Қазақстанда кәсіпкерлікті басқару және шағын бизнестің дамуы
1 Қазақстанда кәсіпкерліктің дамуы
2 Қазақстандағы кәсіпкерлікті дамытуды мемлекеттік басқару
3 Бәсекелестікті дамыту
2 Қазақстандағы кәсіпкерлікті дамытуды мемлекеттік басқару
3 Бәсекелестікті дамыту
Халықтың қалыпты тіршілігін қамтамасыз ету деңгейіне жету және тұрақты экономикалық дамудың стратегиялық маңызды факторларының бірі Қазақстанның экономикалық кеңістігінде, барлық өндіріс орталары мен салаларында, әрбір кәсіпорын мен олардың бірлестіктерінде, өркениетті қазіргі заманғы кәсіпкерлікті қалыптасыру болып табылады.
Әлемдік шаруашылық пен әлемдік нарыққа тең тең әріптес ретінде кіру үшін елімізде ұдайы өндірістің кәсіпкерлік түрін қалыптастыру керек. Бірақ ұдайы өндірістің кәсіпкерлік түрін құру процесінің өзін әлем шаруашылығынан бөлек алып қарауға болмайды. Өйткені өндіргіш күштердің қазіргі деңгейі соншалықты, яғни барлық өндіріс салалары мен орталарында бәсекеге қабілетті болу мүмкін емес. Қазіргі уақытта Қазақстанда бар, өндірістің негізгі және дамыған факторларымен қамтамасыз ету артықшылығын пайдалана отырып, әлемдік нарықта өз орнын тиянақты түрде таңдау керек.
Қазақстан негізгі факторларға ие – табиғи ресурстар, бірақ бұл әлемдік нарықта бәсекеге қабілеттілік үшін жеткіліксіз. Ұлттық өндіріс шығындары әлемдік шығындардан төмен болу үшін табиғатты үнемді пайдалану қажет. Бұл кәсіпкерлердің ерекше өндіруші күшінің болуын және оның сол қызметте іске асырылуын талап етеді.
Кәсіпкерлік шынайы стратегиялық ресурс, яғни терең экономикалық дағдарыстан тұрақты экономикалық даму жолына шығуы мен әлемдік шаруашылыққа әлемдік нарықтық қатынастардың тең субъектісі ретінде кіруінің негізгі факторларының бірі болып табылады. Кәсіпкерліктің экономикалық мәнін және мазмұнын дұрыс түсіну қажет.
Экономикалық жағынан дамыған Батыс елдері ең алдымен өндіріс ортасындағы кәсіпкерлікті дамыту жолы бойынша келе жатса, Қазақстандық «кәсіпкерлер» ең алдымен делдалдық орта, сауда, банк ісімен және т.б. айналысады. Өндіріс ортасына дейін олардың капиталдары жетпейді, өндіріс ортасында олардың қабілеттері, білімі, біліктілігі және т.б. жүзеге асырылмайды. Осындай кәсіпкерліктің қалыптасу жолы – бұл оның, қалыптасудың бастапқы жолында тұрып қалуы. Бұл жағдайда кәсіпкерлік экономиканы дамыту факторы болмайды, яғни табиғи, еңбек, интеллектуалдық және басқа да ел ресурстарының ысырапқорлығына әкеледі.
Экономикалық даму үшін тиісті қабілеттерге, білімге, кәсіпқойлыққа, тиісті тәжірибеге ие кәсіпкерлер шоғыры болуы қажет.
Әрине, бұл жағдайда өміршеңдікке қол жеткізу үшін, өзінің нақты кірістерін жасыруды, алып-сатарлық қызметте табысты болуды үйренуге, қылмыстық, парақорлық, қайта бөлу және басқа атмосфераларға бейімделуге тура келеді. Бірақ мұндай «ғылым» тұрақты, жоғары кәсіпкерлік табыс алуға қабілетті, нағыз кәсіпкерлерді қалыптастыруға, ал кәсіпкерлік құрылымдардың өңірлік, ұлттық және әлемдік нарықтарда бәсекеге қабілеттілігі тұрақты болуға мүмкіндік бермейді. Осы кәсіпкерлік табыстың өзі экономика дамуының маңызды ішкі көзі болып табылады, және осының салдарынан нағыз кәсіпкерлер ұлттық экономика дамуының стратегиялық факторына айналатын сол өндіргіш күштер болып табылады.
Әлемдік шаруашылық пен әлемдік нарыққа тең тең әріптес ретінде кіру үшін елімізде ұдайы өндірістің кәсіпкерлік түрін қалыптастыру керек. Бірақ ұдайы өндірістің кәсіпкерлік түрін құру процесінің өзін әлем шаруашылығынан бөлек алып қарауға болмайды. Өйткені өндіргіш күштердің қазіргі деңгейі соншалықты, яғни барлық өндіріс салалары мен орталарында бәсекеге қабілетті болу мүмкін емес. Қазіргі уақытта Қазақстанда бар, өндірістің негізгі және дамыған факторларымен қамтамасыз ету артықшылығын пайдалана отырып, әлемдік нарықта өз орнын тиянақты түрде таңдау керек.
Қазақстан негізгі факторларға ие – табиғи ресурстар, бірақ бұл әлемдік нарықта бәсекеге қабілеттілік үшін жеткіліксіз. Ұлттық өндіріс шығындары әлемдік шығындардан төмен болу үшін табиғатты үнемді пайдалану қажет. Бұл кәсіпкерлердің ерекше өндіруші күшінің болуын және оның сол қызметте іске асырылуын талап етеді.
Кәсіпкерлік шынайы стратегиялық ресурс, яғни терең экономикалық дағдарыстан тұрақты экономикалық даму жолына шығуы мен әлемдік шаруашылыққа әлемдік нарықтық қатынастардың тең субъектісі ретінде кіруінің негізгі факторларының бірі болып табылады. Кәсіпкерліктің экономикалық мәнін және мазмұнын дұрыс түсіну қажет.
Экономикалық жағынан дамыған Батыс елдері ең алдымен өндіріс ортасындағы кәсіпкерлікті дамыту жолы бойынша келе жатса, Қазақстандық «кәсіпкерлер» ең алдымен делдалдық орта, сауда, банк ісімен және т.б. айналысады. Өндіріс ортасына дейін олардың капиталдары жетпейді, өндіріс ортасында олардың қабілеттері, білімі, біліктілігі және т.б. жүзеге асырылмайды. Осындай кәсіпкерліктің қалыптасу жолы – бұл оның, қалыптасудың бастапқы жолында тұрып қалуы. Бұл жағдайда кәсіпкерлік экономиканы дамыту факторы болмайды, яғни табиғи, еңбек, интеллектуалдық және басқа да ел ресурстарының ысырапқорлығына әкеледі.
