Экономиканы мемлекеттік реттеудің мәні мен мазмұнын сипаттау арқылы тиімді мемлекеттік реттеу механизмдерін ұсыну

Пән: Экономика
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 76 бет
Таңдаулыға:

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ . . . 3

1 ЭКОНОМИКАНЫ МЕМЛЕКЕТТІК РЕТТЕУДІҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ . . . 4

1. 1 Экономиканы мемлекеттік реттеудің объективті қажеттілігі . . . 4

Экономиканы мемлекеттік реттеудің ұйымдық-әдістемелік негіздері . . . 6

1. 3 Дамыған елдердің мемлекеттік реттеу тәжірибесі . . . 9

2 ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ ЭКОНОМИКАНЫСЫНЫҢ ДАМУ ЖАҒДАЙЫН ТАЛДАУ . . . 15

2. 1 Қазақстан Республикасының индустриалды-инновациялық саясатын талдау . . . 15

2. 2 Қазақстан Республикасындағы экономиканы мемлекеттік реттеудің қаржылық әдістерін талдау . . . 28

2. 3Қазақстанның бәсекеге қабілеттілігін арттыру мүмкіндіктері . . . 48

3 ҚАЗАҚСТАН ЭКОНОМИКАСЫН МЕМЛЕКЕТТІК РЕТТЕУДІ

ЖЕТІЛДІРУ . . . 62

3. 1 Ұлттық экономиканың бәсекеге қабілеттілігін арттыру мәселелері . . . 62

3. 2 Экономика дамуының қаржылық қамтамасыз етілу мәселелерінің шешілуі . . . 68

3. 3 Мемлекеттік реттеуді жетілдіру бағыттары . . . 71

ҚОРЫТЫНДЫ . . . 75

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ . . . 77

КІРІСПЕ

Экономика қоғам дамуының негізі, ал мемлекет сол қоғамның негізгі буыны болып табылады. Өз кезегінде мемлекет экономиканы реттеуді жүзеге асырады. Экономиканы реттеу қоғамдық даму мен мемлекеттің экономикалық сипатына байланысты әр түрлі деңгейде және әр түрлі әдістер қолданылады.

Экономиканы мемлекеттік реттеуде мемлекеттің рөлі оның экономикалық процестерді реттей алатын қабілеті экономика мен саясатың байланыстыратын экономикалық саясаттың жасалуына тәуелді болады. Экономикалық саясат дегеніміз экономикалық реттеудің шоғырланған мағынасын береді. Экономикалық заңдардың дамуын адамзат қоғамы саясатты қолдану арқылы жүзеге асырады. Мемлекет қоғамның жемісі болып табылады және ол ылғи да реттеуді қажет етеді.

Қазақстан Республикасының өз егемендігін алып, жаңадан нарықтық қатынастарға өтіп, дамудың нарықтық жолына түсуіне байланысты елдегі мемлекеттік реттеудің мақсаты мен бағыттары өзгеріп, экономиканы мемлекеттік реттеудің жаңа формалары мен әдістерін дамытудың қажеттігі туындады. Атап айтқанда, бастапқы жылдары елдің тұрақтылығын қамтамасыз ету, мемлекеттік меншікті жекешелендіру, әлеуметтік саланы қолдау, экономикалық өсуді қамтамасыз ету болып табылатын.

Экономиканы мемлекеттік реттеудің келесі бағыттардағы қызметтері маңызды болып табылады, олар: ұлттық қорғаныс, фундаменталды ғылым, космостық зерттеулер, денсаулық сақтау, қала құрылысы, заводтар салу, мемлекеттік несиелендірудің пайыз қойылымын, тауарлардың сапасын реттеу, ресурстарды тиімді бөлу мен ұтымды пайдалану, монополияға қарсы тұру, бәсекені қолдау шаралары, жұмыссыздықтықтың орын алуын, инфляция, сұраныс пен ұсыныстың тепе-теңдігінің бұзылып отыруын реттеп отыру, әлеуметтік мәселелер мен қоршаған ортаның ластануын реттеу.

Экономиканы мемлекеттік реттеудің мақсаттары: жалпы экономикалық тұрақтылықты қамтамасыз ету, шаруашылық қызметтің кординациясын дамыту; бәсекелік ортаны барынша қолдау.

