Жамбыл облысы Меркі ауданы жағдайында қант қызылшасының негізгі зиянкестері мен ауруларының фитосанитарлық мониторингі және оған қысқа мерзімділік болжауы мен фенологиялық болжауын жасау

Пән: Ауыл шаруашылығы
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 38 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасы Білім Және Ғылым Министрлігі

Қазақ Ұлттық Аграрлық Университеті

Жамбыл облысы Меркі ауданы жағдайында қант қызылшасының негізгі зиянкестері мен ауруларының фитосанитарлық мониторингі және оған қысқа мерзімділік болжауы мен фенологиялық болжауын жасау.

Алматы 2017 ж

КІРІСПЕ

: 1

КІРІСПЕ: Таңдаған тақырып бойынша әдебиеттерге шолу

: 2

КІРІСПЕ:

Жамбыл облысы Меркі ауданының топырақ-климаттық

жағдайына қысқаша сипаттама

: 3

КІРІСПЕ: АРНАЙЫ БӨЛІМ

: 3. 1

КІРІСПЕ: Жамбыл облысы Меркі ауданы жағдайында қант қызылшаны өсіру технологиясы

: 3. 2

КІРІСПЕ: Зерттеу әдістері мен материалы

: 4

КІРІСПЕ:

: 4.

КІРІСПЕ: Жамбыл облысы Меркі ауданы жағдайында қант қызылша егісінде кездесетін зиянкестердің түр құрамы

: 4. 1

КІРІСПЕ: Cұр қант қызылша бізтұмсығына жасалған фитосанитарлық мониторинг

: 4. 2

КІРІСПЕ: Кәдімгі қант қызылша бүргесіне жасалған фитосанитарлық мониторинг

: 4. 3

КІРІСПЕ: Қызылшаның тамыр бітесіне жасалған фитосанитарлық мониторинг

: 4. 4

КІРІСПЕ: Қант қызылшаның ақ ұнтақ ауруына жасалған фитосанитарлық мониторинг

КІРІСПЕ:

КІРІСПЕ

Қант қызылшасы ( Beta vulgaris L. V. Saccharifea) - алабұталар тұқымдасы (Chenopodiaceae), қызылша туысының (Beta L. ) малазықтық (v. Crassa), жапырақты (v. Cicla ) және асханалық (v. Escultnta) түр тармақтары кіретін түрдің - екі жылдық, жылу сүйгіш, бағалы техникалық дақыл. Ол халық шаруашылығында ерекше орын алады. Тамақ өнеркәсібінде қант алу үшін пайдаланылады, өйткені оның тамыр жемісінде орташа есеппен алғанда 16-20% қант болады. Қант заводтарында өндегеннен кейінгі қалдығы сірне, сығынды мал азығына пайдалынады. Қант қызылшасы сірнесінде 15% азотсыз заттар, 60% қант қалдығы, 8-9% күл, ал сығындыда 15% құрғақ заттар, оның ішінде 10% азотсыз заттар, 3% клетчатка, 0, 7% күл, 0, 1% май және 1, 2% протеин болады. 100 кг сығындыда - 80 мал азық өлшемі, 3, 6 кг қорытылатын белок болғандықтан, ірі қараға бағалы азық.

Қант қызылшасы әр гектардан 300 ц тамыр өнімін берсе 240 ц сығынды алынады. Қант қызылшасы өндірісінің қалдығы құрамында 40-50% әк, 15% органикалық заттар, 0, 2-1, 7% азот, 0, 2-0, 9% фосфор және 0, 5-0, 9% калий болғандықтан жақсы тыңайтқыш болып есептеледі.

Қант қызылшасы - өте бағалы мал азықтық дақыл. Әр гектардан алынатын түбірінің өнімі 300 ц, жапырақтары 15 ц болғанда, 10500 мал азық өлшемін береді. Жақсы алғы дақыл ретінде өзінен кейін егілген дақылдардың өнімін молайтады.

Өткен ғасырдың 80-шы жылдары Қазақстанда қант қызылшасы 78, 8 мың гектар жерде, оның ішінде Алматы (5, 6 мың гектар), Жамбыл (38, 7 мың гектар) және Талды-Қорған (34, 5 мың гектар) облыстарында егілді [1] .