Экономикалық даму үшін тиісті қабілеттерге, білімге, кәсіпқойлыққа, тиісті тәжірибеге ие кәсіпкерлер шоғыры болуы қажет.
Әрине, бұл жағдайда өміршеңдікке қол жеткізу үшін, өзінің нақты кірістерін жасыруды, алып-сатарлық қызметте табысты болуды үйренуге, қылмыстық, парақорлық, қайта бөлу және басқа атмосфераларға бейімделуге тура келеді. Бірақ мұндай «ғылым» тұрақты, жоғары кәсіпкерлік табыс алуға қабілетті, нағыз кәсіпкерлерді қалыптастыруға, ал кәсіпкерлік құрылымдардың өңірлік, ұлттық және әлемдік нарықтарда бәсекеге қабілеттілігі тұрақты болуға мүмкіндік бермейді. Осы кәсіпкерлік табыстың өзі экономика дамуының маңызды ішкі көзі болып табылады, және осының салдарынан нағыз кәсіпкерлер ұлттық экономика дамуының стратегиялық факторына айналатын сол өндіргіш күштер болып табылады.
ҚАЗАҚСТАНДА КӘСІПКЕРЛІКТІ БАСҚАРУ ЖӘНЕ ШАҒЫН БИЗНЕСТІҢ ДАМУЫ
Қазақстанда кәсіпкерліктің дамуы
Халықтың қалыпты тіршілігін қамтамасыз ету деңгейіне жету және тұрақты экономикалық дамудың стратегиялық маңызды факторларының бірі Қазақстанның экономикалық кеңістігінде, барлық өндіріс орталары мен салаларында, әрбір кәсіпорын мен олардың бірлестіктерінде, өркениетті қазіргі заманғы кәсіпкерлікті қалыптасыру болып табылады.
Әлемдік шаруашылық пен әлемдік нарыққа тең тең әріптес ретінде кіру үшін елімізде ұдайы өндірістің кәсіпкерлік түрін қалыптастыру керек. Бірақ ұдайы өндірістің кәсіпкерлік түрін құру процесінің өзін әлем шаруашылығынан бөлек алып қарауға болмайды. Өйткені өндіргіш күштердің қазіргі деңгейі соншалықты, яғни барлық өндіріс салалары мен орталарында бәсекеге қабілетті болу мүмкін емес. Қазіргі уақытта Қазақстанда бар, өндірістің негізгі және дамыған факторларымен қамтамасыз ету артықшылығын пайдалана отырып, әлемдік нарықта өз орнын тиянақты түрде таңдау керек.
Қазақстан негізгі факторларға ие - табиғи ресурстар, бірақ бұл әлемдік нарықта бәсекеге қабілеттілік үшін жеткіліксіз. Ұлттық өндіріс шығындары әлемдік шығындардан төмен болу үшін табиғатты үнемді пайдалану қажет. Бұл кәсіпкерлердің ерекше өндіруші күшінің болуын және оның сол қызметте іске асырылуын талап етеді.
Кәсіпкерлік шынайы стратегиялық ресурс, яғни терең экономикалық дағдарыстан тұрақты экономикалық даму жолына шығуы мен әлемдік шаруашылыққа әлемдік нарықтық қатынастардың тең субъектісі ретінде кіруінің негізгі факторларының бірі болып табылады. Кәсіпкерліктің экономикалық мәнін және мазмұнын дұрыс түсіну қажет.
Экономикалық жағынан дамыған Батыс елдері ең алдымен өндіріс ортасындағы кәсіпкерлікті дамыту жолы бойынша келе жатса, Қазақстандық кәсіпкерлер ең алдымен делдалдық орта, сауда, банк ісімен және т.б. айналысады. Өндіріс ортасына дейін олардың капиталдары жетпейді, өндіріс ортасында олардың қабілеттері, білімі, біліктілігі және т.б. жүзеге асырылмайды. Осындай кәсіпкерліктің қалыптасу жолы - бұл оның, қалыптасудың бастапқы жолында тұрып қалуы. Бұл жағдайда кәсіпкерлік экономиканы дамыту факторы болмайды, яғни табиғи, еңбек, интеллектуалдық және басқа да ел ресурстарының ысырапқорлығына әкеледі.
Экономикалық даму үшін тиісті қабілеттерге, білімге, кәсіпқойлыққа, тиісті тәжірибеге ие кәсіпкерлер шоғыры болуы қажет.
Әрине, бұл жағдайда өміршеңдікке қол жеткізу үшін, өзінің нақты кірістерін жасыруды, алып-сатарлық қызметте табысты болуды үйренуге, қылмыстық, парақорлық, қайта бөлу және басқа атмосфераларға бейімделуге тура келеді. Бірақ мұндай ғылым тұрақты, жоғары кәсіпкерлік табыс алуға қабілетті, нағыз кәсіпкерлерді қалыптастыруға, ал кәсіпкерлік құрылымдардың өңірлік, ұлттық және әлемдік нарықтарда бәсекеге қабілеттілігі тұрақты болуға мүмкіндік бермейді. Осы кәсіпкерлік табыстың өзі экономика дамуының маңызды ішкі көзі болып табылады, және осының салдарынан нағыз кәсіпкерлер ұлттық экономика дамуының стратегиялық факторына айналатын сол өндіргіш күштер болып табылады.
Қазақстан Республикасының 27.12.1994 жылғы Азаматтық кодексі кәсіпкерліктің келесі анықтамасын береді:
Кәсіпкерлік - бұл, тауарлаға (жұмыстар, қызмет көрсетулер) суранысты қанағаттандыру арқылы таза табыс табуға бағытталған, жеке меншікке (жеке кәсіпкерлік) немесе мемлекеттік кәсіпорынды (мемлекеттік кәсіпкерлік) шаруашылық жүргізу құқығына негізделген, меншік түрлеріне қарамастан, азаматтар мен заңды тұлғалардың бастамашыл қызметі. Кәсіпкерлік қызмет кәсіпкер атынан, тәуекел үшін және мүліктік жауапкершілік арқылы жүзеге асырылады.
Әр түрлі дереккөздермен ұсынылған кәсіпкерлік ұғымының басқа да тұжырымдамаларын қарастырайық.
Кәсіпкерлік - бұл, табыс әкелетін, кез келген дербес іс.
Кәсіпкерлік - бұл, тәуелсіз бастамаға, жауапкершілік пен инновациялық кәсіпкерлік идеяға негізделген, экономикалық белсенділіктің ерекше түрі (бұнымен біз пайда табуға бағытталған, мақсатты қызмет түрін түсінеміз).