Осыдан барып келесі төрт көрсеткіш шығады:

экономикалық өсім;
жұмысбастылық жағдайы мен деңгейі;
бағаның тұрақтылығы;
сыртқы экономикалық тепе-теңдік.

Экономиканы мемлекеттік рететуде негізгі субъект мемлекеттің өзі болып табылады, ал реттеу объектісі экономиканың әлсіз және реттеуді қажет ететін салалары мен аумақтары.

Дипломдық жұмыстың өзектілігі: Бүгінгі еліміздің аяғынан нық тұра бастаған кезеңде экономиканы мемлекеттік реттеудің жаңа формалары мен әдістерін жүргізудің маңыздылығы туындап отыр. Ол әсіресе Қазақстанның алдағы жылдары әлемнің ең дамыған 50 елінің қатарына қосылуға ұмтылған бағдарламалар мен Жолдаулардың негізінде болып отыр. Сол себепті, Қазақстан үшін экономиканы мемлекеттік реттеу мен қолдаудың, дамытудың әдіс-шараларын ендігі жерде дамыған елдердің экономиканы реттеу мен ұлттық экономика үшін маңызды болып отырған салалар мен даму жолдарын мемлекеттік реттеудің рөлі орасан зор болып табылады. Диплом жұмысының тақырыбы «Экономиканы мемлекеттік реттеудің әдістері мен механизмдері» деп бүгінгі таңдағы өзекті болып табылатын мәселеге байланысты алынды.

Дипломдық жұмыстың мақсаты - экономиканы мемлекеттік реттеудің мәні мен мазмұнын сипаттау арқылы тиімді мемлекеттік реттеу механизмдерін ұсыну. Мақсатқа жету барысында төмендегі міндеттерге қойылды:

- экономиканы мемлекеттік реттеудің қажеттігін, маңызын және қалыптасқан реттеу бағыттарын айқындау;

- экономиканы реттеудің қажеттігі мен ерекшеліктеріне тоқталу;

- нарықтық экономика кезіндегі мемлекеттік реттеудің әдістерін талдау;

- еліміз үшін бүгінгі таңдағы маңызды болып табылатын экономиканы мемлекеттік реттеудің әдістерін талдау болып табылады.

Зерттеу объектісі - экономиканы мемлекеттік реттеу механизмдері.

Зерттеу пәні - мемлекеттік реттеуді қажет ететін экономикалық қатынастар.

Аталған мәселе бойынша Дж. М. Кейнс, А. Смит, Людвиг Эрхардт, Д. В. Валлов шетелдік ғалымдары және Есиркепов Г. А., Төреғожина М. Б., Чиркин. В. Е., Ихданов Ж., Сансызбаева Ғ. Н. сияқты отандық ғалымдар зерттеулер жүргізген.

Зерттеу әдістері ретінде салыстырмалы және логикалық талдаулар қолданылған.

Ақпараттық база ретінде монографиялар, Президент Жолдауы, оқу құралдары, лекция курстары, заңнамалық актілер, ұзақ мерзімді стратегиялар, Статистика агенттігінің жарияланымдары, БАҚ көздері қолданылды.

Дипломдық жұмыс кіріспеден, үш бөлімнен, қорытындыдан және пайлаланылған әдебиеттерден тұрады. Бірінші бөлімде экономиканы мемлекеттік реттеудің теориялық негіздері қарастырылған. Екінші бөлімде Қазақстан Республикасы экономиканысының даму жағдайы талданған. Үшінші бөлімде Қазақстан экономикасын мемлекеттік реттеуді жетілдіру бағыттары ұсынылған.

1 ЭКОНОМИКАНЫ МЕМЛЕКЕТТІК РЕТТЕУДІҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ

