Оқушылардың экологиялық білімі мен тәрбиесін теориялық тұрғыда негізден, қалыптастыру

Пән: Экология, Қоршаған ортаны қорғау
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 60 бет
Таңдаулыға:

І тарау

Экологиялық тәрбиенің кіші мектеп жасындағы оқушылардың дүниетанымдық көзқарасы дамуына ықпалы.

§1. Экологиялық тәрбие туралы түсінік және педагогикалық мәні (ғылымның қалыптасуы) .

§2. Экологиялық тәрбиеде қоршаған ортаны қорғау туралы ұлттық қайнар көздің рөлі.

ІІ тарау

Кіші мектеп жасындағы оқушылардың экологиялық тәрбиесін жетілдіру жолдары.

§1. Қазіргі экологиялық тәрбие түрлері формалары, әдістері, құралдары.

§2. 3-ші сынып оқушыларына дүниетану пәнінің мазмұны арқылы тәрбие берудің жетілдірудің кейбір жолдары.

Экологиялық тәрбие туралы түсінік және педагогикалық мәні (ғылымның қалыптасуы) .

Зерттеудің өзектілігі. Адам мен табиғаттың, қоғам мен ортаның өзара әрекеттестігі, оның өнеркәсіпті өндірістің қазіргі тандағы көптеген жарамсыз технологияларымен қарқынды өсу жағдайында өмір сүруі, қиындықтың шама-шегіне жетті. Адамзат тіршілігінің өзіне қауіп төнді: табиғат қорлары үзіліссіз сарқылысқа түсті, ортаның ластануынан адам өміріне қауіп төнді. Бүкіл әлемде экологиялық дағдарыстар мен апаттар ұлғая түсуде. Мұндай апатты зардаптар Қазақстанның Семей, Қызылорда (Арал өңірі), Батыс Қазақстан (Нарын, Азғыр, Тайсойған), Орталық Қазақстан (Саршаған, Байқоңыр, Балхаш), Оңтүстік Қазақстан (Созақ) аймақтарында көрініс тапты, олар табиғи экологиялық жүйе тұрғысында, экологиялық жағдайы өте нашар жерге айналды, ал экологиялық әлеуметтік тұрғыда экологиялық зардапты ауданның бірі болып саналады. Экологиялық апаттар биоортадағы жағдайларға еткен әсері арқылы дүние жүзінің әрбір аймағындағы құбылыстардың дамуына айтарлықтай ықпал жасауда.

Рио-де-Жанейрода (1992, маусым) БҰҰ-ның қоршаған орта бойынша өткізген конференциясында қарастырылған мәселелер (дүние жүзіндегі бүгінгі экологиялық жағдай; әлемдік қауымдастардың экологаяны тұрақты дамытуға талпынысы т. б. ) бойынша қабылданған шешімдср білім мен тәрбиені экологияландыруға жаңа көзқараспен қарауға мүмкіндік береді. Жеткіншекгердің экологиялық білімі мен тарбиесі міндеттерінің маңыздылығы арта түседі

Экологиялық проблеманың пайда болуы ең алдымен әлеуметтік-экономикалық факторларға байланысты және бұл проблемаларды техникалық құралдармен де, жеке адамның, топтасқан қауымның қоршаған ортаға көзқарасын, қатынасын қайта бағдарлау жолымен де шешуге болады. Адамзат экологиялық түрғыда қоғамды дамытудағы көзқараспен байланыстағы жаңа менталитетті қалыптастыру қажеттігін мойындайды. Әлеуметтік әрекет құралы ретінде қоғамдық экологиялық таным әлеуметтік бақылаудың барлық механизмдерін дұрыс іске асыруды қамтамасыздандыруы қажет, тұртылықты халық қоршаған ортаны жақсарту мәселесіне, сонымен бірге оқушыларға экологиялық білім мен тәрбие беру мәселелеріне аса назар аударғаны жөн.