Одан кейін экономикалық өзгеріс жылдары (1990-2000) қант қызылша егістің көлемі тым азайып кетті (11-15 мың га), сонымен қатар дақылдың өнімділігіде төмендеп кетті, бір гектардан 150-180 ц тамыр жемісі алынып жүрді. Бүгінгі таңда негізгі қант қызылша өнімді (63, 2%) фермерлік және жеке шаруа қожалықтары өсіреді. Соңғы жылдары қант қызылша өндірісіне үлкен көңіл бөлініп келе жатыр: дақылды өсіруде жаңа технологиялар, техникалар, сорттар мен өсімдік қорғау құралдары пайдалануда. Соның нәтижесінде қант қызылша өнімі 53, 6% өсіп, 2013 ж. орташа дақылдың өнімі 267, 7 ц/га жетті.

Қазақстан Республикасында ғылыми-зерттеу мекемелер ұсынған интенсивті технологиясы бойынша қант қызылшасы өндірісте өндіріледі. Дақылды өндіргенде көптеген технологиялық әдістер механизация жолына қойылған, оның нәтижесінде алынатын өнім көлемі және қанттылығы өседі, ал қолмен істейтін жұмыстар 2-3 есе азаяды.

2 Жамбыл облысы Меркі ауданының топырақ-климаттық жағдайына қысқаша сипаттама

Меркі ауданы - Жамбыл облысының 10 аудандарының бірі. Қазақстан Республикасының оңтүстік шығысында, Алатаудың бөктерінде орналасқан. Шығысында Қырғызстан Республикасының Шу облыстың Жайыл ауданымен, солтүстік-шығысында облыстың Шу, солтүстігінде Мойынқұм, оңтүстік-батысында Рысқұлов (бұрынғы Луговой) аудандарымен шектеседі.

Ауданның аумағы 7, 1 мың км ² . Ауданда 12 ауыл аумақтар орналасқан. Аудан орталығы - Меркі ауылы.

Ауданның оңтүстігі таулы келеді. Онда Қырғыз Алатауының Мүйіздіқара, Қараауыз, Құмбел, Қасқасу, Үңгірлі, Саңдық, Шайсандық, Молалы таулары орналасқан. Ауданның орталығы және солтүстік бөліктері жазық. Солтүстігінде Мойынқұм құмына ұласып кетеді. Жер қойнауынан құрылыс материалдары, жер асты шипалы сулары (Меркі бұлақтары) барланған.

Негізгі өзендері: Қайнар, Меркі, Ойтал, Аспара және олардың тармақтары Меңке, Қызтогансай, Тоғайтал, Қарақау т. б. Өзендердің барлығы Қырғыз Алатауының солтүстік беткейінен бастау алып ауданның орталық бөлігін кесіп ағатын Қорағаты өзеніне құяды.

Өсімдіктерден арша, жабайы жеміс ағаштары, жазық өңірлерде бұта, бетеге, жусан, жыңғыл, сексеуіл, эфемер өседі.

Ауданда негізінен қант қызылшасы мен биязды жүнді қой, оған қосымша астық, етті-сүтті мал, жылқы, көкөніс, бақшаөсіруге мамандалған.

Ауданда шаруашылыққа пайдаланатын жердің жалпы аумағы 654, 2 мың га, оның ішінде жыртылған жердің аумағы 94, 7 мың га, жайылымы 507, 5 мың га, шабындығы 7, 9 мың га.

Жамбыл облысы Меркі ауданының табиғаты температураның құбылмалылығы, жауын-шашынның әр жылы, әр территоряға, әр түрлі түсетіндігі, ауаның құрғақтығы, қатты буланғыштығы, күн шуағының молдығымен сипатталады. Климаты континенттік, қысы біршама жұмсақ, жазы ыстық. Ауданның оңтүстік таулы аймағының ауа райы жұмсақтау келеді, қысы онша қатты емес, ылғал да біршама жақсы түседі.

Мерке ауданындағы ауаның жылдық орташа температурасы 6, 5-10, 5 ⁰ С арасында ауытқып отырады. Ал солтүстік және таулы аудандарда 6, 5-8 ⁰ С. Аудан бойынша ең суық ай - қаңтардағы ауаның орташа температурасы - 5-9 ⁰ С, орташа - 7-8 ⁰ С суықтық аралығында (кесте - 1) . Кей жылдары аяз - 42-47 ⁰ С-қа дейін жетеді. Ең ыстық айдағы ауаның орташа температурасы тау және тау бөктерлерінде 21-22 ⁰ С, жылдың жылы кезеңіндегі орташа ауа температурасы 22-25 ⁰ С. Аса ыстық жылдары күндізгі ауа температурасы 45-46 ⁰ С болады.

