Шаруашылық туралы жалпы мағлұмат

1.КІРІСПЕ
2.Шаруашылық туралы жалпы мағлұмат
2.1..Шаруашылықтың топырақ климаттық жағдайлары
2.2.Шаруашылықта органикалық тыңайтқыштарды жинау және оларды пайдалану
3.Тыңайту жүйесі құрылатын ауыспалы егіс дақылдарының қоректенуінің биологиялық ерекшеліктері
4.Тыңайтқыштарды жоспарланған өнімге арналған мөлшерін есептеу
5. Ғылыми зерттеу мекемелер ұсыныстарының негізінде минералдық тыңайтқыштардың мөлшерін анықтау
6.Ауыспалы егісте тыңайтқыш қолданудың жылдық жоспары
7. Ауыспалы егістегі қоректік заттардың балансын есептеу
8. Ауыспалы егісте тыңайтқыш қолданудың экономикалық тиімділігі
9. Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер

Органикалық тыңайтқышқа көң‚ көң садырасы‚ құс саңғырығы‚ қордалар‚ шаруашылық қалдықтары‚ шымтезек‚ сапропель, сидераттар т.б. жатады. Органикалық тыңайтқыштардың маңызына тоқтала келіп академик Д.Н. Прянишников былай деп жазған: ”Химия өнеркәсібінің дамуына және минералдық тыңайтқыштардың кеңінен таралуына байланысты‚ көңнің маңызы кейінгі екінші кезектегі жоспарға қалдырылады деп ойлау мүмкін емес‚ керісінше‚ минералдық тыңайтқыштарды қолданудың артуына байланысты көңнің мөлшері де арта түседі. Мұны химияландырудың жоғары дәрежесіне жеткен елдердің тәжірибесі де көрсетіп отыр. Бұл жағдай, көңді ауыл шаруашылығы дақылдарына ең басты тыңайтқыштар ретінде қолданудың бірі деп санауға мәжбүр етеді.
Органикалық тыңайтқыштар топырақтың агрономиялық қасиеттеріне жан-жақты әсер етеді және дақылдардың өнімін арттыруда маңызды рөл атқарады. Органикалық тыңайтқыштар құрамында өсімдіктің қоректенуіне қажетті барлық элементтер кездеседі. Мысалы‚ мүйізді ірі қара малының көңінің бір тонна құрғақ затында 20 кг азот‚ 10 кг фосфор‚ 24 кг калий‚ 28 кг кальций‚ 6 кг магний‚ 4 кг күкірт‚ 25 г бор‚ 230 г марганец‚ 20 г мыс‚ 100 г мырыш‚ 2 г молибден‚ 1‚2 г кобальт‚ 0‚4 г йод болады. Сондықтан оларды толық тыңайтқыш деп атайды. 20 тонна жартылай шіріген төсенішті көң 0‚3 тонна аммоний селитрасын‚ 0‚25 тонна жай суперфосфатты‚ 0‚3 тоннакалий хлоридін алмастырады. Минералдық тыңайтқыштарға қарағанда органикалық тыңайтқыштарда қоректік заттардың мөлшері аз болады.
Органикалық тыңайтқыш өсімдік үшін көмір қышқыл газының көзі болып табылады. Топыраққа еңгізілген бұл тыңайтқыштардың ыдырауынан пайда болған көмірқышқыл газы топырақ ауасын‚ топырақтың үстіңгі қабатын қанықтырады да өсімдіктің ауа арқылы қоректенуі жақсарады. Жасалған есеп бойынша бір гектарға еңгізілген 30-40 тонна көң бірқалыпты жағдайда ыдырағанда күнделікті қосымша 100-200 кг көмірқышқыл газы бөлінеді. Мұндай құбылыстың маңыздылығы сонда‚ дәнді дақылдардың әр гектардағы өнімділігін 20-25 центнерге жеткізу үшін 100 кг СО2 ‚ ал картоп пен көкөністен 400-500 центнер өнім алу үшін 200-300 кг СО2 жұмсалады.