Осы тұрғыда жеткіншектердің экологиялық ой-өрісін дамыту, экологиялық мәдениетін қалыптастыру проблемасының көкейкестілігі күннен-күнге арта түсуде. Ғалымдардың пайымдауынша, экологиялық білім мен тәрбие барлық тіршілікке қатысты ішкі жауапкершілік сезімі мен парызды дамытуы қажет, өйткені тіршілікті ортаны сақтау мен адамның денсаулығы қоғамның құндылық жүйесінде ең маңызды категорияның бірі болып саналады.

Экологиялық білім бүгінгі заманның кешенді проблемасы ретінде философиялық-әлеуметтік зерттеулердің обьектісінен түскен емес. Олардың еңбектерінде экологиялық проблема жалпы адами тұрғыда қарастырылады (Э. В. Гирусов, Ю. Т. Марков, Д. Ж. Маркова, Н. Н. Моисеев) . Экологиялық білімді дамытуда бірқатар тұжырымдамалардың (Рио-де-Жанейрода(1992) БҰҰ-ның өткізген конференциясында қабылданған; ЮНЕСКО-ЮНЕП үкіметаралық конференцияда (Тбилиси, 1977) қабылданған; «Қазақстан Республикасының 2004-2015 жылдарға арналған экологиялық қауіпсіздігі тұжырымдамасы» 2003 ж. қабылданған) негізгі қағидаларының маңыздылығы жоғары болды.

Экологиялық білім проблемасын А. Н. Захлебный, И. Д. Зверев, В. Г. Иоганзен, Н. Н. Моисеев, Н. А. Рыков, А. С. Бейсенова, А. Б. Бигалиев, Ж. Ж. Жатқанбаев, М. Н. Сарыбеков, А. Г. Сармурзина, Н. Т. Торманов, А. П. Сидельковский және т. б. зерттеген, олар экологиялық білімнің жалпы теориялық және әдіснамалық аспекгілерін жасады.

Экологиялық білім тұжырымдамасының ұлттық-аймақтық деңгейде даму проблемасы бірқатар еңбектерде көрініс тапқан (В. Н. Большаков, О. Г. Завьялова, С. В. Комов, А. С. Бейсенова, М. Н. Сарыбеков, Е. В. Ткаченко, Г. А. Ягодин және т. б. ) .

Экологиялық білімге оқытушыларды даярлау проблемасына бірқатар еңбектер арналған (А. А. Вахрушев, В. С. Ильин, С. Е. Петров, Е. С. Сластенина, М. Н. Сарыбеков, А. А. Бейсенбаева, Б. Ы. Мұқанова, Г. К. Длімбетова және т. б. ) . Педагогикалық тәжірибе көптеген ғалымдардың «Экологиялық білім деңгейі әлі де болса төменде қалуда» (А. В. Миронов, Т. Ю. Юшакова, А. Е. Тихонова Н. М. Чернова т. б. ) деген пікірлерін қолдауда. Әсіресе, оқушыларды оқытудың мазмұнын, формалары мен әдістері бойынша көптеген мәселелердің шешімін таппағанын көрсетеді.

Оқушыларға экологиялық білім беру проблемалары бойынша да біршама еңбектер орындалды (И. Д. Зверев, А. Т Зверев, С. В. Алексеев, Н. Ф. Винокуров, В. С. Шилов, К. Н. Сарыбекова, Г. М. Сабденалиева, Б. И. Иманғалиева жөне т. б. ) .

Қазақстанда қазіргі таңда экологиялық білім жүйесін дамыту стратегиясы қоғам өмірінің барлық жағын, мүмкіндігінше демократизадиялау мен гуманизациялау процесімен айқындалады. Білімді оның құрылымын, мазмұны мен диагностикалық нәтижесін ғылыми дәлелділікпен жобалау негізінде мақсаттылықпен дамыту проблемасына ғалымдардың бірқатар еңбектері арналған (А. Х. Белкин, М. А. Галагузова, Б. С. Гершунский, О. Е. Лебедев, В. Б. Сериков, А. П. Сейтешев, Н. Д. Хмель, В. В. Шапкин және т. б. ) .

