Мектеп оқушыларының өтпелі кезеңде әлеуметтік белсенділігін қалыптастырудағы проблемалары

Пән: Педагогика
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 74 бет
Таңдаулыға:

Қырғыз Республикасының Білім және Ғылым Министрлігі

И. Арабаев атындағы Қырғыз Мемлекеттік университеті

Педагогика институты

Педагогика кофедрасы

Қолжазба құқығында

Құдайбергенова Гүлмира Абирқызы

Мектеп оқушыларының өтпелі кезеңде әлеуметтік белсенділігін

қалыптастырудағы проблемалары

Педогогика магистрі академиялық дәрежесін иемденуге, бағыты: 540600

«Педогогика»

диссертация мамандырылуы: «Жоғары мектеп педогогикасы»

Ғылыми жетекшісі:

Педогогика ғылымдарының докторы,

профессор А. Т. Қалдыбаева

Бишкек- 2012

ӨТПЕЛІ

Кіріспе

БАЛАЛАР МЕН ЖАСӨСПІРІМДЕРДІҢ ӘЛЕУМЕТТЕНУІНІҢ ӘЛЕУМЕТТІК-ПЕДАГОГИКАЛЫҚ МӘСЕЛЕЛЕРІ

Құндылық бағыттылықтар жүйесі қалыптасуының теориялық- әдіснамалық негіздері

1. 2 Әлеуметтену түсінігінің маңызы мен кезеңдері

2 ӨТПЕЛІ КЕЗЕҢДЕГІ БАЛА ТҰЛҒАСЫНЫҢ ҚАЛЫПТАСУЫНДА ӘЛЕУМЕТТІК ОРТАНЫҢ АТҚАРАТЫН РОЛІ

2. 1 Бала тұлғасының қалыптасуына отбасының әсерін эксперименталды зерттеу

2. 2 Жас өспм балаларды

Кіріспе

Қоғамдық дамудың өзекті проблемасы болып, қоғамның әр-бір жеке алғандағы тұлғамен өзара қарым-қатынасының гармонияда болуы табылады, былайша айтқанда оның әлеуметтенуі. Қоғамға әсіресе актуальды болып өсіп келе жатқан буынның әлеуметтенуі жатады.

Дәл балалық шақта, бозбала мен жастық шақта тұлғанаң негізгі құрылымы қалыптасады. Оның сапалық сипаттамалары едәуір дәрежеде қоршаған ортаның педагогикаландырылуы дәрежесінен тәуелді. Тұлға, психология көз-қарасы тарыпынан - есті іс-әрекеттің және әлеуметтік қарым-қатынастар субъекті сияқты индивид. Индивидтің жүйелік сапасы бірігіп іс-әрекет жасау мен қарым-қатынаста болу барасында қалыптасады

Адамның әлеуметтік өзіндік-қалыптасуы өткен ғасырғада бірдей актуальды, бірақта ол қоғамның әлеуметтік - саяси және экономикалық жүйеден едәуір тәуелді. Бұл өзінің сипаттамасы бойынша үнемі құбылмалы болатын процесс.

Өсіп келе жатқан буынның әлеуметтенуі күрделі үздіксіз процесс, бұның кезінде бір жағынан жеке алынған тұлғаның қажеттіліктері қоғамның қажеттіліктеріне бейім. Бірақта бұл бейімделу, конформизмге кеп соқтыратын белсенділігі төмен емес сипаттамаға ие, бұл жалпыадамдық құндылықтарды қабылдаудың белсенді шығармашылық процессі. Осы процесс барысында жеке өз еркімен қоғамдағы өзінің рөлін айқындап өзінің қабілеттік күшінің бар қуатын көрсетеді. Екінші жағынан, қоған тәртіп пен мораль нормаларын, отбасындағы, мектептегі, басқа мекемелердегі, адамды қоршаған басқада орталардағы адамдардың арасындағы педагогикалық тұрғыдан тиімді формаларды қалыптастырады.

Отбасы, тұлғаның әлеуметтендірілуінің маңызды институты болып табылады.

Адам, әлеуметтік қарым-қатынастың алғашқы тәжірибесін оттасында алады. Ерте жас кез барлық психикалық процесстердің дамуындағы ең маңыздысы болып табылады.

