Сыйлық беру әдебі



1 Ислам сыйлық туралы
2 Сыйлық берілетін қуаныштар
3 Сыйлық таңдау талғамы
4 Сыйлықты қалай ұсынған жөн?
Бала кезден білуге тиісті әдет-ғұрпымыз
Адамның әрі жақсы, әрі осал бір мінезі бар. Ол өзін басқалардың материалдық ынталандыруын, түрлі мерекелер мен мерейтойларында сый-сияпатқа ие болуды жақсы көруі. Иә, адамдар жаратылысынан мал-мүлік пен дүниеге құмар. Олардың ішінде мол байлыққа жету үшін бәріне де баратындар, сол жолда «қажетті» жандарға сыйлығын аямайтындар да көп. Алайда адал ниетпен ұсынылатын сыйлық пен қаншама «сый-сияпат» деп бүркемелегенімен параға жататын «сыйлықтың» айырмашылығы жер мен көктей. Сыйлық беру – қай халықта да ізгі әдет-ғұрып.

Ислам сыйлық туралы

Бұл өмірде адамдардың ақ ниетпен бір-біріне сый-сияпат көрсетуі олардың арасында өзара мейірім, құрмет, махаббат, түсіністік сезімін оятады. Ислам дағуатшыла-ры (дінімізді уағыздаушылар, дін ғұламалары) адамдардың психологиясы мен жан-дү-ниесіне айрықша әсер ететін осынау әдет-ғұрыпты тиімді пайдаланған. Соның нәти- жесінде дінаралық, ұлтара-лық келіспеушіліктер мен дұшпандықты достық пен түсіністікке айналдырған. Осыған орай Ұлық Пайғам-барымыз Мұхаммед (с.ғ.с.)

былай деген: «Араларың-дағы дұшпандық пен кекті жою үшін сыйлық беріп, бір-біріңді жақсы көріңдер». Мұхаммед (с.ғ.с.) Пайғам-бар өзіне келген елшілерге де, басқа адамдарға да сыйлық беруді ешқашан да есінен шығармаған. Бір рет Ол Бахрейннен жиырма адамды Мәдинаға арнайы шақыртып алады. Олардың ішінде он екі адам Абдулқайыс қауы-мынан еді. Бұлардың бәрі де Пайғамбарымызбен (с.ғ.с.) кездескеннен кейін Ислам дінін қабылдайды. Шақырыл-ған адамдар елдеріне қай-туға жиналып жатқанында Аллаһ Тағаланың сүйікті Елшісі Абдулқайыстықтардың әрқайсына сыйлық беруге бұйырады да, елшілердің бас- шысы Абдуллаһ ибн Ауфқа он екі жарым үкие (өлшем бірлігі) күміс береді. Пай-ғамбарымызға (с.ғ.с.) Мура ұлдарының он үш адамнан тұратын уәкілдері келгенде оларға да сыйлық беру жөнінде Біләлға (р.а.) әмір етеді. Расулуллаһтың (с.ғ.с.) осы- лай адамдардың көңілдерін жадыратып, олармен түсі-ністік, тіл табу үшін сыйлық берген кездері көп. Олай болса, адамдардың әлеумет-тік жағдайын жақсарту, олармен достық қарым-қа-тынаста болу үшін сыйлық берудің айыбы жоқ. Шариғат ақ ниетпен сыйлық беруге, оны алуға қарсы емес. Тек жасаған жақсылығы, көрсетер көмегі үшін сыйлық дәмету мұсылманшылыққа, адамгершілікке жатпайды. Қазір миссионерлер адамдарды басқа дінге тарту үшін сыйлық беруді шебер пайдаланады. Өйткені адамдар-дың мал-мүлікке қызығуы бұрын қандай болса, қазіргі экономикалық дағдарыс кезінде одан да күшті. Алай- да материалдық игілік, сый-лық үшін дінін сату – үлкен күнә.

Пән: Мәдениеттану
Жұмыс түрі:  Материал
Тегін:  Антиплагиат
Көлемі: 5 бет
Таңдаулыға:   
Сыйлық беру әдебі

Автор: Мақсұтбек СҮЛЕЙМЕН

Бала кезден білуге тиісті әдет-ғұрпымыз
Адамның әрі жақсы, әрі осал бір мінезі бар. Ол өзін басқалардың
материалдық ынталандыруын, түрлі мерекелер мен мерейтойларында сый-сияпатқа
ие болуды жақсы көруі. Иә, адамдар жаратылысынан мал-мүлік пен дүниеге
құмар. Олардың ішінде мол байлыққа жету үшін бәріне де баратындар, сол
жолда қажетті жандарға сыйлығын аямайтындар да көп. Алайда адал ниетпен
ұсынылатын сыйлық пен қаншама сый-сияпат деп бүркемелегенімен параға
жататын сыйлықтың айырмашылығы жер мен көктей. Сыйлық беру – қай халықта
да ізгі әдет-ғұрып.