Демек, оқушыларға экологиялық білім берудегі қоғамның сұранысы мен мектептерде оқушылар меңгеретін экологиялық білім мазмұнының ғылыми тұрғыда негізделмеуі арасында: мектеп оқушыларына экологиялық білім беру қажеттігі мен оны пайдалануға байланысты әдістемеліктің жеткіліксіздігі байқалады. Осының тиімді шешімін табу біздің зерттеу проблемамызды айқындауға және тақырыпты: “Кіші мектеп жасындағы оқушылардың экологиялық тәрбиесі және оның құралдары” деп таңдауымызға негіз болды.

Зерртеу объектісі: Жалпы білім беретін бастауыш мектептің оқу-тәрбие процесі.

Зерттеу пәні: 3-ші сынып оқушыларының экологиялық білім мазмұны арқылы дүниетанымдық көзқарасының дамуына ықпал жасау.

Зерттеудің міндеттері:

Қазақстанда экологиялық білім жүйесінің қалыптасу кезеңдерін сипаттап беру;
Оқушыларғы экологиялық білім мен тәрбие сын қалыптастырудың алғы шарттарын жасау, анықтау;
Оқушылар жаңа технология арқылы дүниетану пәнін оқыту әдістемесін негіздеу және оның тиімділігін тәжірибе жүзінде тексерістен өткізу;
Оқушылардың экологиялық мазмұны бойынша дидактикалық жабдықтар жасау;
Табиғат қорғаудың халықтық негіздерін жүйелеу арқылы дамуын көрсету.

Зерттеудің болжамы: Егер оқушылардың экологиялық білім мен тәрбиесі теориялық әдіснамалық тұрғыдан дәлелденсе, тиімді әдістер арқылы жүзеге асырылса, оқушылардың экологиядан білімі артып, практикалық іскерлігі мен дағдысы шыңдалады, дүниетанымдық, адами - эстетикалық көзқарасы қалыптасады. Өйткені табиғатты сақтау әр оқушының тікелей экологиялық мәдениетіне, табиғаттағы қорғаудағы сауатты көзқарасына байланысты.

Зерттеудің басты мақсаты: Оқушылардың экологиялық білімі мен тәрбиесін теориялық тұрғыда негізден, қалыптастыру.

Зерттеу әдістеріне: Педагогикалық - психологиялық негізде жазылған әдебиеттерді жинақтау және әдістемелік нұсқауларды қарастыру, талдау, сұрыптау, озат іс-тәжірибелермен танысу.

Зерттеу базасы: Экологиялық тәрбие мазмұнын, әдістерін арттыру, экологиялық білім мазмұнының тиімді меңгерілуінің алғы шарттарын жасау мақсатында №12 Қаныш Сәтбаев мектебінде өткіщзілді.

Зерттеудің практикалық мәні: Зерттеудің нәтижелерін мұғалімдердің білім жетілдіру семинарларында, ашық сабақтарда, практикант студенттердің сабақ беруде пайдалануға болады.

Диплом жұмысының құрылымы: Кіріспеден, екі тараудан, әр тарау екі бөлімнен, қорытындыдан, пайдаланылған әдебиеттер тізімінен, қосымшадан тұрады.

НЕПЗГІ БӨЛІМ

Қоршаған ортаны қорғау мәселесі, биосфера ресурстарын тиімді пайдалану, бүгінгі тандағы дүниежүзі мемлекеттерінің аса маңызды міндеттердің бірі болып отыр. Ғылыми-техникалық прогресс, қоғамдағы әлеуметтік және экономикалық өзгерістер табиғат тепе-теңдігінің бұзылуына, қауіпті жағдайлардың пайда болуына себепқер болуда.

Экологиялық дағдарыстың неғүрлым қауіпті көріністері-аймақтың техногенді шөлейттенуі, топырақтың тозуы, су ресурстарының тартылуы, атмосфераның ластануы, ормандардың сиреуі, табиғаттың генетикалық қорының бұлінуі, тіршілікке қатер төндіретін табиғи құбылыстар мен өнеркәсіп апаттарының белең алып, әрі улы қалдықтардың жиынтықталып айналаны қоршаған ортаға терең зиянын тигізуде.