Баланың отбасындағы ерте әлеуметтенуі, отбасылық қажеттіліктердің қалыптасуына ең шешуші маңыз болады. Жалпы отбасылық рөльдерді қабылдауына және келешекте өз отбасын құруға талпынуға тікелей әсер етеді.

Балалар ата-аналар қарым-қатынасының проблемалары бар. Олар, балалар мен ата-аналар қарым-қатынасының көптүрлілігімен, отбасындағы жағдайының жақсылығы мен оның ары-қарай дамуына едәуір ету мүмкін болатын балалар мен ата-аналар қарым-қатынасындағы бұзылушылықтармен анықталады. Көшеде сұрап жүретін, бүкіл жарық күні бойы жұмыс істеп жатқан, базардағы ұрлап жүрген, зорлаушылықтың объекті де себебіде болатын және т. б. балаларды көруіміз - өсудегі баланың айналасы жүргізетін жеке құндылық бағыттар жүйесінің, естің қалыптасуы бостынша жасапатын ұзақ және тыңғылықты жұмыстың нәтижесі болып табылады.

Қазіргі уақытта мекемелеттік, халықаралық демеушілік мекемелер, мемлекеттің жағымды саясаты кезінде іс-әрекеттерінің мақсаты қылып, әлеуметтік жақсы жағдай шеңбері сыртында қалған балалар мен бозбалаларға мүмкіндігінше көмек көрсетуді қояды. Бұл қолдау құқықтық (балалардың құқықтары және т. б. ) және әлеуметтік жоспарда (балалар үйлері және т. б. ), мемлекеттік, халықаралық және жекелей деңгейде көптеген зерттеулер жүргізіледі.

Бұл жұмыстың зерттеу объектілері болып балалар мен жас өспірімдерді әлеуметтендіру процессі табылады, ал қаралатын мәселесі өтпелі кезеңдегі тұлғалық әлеуметтендірудің жолы мен түрі. Сол себепті дипломдық жұмысымның тақырыбын «Жас өспірім жасындағы балалардың әлеуметтік белсенділігін қалыптастыру ерекшеліктері»деп алдым

Зерттеудің жұмысының мақсаты: өтпелі кезеңде балалар мен жасөспірімдердің әлеуметтену түрлері мен жолдарын әлеуметтік - психологиялық талдау жүргізу, олардың қоршаған әлеуметтік ортамен қарым-қатынасы, олардың жалпыадамдық құндылықтарды игерудегі қиындықтары.

Зерттеудің нысаны- жас өспірім жасындағы балалардың әлеуметтік белсенділігін қалыптастыру ерекшеліктері.

Зерттеу пәні -жас өспірім жасындағы балалар.

Болжамы: Егер ол бiлiм беретiн қызметi (мұғалiмдер, психолог, ұстаз-ұйымдастырушы) бөпенiң социализациясының сұрақтары әрқалай тятын мекеменiң тар мамандарының жұмысын және (олары алмастыратын тұлғалар) оқушылардың ата-аналары үйлестiрiп бiрлестiрсе, зерттеудiң болжамы мектептегi әлеуметтiк ұстаздың қызметi тиiмдi болатын жорамалда негiзделген. Оқушылардың қауiпсiз, жайлы, творчестволық өмiрi үшiн жанұя және шарттардың жасауды мақсаты бар балалық шағының әлеуметтiк қорғауы бойынша басқарудың мемлекеттiк құрылымдары, қоғамдық бiрлестiктер және муниципалдық қызметтердiң өкiлдерiмен ынтымақтасу.

Келесi есептердi мәселе, объект, заттан және зерттеудiң мақсаттары сүйенанықталды:

Зерттеу жұмысының міндеттері:

-осы проблема бойынша әдебиетті талдау.

-Баланың өзіндік есінің қалыптасуын талдау. Әлеуметтенуі барысындағы жалпыадамдық құндылықтық бағдарлау жүйесінің оның есінде қалыптасуы.

-Әлеуметтік тәрбиелеу институттарындағы балалар мен бозбалалардың әлеуметтендіру ерекшеліктерін зерттеу.

-Балалар мен бозбалалардың өмір сүру ортасында бейімделуі мен әлеуметтендірілуінің әр-түрлі жолдары мен түрлерін зерттеу.

-балалар мен бозбалаларды қоршап тұратын ортаны талдау (отбасы, мектеп, көше) .