1. 1Экономиканы мемлекеттік реттеудің объективті қажеттілігі

Мемлекеттік реттеу қажеттілігінің объективті негіздерін қарастыруға кіріспестен бұрын, ең алдымен осы түсініктің өзіне ғылыми анықтама беру қажет. Себебі білімінің кез келген саласы “оның тәжірибемен дәлелденген бастапқы аксиомалары жасалып, құрастырылғаннан кейін ғана ғылым саласына айналады”. Экономиканы мемлекеттік реттеу әлеуметтік -шаруашылық процестеріне олардың тиімді теңгермешілігі мен макроэкономикалық тұрақтылығын қамтамасыз ету мақсатында мемлекеттің әкімшілік-экономикалық және ұйымдық-құқықтық негізде араласуын білдіреді. Мемлекеттік реттеудің объективті қажеттілігін анықтайтын факторларды ұғымдық түрде анықтап алу керек. Ең алдымен мәселе “таза қоғамдық тауарлар”, яғни нарықтық қатынастар механизмдерінің әсерін қабылдамайтын тауарлар жөнінде болмақ. Адамзат тарихы мемлекеттердің пайда болуы мен дамуы барысы, сондай-ақ, олардың арақатынасы бейбіт іс-әрекеттермен қатар, күштеу жолымен де анықталатындығын айқын көрсетіп отыр. Соңғы жағдай, яғни күштеу іс-әрекеттері объективті түрде белгілі бір материалдық-техникалық және интеллектуалдық қорларды елдің қорғаныс қабілетін қажетті деңгейде қамтамасыз ету үшін бөлуіне мемлекетті мүжбүр етті, оған қоғамның барлық мүшесі де мүдделі. Сондықтан олар мемлекет тарапынан шетелдік қол сұғушылықтан қорғау жөніндегі шараларға бірыңғай ие бола отырып, жоғарыда аталған қорларды жасауға арналған мәжбүрлі салықты төлеуге түсіністікпен қарайды. Өйткені бұл қорларды тұтыну, жекелеген сұраныс жиынтығын анықтау арқылы емес, ұжымдық түрде жүзеге асырылады, ал бұл нарықтық механизмді шектейді және қоғамдық тауар көрсеткіштерін қалыптастырады. Мұндай тауарлар қатарына мемлекетті басқару ісін, азаматтардың заңды құқын қорғау мен қоғамдық тәртіпті сақтауды күрделі ғылыми зерттеулер жүргізу мен нәтижелерін қолдануды ұйымдастыруды, тұтастай энергетикалық жүйені құру мен пайдалануды, экономикалық жүйені құру мен пайдалануды, жалпы-мемлекеттік табиғатты қорғау шараларының әсерін, төтенше жағдайларды алдын-ала ескертуді және тағы басқаға жатқызуға болады.

Мемлекеттік реттеу қажеттілігін айқындауға мүмкіндік беретін келесі маңызды түсінік - тауарларды өндірушілер мен оларды тұтынушылардың нарықтың өзара қатынастарының күшеюі мен тығыздылығының “сыртқы әсерлері” болып табылады. Мәселен, бұл қарым-қатынастар аумағында тауарлар өндіруге кететін шығындар құрамында табиғатты қорғау шаралары мен соған арналған қорларды тиімді пайдалануға кететін шығындарды ескеруді ынталандыру механизмі жоқ. Осыдан келіп, өз қызметін тек қана сұранысты қанағаттандыруға және пайда табуға бағыттайтын кәсіпкердің ой-өрісінен қоршаған табиғи ортаның ластануын болдырмау және шикізатты тиімді пайдалану мәселелері толықтай шет қалатындығы әбден түсінікті. Адамдардың өндірістік тұтыну қызметінің сыртқы әсері ретінде пайда болатын бұл мәселенің шешімі ең алдымен мемлекеттің араласуын талап етеді [1] .

Нарық субъектілерінің өзара іс-әрекетінің шарттарын анықтауға және олардың сақталуын бақылауға арналған трансакциялық шығындарды төмендетуде де мемлекеттің рөлі зор. Мұндай шығындардың салыстырмалы түрдегі төменгі мөлшерін көбінесе мемлекет тарапынан мәжбүр ету тетіктерін қолдану арқылы қамтамасыз етеді, ал оған нарықтық бәсекеге қатысушылардың бәрі де мүдделі.

Ең соңында халықты әлеуметтік жағынан қорғау мен қамтамасыз ету мәселелерін атап айту керек. Өйткені бұл мәселелердің саясатпен “көршілес” тұратындығын ескеріп, оларды дер кезінде шешіп отыру керек болса, бұл істегі мемлекет ролі айрықша жоғары болып келеді.