Кәсіпкерлер - бұл, коммерциялық мүмкіндіктерді көре алатын, қажетті капитал алуға қабілетті, тиісті операцияны жүзеге асыра алатын және жетістік пен сәтсіздік үшін жауапкершілікті өз мойнына ала тұра, тәуекелге баруға дайын, іскерлік әлемдегі адамдар.
Кәсіпкерлік белсенділіктің негізгі субъектілері болып табылатындар: кәсіпкер, тұтынушы, мемлекет (әр түрлі жағдайларда жәрдемдесуші немесе қарсы жақ ретінде болатын), жалдамалы қызметкер (әрине, егер кәсіпкер жеке жұмыс істемесе; кәсіпкерлік идеяны жүзеге асырудың тиімділігі мен сапасы осы адамға тәуелді), бизнес серіктестер (егер өндіріс қоғамдық байланыстардан оқшауланған сипатқа ие болмаса).
Қазіргі жағдайда, келесі шарттарды ұстанатын кәсіпкерлер ғана (кәсіпкерліктің кез келген түрінде) жетістікке жете алады:
назарын өз қызметінің басты бағыттарында ұстай алатын және ұйымда негізгі құндылықтарға сүйене алатын;
уақытты, жылдам жаңалық ағындарын, идеяларды тиімді пайдаланатын, басқалардан артта қалмас үшін тәжірибелерді жылдам өткізетін;
ұйымдастыру мен жұмыс тәртібінің икемді түрлерін, ресурстар мен қызметкерлер күшінің түрлі үйлесімдерін пайдалану;
еңбек процесінде психологиялық жайлылықты қамтамасыз ету, яғни, еңбек, оның барлық қатысушыларына қанағаттанушылық әкелуі керек.
Бұның толықтай ҚР-дағы кәсіпкерлікке қатысы бар.
Кәсіпкерлік негіздерін айқындайтын, ҚР алғашқы заңы 1991 жылдың қаңтарында қабылданды - Қазақ КСР-дегі шаруашылық қызметтің еркіндігі және кәсіпкерлікті дамыту жайлы. Ол, азаматтар мен заңды тұлғалардың меншік құқығын жүзеге асыру кезіндегі кәсіпкерлік қызмет еркіндігін қамтамасыз ететін негізгі құқықтық, экономикалық, әлеуметтік жағдайлар мен кепілдіктерді айқындады. Бұл заң келесіні айқындады: Қазақстандағы кәсіпкерлік - бұл, қолданыстаға заңнаманың шегіндегі, бастамалық, берілген қызметтің барлық қатысушылары үшін өзара тиімді нәтижелер мен табыс алу мақсатында өзіне меншікті, қарыздық және басқа да мүлік пен қаражат есебінен жүргізілетін шаруашылық немесе өзге қызмет түрі.
1997 жылдың маусым айында ел Парламентімен қабылданған Шағын кәсіпкерлікті мемлекеттік қолдау туралы заңы Қазақстан Республикасының экономикалық даму жолындағы маңызды қадамы болып табылады. Онда осы саладағы қызметтің негізгі бағыттары айқындалды және шағын кәсіпкерлікті өнеркәсіптік даму факторларының бірі ретінде жандардыратын мемлекеттік және өңірлік бағдарламаларды әзірлеу үшін құқықтық алғышарттар жасалған.
1999 жылдың жаз қарсаңында Қазақстан Республикасының Президентімен қаулы қабылданды Азаматтар мен заңды тұлғалардың кәсіпкерлік қызмет еркіндігі бойынша құқықтарын қорғау жөнінде қосымша шаралар туралы.
Кәсіпкерлік келесі кепілдіктерге ие болды:
кәсіпкерлердің шаруашылық қызметтеріне мемлекеттік органдардағы лауазымды тұлғалардың негізсіз араласуына жол берілмейді;
кәсіпкерлердің қаржы-шаруашылық қызметін тексеруді мемлекеттік уәкілетті органдар жылына бір реттен жиі жүргізбейді, егер Қазақстан Республикасы заңнамасында басқаша жағдайлар қарастырылмаса.
Қазақстан Республикасында кәсіпкерлік құрылымдар құрылған болатын: кәсіпкерлер Конгресі, өнеркәсіп иелері мен кәсіпкерлер Одағы, шағын кәсіпорындар Одағы, тамақ және өңдеуші өнеркәсіп тауар өндірушілерінің Одағы, Қазақстан Републикасының жұмыс берушілер конфедерациясы, Қазақстан Республикасының жер қойнауын пайдаланушылары үшін қызметер мен жабдықтарын өндірушілер қауымдастығы, алкаголь өнімін адал өндірушілер мен сатушылардың қауымдастығы, мінсіз бизнес кәсіпорындарының қауымдастығы, кәсіпкерлердің тәуелсіз қауымдастығы, Қазақстандық кеден брокерлері қауымдастығы, фармацевтикалық қызметті қолдау мен дамыту қауымдастығы, фармацевтикалық медициналық өнімдерді өндірушілердің Медфарм Казахстан қауымдастығы, жиһаз және ағаш өңдеу өнеркәсібі қауымдастығы, Қазақстандық қонақ үйлер мен мейрамханалар қауымдастығы, Қазақстанның туристік қауымдастығы, Қазақстан франчайзинг қауымдастығы, Республикалық қайталама металлургия салалық қауымдастығы, Қазақстандық кеңсе кәсіпорындарының қауымдастығы, Қазақстандық базарлар мер кәсіпкерлер қауымдастығы.
Қазақстан экономикасының Қайта құру және реформа кезеңінде өзгеруі жағдайында шағын бизнестің жаңа өңірлік және жергілікті экономиканы құруда белгілі бір дәрежеде өте маңызды жүйе құрушы рөл атқарғанын мойындау қажет: іс жүзінде қалыптасқан шағын бизнестің аумақтық мамандану бағыты оған үлкен экономиканы толықтыруға және облыстар, қалалар мен ауылдық шаруашылықтардың біршама жинақы, кешенді құрылымын қалыптастыруға мүмкіндік берді.
Шағын кәсіпорындар және тұтастай алған шағын бизнес аймақтық және жергілікті қажеттіліктерден туындаған экономикалық қызметтерге барынша бағытталған. Олар, советтік кезеңде ірі индустрияның экономикалық және әлеуметтік көлеңкесінде болған, қызметтер мен тауарлардың өндірісінде өздерін анағұрлым сенімді сезінеді. Қазақстан өңірлерінде шағын бизнестің 80%-дан астамы ішкі өңірлік нарықтарға бағытталған (ал сауда мен құрылыста 90%-дан астамы жергілікті, яғни қалалық және аудандық нарыққа); тіпті өнеркәсіпке қатысты ішкі өңірлік бағыт 70%-дан астамын құрайды.
