне қосу кезінде, артқа жүру берілісінің тісті дөңгелектер тобын жылжыту керек. Бұл кезде тісті дөңгелек 13 аралық біліктің тістегерішпен 11, ал тістітегеріш 14 жетекші біліктің тісті дөңгелегімен 5 ілініседі. Бұрылу моменті тістітегеріш 23 мен тісті дөңгелек 18 арқылы аралық білікке беріліп, сонан соң тістітегеріш 11 арқылы артқа жүру берілісінің тісті дөңгелектер 13 тобының тісті дөңгелегіне, одан кейін тістітегеріш 14 арқылы жетекші біліктің тісті дөңгелегіне беріледі. Қосымша ілініске қосылған артқа жүру берілісінің тісті дөңгелектер тобының дөңгелектері арқылы жетекші білік пен жетектегі білік қарама- қарсы айналып, автомобиль кейін қарай қозғалады.
КӨПСАТЫЛЫ БЕРІЛІС ҚОРАБЫ.
КамАЗ-5511, -4540, ЗИЛ -4331 тіркемелер тіркейтін автомобильдерде сегіз - он сатылы беріліс қорабы қолданылады. Мұндай беріліс қорабы екі негізгі бөліктен - төрт - бессатылы беріліс қорабы мен тісті редуктордан - беріліс бөлгішінен тұрады.
КамАЗ- 5511 автомобильінде механикалы онсатылы беріліс қорабынан, үшбілікті бессатылы беріліс қорабы мен екібілікті беріліс бөлгішінен тұрады. Мұндай беріліс қорабы, автопоезд құрамында жұмыс істейтін барлық КамАЗ автомобильдерінде қолданады. Тіркемесіз жұмыс істейтін автомобильдерде бессатылы беріліс қорабы орнатылады.
Бессатылы беріліс қорабы: картерден, жетекші және жетектегі біліктен, тісті дөңгелекті аралық білікте, беріліс қорабын қосу механизмінен тұрады.
Жетекші білік тістегерішімен біртұтас болып, екі ішпекке орнатылады. Алдыңғы аунақшалы ішпек бөлгіштің жетекші білігінің ұясына, артқы шарикті ішпек - беріліс қорабының картерінің алдыңғы керегесіне орнатылған.
Жетекші біліктің тістегеріші аралық біліктің тісті дөңгелегімен тұрақты іліністе болады. Тістегеріштің конусты сырты мен ішкі жағынан тісті тәжісі бар, оған төртінші мен бесінші берілістердің үйлестіргіштері жалғанады.
Жетектегі біліктің алдыңғы шеті жетекші біліктің ұясына орнатылған аунақшалы ішпекте, артқы шеті бріліс қорабының картерінің артқы керегесіне қақпақпен орнатылып, оның ішіне спидометр жетегі бекітіледі. Біліктің алдыңғы бөлігінде шлиц ойылып жасалған, оған үйлестіргіш муфтасы орнатылады. Біліктің тірек мойнына аунақшалы ішпектер мен втулка арқылы төртінші, үшінші, екінші берілістердің тістегеріші мен тісті дөңгелектері орналасқан. Тісті дөңгелектердің арасына біліктің шлицасына екінші мен үшінші берілістің үйлестіргіші орнатылған.
Аралық білік алдыңғы шетімен ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.