Мемлекеттік реттеудің объективті қажеттілігі белгілі шарттылықпен алғанда өзара байланысты экономикалық көрсеткіштер жүйесін ескере отырып бұл жүйенің негізін микроэкономикалық, ал жоғарғы деңгейін макроэкономикалық көрсеткіштер құрайтын пирамида түрінде елестетуге болар еді. Макро және микроэкономикалық көрсеткіштердің бірқалыпты түйісуі пирамиданың орталық бөлігінде жүзеге асады, бұл тұста халық шаруашылығын басқарудың аймақтық-салалық органдарының шаруашылық қызметінің көрсеткіштері басым болып келеді. Экономиканы реттеу - мемлекеттің макроэкономикалық тұрғыда қолданатын іс-әрекеті екендігін атап өту керек. Бұл - үкіметтің болжамы емес, оның объективті қажеттілігі, өйткені ерікті кәсіпкерлік жүйесі мен нарықтық қатынастар тиімді теңгермешілік жағдайындағы тұрақтылықты қамтамасыз ету мәселесін мемлекетке қалдырады. Келесі жағдайларға байланысты тиімділік бұл жерде барынша күрделі мазмұнға ие болады:

өндірістік немесе әлеуметтік сипаттағы нақтылы мәселелердің тиімді шешімі оны макроэкономикалық деңгейден қарастырғанда, яғни, тек жиынтық табыстарды жиынтық шығындармен салыстыру жағынан келгенде тиімсіз болып шығуы әбден мүмкін. Егер жиынтық шығындардың абсолюттік көрсеткіштері жиынтық табыс бойынша көрсеткіштер деңгейінен жоғары болса-бұл шешімнің тиімділігі күмәнді болады:
халық шаруашылығының тиімді аймақтық-салалық құрылымын құру жөніндегі мемлекеттік шаралар жекелеген шаруашылық жүргізуші субъектілердің салалар мен аймақтардың тұрғысынан тіпті де тиімді болмай шығуы мүмкін, өйткені соңғылардың деңгейінде мемлекеттің макроэкономикалық мүдделері әрдайым қарастырыла бермейді:
егер экономиканы өсіңкілі ұдайы өндіретін жүйе ретінде қарастыратын болсақ, онда макроэкономикалық теңгермешіліктің өзі осы жүйенің болашақтағы даму тиімділігінің факторы ретінде алынады.

Осыларды ескеретін болсақ, мемлекеттік реттеу барысы өз кеңінде нақтылы бір мерзімге есептелген мемлекеттің әлеуметтік-экономикалық саясатының туындысы болып табылатын тұтастай экономикалық жүйе дамуының бағдарламалы-мақсатты нұсқауларына бағындырылуы қажет екендігі туындайды [18] .

Мемлекеттік реттеудің әкімшіліктің нормалары мен әдістері Қазақстанның әлеуметтік-экономикалық дамуында маңызды орын алады. Ол үшін арнаулы заңдық, қызметтік, техникалық және тағы басқа да нормативтер мен ережелер жасалуда. Олар экономиканың барлық салаларында әлеуметтік қызмет нарығын реттеуде, жұмыссыздықпен, жоқшылықпен және кедейшілікпен күрес жолында, зейнетақымен қамтамасыз етуді жетілдіруде және тағы да басқа жағдайларда қолданылады. Нарықтық шаруашылық жағдайында экономиканы мемлекеттік тұрғыдан реттеу әлеуметтік - экономикалық жүйені жағдайдың өзгеруіне қарай бейімдеп тұрақтандырып отыратын құқыққа ие мемлекеттік және қоғамдық ұйымдар жүзеге асыратын заңдық, атқарушылық және бақылау сипатындағы тұрпатты шараларды білдірмек.

Мемлекеттің экономиканы басқарудағы рөлін санмен көрсету мүмкін емес. Оның кеңдігі әрі жан-жақтылығы соншалықты, оны қандай болмасын сандық өлшеммен көрсету қиын. Мемлекеттің барлық іс-әрекеттері салықтар, жәрдем қаржылары демеу қаржылары, бюджеттік, ақша-несие саясаты, зейнетақымен қамту және тағы басқа да адамзат дамуына ықпалын тигізеді. Сондықтан дамудың әр түрлі деңгейіндегі мемлекет халықты толғандырған мәселелерден тыс қала алмайды, және қалуға тиіс емес.

Қазіргі уақытта жергілікті және аймақтық органдар жекешелендіруді ынталандыруда негізгі рөл атқарады, өйткені олар көптеген мемлекеттік активтер мен кәсіпорындарды иеленіп отыр [2] .