Өңірлер бойынша қарастырса белсенді кәсіпорындардың ең көп саны Алматы қаласына тиесілі (29,3%), Астана қаласына (8,3%), сондай-ақ Шығыс Қазақстан облысына (8,2%), Оңтүстік Қазақстан облысына (7,4%) және Алматы облысына (6,6%). Басқа өңірлерге тиесілі: Ақмола облысы - 8 орын (5,0%) және Батыс Қазақстан облысы - 12-14 орындар (2,7%).
ҚР-да шағын кәсіпорындар жұмыс істеп және дамуы үшін қажетті ұйымдастырушылық, экономикалық және құқықтық жағдайларды қамтамасыз ету қадамдары жасалған.
Шағын кәсіпорындардың халық шаруашылығының барлық салаларында кез келген меншік түрі негізінде құрылуы мүмкін екені анықталды; өнеркәсіп пен құрылыста жұмыс істеушілер саны 200 адамға дейін; ғылым мен ғылыми қызмет көрсетуде жұмыс істеушілер саны 100 адамға дейін; өндірістік ортаның басқа салаларында жұмыс істеушілер саны 25 адамға дейін; жекелеп сататын саудада жұмыс істеушілер саны 15 адамға дейін.
Шағын кәсіпорындар құрылады:
еңбек шаруашылығын бірге жүргізетін азаматтар, олардың отбасы мүшелері және басқа тұлғалармен;
мемлекеттік, ұжымдық, бірлескен кәсіпорындармен, шаруашылық қауымдастықтармен;
мемлекеттік мүлікті басқаруға уәкілетті мемлекеттік органдармен.
Шағын кәсіпорын мемлекеттік тіркеуден өткен күннен бастап заңды тұлға құқығына ие болады. Ол өзінің шаруашылық қызметін жүргізуде, шығарылатын өнімге иелік етуде дербестікке, пайдаға міндетті төлемдерді төлегеннен кейін ие болады.
Қазақстандағы кәсіпкерлікті дамытуды мемлекеттік басқару
Шын мәнінде, кәсіпкерлік нарықтық экономиканың негізін құрайды. Әлеуметтік бағыттағы нарықтық экономиканы қалыптастыру келесі басты мәселені шешеді - түпкі нәтижелерді қажеттіліктерді қанағаттандыруға бағыттау есебінен, адамдардың өмірін жақсарту. Бұл мәселені шешу экономикалық қатынастың кәсіпкерлік түрін құру арқылы мүмкін. Бұл батыл бастаманы, толық дербестікті және жауапкершілікті, оған қоса, қажеттіліктерді іздеу мен нарық жағдаятын, бәсекелік күрес тактикасын өндіру мен инвестициялау мәселелерін көздейді.
Кәсіпкерлікті дамыту кез келген, әлемдік, мемлекеттік, өңірлік деңгейде басқару объектісі болып табылады.
Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексіне сәйкес мемлекет кәсіпкерлік қызмет еркіндігіне кепілдік береді және оны қолдау мен қорғауды қамтамасыз етеді.
Қазақстанда шағын кәсіпкерлікті мемлекеттік қолдау республикалық заңнамаға негізделеді. Өңірлерге өз құзыреті шеңберінде жалпы нұсқауларды нақтылауға аздаған мүмкіндіктер беріледі де, оларды шағын кәсіпкерлік жұмыс жасай алатын жағдайға бейімдейді. Қазіргі уақытта өңірлер шағын бизнесті дамытудың өңірлік бағдарламаларын жасауға, қабылдауға және оны қолдау үшін арнайы қорлар құруға, олар үшін қосымша қаржыландыру көздерін қарастыруға және анықтауға құқылы. Сондай-ақ, өңірлік биліктер, ШК-ті (шағын кәсіпкерлік) мемлекеттік тапсырыстарға қатысуға тарта алады. Алайда, аталған өкілеттіліктер жеткіліксіз, сондықтан өңірлік және жергілікті билік орындарына алдағы уақытта ШК қызметінің барлық тараптарын реттеу үшін үлкен еркіндік берілуі керек. Осылайша өңірлерге, республикалық деңгейде белгіленген басымдықтарына қосымша, шағын кәсіпкерлікті дамытуда өзінің салалық басымдықтарын анықтауға рұқсат беру қажет. Әсіресе, кәсіпкерлікті шағын секторда ынталандырудың маңызды құралдарының бірі болып келетін кейбір салықтардың мөлшерлемелерін реттеуді өңірлердің қолына беру қажет. Мысал ретінде Ресей тәжірибесін келтіруге болады. Онда федералдық заңнамаға сәйкес өңірлер өңірлік және жергілікті бюджет есебіне аударылатын салыққа өздерінің жеке мөлшерлемесін қоюға, жүктелмелі кіріске қойылатын бірыңғай салық мөлшерін өз бетімен реттеуге, сондай- ақ шағын кәсіпкерлікті, инвестициялық және лизингктік компанияларды, кредиттік және сақтандыру ұйымдарын және шағын кәсіпкерлік субъектілеріне қызмет көрсету мақсатында құрылған басқа да ұйымдарды қолдау қорларына салық салу бойынша жеңілдіктерді орнатуға құқылы.
Осыған байланысты орталық органдардың кебір функцияларын жергілікті атқарушы органдарға беруге байланысты, соның ішінде шағын кәсіпкерлікті тікелей қолдау бойынша ҚР-дағы мемлекеттік басқару жүйесі жетіле түседі.
Қазіргі уақытта, Қазақстанда шағын кәсіпкерліктің дамуын реттейтін, заңнамалық-нормативтік база 100-ден астам құжаттарды қамтиды, өзінің мазмұны мен бағыты бойынша төменде корсетілген бес топтарға жатқызылуы мүмкін:
ресми сипаттағы құжаттар (заңдар, жарлықтар, қаулылар, тұжырымдамалар, бағдарламалар, келісімдер және т.б.)
шағын кәсіпкерліктің дамуын институционалдық қамтамасыз ету бойынша құжаттар - аталған саланың реттеу бөлігінде, сондай-ақ инфрақұрылымды дамыту мәселелері бойынша мемлекеттік басқару органдарының функцияларын анықтайды:
салық заңнамасы;
шағын кәсіпкерлікті өңірлерде, қызмет салаларында және экономика салаларында дамыту бойынша құжаттар;
халықаралық шарттар мен келісімдер.
Атап өтілген құжаттар тізіміндегі негізгі жалпы мемлекеттік акті болып ҚР-ның Шағын кәсіпкерлікті мемлекеттік қолдау туралы заңы табылады.