Кейбір аймақтарда жағдайдың ауырлағаны соншалық тежеуге келмейтін апаттар, болашағын пайымдап білуге болмайтын құбылыстар қаупі өсіп келеді. Еліміздің қолайсыз экологиялық ахуалы қазіргі кезде бастан кешіріп отырған экономикалық дағдарысты одан әрі тереңдетіп, әлеуметтік шиеленістің ұшығуына итермелеп отыр. Экологиялық жағдайлармен қатар, халыктың әлеуметтік проблемаларын шешуде экономикалық қиындықтарда өз кедергісін келтіруде.

Экологиялық проблеманың пайда болуы ең алдымен әлеуметтік-экономикалық факторларға байланысты. Бұл проблеманың шешімін табу үшін адам ең алдымен қоршаған ортаға өзінің көзкарасын, қатынасын өзгерту керек. Қоршаған ортаның адам өмірі үішн қажеттін мойыңдай отырып, оны қорғап, болашақ үшін сақтауы қажет, сонымен бірге жеткіншектерге экологиялық білім мен тәрбие беру мәселесіне де аса назар аударғаны жөн.

Бұл проблеманы шешуде экология, табиғаттану, табиғат қорғау ғылымдарының орны ерекше. Олар мазмұндық жағынан бір-бірімен тығыз байланысты. Ғылымдар тарихында «Экология» терминін тұңғыш 1866 жылы неміс биолог-ғалымы Эрнест Геккель енгізген. Ол «Экология» - тіршіліктің әрбір түрінің немесе организм оны қоршаған табиғи ортамен карым-қатынасын зерттейтін ғылым саласы екендігін дәлелдеді.

Соңғы кезде, экологияны биология ғылымының саласы ретінде емес, жеке ғылым түрғысынан қарастырып жүр. Сондықтан, әртүрлі экологиялық мәселелерді жаратылыстану ғылымына енетін пәндердің барлығы қамтиды да, бірақ олардың әрқайсысы өз ілімі саласынан зерттеп қарастырады. Мысалы, биологиялық пөндер бойынша тірі организм, организмдердің өртүрлілігі, осіп-көбеюі, жер бетінде

таралуы, организмдердің шығу тегі, экологиясы, селекция, генетика туралы зерггесе, ал география сабағында географиялық қабықты, жер бедерін тиімді пайдалану мен қорғау, географиялық орта мен геожүйе, табиғи кешенге адамдардьщ шаруашылық қызметіне тигізетін әсерін зерттейді.

Ал, экология галымы табиғаттағы барлық өзгерістерді айнала қоршаған табиғи ортасы және адамның іс-әрекетімен байланыстырьш зерттейтш кешенді ғылымдарға, нақтырақ айтқанда барлық жаратьшыстану ғылымдарының негізгі өзегіне айналды.

Экология проблемасы ғасырлар бойы ғалымдардың зерттеу обьектісінен тура болсын, жанама болсын да түскен емес.

Кезінде орта ғасыр ғүламалары табиғатқа қатысты өз көзкарастарілн философиялық-әдіснамалық түрғыда түжырымдаған. ІХ-ХҮ ғғ. ғүламалары Әл-Фараби, Ж. Баласүғын, Қожа Ахмет Иассауи, М. Қашқаридың тіл ғылымы, логика, психология, география, этика және т. б. ғылымдар жайлы жазған еңбектерінің мәні ерекше. Соның ішінде, Әл-Фараби медицина, биология, география ғылымдарын теориялық-философиялық түршда негіздеген.

Ал ХҮІ-ХУІИ ғғ. үлы педагогтары Я. А. Коменский, Ж. Ж. Руссо, Г. Песталоцций, Ф. Дистервег және т. б. прогресшіл ой-пікірлері классикалық педагогикада оқушыға табиғатпен қарым-қатынас арқылы білім беру, тәрбиелеу, дүниетанымын қалъштастыру зандылықтаръш негіздеген « . . . адамның бүкіл рухани тіршілігі табиғатпен берік байланыста болған» - деп түжырымдаған.

ХІХ-ғасырдың демократ-ағартушылары В. Г. Белинский, А. Н. Герцен, Н. А. Добролюбов болса табиғат туралы саналы білім беру адамның мінез-қүлқының дүрыс қалыптасуына ерекше мән берді.