Көктемнің алғашқы белгілері наурыз айының екінші жартысында, ал таулы аудандарда наурыздың аяғы мен сәуірдің басында байқалды.

Қар қабаты жұқа, біркелкі болады. Ол ең қалындағанда ауданның солтүстігінде 10-нан 20-35 см-ге дейін, оңтүстігінде 15-30 см, тау бөктерлерінде 20-40 см, тау бастарында 20-40 см-ден 70 см-ге дейін жатады.

Арғатай Жамбыл облысы Меркі ауданының 2014-2015 жылдары ауа райының орташа температурасы мен жауын-шашыны көрсетілген.

2014 жылдың күз айлары: Қыркүйе к айы ашық, желді болды. 1 - ші оңкүндігінде күн жылы, самал желдің бағыты оңтүстік - шығыстан, жоғарғы ауа температурасы 36 ⁰ С, төменгі ауа температурасы 9 ⁰ С құрап жатса, орташа тәуліктік ауа температурасы 21, 1 ⁰ С болды. 2 - ші оңкүндігінде орташа тәуліктік температурасы 23, 4 ⁰ С болды, 27 - 30 жұлдызында жел тұрып, артынша жаңбыр жауды. Желдің бағыты солтүстік - шығыстан, шамамен 3-8 м/сек байқалды.

Қазанда күн ашық, желді болды. 1 - ші онкүндігінде күн жылы, самал желдің бағыты оңтүстік-шығыстан орташа тәуліктік температура 16, 1 ⁰ С құрды, 13 - жұлдызында таң ертен себелеп жаңбыр жауды. 25 - 30 жұлдызында күн бұлттанып, күні бойы себелеп жаңбыр жауды.

Қараша айында күндер бұлттанып, салқынды самал желдің бағыты оңтүстік - шығыстан болды. 5-10 жұлдызында себелеген жаңбыр, 8-ші жұлдызында түнде майдалап қар жауды, орташа тәуліктік температура 9, 1 ⁰ С құрды. 2 - ші онкүндігінде күн құбылмалы болды: аспан ашылып, дала тұманданып, күн бұлттанып, оңтүстіктен соққан желдің жылдамдығы 3 - 4 м/сек, 11 - ші жұлдызында майдалаған қар болды, орташа тәуліктік ауа температурасы 1, 7 ⁰ С. 3 - ші онкүндігінде аспан ашық, желдің бағыты солтүстік - шығыстан, шамамен 3-4 м/сек жылдамдықта болды, орташа тәуліктік ауа температурасы 7, 4 ⁰ С болғаны тіркелінді.

2014-2015 жж. қыс айлары: Желтоқсанда аспан ашық болып, кей күндері күн бұлттанып, салқынды самал желдің бағыты шығыстан болды. Орташа тәуліктік ауа температурасы айдың бірінші бөлімінде -2 ⁰ С, ал екіншісінде -5, 4 ⁰ С. Айдың соңғы күндерінде майдалап қар, ал 26-шы жұлдызында себелеп жаңбыр жауды.

Қаңтарда күн бұлттанып, желдің бағыты оңтүстік - солтүстіктен 10-12 м/сек жылдамдықта соқты. 2-ші жұлдызында жаңбыр себелеп, ал 3-ші жұлдызында қар жауды. Орташа тәуліктік ауа температурасы -5 ⁰ С. 2 - ші онкүндігінде аспан ашылды, шығыстан соққан ызғарлы желдің жылдамдығы 10-12м/сек, 14-ші жұлдыз қарлы келді. Орташа тәуліктік ауа температурасы -2, 4 ⁰ С. 3 - ші онкүндігінде күн бұлттанып, желдің бағыты солтүстік-шығыстан, шамамен 3-7 м/сек жылдамдықта болды. 24-ші күні қар, ал 28-30 күндері жаңбыр жауды, орташа тәуліктік ауа температурасы -2, 1 ⁰ С.