Ислам сыйлық туралы

Бұл өмірде адамдардың ақ ниетпен бір-біріне сый-сияпат көрсетуі олардың
арасында өзара мейірім, құрмет, махаббат, түсіністік сезімін оятады. Ислам
дағуатшыла-ры (дінімізді уағыздаушылар, дін ғұламалары) адамдардың
психологиясы мен жан-дү-ниесіне айрықша әсер ететін осынау әдет-ғұрыпты
тиімді пайдаланған. Соның нәти- жесінде дінаралық, ұлтара-лық
келіспеушіліктер мен дұшпандықты достық пен түсіністікке айналдырған.
Осыған орай Ұлық Пайғам-барымыз Мұхаммед (с.ғ.с.)

былай деген: Араларың-дағы дұшпандық пен кекті жою үшін сыйлық беріп, бір-
біріңді жақсы көріңдер. Мұхаммед (с.ғ.с.) Пайғам-бар өзіне келген
елшілерге де, басқа адамдарға да сыйлық беруді ешқашан да есінен
шығармаған. Бір рет Ол Бахрейннен жиырма адамды Мәдинаға арнайы шақыртып
алады. Олардың ішінде он екі адам Абдулқайыс қауы-мынан еді. Бұлардың бәрі
де Пайғамбарымызбен (с.ғ.с.) кездескеннен кейін Ислам дінін қабылдайды.
Шақырыл-ған адамдар елдеріне қай-туға жиналып жатқанында Аллаһ Тағаланың
сүйікті Елшісі Абдулқайыстықтардың әрқайсына сыйлық беруге бұйырады да,
елшілердің бас- шысы Абдуллаһ ибн Ауфқа он екі жарым үкие (өлшем бірлігі)
күміс береді. Пай-ғамбарымызға (с.ғ.с.) Мура ұлдарының он үш адамнан
тұратын уәкілдері келгенде оларға да сыйлық беру жөнінде Біләлға (р.а.)
әмір етеді. Расулуллаһтың (с.ғ.с.) осы- лай адамдардың көңілдерін
жадыратып, олармен түсі-ністік, тіл табу үшін сыйлық берген кездері көп.
Олай болса, адамдардың әлеумет-тік жағдайын жақсарту, олармен достық қарым-
қа-тынаста болу үшін сыйлық берудің айыбы жоқ. Шариғат ақ ниетпен сыйлық
беруге, оны алуға қарсы емес. Тек жасаған жақсылығы, көрсетер көмегі үшін
сыйлық дәмету мұсылманшылыққа, адамгершілікке жатпайды. Қазір миссионерлер
адамдарды басқа дінге тарту үшін сыйлық беруді шебер пайдаланады. Өйткені
адамдар-дың мал-мүлікке қызығуы бұрын қандай болса, қазіргі экономикалық
дағдарыс кезінде одан да күшті. Алай- да материалдық игілік, сый-лық үшін
дінін сату – үлкен күнә.

Сыйлық берілетін қуаныштар
Кез-келген адамның ғұмы-рында бақытты кездері аз болмайды. Олар: туған
күн, мектепті, жоғары оқу орнын бітіру, атақ, дәреже, мемлекеттік
наградалар алу, жаңа үйге кіру, қымбат ав-токөлік міну және тағы да басқа
оқиғалар мен мере-келер, мерейтойлар. Мұндай кездері адамдар өздерінің
қуаныш-қызықтарын жақын туған-туыс, дос, жолдас, көршілерімен ақ дастарқан
басында, ән-күй құшағында бірге бөліседі. Шақырылған қонақтар түрлі
сыйлықтар әкеледі.

Сыйлықты бұлардан басқа жәй күндері де ізгі құрмет белгісі ретінде ұсынуға
болады. Әдейі жіберілген сыйлық, мейлі гүл шоғы, ашық хат болсын, бағасы
қымбат болмаса да, ол адамға қуаныш сыйлайды, көңіл күйін сергітеді,
достық, туыстық қарым-қатынасты нығайтады. Сыйлық алған адам өзгенің өзіне
деген ілтипатын, қамқорлығын сезінеді, рухани шабытқа бөленеді. Сол себепті
әрбір ата-ана баласына жақсы көретін жақындары-на сыйлық ұсынудың әдебі мен
рәсімін жас кезінен-ақ үйрете бастағаны - нағыз өне- гелілік. 1. Сыйлықты
қашан береді?

Туған күнге, кәмелеттік аттестат, диплом алуына сыйлықты сол күні берген
дұрыс. Мұндай сыйлықтарды алдын-ала беріп қоюдың қа- жеті жоқ. Халық
дәстүрінде туған күнін, мерейтойын ал- дын-ала тойламайды. Ерлі-
зайыптылардың күміс, ал- тын, гауһар тойларында да сыйлықты қуаныш үстінде
ұсынған жарасымды. Кейбір отбасыларда оның мүшеле-ріне Жаңа Жыл қарсаңында
сыйлық беру дәстүрі бар. Оның ешқандай айыбы жоқ, ол теріс іс болып
саналмай- ды. Әйелдерге 8-наурыз – Халықаралық әйелдер күні, ерлерге 7-
мамыр – Отан қор- ғаушылар күнінде, адамдар- ға өз кәсібінің төл мереке-
сінде сыйлықтар беріле-ді.