Осы салада мемлекеттік саясатты іске асырудың негізгі құралы болып табылатын, шағын кәсіпкерлікті қолдау жөніндегі мемлекеттік бағдарламалрға қатысты келесіні айтуға болады. Олар сабақтастық принципін негізге ала отырып, алдыңғы кәсіпкерлікті қолдау және дамыту туралы мемлекеттік бағдарламаларына қатысты құрылады. Қазақстанның егемендік жылдарында барлығы 5 мемлекеттік бағдарламалар қабылданып, жүзеге асырылды. Олар 1992-1994, 1995-1996, 1999-2000, 2001-2002 және 2004-2006 жылдарға арналған.
Мемлекет шағын кәсіпкерлікті қолдауды келесі бағыттар бойынша жүзеге асырады:
шағын кәсіпкерлік субъектілерінің мемлекеттік қаржылық, статистикалық, материалды-техникалық және ақпараттық ресурстарды, сондай-ақ ғылыми-техникалық әзірлемелер мен технологияларды қолдануына жеңілдік шарттарын құру;
шағын кәсіпкерлік субъектілерін мемлекеттік тіркеудің қысқартылған тәртібін орнату, олардың қызметін лицензиялау, олардың өнімдерін сертификаттау;
шағын кәсіпкерлік субъектілері үшін салық салудың жеңілдетілген түрін, кедендік баждарды төлеуді қамтитын қолайлы жағдайдың құқықтық режимін жою;
шағын кәсіпкерлікті қолдау мен дамыту үшін шетелдік инвестицияларды қоса алғанда, инвестицияларды тарту мен пайдалану жүйесін құру;
қаржы көздерін анықтай отырып, шағын кәсіпкерлік субъектілеріне кредит берудің арнайы бағдарламаларын қабылдау;
өнім өндіру, жұмыстар, қызметтерді орындау бойынша мемлекеттік сатып алуды орналастыру кезінде шағын кәсіпкерлік субъектілерінің артықшылықтарын ұсыну;
шағын кәсіпкерлік субъектілерінің сауда, ғылыми-техникалық, өндірістік және шетелдік серіктестермен өзге де байланыстарының дамуын қоса алғанда, сыртқы экономикалық қызметіне қолдау көрсету;
шағын кәсіпкерлік субъектілері үшін кадрларды даярлау, қайта даярлау және біліктілігін арттыру жұмыстарын ұйымдастыру.
Республикада шағын кәсіпорындарды дамыту бойынша ынталандырулардың толық жүйесі қарастырылған. Бұл жүйенің белгілі бір бағыттары бар:
Қазақстанның шағын кәсіпорындарын қолдау қорын құру;
жеңілдетілген кредит беруге, коммерциялық банктерге, жеке инвесторларға шағын кәсіпорындарға кредит беруден түсетін пайдаға салықты азайтуға жағдайлар жасау;
шағын кәсіпкерлікті қаржыландыратын инвесторлардың салық мөлшерлемелерін төмендету (жеңілдетілген кредиттер ұсынады);
шағын кәсіпорындарға кредит беру және оларды сақтандыру бойынша кепілдіктер беру;
мемлекеттік кесімді баға және тарифтерді қолдану кезінде шағын кәсіпорындар үшін өтемақы шаралары жүйесін қаржыландыру;
әлеуметтік маңызды бағдарламалар және басымды бағыттарды жүзеге асыруға қатысатын шағын кәсіпорындарға өтпелі кезеңде жабдықтар материалдар, көлік құралдарын, шикізат және т.б. арналған қорларды жеке бөліп көрсету;
шағын кәсіпорындардың сыртқы экономикалық қызметін жүргізу үшін жеңілдіктер және оған қоса тауарларды республика сыртына шығаруға лицензиялар беруді қмтамасыз ету және белгіленген квотадан жоғары лицензиясыз тауарларды шығаруға санкциялар қолдану;
Жоғарыда аталған бағыттар мен шағын кәсіпорындардың дамуын қолдаудан басқа шағын кәсіпкерлікке және венчурлық (ғылымды қажет ететін) өндіріске көмек көрсетуі тиіс өңірлік ұйымдық құрылымдар ... жалғасы
Қазақстанда кәсіпкерліктің дамуы
Халықтың қалыпты тіршілігін қамтамасыз ету деңгейіне жету және тұрақты экономикалық дамудың стратегиялық маңызды факторларының бірі Қазақстанның экономикалық кеңістігінде, барлық өндіріс орталары мен салаларында, әрбір кәсіпорын мен олардың бірлестіктерінде, өркениетті қазіргі заманғы кәсіпкерлікті қалыптасыру болып табылады.
Әлемдік шаруашылық пен әлемдік нарыққа тең тең әріптес ретінде кіру үшін елімізде ұдайы өндірістің кәсіпкерлік түрін қалыптастыру керек. Бірақ ұдайы өндірістің кәсіпкерлік түрін құру процесінің өзін әлем шаруашылығынан бөлек алып қарауға болмайды. Өйткені өндіргіш күштердің қазіргі деңгейі соншалықты, яғни барлық өндіріс салалары мен орталарында бәсекеге қабілетті болу мүмкін емес. Қазіргі уақытта Қазақстанда бар, өндірістің негізгі және дамыған факторларымен қамтамасыз ету артықшылығын пайдалана отырып, әлемдік нарықта өз орнын тиянақты түрде таңдау керек.
Қазақстан негізгі факторларға ие - табиғи ресурстар, бірақ бұл әлемдік нарықта бәсекеге қабілеттілік үшін жеткіліксіз. Ұлттық өндіріс шығындары әлемдік шығындардан төмен болу үшін табиғатты үнемді пайдалану қажет. Бұл кәсіпкерлердің ерекше өндіруші күшінің болуын және оның сол қызметте іске асырылуын талап етеді.
Кәсіпкерлік шынайы стратегиялық ресурс, яғни терең экономикалық дағдарыстан тұрақты экономикалық даму жолына шығуы мен әлемдік шаруашылыққа әлемдік нарықтық қатынастардың тең субъектісі ретінде кіруінің негізгі факторларының бірі болып табылады. Кәсіпкерліктің экономикалық мәнін және мазмұнын дұрыс түсіну қажет.
Экономикалық жағынан дамыған Батыс елдері ең алдымен өндіріс ортасындағы кәсіпкерлікті дамыту жолы бойынша келе жатса, Қазақстандық кәсіпкерлер ең алдымен делдалдық орта, сауда, банк ісімен және т.б. айналысады. Өндіріс ортасына дейін олардың капиталдары жетпейді, өндіріс ортасында олардың қабілеттері, білімі, біліктілігі және т.б. жүзеге асырылмайды. Осындай кәсіпкерліктің қалыптасу жолы - бұл оның, қалыптасудың бастапқы жолында тұрып қалуы. Бұл жағдайда кәсіпкерлік экономиканы дамыту факторы болмайды, яғни табиғи, еңбек, интеллектуалдық және басқа да ел ресурстарының ысырапқорлығына әкеледі.