Халқымшздың кернекті үлы ағартушылары А. Қүнанбаев, Ы. Алтынсарин, Ш. Уәлиханов габиғат - сүйіспеншілік пен адамгершіліх көзқарастарының негізі - деп түсінш, жастарға оны аялауға, оның тепс-теңдігш сақтауға ақыл кеңес берсе Ш. Қүдайбердиев «ар, үяты бар, қайырымды, үсгамды адам қоғамның кез келген кезеңінде өзінің лайықты орнын біледі» - деп ескерткен. Үлы ғүлама-ойшылдардың қоршаған ортаға, табиғат болмысына деген ой-пікірлері мен көзқарастарының көкейкестілігі бүрышыдан артпаса кеміген жоқ. Ол туралы диссертацияда жүйелі мазмүңдалады. Кейінгі жылдары халықтың санасында «экологиялық білім», «экологаялық төрбие» үғымдары қалыптаса бастады. Бұл қос ұгам мөн-мағнасына қарай бірін-бірі толықтыратьш түсініктер. Яғни, экологиялық білім мен төрбиенің бірге қалыптасуы оң нөтиже береді. Ал, экологиялык екі үғымнан келіп экологиялық ойлау туындайды. Экологиялық ойлау - қоршаған орта туралы оң түсініхтердің жиынтығы. Адам баласы барлық іс-өрекетке ойлагалі барып шешім қабылдайды. Егер экологиялық тұрғыда ойласа, оның табиғатқа деген көзқарасының дұрыс сипатта болғаны. Ондай азамат ешуақытта табиғатқа кдянат жасамайды, керісінше, оның қамқоршысы болатыны анық.

Экологиялық білім берудің бірнеше аспектілері бар. Соның бірі -гаосеологиялық аспект. Бұл адам баласьшың табиғаггың біртұтастығын тани отырып, оның табиғи туындысы екенін мойындауы.

Экологияның парашатикалық аспектісі - адам баласынъщ табиғат туындысы ғана емес оған тәуелді болатынын мойьшдай отырьш, оны тиімді дайдалануға үмтылады немесе толық түсінеді. Табиғаттың адам үшін емес, керісінше, адамның табиғат арқасында ғана өмір сүре алатынын ғшшми түрғыда түсіну болып табылады.

Ал, экологияньщ этикалық аспекгісі - адам баласының қоршаған табиғи ортада өзін-өзі дүрыс үстауы әдеп-моралінің қалыптасуы. Бұл жағдай қоғам мен табиғат арасындағы үйлесімділікті қалыптастьфуға жол ашады.

Экология ғылымының аспектілерін мектеп қабырғасында оқушыларға экологиялық білім мен тәрбие беруде негізге алған жөн.

Экологиялық білім берудің теориялық-философиялық негіздері И. Кант, К. Э. Циалковский және В. Н. Вернадскийдің еңбектерінен бастау алады. Олардың негізгі идеялары қазіргі қоғамды түрақты даму жолына түсіріп білім беруді гуманизациялау. Яғни, экологиялық білім мен төрбие беру педагогика галымьшьщ жаңа баЕыты болып қалыптасуына жол ашты. Бұл туралы экологиялық педагогиканың негізін салушылар Н. М. Мамедов пен И. Т. Суравепша: «Экологиялық білім - дәстүрді пөндерді философиялық-әдіснамалық, педагогикалық-психологаялық, ғылыми-өдістемелік түрғыдан білім беру сапасын, жаңа технологиясьш өміршең ететін түғырга көтеріп келеді» - деп өте орьшды айтқан.

Экологиялық білім берудің педагогикалық негіздері бірқатар зерггеушілердің: жан-жақты қарастырылғаны туралы біз жоғарыда айтьш өткенбіз.

Ғальшдар экологиялық білім мен тәрбие берудің мәнін ашқанда табиғатқа саналы қарым-қатьшас жасап, оны қорғайтын, табиғи қорды тиімді пайдаланатын, Отанын, елін сүйеіін болашақ жастарды адамгершішкті-эстетикальіқ, эмоіщялық-моральдық тұрғыдан төрбиелеуді мақсат етіп, орта мектептердің оқу-торбие үрдісі мазмұшын жөне болашақ мүғалімдерді экологиялык, білім беруде жогарЫда аталған дағдыларға оқушыларды төрбиелеуге дайьшдауды үдайы жетілдіріп уйымдастыруды талап етеді. Біз, өз зерттеуімізде олардың еңбектерін жүйеге келтіреміз және зерттеулерінің негізгі бағыттарын айкыңцаймыз. Бұл бағыттар бізге төжірибелі-

эксперимент барысында экология сабағьш өткізуге үлкен септігін тигізді.