Зерттеу жұмысының теориялық-әдіснамалық негіздері: балалық шақтың психологиясы және педагогикасымен айналысқан атақты психологтар мен педагогтардың еңбектері (Выготский Л. С., Эльконин Д. Б., Эриксон Э. ; балаларды отбасында, мектепке, қоғамда тәрбиелеу мен оқыту, Макаренко А. С. ; Шацкий С. Т. ; Гребенников В. М. ; Бабанский И. В. ; Мудрик А. В. және т. б. ) .

Зерттеу әдісі, қоғамның мүшесі ретінде бала-бозбаланың өзіндік есінің қалыптасуын теориялық анықтауда болып және дұрыс жолдағы мен дұрыс емес жолдағы бала мен бозбаланың өмір сүру жағдайын, қажеттілігін және мүмкіндігін салыстырмалы түрде көрсету болып табылады.

Зерттеудің ғылыми жаңалығы мен теориялық маңызы, еркін нарықтық қатынас қоғамының пайда болуымен даму кезеңінде, балалар мен бозбалалардың өзіндік естерінің қалыптасуының әлеуметтік - психологиялық маңызы және әлеуметтендірілуінің жолдары мен түрлерін сеша отыра әлеуметтік-психологиялық зерттеулердің заттық алаңын кеңейтуден тұрады.

Зерттеулер нәтижесі, баланың отбасындағы ерте даму сапасы, оның бүкіл келешектегі өміріне әсер ететінін көрсетеді.

Зерттеу әдістері: Қойылған міндеттердің шешімі және гипотезаны зерттеу әдістерінің кешенді осылардың арасында ең басты орынды мыналар алады: теориялық талдау әдісі; диагностикалық әдіс (анкета алу, интервью жүргізу, әңгімелесу) ; эмпирикалық ( тура және сырттай бақылау, өзіндік бақылау, өзіндік бағалау) ; тәжірибелік әдіс.

Зерттеу жұмысының теориялық маңыздылығы әлеуметтік педагогика мәселесі бойынша қарастырылған материалды жалпылауда әлеуметтік педагог мамандығын жеке қарастырды

Жұмыстың практикалық маңыздылығы орындалған жұмыстың тәжірибелік маңызы, оның нәтижелерінің қолданбалы сипаттамасымен анықталады. Жұмыста пайдаланылған зерттеулер материалдары, әлеуметтік психология мен педагогикаға арналған ауыспалы, қатаң нарықтық әлемдегі балалар мен бозбалалардың әлеуметтенуінің ерекше жолдары мен түрлерін анықтауға мүмкіндік берді. Бұл, зерттеулердің теориялық бөліміне қалай жатса, дәп солай тәжірибелік бөлімінеде жатады. Бұл бөлімде өмір сүру жағдайы, мүмкіндіктері мен қажеттілігі өте нақты көрсетілген, сонымен қоса.

Зерттеудің эксперименталдық базасы: Тараз қаласы №12 мектеп

Дипломдық жұмыстың құрылысы және көлемі: зерттеу жұмысы кіріспе, екі тарау, қорытынды және қолданылған әдебиеттер тізімінен тұрады.

1 Балалар мен жасөспірімдердің әлеуметтенуінің әлеуметтік - педогогикалық мәселелері

1. 1 Құндылық бағыттылықтар жүйесі қалыптасуының теориялық- әдіснамалық негіздері

Ой-түйсікті диалектикалық талдау үшін бастапқы нүкте болып оның табиғаты туралы сұрақтар табылады. Осы тұрғыдан қарағанда ой-түсінікті талдау, адам психикасының ішкі, ассоциалды құбылыс ретінде түсінуді жеңіл шығуға мүмкіндік береді. Ой-түсініктің проблемасына диалектикалық көзқарас оны шынайы, нағыз ғылыми зерттеуге жол ашады. «Ой-түйсіктің проблемасын қарастырған жағдайда ой-түйсіктің және іс-әрекеттің бүтіндік қағидасы, тарихтық қағида, даму қағидасы, тұлғалық қағида ерекше ақтуалдылыққа ие болады.