Экономикалық даму үшін тиісті қабілеттерге, білімге, кәсіпқойлыққа, тиісті тәжірибеге ие кәсіпкерлер шоғыры болуы қажет.
Әрине, бұл жағдайда өміршеңдікке қол жеткізу үшін, өзінің нақты кірістерін жасыруды, алып-сатарлық қызметте табысты болуды үйренуге, қылмыстық, парақорлық, қайта бөлу және басқа атмосфераларға бейімделуге тура келеді. Бірақ мұндай ғылым тұрақты, жоғары кәсіпкерлік табыс алуға қабілетті, нағыз кәсіпкерлерді қалыптастыруға, ал кәсіпкерлік құрылымдардың өңірлік, ұлттық және әлемдік нарықтарда бәсекеге қабілеттілігі тұрақты болуға мүмкіндік бермейді. Осы кәсіпкерлік табыстың өзі экономика дамуының маңызды ішкі көзі болып табылады, және осының салдарынан нағыз кәсіпкерлер ұлттық экономика дамуының стратегиялық факторына айналатын сол өндіргіш күштер болып табылады.
Қазақстан Республикасының 27.12.1994 жылғы Азаматтық кодексі кәсіпкерліктің келесі анықтамасын береді:
Кәсіпкерлік - бұл, тауарлаға (жұмыстар, қызмет көрсетулер) суранысты қанағаттандыру арқылы таза табыс табуға бағытталған, жеке меншікке (жеке кәсіпкерлік) немесе мемлекеттік кәсіпорынды (мемлекеттік кәсіпкерлік) шаруашылық жүргізу құқығына негізделген, меншік түрлеріне қарамастан, азаматтар мен заңды тұлғалардың бастамашыл қызметі. Кәсіпкерлік қызмет кәсіпкер атынан, тәуекел үшін және мүліктік жауапкершілік арқылы жүзеге асырылады.
Әр түрлі дереккөздермен ұсынылған кәсіпкерлік ұғымының басқа да тұжырымдамаларын қарастырайық.
Кәсіпкерлік - бұл, табыс әкелетін, кез келген дербес іс.
Кәсіпкерлік - бұл, тәуелсіз бастамаға, жауапкершілік пен инновациялық кәсіпкерлік идеяға негізделген, экономикалық белсенділіктің ерекше түрі (бұнымен біз пайда табуға бағытталған, мақсатты қызмет түрін түсінеміз).
Кәсіпкерлер - бұл, коммерциялық мүмкіндіктерді көре алатын, қажетті капитал алуға қабілетті, тиісті операцияны жүзеге асыра алатын және жетістік пен сәтсіздік үшін жауапкершілікті өз мойнына ала тұра, тәуекелге баруға дайын, іскерлік әлемдегі адамдар.
Кәсіпкерлік белсенділіктің негізгі субъектілері болып табылатындар: кәсіпкер, тұтынушы, мемлекет (әр түрлі жағдайларда жәрдемдесуші немесе қарсы жақ ретінде болатын), жалдамалы қызметкер (әрине, егер кәсіпкер жеке жұмыс істемесе; кәсіпкерлік идеяны жүзеге асырудың тиімділігі мен сапасы осы адамға тәуелді), бизнес серіктестер (егер өндіріс қоғамдық байланыстардан оқшауланған сипатқа ие болмаса).
Қазіргі жағдайда, келесі шарттарды ұстанатын кәсіпкерлер ғана (кәсіпкерліктің кез келген түрінде) жетістікке жете алады:
назарын өз қызметінің басты бағыттарында ұстай алатын және ұйымда негізгі құндылықтарға сүйене алатын;
уақытты, жылдам жаңалық ағындарын, идеяларды тиімді пайдаланатын, басқалардан артта қалмас үшін тәжірибелерді жылдам өткізетін;
ұйымдастыру мен жұмыс тәртібінің икемді түрлерін, ресурстар мен қызметкерлер күшінің түрлі үйлесімдерін пайдалану;
еңбек процесінде психологиялық жайлылықты қамтамасыз ету, яғни, еңбек, оның барлық қатысушыларына қанағаттанушылық әкелуі керек.
Бұның толықтай ҚР-дағы кәсіпкерлікке қатысы бар.
Кәсіпкерлік негіздерін айқындайтын, ҚР алғашқы заңы 1991 жылдың қаңтарында қабылданды - Қазақ КСР-дегі шаруашылық қызметтің еркіндігі және кәсіпкерлікті дамыту жайлы. Ол, азаматтар мен заңды тұлғалардың меншік құқығын жүзеге асыру кезіндегі кәсіпкерлік қызмет еркіндігін қамтамасыз ететін негізгі құқықтық, экономикалық, әлеуметтік жағдайлар мен кепілдіктерді айқындады. Бұл заң келесіні айқындады: Қазақстандағы кәсіпкерлік - бұл, қолданыстаға заңнаманың шегіндегі, бастамалық, берілген қызметтің барлық қатысушылары үшін өзара тиімді нәтижелер мен табыс алу мақсатында өзіне меншікті, қарыздық және басқа да мүлік пен қаражат есебінен жүргізілетін шаруашылық немесе өзге қызмет түрі.
1997 жылдың маусым айында ел Парламентімен қабылданған Шағын кәсіпкерлікті мемлекеттік қолдау туралы заңы Қазақстан Республикасының экономикалық даму жолындағы маңызды қадамы болып табылады. Онда осы саладағы қызметтің негізгі бағыттары айқындалды және шағын кәсіпкерлікті өнеркәсіптік даму факторларының бірі ретінде жандардыратын мемлекеттік және өңірлік бағдарламаларды әзірлеу үшін құқықтық алғышарттар жасалған.
1999 жылдың жаз қарсаңында Қазақстан Республикасының Президентімен қаулы қабылданды Азаматтар мен заңды тұлғалардың кәсіпкерлік қызмет еркіндігі бойынша құқықтарын қорғау жөнінде қосымша шаралар туралы.
Кәсіпкерлік келесі кепілдіктерге ие болды:
кәсіпкерлердің шаруашылық қызметтеріне мемлекеттік органдардағы лауазымды тұлғалардың негізсіз араласуына жол берілмейді;
кәсіпкерлердің қаржы-шаруашылық қызметін тексеруді мемлекеттік уәкілетті органдар жылына бір реттен жиі жүргізбейді, егер Қазақстан Республикасы заңнамасында басқаша жағдайлар қарастырылмаса.