Ақпан бұлтты, ызғарлы, желдің бағыты оңтүстік - шығыстан шамамен

3-4 м/сек жылдамдықта болды. 1-9 жұлдызында жаңбыр, ал 3-4 күндері қар жауды. Орташа тәуліктік ауа температурасы -2, 6 ⁰ С. 14 - ші жұлдызында қар, 16-19 күндері майдалап жаңбыр жауды, орташа тәуліктік ауа температура -1, 6 ⁰ С. 3 - ші онкүндікте күн бұлттанды, кейбір күндері аздап жаңбыр жауды, 22- күні жер көктайғақтанды; орташа тәуліктік температура - +0, 8 ⁰ С құрады.

2015 ж. көктем айлары. Наурыз айында алдымен аспан ашылды, артынан бұлттанып, жел тұрып, бұршақ аралас жаңбыр жауып кетті. Жоғарғы ауа температурасы 11 ⁰ С, төменгі ауа температурасы -2 ⁰ С, орташа тәуліктік температурасы +1, 9 ⁰ С құрды. 2 - ші оңкүндігінде күн құбылмалы болды: аспан ашылып, күн бұлттанып, 16-18 ші жұлдыздарында жаңбыр жауды; орташа тәуліктік температурасы +7, 9 ⁰ С. 3 - ші онкүндігінде күн бұлттанып, салқын желдің бағыты батыс-солтүстіктен, 4-5м/сек жылдамдықта болды. 22-жұлдызында жаңбыр жауды, орташа тәуліктік температурасы +8, 6 ⁰ С.

Сәуір айында аспан ашылды, бірақта жауын-шашынды болды. Желдің бағыты шығыстан, жылдамдығы 4-9 м/сек жетті. Жоғарғы ауа температурасы 22 ⁰ С, төменгісі 0 ⁰ С, орташа тәуліктік 10, 7 ⁰ С құрды. 2 - ші онкүндікте күн бұлттанып, жауын жауды, орташа тәуліктік температура 0, 6 ⁰ С құрды. 3 - ші онкүндікте 28 күні жаңбыр жауды, орташа тәуліктік температурасы 10, 9 ⁰ С болды.

Мамырда аспан ашық болып, кей күндері бұлттанып, себелеп жаңбыр жауды. Желдің бағыты шығыстан және солтүстіктен жылдамдығы 3-7 м/сек болғаны байқалды. Жоғарғы ауа температура 21 ⁰ С, төменгісі 4 ⁰ С, орташа тәуліктік температура 12, 5 ⁰ С құрды. 2 - ші онкүндігінде күн бұлттанып, жауын жауып, оңтүстік-шығыстан соққан желдің жылдамдығы 3 - 5 м/сек, орташа тәуліктік температурасы 17, 2 ⁰ С болды. 3 - ші онкүндігінде ауа ашық, орташа тәуліктік температура 19, 8 ⁰ С болғаны тіркелінді.

2015ж жаз айлары. Маусымда аспан ашық болып, кей күн бұлттанып, жаңбыр жауды. Желдің бағыты оңтүстіктен болып, жылдамдығы 4-7 м/сек, жоғарғы 37 ⁰ С, төменгі 13 ⁰ С, орташа тәуліктік температура 22, 6 ⁰ С құрды. 12-ші жұлдызында себелеп жаңбыр жауды, ал самал желдің бағыты шығыстан соқты. 3 - ші онкүндікте ауа райы ашылып кейбір күндер бұлттанып, желдің бағыты әр жақтан болып, жылдамдығы 3-12 м/сек көрсетті; орташа тәуліктік температура 29, 2 ⁰ С болды.

Шілде айында аспан көбінесе ашық, желдің бағыты оңтүстік - шығыстан, күн құбылмалы, жаңбыр жауды. Айдың 1-ші жартысында орташа тәуліктік температура 30, 1 ⁰ С, ал екіншісінде 33, 7 ⁰ С құрды.

Тамыз айында күн құбылмалы болып, күн бұлттанып, нөсерлі жауын жауып, соққан желдің бағыты батыс - шығыстан, ал жылдамдығы 4-6 м/сек-та құрды. Орташа тәуліктік температура әр онкүндікте

29, 2 - 31, 3 ⁰ С аралығында болды.

Топырақтың тоңазу қабаты қыста 50-100 см. Ауданның барлық дерлік аумақтарында шығыстан және солтүстік-шығыстан аңызақ соғып, тек қиыр оңтүстік пен оңтүстік-шығыс бағытта аңызақ жиі қайталанады.