1. Елешев Р.Е.‚ Балғабаев Ә., Рамазанова Р., Салықова А. Агрохимия практикумы. - Алматы, 2013.
2. Елешев Р., Сапаров А., Балғабаев Ә., Туктугулов Е. Агрохимия және тыңайтқыш қолдану . – Алматы, 2010.
3. Елешев Р., Смағұлов Т., Балғабаев Ә., Рамазанова Р.Агрохимиялық зерттеулер әдістемесі. – Алматы, 2008

Пән: Ауыл шаруашылығы
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 19 бет
Таңдаулыға:

Мазмұны
1.КІРІСПЕ
2.Шаруашылық туралы жалпы мағлұмат
2.1..Шаруашылықтың топырақ климаттық жағдайлары
2.2.Шаруашылықта органикалық тыңайтқыштарды жинау және оларды пайдалану
3.Тыңайту жүйесі құрылатын ауыспалы егіс дақылдарының қоректенуінің биологиялық ерекшеліктері
4.Тыңайтқыштарды жоспарланған өнімге арналған мөлшерін есептеу
5. Ғылыми зерттеу мекемелер ұсыныстарының негізінде минералдық тыңайтқыштардың мөлшерін анықтау
6.Ауыспалы егісте тыңайтқыш қолданудың жылдық жоспары
7. Ауыспалы егістегі қоректік заттардың балансын есептеу
8. Ауыспалы егісте тыңайтқыш қолданудың экономикалық тиімділігі
9. Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер

КІРІСПЕ
Органикалық тыңайтқышқа көң‚ көң садырасы‚ құс саңғырығы‚ қордалар‚ шаруашылық қалдықтары‚ шымтезек‚ сапропель, сидераттар т.б. жатады. Органикалық тыңайтқыштардың маңызына тоқтала келіп академик Д.Н. Прянишников былай деп жазған: "Химия өнеркәсібінің дамуына және минералдық тыңайтқыштардың кеңінен таралуына байланысты‚ көңнің маңызы кейінгі екінші кезектегі жоспарға қалдырылады деп ойлау мүмкін емес‚ керісінше‚ минералдық тыңайтқыштарды қолданудың артуына байланысты көңнің мөлшері де арта түседі. Мұны химияландырудың жоғары дәрежесіне жеткен елдердің тәжірибесі де көрсетіп отыр. Бұл жағдай, көңді ауыл шаруашылығы дақылдарына ең басты тыңайтқыштар ретінде қолданудың бірі деп санауға мәжбүр етеді.
Органикалық тыңайтқыштар топырақтың агрономиялық қасиеттеріне жан-жақты әсер етеді және дақылдардың өнімін арттыруда маңызды рөл атқарады. Органикалық тыңайтқыштар құрамында өсімдіктің қоректенуіне қажетті барлық элементтер кездеседі. Мысалы‚ мүйізді ірі қара малының көңінің бір тонна құрғақ затында 20 кг азот‚ 10 кг фосфор‚ 24 кг калий‚ 28 кг кальций‚ 6 кг магний‚ 4 кг күкірт‚ 25 г бор‚ 230 г марганец‚ 20 г мыс‚ 100 г мырыш‚ 2 г молибден‚ 1‚2 г кобальт‚ 0‚4 г йод болады. Сондықтан оларды толық тыңайтқыш деп атайды. 20 тонна жартылай шіріген төсенішті көң 0‚3 тонна аммоний селитрасын‚ 0‚25 тонна жай суперфосфатты‚ 0‚3 тоннакалий хлоридін алмастырады. Минералдық тыңайтқыштарға қарағанда органикалық тыңайтқыштарда қоректік заттардың мөлшері аз болады.
Органикалық тыңайтқыш өсімдік үшін көмір қышқыл газының көзі болып табылады. Топыраққа еңгізілген бұл тыңайтқыштардың ыдырауынан пайда болған көмірқышқыл газы топырақ ауасын‚ топырақтың үстіңгі қабатын қанықтырады да өсімдіктің ауа арқылы қоректенуі жақсарады. Жасалған есеп бойынша бір гектарға еңгізілген 30-40 тонна көң бірқалыпты жағдайда ыдырағанда күнделікті қосымша 100-200 кг көмірқышқыл газы бөлінеді. Мұндай құбылыстың маңыздылығы сонда‚ дәнді дақылдардың әр гектардағы өнімділігін 20-25 центнерге жеткізу үшін 100 кг СО2 ‚ ал картоп пен көкөністен 400-500 центнер өнім алу үшін 200-300 кг СО2 жұмсалады.