1. 2 Экономиканы мемлекеттік реттеудің ұйымдық-әдістемелік негіздері

Тарихи жағынан дамыған елдерде экономиканы реттеу жөніндегі екі негізгі әдістемелік бағыт қалыптасқан. Кейнстік мектеп - шаруашылық механизмін мемлекеттік реттеу концепциясы және мемлекеттің қоғамдық шаруашылық өміріне араласпауы туралы неокейнстік кездерде консервативті доктриналардың синтезі. Осы аталған екі теориялық ағымдардың өздеріне тән ортақ негізі бар. Олардың екеуі де мемлекетті қоғамның стратегиялық мақсаттарына жетуге бағытталған экономикалық саясат жүргізу үшін белгілі меншіктің формасы мен шаруашылық қызметтер негізінде қамтамасыз етілген. Ал олардың бір-бірінен негізгі айырмашылығы мемлекеттік ықпал жасаудың әр түрлі тәсілдері арқылы айқындалады. Олардың біреулері мемлекеттің экономикалық процестерге мүлдем араласпауын жақтайды. Оның өкілі Хайек мемлекеттің «түнгі күзетші» рөлін атқарғанын дұрыс дейді.

Ал Кейнс және посткейнстік өкілдер нарық параметрлерінің жағдайына бақылау жасауды мемлекеттің басты қызметі деп есептеді.

А. Смит мемлекеттің үш негізгі міндетін атап көрсетеді:

әскери қауіпсіздікті сақтау;
құқықтық қызметтер;
қоғамдық қатынастарды реттеу;

Ал мемлекеттік экономикалық реттеу туралы Орешин былай деді: Экономиканы мемлекеттік реттеу мемлекеттің құқықтық шаралар жүйесі, реттеу экономикалық тұрақтылықты және дамуды қамтамасыз етуге және әлеуметтік-экономикалық жүйенің қызметіне араласу болып табылады.

Қазақстандық экономистер Ихданов пен Мамыров экономиканы мемлекеттік реттеуді мемлекеттің өзіне негізгі административті-экономикалық және ұйымдық-құқықтық араласуы, әсіресе әлеуметтік-экономикалық процеске, яғни оның рационалды балансын және макроэкономикалық тұрақтылығын қолдау көрсету екендігін атап өтті.

Мемлекеттік реттеу экономикалық өсудің тұрақтылығын сақтауға және дамытуға ынталы болады. Жалпы нарық механизміне тән кемшіліктерді мемлекет экономикалық реттеу арқылы түзетіп отыруға тиісті. Бәрімізге белгілі нарықта негативті жағдайлар бар. Яғни, барлық адамзат қарамағындағы, теңіздердегі барлық байлықтар толығымен пайдаланылмайды.

Мемлекеттік реттеудің келесідей түрлері бар:

шаруашылықты басқарудағы толық мемлекеттік монополизм;
нарықтық және басқа да экономикалық жүйелердің ұштасуының әр түрлі нұсқасы;

Экономиканы мемлекеттік реттеудің басты үлгілері:

адаптациялық үлгі - мысалы, АҚШ экономикасын реттеу үлгісі;
белсенділік үлгі, яғни Жапония мысалында.

Экономиканы мемлекеттік реттеудің негізгі әдістеріне тоқталатын болсақ:

құқықтық реттеу - мемлекеттің тарапынан;

- өндіруші фирмалар және тұтынушылар үшін экономикалық қызмет тәртібінің белгіленуі жатады. Бұл жерде заң нормалары және ережелер жүйесі меншік формалары мен ережелерінің жүйесі меншік құқықтарны келісім-шарт жасаумен фирманың қызмет ету шарттарын кәсіподақтармен реттеп отыру;

- әкімшілік реттеу - лицензиялау, квота белгілеу шаралары жатады. Қазіргі кезде көбінесе әкімшілік реттеу қоршаған ортаны қорғау шараларымен айналысады.

- экономикалық әдістер нарықтық қатынастардың сипатына жәнеұлттық экономиканың шеңберінде нарықтық ортаға ықпал жасауға талап етеді. Бұл жиынтық сұранысқа, жиынтық ұсынысқа, капиталдың шоғырлану дәрежесіне әсер ету арқылы реттеу шараларын жүргізеді.