Егістікті күтү. Қант қызылша егістігін күтіп-баптау тұқым өңіп шыққаннан кейінгі тырмалау, шабықтау, дақылды сирету, жиілігін қалыптастыру, тексеру, суару, қатараралықтарын қопсыту, үстеп қоректендіру, арамшөптермен және зиянды бунақденелілермен күресу жұмыстарынан тұрады. Егістікті тырмалау топырақ бетінің қабыршақтануын болдырмай, ылғалдығын сақтап, арамшөптерді құртады, өте жиі өнген қант қызылшасы сиретіледі.

Тұқым көктеп шықпастан бұрын жауын жауса, топырақ бетіндегі қабыршақ қалыңдап кетпей тұрып, егісті ЭПБ-0, 6 жеңіл тырмалармен немесе ЗМВ-2, 8 құралымен өңдейді. Егістікті жаппай тырмалармен немесе ЗМВ-2, 8 құралымен өңдейді. Егістікті жаппай тырмалау 2-3 см тереңдікте себу бағытында көлденең бағытта жүргізіледі. Көктеп шыққан қызылшаны тырмалау оның толық қос құлақтануынан бірінші қос жапырақ сала бастаған кезге дейін созылады, бұл тырмалау қызылшаны 30-40% сиретіп, жаңа шыққан арамшөптердің 60-70% құртады.

Шабықтау немесе қызылша қатараралықтарын алғашқы рет тайыздау қатарлар сәл біліне бастағанда 4-5 см тереңдікте жүргізіледі. Қызылша жиілігін реттеу ең қиын және жауапты жұмыс. Қазақстанның қызылша егетін суармалы жерлеріндегі егінді жинау кезінде әр гектардағы қызылша тығыздығы, қатараралығы 60 см болғанда, 80-85 мың түп, 45 см қатараралығында 90-100 мың түп өсімдік болуы шарт.

$C:\Users\user\Desktop\Фото практика\IMG_0252.JPG$

Сурет 1 - Қант қызылша егісі (Жамбыл облысы, Меркі ауданы, «Cыпатай» ЖШС, 2015ж. )

Қант қызылшаны қатар бойлай сирету үшін УСМП-5, 4, ПСА-27, қатарларға кесе көлденең бағытта сирету үшін СУМК-5, 4А, УСМК-5, Б КГС-4, 8, КРН-4, 2 және КРН-5, 6 қопсытқыштарын пайдаланады. Сиретуді немен жүргізсе де қатардың әрбір м өсімдіктің саны қатараралығы 60 см болса 7 түп, 44, 5 см болса - 6 түптен кемімеуі шарт.

Қызылша егістігін тексергенде қатардағы және шоқтағы жиі өсімдіктерді жұлып, арамшөптерін отап, айналасын қопсытады. Тексеруді қызылша 2-4 нағыз қос жапырақ шығарғанға дейін аяқтаған жөн.

Алғашқы қопсытуды қатараралықты бойлай 6-8 см тереңдікте, КРН-4, 2 культиваторымен жүргізеді. Оны үстеп қоректендірумен және алғаш суару жүйелерін тартумен бірге де атқаруға болады.

Дақылдың вегетация кезінде «Тізім . . . » бойынша зиянды организмдерге (зиянкестерге, ауруларға, арамшөптерге) қарсы инсектицидтерді, фунгицидтерді және гербицидтерді қолданады.

Алғаш суарғаннан кейін топырақ кеуіп кетпей тұрып, қатараралықтарды 10-12 см тереңдікте қопсытады. Бұдан кейінгі қопсытудың тереңдігін біртіндеп 16-18 см, ал ауыр топырақты жерде 20-22 см тереңдікке жеткізеді. Топырақты терен қопсыту егістікті суару, алдында КРН-4, 2, УСМК-5, 4 культиваторларымен және КГР-3, 6, КГС-4, 8 терең қопсытқыштарымен орындалады [58] .

Қант қызылшасың суару. Қант қызылшаны дұрыс суарылса, егістіктің әр гектарынан 77-206 ц дейін қосымша өнім алынатыны анықталды. Танапты суару тәртібін қызылшаның өсіп-дамуының үш кезеңіне қарай шартты белгілейді.