Ой-түйсіктің теориясын құруда Гегель ерекше орын атқарды, адам мен адамзаттың ой-түйсігінің тарихи дамуын қарастырды. Гегель бойынша, ой-түйсік әр-түрлі сатыдан өтетін ашылып келе жатқан процесс болып табылады. Оның бастапқы кезеңдерінде тұлғалық өзіндік іс-әрекеттерін түсіну ең маңызды мәнге ие. Өзінің даму барысында, ой-түйсік ішкі психологиялық әлемге ене бастайды, тұлғаның өзіндік ерекшелерін бағалауын топтың, ұлттың, қоғамның өмірін сүру нормалары және қоғамдық бағалауы мен салыстырады. Сонымен, ой-түйсік екі негізгі канал арқылы жұмыс атқарып іске асырылады:біріншіден адамның өзінің іс-әрекетін түсіну арқылы; екіншіден басқа адамдарды, олардың шынайы қарым-қатынастарын түсіну өзінің белгілі-бір топқа жататындығын-отбасылық, рулық, этникалық, ұлттық, әлеуметтік топқа жататындығын түсіну арқылы. Сонымен, ой-түйсіктің екіжақтылық табиғатының өзінде оның өзіндік қозғалысының негізгі болып табылатын жалғыздық формасы мен жалпылық формаларының арасында қарым-қайшылықтар салынған. Айтылған қарым-қайшылықты жеңіп шығу жолы ретінде Гегель, әрбір тұлғаның халықтық тарихы қалыптасқан ортақ нормаларының бағынуы табылады: « . . . Даналық және қайырымдылық, өз халқының нормаларымен өмір сүруден тұрады», -деп жазған.

Ой-түйсік пен өзіндік тану қабілеті адамның тек өзіне тән артықшылығы. Адам, өзінің ой-түйсігінде, өзін түйсік, қарым-қатынас және іс-әрекет субъекті ретінде түсіне бастайды. Ой-түйсік тек осы формада ғана бола алады, оның түйсіктен негізгі айырмашылығы болып адамның өз іс-әректтерін, сезімдерін, ойларын, тәртібінің себептерін, қызығушылықтарын, өзінің қоғамдағы орнын түсіну үшін бағытталғандығы табылады. Егер түйсік басқа нәрсе туралы білім болса, онда ой-түйсік -бұл адамның өзі туралы білім, бұл өзінше бір «өзін де, басқаны да табатын жарық».

Ой-түйсік, ең алдымен өзінің физикалық түрін, жағдайын тану және білуді қарастырады, осыдан соң ғана ішкі рухан әлемін, өзінің мүмкіндіктерін қарастырады. Ой-түйсік арқасында адам табиғаттан және басқа адамдардан бөлек жеке шындық ретінде таниды. Ол басқаларға ғана емес, өзіне де бар болып көрінеді. Ой-түйсік өз-өзіне «сырттан» қарау қабілеттілігімен байланысты, «адамға» өзіндік түйсік актілеріне сынменқарауға мүмкіндік береді, бұл дегеніміз өзінің бүкіл ішкі әлемін сыртта болып жатқаннан бөлу, оны талдапсырттағылармен салыстыру, -өзінің түйсік актін білу.

«Ой-түйсік»деген түсінік, бір-бірімен өзара тығыз байланысты болсада, әр-түрлі құбылыстарды білдіреді:оның сыртында жататын заттарға бағдарланған түйсіктің өзін-өзі қадағалау функциясы, және адамның мен деген болып табылатын негізгі объектісі бар түйсік, былайша айтқанда ой-түйсік, өзін-өзі зерттеу. Өзінің бірінші мәнінде ой-түйсік өзін өзі қадағалайтын түйсік ретінде «Әлемнің жаны!» деген ұранға орындауға бағдарламаланған, ал екіншіден-«Өз-өзіңді таны!» ұранды орындауға. «Ой-түйсік» деген термин кейде өзіндік құнын білу мағынада, өзін-өзі жоғары бағалау мағынада, көкіректік мағынада да қолданылады. Ой-түйсіктің негізгі мәні ретінде бар тіршілікті түсіну, өзін бар екендігін, өз-өзін немесе өзінің мен дегенін түсінуді санау қабылданған.