Мектептегі білім беру жүйесінің дамуьша Қазақстан республикасының олеуметтік-экономикалық жағдайларының әсері зор болды. Әсіресе, Қазақстан жағдайында экологиялық проблемалардың шиеленісуі көпшіліктен экологиялық сауаттылыкты қажет етті.

Тарихи зерттеулерде (В. Г. Храпченков) Қазақстандағы мектептің оқу жүйесі бірнеше кезеңдерге бөліп қарастырылады. Олар негізінен: 1- кезең Кеңестік үкіметтің 1917-1930, 2- кезең - 1930-1956, 3-ші кезең - 1956-1990 жылдар аралшын қамтиды. Агалган кезеңдердегі мектед жүйелері негізінен өткендегі идеяларға қаныққан білім мен тәрбиеге негізделді. Жаратылыстану пөндері бойшша (табигаттану, ботаника, зоология, жалпы биологая) ғылым салаларының желісі бойьшша табиғат игіліктерін игеру, пайдалану біржақты қарастырылды. Табиғатқа деген түрпайы көзқарас: «Табиғатты бағындыру керек», «Табиғат қорлары шексіз таусылмайды» - үғымы қалыптасты. Ал, экологаялық білім мен тәрбие беру туралы ой-пікірлер болса, табиғат туралы білім берудің көлеңкесінде қалды. Сөйтіп мектептерде экологиялық білімді қальштастыру З-пгі кезеңнен (1968-1970 ж. ) бастау алды. Бүған 1968 жылы БҮҰ жанындағы ЮНЕСКО-нің үйымдастыруымен өтілген Халқаралық конференциянық үжен себебі болды. Онда «Адам жөне биосф^) ш> бағдарламасы қабыдданды. Бағдарламада алғаш рет экологиялық білім беру халықаралық деңгейде қарастырылды. Осыған орай, бүрынғы Кеңес үкіметінде 1970 жылдан бастап Министрлср Кеңесінің қаудысьшен барлық жоғары оқу орындарьщца «Табиғат қорғау» курсы оқытыла бастады. Мектептерде пән сабақтары арқылы жеткіншектерге табиғатш қорғаудың жаңа бағыты- экологиялық білім мен тарбие берілді. Экологиялық білімді дамытуда Найроби (1982), Беч (1983), Мөскеу (1987) жөне т. б. халықаралык. деңгейдс өтілген конференциялардың ролі үлкен болды.

Экологиялық білім берудің 4-ші кезеңі, Қазақстан Республикасыньщ Егемендік алған жылынан (1991) басталады. Өйткені, осы жылы елімізде алғаш рет «Табиғат қорғау туралы» Заң қабылданып, көпшілікке экологиялық білім мен төрбие беру мемлекеттік түрғыда түрақтала түсті. Абай атындағы қазақтьщ мемлекеттік педагогикалық университетінде алғаш рет экология факультеті ашыльш мамандар даярлығы қолға алынды және жалпы білім беретін оқу жүйелерінде де экологиялық білім беріле бастады.

1996-1997 оқу жылынан бастап республика облыстары мен қала (Алматы, Талдықорған, Семей, Тараз, Қызылорда, Ақтөбе) мектептерінде экология пәні бойынша авторлық оқу бағдарламалары, оқу қүралдары енгізіле бастады. Бағдарламалар (5-11 сыныптар) мен оқу-әдістсмелік қүралдарды Абай атындағы университет ғалымдары дайындады. Алматы қаласы мен Алматы облысыньщ 70 тен астам меюгебінде экология-факультатавтік сабақ рстінде оқытыла бастадьь^ Пәндерді экологияландыру мөселесі 2000-2003 жылдары жарық көрген жаңа буын оқулықтарында жақсы көрініс тапқан., Әсіресе, геоірафия, биология, химия оқулықтарының мазмұнында (әрбір тақырыпта) экологаялық проблемалар қарастырылған.