Бірінші кезеңі оның тұқымын себуден июльге дейінгі мерзім. Өсімдік суды аса көп қажет етпейтіндіктен гектарына 600-700 м ³ 1-3 рет суарады. Алғашқы суару ыза суының тереңдігіне, топырақтың түріне байланысты болады. Қара және ашық қоңыр топырақтарда ол май айының аяғында, ал қайталануы 15-17 күн өткен соң жүргізіледі.

Екінші кезең шілде айынан бастап тамыздың ортасына дейін созылады. Бұл суды көп қажет ететін кезең. Сондықтан әр гектарға 800-900 м ³ мөлшерінше әрбір 12-15 күн сайын 4-5 рет суарылады.

Үшінші кезеңде (тамыз айының ортасынан қызылша жиналғанғанға дейін) өсімдік суды аз талап етеді, соңдықтан әр гектарға 700-800 м ³ мөлшерінше 1-2 рет суарылады. Соңғы суару қызылшаны жинауға 12-13 күн қалғанда жүргізіледі.

Бұл вегетациялық суарулардан басқа күзде жүргізілген ылғал жинау суаруы, топырақтың жыртылу сапасын жақсартып, әр гектардан 30-50 ц қосымша өнім беретіндігін де ескерген жөн.

Қант қызылшасы егістігіне суды жер бетімен ағызып, топырақ асты және жаңбырлатып суару әдістерімен береді. Егістік беті жақсы тегістелген, бірақ еңкіштігі 0, 001-0, 003 ⁰ дейін болатын жерлерді суарғанда қарықтардың ұзындығы 200-250 м болғаны жөн.

Егістікті иілгіш шлангалары бар ППУ-165У және екі иықты ДДА-100М жаңбырлатқыштары арқылы суарады [58, 62] .

Қант қызылшасын жинау. Қант қызылшаны жинаудан 2-3 апта бурын, жинау машиналардың жұмыстарын жеңілдету және тамыржемістің топырақ лайларымен шамалы ластануы үшін, дақылдың арасын 10-12 см тереңдікке қопсыту керек.

Қант қызылшасын 15-20 қыркүйектен бастап әр түрлі машиналармен жинап алу керек. Көптеген жұргізген тәжірибілердің мәліметтері бойынша, дақылды қырқүйектің екінші жартысында жинағанда өнім орташа 250-260 ц/га болғанда 20-22 ц, ал қаттылық 2 ц/га өседі. Қай жерде болса да қызылшаны жинау күзгі аяз түскенге дейін аяқталғаны жөн. Күрделі жинау агрегаттарын пайдалану қол еңбегін азайтып, қысқа мерзімде аяқтауға мүмкіндік туғызады. Қант қызылшасын өсіретін негізгі аудандарда, оны жинау қырқүйек айының екінші жартысында басталып, 20-25 қазанда аяқталады.

Қант қызылшаны тасқынды , жартылай тасқынды және үймелі әдістермен жинайды. Тасқынды әдісте түбір қазылып, жапырағы қырқылып, тазаланбастан-ақ қант заводтарына жөнелтіледі.

Транспорт жетіспей, түбірлі топырағынан және шірінен тазалау қажет болса комбайннан шыққан қызылша арнаулы көмбеге төгіледі де, қолмен тазаланып қант заводтарына тапсырылады. Егер қызылша түбір шіру кеселімен қатты зақымданса және егістік қант заводтарынан алшақ болса үймелі жинау әдісі қолданады. Үйменің ұзындығы 3-5 м, ені төменде 2-3, жоғарына 0, 3-0, 4, биіктігі -1, 2-1, 5 м болғаны қолайлы.

Қант қызылшасын жинауға сіліккішті КСТ-3А комбайнын және комлекті алты қатарлы бөлектен жинау машиналарын пайдаланады. Бұл кешен БМ-6 пәлеккескіш және өздігінен жүретін КС-6 немесе РКС-6 түбір жинағыш машиналарынан құралады.

Үймелердегі қызылша түбірін имеу СНТ-2, 1 Б және ПС-100 немесе өздігінен жүретін өнімді СП-4, 2 тиегіш тазалағыштарымен жүргізіледі [62] .

Қант қызылшасын тұқымға өсіру. Тұқыдыққа арналған қант қызылшасын күздіктерден кейін егіп, топырақтың ылғалдылығына байланысты әр гектарда 120-180 мың өсімдікке дейін қалдырады. Түбір сақтауға арналған шұңқыр ТКУ-0, 9 А жерқазғышымен сақтауға 20-30 күн қалғанда қазылады. Шұңқырдың ені 1 м, тереңдігі 60-70 см. Аоғашқы топырақпен жабуды аяз басталғанда 30 см биіктікте, келесіде биіктігін 120-150 см және енін 120-150 см етіп жүргізеді.