Өз-өзін тұлға ретінде қабылдау проблемасы, ой-түйсік проблемасы С. Л. Рубинштейнмен «мен-басқа» қатынасы туралы сұрағын шешу тарапынын қарастырылған. С. Л. Рубинштейн «мен»-деген «түйсік емес, псикихалық субъект емес, ол түйсік не, түйсік берілген адам», -деп дұрыс айтқан, ол дегеніміз»әлемді, басқа адамдарды, өз-өзін түсіне білетін түсінігі бар мақұлық ретіндегі адам. «С. Л. Рубинштейннің пікірі бойынша, өзі туралы ойдың қалыптасуы ең алдымен басқаларды танудан басталады. Тек содан кейін-өзін танудан, ол дегеніміз генетикалық басымдылық» менің өзімнің «мен» дегенім пайда болуына себеп болушы ретіндегі басқа «мен» дегенге жатады.

Шыныменде теоретикалық және эмприкалық зерттеулер, өзіңді тани білу тұлғаның «психиканың басқа адамдардың түйсігінің» бар екендігін мойындау шарты кезінде болады және өзіндік қасиеттерінің, жағдайының, себептерінің, толқыларының және басқада жеке мен тұлғалық қасиеттеріің тіршілікке және онда бөлінетін объектілерге проекциялану жолымен өтеді.

С. Л. Рубинштейннің өзін тұлға ретінде түсінуінің жалпы ережелері қазіргі уақыттығы психалогиялық ізденістерде де актуалды болып табылады.

Оларда, белсенділікке ие субъект, әлемге өзінің қатысын оның жеке аспектілерін қатысын анықтай алатындығы және оның ішінде басқа адамды дифференциалды түрде бағалау нақтыланады. Өзі туралы пікірдің өзгеруі белгілі бір бағытта ағатыны туралы пікір қалыптасқан: «сыртқы сипаттамалардың, және физикалық мәліметтеріне берілген сипаттамалардың көмегімен «Мен конценциясын» келтіруден- «психикалық ерекшеліктері басқа адамдармен қарым-қатынастық сипаттамасын» талқылауда.

Басқаларға көзқарастың арқасында өзіңе қалыптасатын көзқарас және де басқалардың өздеріне деген көзқарасы, тұлғаның тұрақты өмірлік позициясы мен өзіндік сенімділік әдістерінің қалыптасу себептері ретінде жүреді.

Өзіндік сенімділік дегеніміз, адамның өз тұлғасына қойылатын өзіндік баға және жоғарғы бағаға талпынуы, бұдан басқа осы талпыныспен пайда болған тәртіп. Тұлғаның өзіндік сенімділігіндегі қажеттілігінің нақты пайда болу түрлілігі тәртіптің үш стратегиясында көрсетілген. Бұл-ассертивтік тәртіп(немесе конструктивті позиция), ашушаң тәртіп(немесе басымдылық), сенімсіз тәртіп(немесе тәуелді) .

Тәртіптің ассертивтік моделі, тұлғаның өз пікірін дәләлдей алу мен түрлі өмірлік жағдайларға адекватты оң немесе теріс іс-әрекет ете алуға, негізделмеген өтінішін сұхбаттасудағы адамның намысын таптамай, орындамау қабылеттілігімен негізделген.

Сенімсіз тәртіп инфантильді өмірлік көзқараспен тығыз байланысты. Оның негізінде тірек пен көмек, қолдау іздеуді қалаумен анықталатын тәуелділік орналғаны жатыр.

Жоғарыда айтылғанға қарасақ, әлеуметтік ортаға тәртіптің ассертивті моделін қабылдау дұрысырақ болады. Тұлғаның ой-түйсігі қалыптасудағы проблемаларын зерттеу тарихында, табиғат берген потенциалды мүмкіндіктер толығымен дамыта отырып қана, тұлға айтылудағы тәртіп моделіне сәйкес келу мүмкін.

Өзіндік потенциялын пайдалану мен өзіндік маңыздыланудың типтерінің бірі болып А. Маслоу болды. «Тек еңбек қана», -деп, ол өзінің жұмыстарында дәлелдеп отырған, -тұлғаның толық өзіндік маңыздандылуы мен дамудың шарты мен әдісі болады. Бірақта кез-келген еңбек бұл мағынада көріне бермейді. Жеке адам, қызмет ететін ісін түсініп қана емес таңдап алынған іс онымен белгілі бір құндылықтарға бейімделу әдісі ретінде қабылдануы тиіс және өзінің «мен» дегенінің бір бөлігі ретінде толғанылуы тиіс. Тек өзінің еңбегімен сіңісе отыра және де сол уақытта онда өзін ұмыта ала жеке адам өзінің потенциялды мүмкіндіктерінің барлығын дамытады, сәтсіздікке қарсы тұру мүмкіндігіне қол жеткізеді және адамзат өмірінің ең жоғарғы деңгейінде қызымет атқара бастайды.