Қазақстан Республикасында кәсіпкерлік құрылымдар құрылған болатын: кәсіпкерлер Конгресі, өнеркәсіп иелері мен кәсіпкерлер Одағы, шағын кәсіпорындар Одағы, тамақ және өңдеуші өнеркәсіп тауар өндірушілерінің Одағы, Қазақстан Републикасының жұмыс берушілер конфедерациясы, Қазақстан Республикасының жер қойнауын пайдаланушылары үшін қызметер мен жабдықтарын өндірушілер қауымдастығы, алкаголь өнімін адал өндірушілер мен сатушылардың қауымдастығы, мінсіз бизнес кәсіпорындарының қауымдастығы, кәсіпкерлердің тәуелсіз қауымдастығы, Қазақстандық кеден брокерлері қауымдастығы, фармацевтикалық қызметті қолдау мен дамыту қауымдастығы, фармацевтикалық медициналық өнімдерді өндірушілердің Медфарм Казахстан қауымдастығы, жиһаз және ағаш өңдеу өнеркәсібі қауымдастығы, Қазақстандық қонақ үйлер мен мейрамханалар қауымдастығы, Қазақстанның туристік қауымдастығы, Қазақстан франчайзинг қауымдастығы, Республикалық қайталама металлургия салалық қауымдастығы, Қазақстандық кеңсе кәсіпорындарының қауымдастығы, Қазақстандық базарлар мер кәсіпкерлер қауымдастығы.
Қазақстан экономикасының Қайта құру және реформа кезеңінде өзгеруі жағдайында шағын бизнестің жаңа өңірлік және жергілікті экономиканы құруда белгілі бір дәрежеде өте маңызды жүйе құрушы рөл атқарғанын мойындау қажет: іс жүзінде қалыптасқан шағын бизнестің аумақтық мамандану бағыты оған үлкен экономиканы толықтыруға және облыстар, қалалар мен ауылдық шаруашылықтардың біршама жинақы, кешенді құрылымын қалыптастыруға мүмкіндік берді.
Шағын кәсіпорындар және тұтастай алған шағын бизнес аймақтық және жергілікті қажеттіліктерден туындаған экономикалық қызметтерге барынша бағытталған. Олар, советтік кезеңде ірі индустрияның экономикалық және әлеуметтік көлеңкесінде болған, қызметтер мен тауарлардың өндірісінде өздерін анағұрлым сенімді сезінеді. Қазақстан өңірлерінде шағын бизнестің 80%-дан астамы ішкі өңірлік нарықтарға бағытталған (ал сауда мен құрылыста 90%-дан астамы жергілікті, яғни қалалық және аудандық нарыққа); тіпті өнеркәсіпке қатысты ішкі өңірлік бағыт 70%-дан астамын құрайды.
Өңірлер бойынша қарастырса белсенді кәсіпорындардың ең көп саны Алматы қаласына тиесілі (29,3%), Астана қаласына (8,3%), сондай-ақ Шығыс Қазақстан облысына (8,2%), Оңтүстік Қазақстан облысына (7,4%) және Алматы облысына (6,6%). Басқа өңірлерге тиесілі: Ақмола облысы - 8 орын (5,0%) және Батыс Қазақстан облысы - 12-14 орындар (2,7%).
ҚР-да шағын кәсіпорындар жұмыс істеп және дамуы үшін қажетті ұйымдастырушылық, экономикалық және құқықтық жағдайларды қамтамасыз ету қадамдары жасалған.
Шағын кәсіпорындардың халық шаруашылығының барлық салаларында кез келген меншік түрі негізінде құрылуы мүмкін екені анықталды; өнеркәсіп пен құрылыста жұмыс істеушілер саны 200 адамға дейін; ғылым мен ғылыми қызмет көрсетуде жұмыс істеушілер саны 100 адамға дейін; өндірістік ортаның басқа салаларында жұмыс істеушілер саны 25 адамға дейін; жекелеп сататын саудада жұмыс істеушілер саны 15 адамға дейін.
Шағын кәсіпорындар құрылады:
еңбек шаруашылығын бірге жүргізетін азаматтар, олардың отбасы мүшелері және басқа тұлғалармен;
мемлекеттік, ұжымдық, бірлескен кәсіпорындармен, шаруашылық қауымдастықтармен;
мемлекеттік мүлікті басқаруға уәкілетті мемлекеттік органдармен.
Шағын кәсіпорын мемлекеттік тіркеуден өткен күннен бастап заңды тұлға құқығына ие болады. Ол өзінің шаруашылық қызметін жүргізуде, шығарылатын өнімге иелік етуде дербестікке, пайдаға міндетті төлемдерді төлегеннен кейін ие болады.
Қазақстандағы кәсіпкерлікті дамытуды мемлекеттік басқару
Шын мәнінде, кәсіпкерлік нарықтық экономиканың негізін құрайды. Әлеуметтік бағыттағы нарықтық экономиканы қалыптастыру келесі басты мәселені шешеді - түпкі нәтижелерді қажеттіліктерді қанағаттандыруға бағыттау есебінен, адамдардың өмірін жақсарту. Бұл мәселені шешу экономикалық қатынастың кәсіпкерлік түрін құру арқылы мүмкін. Бұл батыл бастаманы, толық дербестікті және жауапкершілікті, оған қоса, қажеттіліктерді іздеу мен нарық жағдаятын, бәсекелік күрес тактикасын өндіру мен инвестициялау мәселелерін көздейді.
Кәсіпкерлікті дамыту кез келген, әлемдік, мемлекеттік, өңірлік деңгейде басқару объектісі болып табылады.
Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексіне сәйкес мемлекет кәсіпкерлік қызмет еркіндігіне кепілдік береді және оны қолдау мен қорғауды қамтамасыз етеді.