Көктемде күздіктерден босап жыртылған танап топырағын екі ізді тырмалап және 14-16 см тереңдікке қопсытады да, әр гектарға 15-18 ц минералды тыңайтқыштар енгізеді. Тұқымдыққа арналған түбірлерді ерте көктемде ВПУ-4 машинасымен 70х70 см ұялап отырғызып, ылғал тоқтатуды жақсарту үшін айналасын нығыздап таптайды. Өсіп келе жатқан бүршік үсіп кетпес үшін түбір басы топырақ деңгейінен 2-3 см төмен отырғызылады. Аналық түбір отырғызылып болғаннан кейін, егістікті су құйылған катокпен нығаздап, жеңіл тырмалайды. Жапырақтары шыға бастағанда егістік ұяларын жөндейді.

Өсімдіктің өсіп-өнуі кезеңінде 3-4 рет қатараралық қопсыту жүргізеді. Баптау жұмыстарына гүлдеу алдында жүргізетін шырпу мен тұқырту және қосымша тозаңдату жататы. Шырпуды бұтақтанбаған өсімдік сүрегінің ұшын 10-12 см қысқарту арқылы, ал тұқыртуды барлық сабақтардың ұшын 2-3 см кесу арқылы жүргізеді. Тұқымның 30-40% қоңырлапғанда өсімдікті қолмен кесіп немесе жаткамен дестеге шауып, кептіруге, пісіп жетілуге қалдырады. Дестені қосымша арнаулы көтеріп жинағыштарды бар комбайндармен бастырады [63] .

3. 2 Зерттеу әдістері мен материалы

Дипломдық жұмыстың негізгі мақсаты: қант қызылшанда кездесетін зиянкестер мен ауру туғызғыштарға фитосанитарлық мониторинг жасап, олардың биологиялық ерекшеліктерімен танысып, мәдени өсімдіктерге келтіретін зияндылығын біліп, олардың қауіпті түрлерімен күресу шараларын ұйымдастыруды білу.

Қант қызылша егісінің фитосанитарлық жағдайына баға беру үшін онда мекендейтін зиянды организмдердің таралуы, популяцияның тығыздығы және олардың дамуы туралы мәліметтер болуы тиіс.

Қант қызылша егістерінде зерттеу және мониторинг жұмыстары зиянды бунақденелілерге жүргізуге арнайы тәсілдерді қолдандық [64, 65] .

Топырақта тіршілік ететін қант қызылша бізтұмсықтардың, қант қызылша бүргелердің және күздік көбелектің жұлдызқұрттарын есептеу үшін 50х50 см көлемдегі топырақ үлгісін алу әдісі қолданылады, тереңдігі

20х30 см. Топырақты қазып және оған анализ беру үшін оны қабаттастыра орналастырады. Жұмыс кітабына үлгінің номері жазылады және үлгіде табылған жұмыртқалар, дернәсілдер, жұлдызқұрттар, қуыршақтар және ересек бунақденелілер түрлеріне есептер жүргізіледі.

Қоңыздар эфирі бар марилкаларға жинайды, ал дернәсілдерді және жұлдызқұрттарды 2-4%-ті формалин ерітіндісінде қатырады.

Лабораториялық жағдайда түрлері бойынша бунақденелілерді бөледі, аңықтайды және олардың саның есептеп, кейін бұл санды белгілі бір ауданына ауыстырады.

Топырақтың жоғары бөлігінде жүретін пайдалы және зиянды бунақденелілерді есептегенде, топырақ тұзақтарын қолданады (0, 5 немесе 0, 2 л шыны банкілер) оларды топырақтың жоғарғы беткі қабатының шетімен бірдей етіп қазып, отырғызады. Банкіге түскен бунақденелілерді және басқада жәндіктерді қатыру үшін 2-4%-ті тұз ерітіндісі қолданылады.

Ерте көктемде қар ерігеннен кейін зиянкестер қыстайтын жерде топырақты 10 см тереңдікке дейн қазып көлемі 25х25 см 8-12 үлгілер аламыз. Сол жердегі бунақденелілерді санап, 1 м ² келетін санын анықтаймыз.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.