Экономиканы мемлекеттік реттеуде нарықты реттеудің әдістерін келесідей жіктеуге болады:

ЭКОНОМИКАНЫ МЕМЛЕКЕТТІК РЕТТЕУ МЕХАНИЗМІ: ЭКОНОМИКАНЫ МЕМЛЕКЕТТІК РЕТТЕУ МЕХАНИЗМІ

Сурет 1. Экономиканы мемлекеттік реттеудің әдістері.

1-ші суреттен көріп отырғанымыздай тікелей реттеу шаралары неғұрлым әкімшілік сипат алады да, ал жанама реттеу әдістері экономикалық сипат алады. Енді осы экономиканы реттеудің нарықтық экономикада маңызды болып табылатын әдістеріне жекелеп тоқталып өтсек.

Экономиканы мемлекеттік реттеудің келесі бағыттардағы қызметтері кең тараған:

ұлттық қорғаныс;
фундаменталды ғылым;
космостық зерттеулер;
денсаулық сақтау;
қала құрылысы, заводтар салу;
мемлекеттік несиелендірудің пайыз қойылымын, тауарлардың сапасын реттеу;
ресурстарды тиімді бөлу мен ұтымды пайдалану;
монополияға қарсы тұру, бәсекені қолдау шаралары;
жұмыссыздықтықтың орын алуын, инфляция, сұраныс пен ұсыныстың тепе-теңдігінің бұзылып отыруын реттеп отыру;
әлеуметтік мәселелер мен қоршаған ортаның ластануын реттеу.

Экономиканы мемлекеттік реттеудің мақсаттары келесідей:

жалпы экономикалық тұрақтылықты қамтамасыз ету;
шаруашылық қызметтің кординациясын дамыту;
бәсекелік ортаны барынша қолдау.

Осыдан барып келесі төрт көрсеткіш шығады:

экономикалық өсім;
жұмысбастылық жағдайы мен деңгейі;
бағаның тұрақтылығы;
сыртқы экономикалық тепе-теңдік.

Экономиканы мемлекеттік рететуде негізгі субъект мемлекеттің өзі болып табылады, ал реттеу объектісі экономиканың әлсіз және реттеуді қажет ететін салалары мен аумақтары [3] .

1. 3 Дамыған елдердің мемлекеттік реттеу тәжірибесі

Нарықтық экономикасы дамыған елдердегі мемлекеттік басқарудың дағдарысқа қарсы аспектілері әр түрлі формада келтіріледі. АҚШ-та, мысалы, олар еңбек қызметінің заңдылықтарын қалыптастыру, әсіресе жастар үшін жұмыс орындарын өсіру, аймақтық құрылым бағдарламасын жасау немесе тағы басқа да түрінде көрінеді. АҚШ заңдарында көрсетілгендей өкіметтің эффективті шараларында жұмыссыздық деңгейін жою үшін, жекелеген аймақтар мен жекелеген жұмысшылар топтарындағы жұмыссыздық құрылымын азайту: экспорт рөлінің артуына көңіл аудару және ауылшаруашылық, өндіріс және автомобиль жасаудағы халықаралық бәсекелестікке қабілеттілікті арттыру сияқты шаралар болу керек.

АҚШ жұмыс қызметі жайлы дағдарыстық сасат заңды түрде бекітілген. Оны жүргізуде құрылыс жұмыстарын мемлекет жедел түрде қаржыландыру керек, жұмыссыздық жайлы сақтандыру төлемдерінің мерзімін-және өлшемін арттыру, мемлекеттік секторлардағы жұмыс қамын арттыру, жұмыссыздыққа сақтандыруға көмек ретінде экономиканы жалпылай жақсарту шаралары ретінде жеке және мемлекеттік секторларда кәсіптік оқыту жұмыстары қаралады. Бұл саясатқа жастарды жұмыс орындары мен даму бағдарламасымен қамтамасыз ету, елді мекендер мен тұтас ел үшін маңызды мәні бар штаттар үшін мекемелердегі жұмыс орындарын құру жатады.

Конгресстің ойынша жұмыссыздық деңгейі, әсіресе, жастар арасында көп, және бұл жағдай нашақорлық, алкогольге құмарлық; және тағы басқа оқиғалардың өсуіне әкеліп соғады. Жастарды жұмыспен қамтамасыз ету бағдарламасы мен шараларды құруда Америка заңгерлері өкіметке кәсіптік оқыту мен қамтылған жұмыстарға практикалық әдістер ұйымдастыруды, жеке серіктестікті стимулдау, өндіріске қол үзбей кәсіптік білім алуды қарастыру керек екенін ұсынады.