2.Шаруашылық туралы жалпы мағлұмат
Қызылорда облысы негізгі күріш өсірілетін аймақ болып табылады. Бұл жердің топырақтарының бірқатар ортақ белгілері бар:
- Жоғары карбонаттылығы;
- Макроқұрылымының болмауы және суға шыдас беретін микроқұрылымның болуы;
- Топырақтың үстіңгі қабатының көп мөлшерде сортаң тартуы (0-15см); Тұздылығы магний, кальцийдің күкіртті қышқыл тұздары бар хлорлы - сульфатты;
- Микробилогияық процестердің жоғары деңгейде жүруі. Бұл органикалық заттардың тез ыдырауына әкеліп соқтырады;
- Барлық топырақтар құрамындағы жылжымалы фосфор түрлері және алмаспалы калий орташа, азоты аз.
Жер бетінің әр түрлі дымқылдану шарттары , шөгіндінің бір текті еместігі, жеке табиғи аудандарға ауылшаруашылында пайдалануды бағыттау, күрделі үйлестіру мен жиынтыққа жиі ұшырасатын өте көптеген алуан түрлі топырақты (тақыр топырақ, тақыр тәріздес топырақ, боз топырақ, шабындықты батпақты топырақ, батпақты топырақ, сортаң типті, құмды топырақ, шалғынды батпақты топырақтар) қалыптастырады.
Шаруашылықтағы пайдаланылатын жерлердің құрамы
Пайдаланылатын жерлердің түрлері
Көлемі, га
Шаруашылыққа бекітілген жерлер
1150
Оның ішінде:

Жыртылған жерлер
598
Шабындықтар
184
Табиғи жайылымдар
195,5
Тыңайған жерлер
34,5
Бақтар
34,5
Орман алқабы
34,5
Ауыл шаруашылығында пайдаланылатын барлық жерлер
1081
Жарамсыз жерлер
69

Шаруашылықта егілетін дақылдың өнімділігі
Дақылдар
Соңғы 3 жылда
Тыңайту жүйесі жасалған жылда

Әр гектаран алынған өнім,цга

2013
2014
2015
2016
Арпа
28
28
30
30
Күріш
55
55
57
58
Сүрлемдік жүгері
580
580
590
600
Жоңышқа
180
180
200
200

3.Шаруашылықтың топырақ климаттық жағдайлары
Егін шаруашылығында тыңайтқыштарды неғұрлым тиімді пайдалану және тыңайту жүйесін дұрыс жасау үшін аймақтың климатын және оның топырағының ерекшеліктерін жете білу керек.
Табиғат, климат факторларының ішінде ауа ылғалдылығының мөлшерін білудің маңызы зор. Өйткені ылғал мөлшері, көп жағдайларда дақылдардың сапасының өзгеруіне себепші болады. Әрбір аймақта ылғал мөлшеріне және дақылдардың сол ылғалды пайдалану ерекшеліктеріне қарай тыңайту мерзімдері , мөлшері мен әдісиері белгіленеді.
Сонымен қатар , тек ылғалдың жалпы мөлшерін емес, оның әрбір айда және қандай мөлшерде түсетінін білу маңызды. Себебі соған қарай дақылдарды үстеп қоректендіруді дұрыс ұйымдастыруға болады. Дақылдардың жақсы сапалы өнім түзуінде атмосфера және топырақ температурасының маңызы бар.
Қызылорда облысының жер көлемі 226 мың км² кең байтақ Тұран ойпатының азиялық шөл далалы белдеуінде орналасқан. Облыс климаты шалт құбылмалы : жазы ыстық, көбіне құрғақ, ал қысы суық , қар жамылғысы тұрақсыз. Жауын шашын өте аз түседі: жылына 100 мм-ден 190 мм-ге дейін. Кейбір жылдары бар болғаны 30-60 мм-ақ түсуі мүмкін, ылғалды жылдары 200-215 мм-ге дейін жетеді.
Ауа райының +10°C-тан жоғары температурасының жиынтығы: оңтүстікке-3800-4200 °C, орталық аймаққа-3700-4150°C ,солтүстікке-3500-3800°C құрайды. +10°C температурадан жоғары күндер саны -176 күннен 192 күнге дейін жетеді.