2. Сапардан сыйлық әкелу
Саяхаттап, іс-сапарға шы-ғып, қыдырып басқа жаққа барып қайтқан адамдар үй
ішіне әртүрлі сувенир тәрізді әсем заттарды ескерткіш белгі ретінде әкеліп
береді. Басқа жақта тұратын туыстарына, дос, жолдастарына барған адамдар да
сол отбасына сый-лықтар апарады. Сыйлық-құрмет белгісі болғандықтан, оны
алған адам берілген сыйлықты арзан, қымбат, үл-кен, кіші деп бөлмеуге, оны
менсінбей ренжуге тиісті емес. Кейде әйелдер алыс-та тұратын туған-туыстары-
на барғанында алма, алмұрт, апельсин, мандарин тәрізді жеміс-жидектерді де
ала салады. Жасыратыны жоқ, оны кейбіреулердің місе тұтпай, Мен жеміс-
жидек жемей жүр ме екенмін. Әкелген көй- легі, шапаны, сыбағасы қай-да?!,
- деп ренжіп те жа- тады. Бұл – сыйластықты білмеу, есептесу, мастану-
шылық.

Сыйлық таңдау талғамы
Сыйлықтың қымбат, пай-далы, зәру зат болуы мін- детті емес. Бірақта алған
сыйлығың ол арналған адам-ның талғамына сай болғаны абзал. Және де сыйлық
таң- дағаныңда ол сенің де тал-ғамыңды танытып тұратын болсын. Сыйлықтың
пайдалысы да, пайдасызы да бар. Сенің жақсы көрген сыйлы-ғыңның басқа
адамға ұнамауы да, керексіз, пайдасыз болуы да мүмкін. Мысалы, сыйла-ған
сумка, портфельіңнің түрі, түсі арналған адамға қолай- сыз, жараспайтын,
ұнамай-тын, сыйлаған киіміңнің тар, қысқа болуы құрмет көрсет-кен адамыңды
қуаныш-қа бөлемейтіні есіңде болсын. Эстетикалық талап, тал- ғамға сай
келмейтін заттар да сыйлыққа жарамайды. Қымбат сыйлық беру адам- ның
материалдық жағдайы-на байланысты. Мұндай сый-лықтарды бірнеше адамның
бірігіп алғаны дұрыс. Олар-дың қатарына теледидар, кілем, тоңазытқыш, кір
жуатын машина, ас үй, қонақ бөлмесі жиһаздары, құндыз ішік, тондар тағы да
басқа заттар жатады. Досына, туысына, қатты құрметтейтін кісісіне арнап
шығарылған өлең, ән, күй-ден, салынған суреттен ар-тық қымбат сыйлық жоқ.
Шын жүректен, талантты адамның шығармашылық шабытынан дүниеге келген мұндай
өнер туындыларын сатып алуға болмайды, сатылмайды да. Адамның өткен
өмірінің ерек- ше бір кезеңін, тарихи оқи-ғасын еске түсіретін және оның
естелік белгісі болып саналатын құжаттар да, фо-тосуреттер де,
бейнетаспалар да, ата-бабасынан қалған зат- тар да қымбат сыйлық болып
саналады. Кейбір отбасылар ұлы атасы мен ұлы әжесінен қалған асыл заттарды,
бұйымдарды ұрпақтары-на сыйға тартып, аманат ре- тінде тапсырып отырады. Мы-
салы, біздің үйде әкемнің әкесінің апасынан ескерткіш-ке қалған зергерлік
төс бар. Ол бірнеше атадан бері ұста, зергер болып келе жатқан біздің
әулеттің асыл мұрасы. Сыйлықты талғаммен таң- дайды. Сонда ол оны ұсыну-
шының ба, әлде оны алушы-ның ба, кімнің талғамына сай болуға тиісті? Егерде
екеуінің талғамдары сәйкес болса, өте жақсы. Ал талғамдары сәй-кес келмесе,
сыйлық ұсынушы икемдік танытуы ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Банкетті өткізуге тапсырысты қабылдау
Мұқағали Сүлейменұлы Мақатаев
М.Мақатаев шығармашылығы
Термин сөздер мен кәсіби сөздердің қолданылу ерекшеліктерін оқыту
Бастауыш сынып оқушыларын Абай Құнанбаевтың педагогикалық идеяларының негізінде тәрбиелеу
«20 ғасырдың 60 жылдарынан кейінгі қазақ әдебиеті (1960-2000)» пәні бойынша әдістемелік нұсқау
Дауысты дыбыс
Мақал-мәтелдер
М.Балақаев қазақ ғалымы
Кореяның көркем өнері
Пәндер