Республиканың оқу жүйелерінде экологиялық білім беруге байланысты калыптасқан жағдайларды ескере отырып, 2000-2005 жылдар аралығында экология пәнін 5-8. сьшыптарда аптасына бір сағат (барлығы 36 сағат), 9- сыныпта -2 сағат (барлығы 68 сағат), ал 10-11 сыныптарда -1 сағат (барлығы 36 сағат) көлемінде снгізген дүрыс деп санаймыз. Қазіргі кезде республиканьщ жалпы орта білім беретін оқу жүйелерінде экологиялык білім беру авторлық бағдарламаларға сәйкес 3 бағытта:

- мектептерде өтілетін дәстүрлі пәндерді экологияландьгру (көп пәнді үлгі) ;

- факультативтіх курстар негізінде білім беру;

- экологияны жеке пән ретінде оқыту арқылы жүргізіледі.

- Экологиялық білімді дамытуға Қазақстан Республикасы Білім және Ғылым министрлігі аса назар аударуда^Оған дәлел, 2002 жылы «Мектеп» баспасынан (қазақ, орыс, ұйғыр, өзбек тілдерінде) жарық көрген. 9-сыныпқа арналған «Экология» төл оқулық төрт кешенімен (авторлары А. С. Бейсенова және Д. Чилдибаев) республика мектеп-теріңде сынақган өтуде.

- (2003 жылы жарық көрген «Қазақстан Республикасынъщ 2004-2015 жъшдарға арналған экологаялық қауіпсіздігін . лагЩЩ тұжырымдамасыньщ» да оқушыларға экологиялық білім берудеп ролі ерекше болды. *Түжырымдамада мешіекеттің экологиялық кауіпсіздігін қамтамасыздандыру, экономиканы, заңнаманы, білімді және қоғамды экологияландыру мәселесі қарастьгрылады. ҚР Білім және Ғылым министрлігінің алдына нақты міндеггер қойылады:

- бЬгім берудің барлық деңгейіндегі оқу бағдарламаларына экология және табиғатты түрақтандыру моселелерін енгізу жолымен үздіксЬ экологиялъгқ білім берудің жүйесін қалыптастыру;

- міндетті және қосымша білім беру жүйесінің барлық деңгейі үшін экологая саласындағы кадрларды дайындау, қайта даярлау жөне олардың біліктілігін арттыру;

- экологиялық білім беруді мемлекеггік қолдау.

Түжырымдама экологиялық білім мен тәрбие беру арқылы жас жеткіншекгің адами қасиеттерін калыптастыруға көп мүмкіндік жасайды. Сонымен катар, оқушылардың демократия, қүқықтык мемлекет, азаматтық

коғам, адам қүқығы, бәсекелестікке кабілстті қоғам, бәсекелестікке қабілетті үлт, бөсекелестікке қабілетті білім, нарық, экосаясат сияқты жалпы адамзаттық қүндылықтарды белсенді қабылдауьша септігін тигізеді. -^

- Оқу реформасьшдағы жаңа озгерістер мектеп өміріне де оқу мен оқытудъщ жаңа әдіс-тәсілдерін, оқу жүйесін әкелері анық. Әсіресе, дәстүрлі пөндер жүйесі оның мазмүнын, білімге қойылатын талалтар мен өмір талабына сәйкес жаңа пәндер енгізуді қажет етеді. Соньщ бірі - дүниетану пәні болмақ. Оны соңғы жылдары экологиялық білім беру жүйесінің әлемдік деңгейге сәйкестендіріле айқьвдалған негізгі бағыітары дәледцейді:

- барлық оқу жүйелеріңде экологиялық білім берудің бірегей мемлекеггік стандартьш қальштастыру және өміршең ету;

- экологиялық білім мен тәрбие беру саласын ақпараттандыру және үйымдастырудың жаңа типтерін әртараптандыру;

- экологияны оқытудың жаңа технологиясын өміргс ендіру;

- экологиялық тәрбие беруді ғылыммен және практикамен үштастыру.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.