Шаруашылықтағы климат жағдайы
(метеорология станциясының мәліметі бойынша)
Көрсеткіштер
I
II
III
IV
V
VI
VII
VIII
IX
X
XI
XII
Көп жылдық
Деректер бойынша
-5
-3
7
16
25
30
35
32
23
10
3
-3
Ауаның орташа температурасы
-3
-2
9
20
28
32
33
30
25
15
6
-6
Жауын шашын,мм
13
5
12
8
11
5
3
2
10
15
18
20
Ауаның салыстырмалы ылғалдылығы %
70
85
68
54
51
42
30
32
35
52
65
74

Топырақтың агрохимиялық қасиетін білу өсімдікті қоректік элементтермен қамтамасыз етуде , әрі тыңайтқыштарды мейлінше тиімді пайдалануда айтарлықтай маңызды болып саналады. Топырақ құрамындағы қоректік заттардың ала құлалығы, өсімдікке қажетті тыңайтқыштардыәртүрлі мөлшерде беруді талап етеді. Сондықтан тыңайтқыштарды егістікке, қоректік заттардың қоры жөніндегі агрохимиялық картограммаға немесе жеке танаптарға жасалған паспорт негізіне сүйене отырып беру керек.
Кестеде берілген деректерге талдау жасау барысында топырақты құрамындағы қоректік заттардың жылжымалы түрлерінің мөлшеріне қарай қай топқа жататынын анықтайды.
Шаруашылықтағы топырақ түрі - шалғынды батпақты, гранулометриялық құрамы ауыр саздақты, қоректік заттардың жалпы мөлшері азот 0,11-0,13 %; фосфор 0,12-0,15 %; калий 1,9-2,2 %;1 кг топырақтағы қоректік заттардың жылжымалы мөлшері NO3 17 мг, P2O5 26 мг, K2O 415 мг.

Шаруашылықтағы топырақтардың негізгі агрохимиялық көрсеткіштері
Топырақ түрі
Тереңдігі, см
Гранулометриялық құрамы
Қоректік зат.жалпы мөлшері, %
1 кг топырақтағы қоректік заттардың жылжымалы мөлшері, мг
Топырақ рН-реакциясы
100 г топырақтың сіңіру сиымдылығы мгэкв

Қара-
шірік
Азот
Фос
фор
Kалий
NO3
P2O5
K2O

Шалғынды батпақты
0-30
Ауыр саздақты
1,1-1,8
0,11-0,13
0,12-0,15
1,9-2,2
17
26
415
7,20-7,5
16-18

4.Шаруашылықта органикалық тыңайтқыштарды жинау және оларды пайдалану
Ауыспалы егіс дақылдарына тыңайту жүйесін жасауда шаруашылықтағы органикалық тыңайтқыштарды (көң, көң садырасы, құс саңғырығы т.б.) жинауға, дайындауға және егістікке беруге үлкен көңіл бөлуге тиіс . Топыраққа органикалық тыңайтқыштар мен өсімдікке қажетті қоректік элементтер енгізіледң. Олар топырақтың физикалық, химиялық қасиеттерін және су, ауа, жылу режимдерін жақсартады.
Органикалық тыңайтқыштар дұрыс пайдаланылса, топырақта көмір қышқыл газының мөлшері молаяды, минералдық тыңайтқыштардың тиімділігі артады.
Органикалық тыңайтқыштардың өсімдікке әсері оларды шаруашылықта дайындау жұмыстарын ұйымдастыруға байланысты. Ол үшін шаруашылықтағы әрбір органикалық тыңайтқыштың мөлшерін білу керек. Ал көңнің көң садырасының , құс саңғырығының мөлшерін малдың түріне, санына, оларды ұстау мерзіміне қарай анықтайды. Шаруашылықтағы малдың санын есептеу арқылы шығарылады. Ол үшін әрбір 100 га пайдаланылатын жерге 10-15 бас ірі қара мал, 25-30 бас қой, ал әрбір 100 га жыртылған жерге 3 бас шошқаа аналығы, 2-3 жылқы және 100 га астық дақылдары егістігіне 150-200 құс жоспарлануы керек.
Шаруашылықта жиналатын органикалық тыңайтқыш мөлшерін түрлі әдіспен анықтауға болады.
Бірінші әдіс. Әрбір бас малдан қолда ұстау кезеңінде алынатын көң мөлшерін , барлық малдың санына көбейту арқылы есептеп шығарылады. Бұл әдіспен органикалық тыңайтқыштарды анықтау үшін кітаптағы 9 -қосымша кестедегі мәліметтерді пайдаланады.