ХХ ғасырдың бірінші жартысында адамзаттың «мен» деген консенциясы, ой-түйсіктің консенциялары пайда болады, олардың авторлары псикихалық ауруларды, тәжірибелік сұрақтардың шешімін табуға тырысады. Ең белгілі және тұлғалы зерттеушілердің бірі болып психоанализ теориясын құрушы Зигмунд Фрейд.

Бүкіл психиканы Фрейд үш жүйеге бөледі, олар әр-түрлі заңдармен жұмыс жасайды. Ең алдымен бұл түсінбеушілік жүйесі - «Ол», оның негізінде аффектілік немесе биологиялық дәрежедегі субъективті қажеттіліктер жатыр. «Ол»жүйесінің құбылыстары ләззат қоғамдастығымен басқарылады. «Ол»-бұл, реакция мен импулстардың теріс иррационалды әлемі, психикалық қуаттың көзі.

З. Фрейдт оқуларының ерекшеліктеріне ас назар аудармаяқ оның консенциясына сай, ой-түйсік түсінбеушілік қызығушылықтардың, импулстардың қызметінде жүр және оның іс-әрекеті толығымен осы саланың бар болуына тәуелді. Әлеуметтік ортаның қоғамның жеке адамға қоятын талаптарының өзгеруімен үстіндегі- «Мен» де өзгереді. Ол болса үнемі түйсік пен түсінбеушіліке салаларының қарым-қатынысын түзетеді.

З. Фрейдтің жолымен жүрген К. Хорни гипотеза ұсынады. Бұл гипотезаға сәйкес адам өзінің қайшылықтарын жасыру үшін адекватсыз, өз-өзі туралы түсінік жасайды.

К. Хорни белгілі бір жағдайларда бұл түсінік оның өсуге талпынысын қолындағы өзінің мүмкіндіктерін іске асыруды оны істен шығарып тастайды. Ал бұл болса, невротиктің өзінің қиындықтарын жеңу немесе шешу мүмкіндіктерімен өзінің потенциялды мүмкіндіктерін іске асырумен қызығуды қояды, ал оның бүкіл қуаты оның идеалдандырылған «Мен» дегенін актуалдандыруға бағытталады.

К. Хорни концелциясының негізгі түсініктерінің бірі болып «нақты Мен» туралы түсінік табылады. Нақты мен- «менің» ең жақсы және құнды, маңызды бөлігі болады. Белгілі бір жағдайларында, К. Хорни атты адам өзінің ерекше адами потенциялын дамуға ұмтылады. Бұл жағдайды ол тек өзіне тән өзінің «нақты Менінің» өмірлік күшін дамытады: өзінің жеке сезімдерінің, ойының, қызығушылығының, қызықтарының тереңдігі мен анықтығын; өзінің өзіндік ресурстарын пайдалану мүмкінділіктері, өзінің жігерінің бүкіл күшін.

Тұлғамен түйсіктегі әлеуметтік факторды бөліп шығару мүмкіндігінің ең алғашқыларының бірі У. Джемске жатады. Тұлғаның элементтерінің құрамында, Джемс әлеуметтік «Мен»-ді бөліп көрсетеді, оны нақты тұлға туралы қоршағандардың пікірі көзқарасы айқындайды. Әлеуметтік «Мен» көп түрлі және топтардың санына тәуелді тұлға үшін олардың пікірі өте маңызды болып табылады. Бірақта әрқайсысына басқа адамдар туралы үнемі пікір жасауға тура келетіндіктен «Мен»- де жуырда бөтен сезімдер айнасында өзінің сезімдерінің көріністерін көруге үйреніледі және олар туралы, сезіп тұрғаннан басқаша ойлайды.

Бұл жерде Джемс, адамның өзі туралы білуінің едәуір жағын айта кетеді, нақтырақ айтқанда: өзі туралы білудің дамуы басқаның психологиялық ерекшеліктерін білуден тәуелді.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.