АҚШ-ты мемлекеттік басқарудағы дағдарысқа қарсы дамытудағы екінші маңызды бағыт - экономикалық саясатты қарастыру және өткізудегі әр түрлі мемлекеттік тіркемелерді күшеюіне жалпылай және негізделген координация болып табылады. Осы мақсатта 1984 жылы басқаруды дамыту үшін Президенттік кеңес құрылды. Оның маңызды қызметі болып мемлекеттік аппараттың алдында пайда болған мәселелерді шешу болып табылады. Оның қызметіне келесі бағыттар жатады:

басқаруды қаржылық ресурстармен қамтамасыз ету:
басқару қондырғылары мен процедураларын тарату;
бас инспекторлардың қабілетін арттыру;
қылмыс пен басқа санын азайту үшін әр түрлі шараларды үйлестіру;

Дағдарысқа қарсы мемлекеттік басқару экстримальды даму кезеңінде- өнімді өндіру және тарату сферасындағы орталықтандырылған басқаруға дейінгі дағдарыс кезеңінде мекемелерде мемлекеттік бақылау күшейгеннен кейінгі кезең мемлекеттік басқару көп өсті. Мысалы, Жапонияда соғыстан кейінгі жылдарда экономикалық механизм көптеген мекемелерді қаржылық тарату жүйесін, кіріс саясаты, баға түрлендіру, анализ процесін қатаң реттеуді тікелей мемлекеттік басқарумен сипатталады.

Жапониядағы сол кезеңдегі мемлекеттік экономикалық саясатты күшейту, нарықтық бәсекелестік үшін жағдай жасауға бағытталған. 1947 жылы экономикалық күштердің концентрациясын жоғалту жайлы, фирмаларды жоспарлау жолын жекелеген кәсіпорындар жайлы заңдар қабылданған. Бұдан кейіегі жылдарда (1949-1950ж. ж) экономиканы активті демонополизациялау жалғаса берді, тек осы бағыттағы қандайда бір орнықты позитивті жетістіктерден кейін ғана бағаны мемлекеттік реттеу этаппен өзгерді.

Елде мемлекеттік органдар жеке кәсіпорындармен экономика салаларында дағдарыстан шығуға және жоюға бағытталған дағдарыстық шаралар ретінде қаралған және жекешелендірілген бағдарламалар жасалады. Мұндай жекешелендірудің мақсаты - жаңа және неғұрлым нақты құрылымды кәсіпорын құрылымын іздеу.

Жекелендірудің әр елде өзінше ерекшелігі болады. Великобританияның жекешелендіруінің сипаттамасы - деңгейлік, Германия - байымпаздық, Италияда - прогматизм. Чех Республикасында приватизацияның негізгі мақсаты - меншікті иеленуде мемлекеттің үлесін азайту және мемлекеттік меншіктің салмағын 10-15 пайызға жеткізу.

Жалпы батыстың дамыған елдері жекешелендіруді аралас экономиканы құрудағы жабдық ретінде қарастырады. Батыс экономистерінң ойынша аралас өнеркәсіп қазіргі уақытта неғұрлым бәсекелестікке қабілетті, неғұрлым ыңғайлы, сонымен қатар мемлекеттік өнеркәсіптер үшін барлық елде өнім бірлігіне тоқтау нәтижесінде төменгі тиімділік сипатта болады. Мемлекеттік кәсіпорындар кәсіпорын емес, коммерциялық, экономикалық және әлеуметтік саясат құралы ретінде қарастырылады. Жекешелендірудің негізгі стимулы жекелеген инвестиция, сонымен қатар шетелдік капиталдар есебінде кәсіпорындар экономикасын жақсарту болып табылады.

Нарықтық экономикасы дамыған елдерде жекешелендірудің келесі формалары бар:

мемлекеттік кәсіпорындарды жеке инвесторларға физикалық және заңды тұлғаларға сату;
жеке капиталдың үлестерінің қатысуымен біріккен кәсіпорындар құру;
мемлекеттің меншіктері болып табылатын кәсіпорындарының акцияларының бөлігін сату.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.