Шаруашылықтағы органикалық тыңайтқыштарды жинау
Малдың түрі
Мал басының саны
Әр бас малдың жылда алынған көң мөлшері, т
Барлық малдан жылда алынатын көң мөлшері,т
Көң садырасы,т
Органикалық тыңайтқыштардың
Жалпы мөлшері,т
Сиыр
162
5
810
121,5
931,5
Жылқы
18
4
72
10,8
82,8
Шошқа
60
1,2
72
10,8
82,8
Қой, ешкі
324
0,5
162
24,3
186,3
Тауық
598
0,008
4,8
0,72
5,52
Қаз
598
0,012
7,2
1,08
8,28
Үйрек
598
0,01
5,98
0,9
6,88
Барлығы
2358
10,73
1133,98
170,
11304,08

Екінші әдіс. Бұл әдіс төсенішті көң мөлшерін анықтау малазығының құрамынддағы құрғақ затының шамамен жартысы көңге ауысатынына негізделген.
К=(A2+T)*4

К - алынатын көң мөлшері,т
А - мал азығының құрамындағы құрғақ зат мөлшері,т
Т - төсеніш құрамындағы құрғақ зат мөлшері, т
Құрғақ заттың мөлшерін , оның ірі мал азығы мен жемде 85% , шырынды азықта 15% , төсеніште 80% болатынын ескере отырып есептейді.
Көң садырасының массасын жас көңнің мөлшерін 0,15 коэффициентіне көбейту арқылы табады. Шаруашылықтағы жартылай шіріген көң мөлшерін білу үшін жас көңнің шамасын 0,75 коэффициентіне көбейтеді.
Ал малды қолда ұстау мерзімі Қазақстанның солтүстік аймағына 200-240 күн, оңтүстік аймағында 150-180 күнді құрайды.
Органикалық тыңайтқыштың жалпы мөлшерін анықтағаннан соң , оны әрбір ауыспалы егіске бөледі.
Жалпы ауыспалы егістің органикалық тыңайтқышпен қанықтырылуы мынадай мөлшерде болуы ұсынылады: астықты-парлы ауыспалы егіс 5-10 т, көкөністі ауыспалы егіс гектарына 10-15 т.

Малдың түрі
Мал басының саны
Кг
Т
Сиыр
162
17300
17,3
Жылқы
18
12000
1,2
Шошқа
60
13000
1,3
Қой, ешкі
324
43000
4,3

Ауыспалы егіс дақылдарына органикалық тыңайтқыш бөлу
Ауыспалы дақылдары
Ауыспалы егіс көлемі,га
Қанықтырылуы, тга
Ауыспалы егіске қажетті органикалық тыңайтқыш,т
Арпа + түйежоңышқа
50
4,3
-
Түйежоңышқа
50
4,3
-
Түйежоңышқа
50
4,3
-
Күріш
50
4,3
-
Күріш
50
4,3
-
Сүрлемдік жүгері
50
4,3
1500
Күріш
50
4,3
-
Барлығы
350
30,1
1500

5.Тыңайту жүйесі құрылатын ауыспалы егіс дақылдарының қоректенуінің биологиялық ерекшеліктері
Күріш азот тыңайтқыштарымен жақсы қоректенеді, олар күріштің тыңайтқыштар жүйесінде маңызды (шешуші) роль атқарады. Бұл кезде тыңайтқыштағы азоттың күйіне (формасына) назар аудару қажет. Күріш егістіктерінде аммиакты (аммоний сульфаты, аммоний хлориді, сусыз аммиак, аммонийі бар күрделі тыңайтқыштар) күйдегі немесе амидті (мочевина немесе карбамид, кальций цианамиді) күйдегі азоты бар тыңайтқыштар ғана қолданылады. Өйткені олардың топырақтағы айналым процесінде аммонийлі азот түзіледі. Азоттың әр түрлі күйде (аммиакты және нитратты) күрішке енуінің басты себептерінің бірі ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.