Қазақстанда шағын кәсіпкерлікті мемлекеттік қолдау республикалық заңнамаға негізделеді. Өңірлерге өз құзыреті шеңберінде жалпы нұсқауларды нақтылауға аздаған мүмкіндіктер беріледі де, оларды шағын кәсіпкерлік жұмыс жасай алатын жағдайға бейімдейді. Қазіргі уақытта өңірлер шағын бизнесті дамытудың өңірлік бағдарламаларын жасауға, қабылдауға және оны қолдау үшін арнайы қорлар құруға, олар үшін қосымша қаржыландыру көздерін қарастыруға және анықтауға құқылы. Сондай-ақ, өңірлік биліктер, ШК-ті (шағын кәсіпкерлік) мемлекеттік тапсырыстарға қатысуға тарта алады. Алайда, аталған өкілеттіліктер жеткіліксіз, сондықтан өңірлік және жергілікті билік орындарына алдағы уақытта ШК қызметінің барлық тараптарын реттеу үшін үлкен еркіндік берілуі керек. Осылайша өңірлерге, республикалық деңгейде белгіленген басымдықтарына қосымша, шағын кәсіпкерлікті дамытуда өзінің салалық басымдықтарын анықтауға рұқсат беру қажет. Әсіресе, кәсіпкерлікті шағын секторда ынталандырудың маңызды құралдарының бірі болып келетін кейбір салықтардың мөлшерлемелерін реттеуді өңірлердің қолына беру қажет. Мысал ретінде Ресей тәжірибесін келтіруге болады. Онда федералдық заңнамаға сәйкес өңірлер өңірлік және жергілікті бюджет есебіне аударылатын салыққа өздерінің жеке мөлшерлемесін қоюға, жүктелмелі кіріске қойылатын бірыңғай салық мөлшерін өз бетімен реттеуге, сондай- ақ шағын кәсіпкерлікті, инвестициялық және лизингктік компанияларды, кредиттік және сақтандыру ұйымдарын және шағын кәсіпкерлік субъектілеріне қызмет көрсету мақсатында құрылған басқа да ұйымдарды қолдау қорларына салық салу бойынша жеңілдіктерді орнатуға құқылы.
Осыған байланысты орталық органдардың кебір функцияларын жергілікті атқарушы органдарға беруге байланысты, соның ішінде шағын кәсіпкерлікті тікелей қолдау бойынша ҚР-дағы мемлекеттік басқару жүйесі жетіле түседі.
Қазіргі уақытта, Қазақстанда шағын кәсіпкерліктің дамуын реттейтін, заңнамалық-нормативтік база 100-ден астам құжаттарды қамтиды, өзінің мазмұны мен бағыты бойынша төменде корсетілген бес топтарға жатқызылуы мүмкін:
ресми сипаттағы құжаттар (заңдар, жарлықтар, қаулылар, тұжырымдамалар, бағдарламалар, келісімдер және т.б.)
шағын кәсіпкерліктің дамуын институционалдық қамтамасыз ету бойынша құжаттар - аталған саланың реттеу бөлігінде, сондай-ақ инфрақұрылымды дамыту мәселелері бойынша мемлекеттік басқару органдарының функцияларын анықтайды:
салық заңнамасы;
шағын кәсіпкерлікті өңірлерде, қызмет салаларында және экономика салаларында дамыту бойынша құжаттар;
халықаралық шарттар мен келісімдер.
Атап өтілген құжаттар тізіміндегі негізгі жалпы мемлекеттік акті болып ҚР-ның Шағын кәсіпкерлікті мемлекеттік қолдау туралы заңы табылады.
Осы салада мемлекеттік саясатты іске асырудың негізгі құралы болып табылатын, шағын кәсіпкерлікті қолдау жөніндегі мемлекеттік бағдарламалрға қатысты келесіні айтуға болады. Олар сабақтастық принципін негізге ала отырып, алдыңғы кәсіпкерлікті қолдау және дамыту туралы мемлекеттік бағдарламаларына қатысты құрылады. Қазақстанның егемендік жылдарында барлығы 5 мемлекеттік бағдарламалар қабылданып, жүзеге асырылды. Олар 1992-1994, 1995-1996, 1999-2000, 2001-2002 және 2004-2006 жылдарға арналған.
Мемлекет шағын кәсіпкерлікті қолдауды келесі бағыттар бойынша жүзеге асырады:
шағын кәсіпкерлік субъектілерінің мемлекеттік қаржылық, статистикалық, материалды-техникалық және ақпараттық ресурстарды, сондай-ақ ғылыми-техникалық әзірлемелер мен технологияларды қолдануына жеңілдік шарттарын құру;
шағын кәсіпкерлік субъектілерін мемлекеттік тіркеудің қысқартылған тәртібін орнату, олардың қызметін лицензиялау, олардың өнімдерін сертификаттау;
шағын кәсіпкерлік субъектілері үшін салық салудың жеңілдетілген түрін, кедендік баждарды төлеуді қамтитын қолайлы жағдайдың құқықтық режимін жою;
шағын кәсіпкерлікті қолдау мен дамыту үшін шетелдік инвестицияларды қоса алғанда, инвестицияларды тарту мен пайдалану жүйесін құру;
қаржы көздерін анықтай отырып, шағын кәсіпкерлік субъектілеріне кредит берудің арнайы бағдарламаларын қабылдау;
өнім өндіру, жұмыстар, қызметтерді орындау бойынша мемлекеттік сатып алуды орналастыру кезінде шағын кәсіпкерлік субъектілерінің артықшылықтарын ұсыну;
шағын кәсіпкерлік субъектілерінің сауда, ғылыми-техникалық, өндірістік және шетелдік серіктестермен өзге де байланыстарының дамуын қоса алғанда, сыртқы экономикалық қызметіне қолдау көрсету;
шағын кәсіпкерлік субъектілері үшін кадрларды даярлау, қайта даярлау және біліктілігін арттыру жұмыстарын ұйымдастыру.
Республикада шағын кәсіпорындарды дамыту бойынша ынталандырулардың толық жүйесі қарастырылған. Бұл жүйенің белгілі бір бағыттары бар:
Қазақстанның шағын кәсіпорындарын қолдау қорын құру;
жеңілдетілген кредит беруге, коммерциялық банктерге, жеке инвесторларға шағын кәсіпорындарға кредит беруден түсетін пайдаға салықты азайтуға жағдайлар жасау;
шағын кәсіпкерлікті қаржыландыратын инвесторлардың салық мөлшерлемелерін төмендету (жеңілдетілген кредиттер ұсынады);
шағын кәсіпорындарға кредит беру және оларды сақтандыру бойынша кепілдіктер беру;
мемлекеттік кесімді баға және тарифтерді қолдану кезінде шағын кәсіпорындар үшін өтемақы шаралары жүйесін қаржыландыру;
әлеуметтік маңызды бағдарламалар және басымды бағыттарды жүзеге асыруға қатысатын шағын кәсіпорындарға өтпелі кезеңде жабдықтар материалдар, көлік құралдарын, шикізат және т.б. арналған қорларды жеке бөліп көрсету;
шағын кәсіпорындардың сыртқы экономикалық қызметін жүргізу үшін жеңілдіктер және оған қоса тауарларды республика сыртына шығаруға лицензиялар беруді қмтамасыз ету және белгіленген квотадан жоғары лицензиясыз тауарларды шығаруға санкциялар қолдану;
Жоғарыда аталған бағыттар мен шағын кәсіпорындардың дамуын қолдаудан басқа шағын кәсіпкерлікке және венчурлық (ғылымды қажет ететін) өндіріске көмек көрсетуі тиіс өңірлік ұйымдық құрылымдар ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz